Danıştay 6. Daire 2019/17807 Esas 2022/845 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/17807
Karar No : 2022/845

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Lojistik Nakliyat İnşaat San. ve Tic. A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: 2872 sayılı Çevre Kanununun 8. maddesi ile Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerinin ihlal edildiğinden bahisle aynı Kanunun 20. maddesinin (r) bendi uyarınca 152.925,00 TL para cezası verilmesine ilişkin tesis edilen … tarih ve … sıra numaralı idari yaptırım kararının iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; faaliyetleri sonucu hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının üretimine/taşınmasına neden olacak özel veya resmi kişi, kurum ve kuruluşlarının bu atıkların üretilmesinden/taşınmasından önce ilgili belediyeye/mahallin en büyük mülki amirine başvurarak gerekli izinleri almakla yükümlü oldukları, izin alma konusunda herhangi bir faaliyet, kişi veya kuruma muafiyet tanınmadığı anlaşıldığından, hafriyat dökümünün/taşınmasının, bir kamu hizmetinin yerine getirilmesi amacıyla olsa dahi, hafriyat dökümü/taşınması işleminden önce ilgili belediyeden veya mahallin en büyük mülki amirinden gerekli izinlerin alınması zorunlu olduğu; olayda ise gerek dava konusu işleme sebep olan fiilin tespit edilmesi esnasında, gerekse açılmış olan dava esnasında, izni vermeye yetkili makam olan İstanbul Büyükşehir Belediyesinden hafriyat dökümüne ilişkin izin alındığına dair herhangi bir belge veya belgenin dosyaya ibraz edilmediği, idari yaptırım kararında hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna ulaşıldığı; ayrıca davacı şirket tarafından, tespite konu aracın … Elektrik Enerji İnşaat Lojistik İlet. Hizmetleri Ltd.Şti. ile 01.06.2017 tarihinde 1 yıl süreliğine imzalanan sözleşme uyarınca kiralanmış olduğuna ilişkin adi yazılı şekilde düzenlenen Araç Kira Sözleşmesi eklenmek suretiyle söz konusu işin/faaliyetin kiracı sıfatıyla ilgili şirket tarafından gerçekleştirildiğine ilişkin iddianın; her zaman düzenlenebilir, sadece taraflar arasında imzalanmış, resmi şekil şartına tabi olmayan, finansal kiralama sözleşmeleri gibi özel bir sicile kaydedilmeyen ve resmi kurumlara ibraz edilen noter onaylı bir araç kiralama sözleşmesi niteliği bulunmayan adi yazılı kira sözleşmesinin idare tarafından bilinmesine olanak bulunmadığı, iddianın dava konusu işlemi kusurlandıracak mahiyette bulunmadığı kanaatine ulaşılarak dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İdari Dava Dairesince verilen kararda; davalı idarece tanzim edilen 05/07/2017 tarihli çevre ve denetim tutanağı ve eki fotoğraflar ile … plakalı araç ile izinsiz harfiyat dökümü yapıldığı tespit edilerek araç sahibi davacı hakkında idari para cezası tesis edilmesine ilişkin dava konusu işlemin iptali istemliye açılan davada; davacı tarafından söz konusu aracın başka bir şirkete 01.06.2017 başlangıç tarihi ile 1 yıl süre ile kiralanmış olduğu iddia edildiğinden bu hususun araştırılması için Dairece yapılan ara kararı üzerine gelen bilgi ve belgelerden de söz konusu fiilin işlendiği tarihte aracın davacı şirket tarafından kullanılmadığının anlaşıldığı, "cezaların şahsiliği" ilkesine aykırı olacak şekilde tesis olunan işlemde hukuka ve mevzuata uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 4. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun kabulüne, davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararının kaldırılarak dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Dava konusu edilen işlemin hukuka uygun olduğu, 05/07/2017 tarihinde Büyükçekmece İlçesi, … Mahallesi, … Caddesi üzerinde … plakalı kamyon ile izinsiz hafriyat nitelikli toprak dökümü yapıldığının tespit edilerek tespit esnasında izin belgesinin ibraz edilemediği, aracın davacı şirkete ait olduğunun tespit edilmesi üzerine dava konusu işlemin tesis edildiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Temyize konu kararın usul ve hukuka uygun olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Büyükçekmece İlçesi, … Mahallesi, … Caddesinde yapılan kontrollerde, … plakalı kamyon ile dışarıdan izinsiz olarak getirilen hafriyat nitelikli toprağın dökümünün yapıldığının tespit edilerek, 05/07/2017 tarihli çevre denetim tutanağının düzenlenmesi üzerine İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı Çevre Koruma ve Kontrol Daire Başkanlığı Çevre Koruma Müdürlüğünün … tarihli, … sayılı işlemi ile davacı şirkete 2872 sayılı Çevre Kanununun 20. maddesinin (r) bendi uyarınca 152.925,00-TL idari para cezası verilmesi üzerine bakılmakta olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2872 sayılı Çevre Kanununun ''Tanımlar'' başlıklı 2. maddesinde; ''Atık: Herhangi bir faaliyet sonucunda oluşan, çevreye atılan veya bırakılan her türlü maddeyi'' ifade edeceği, ''Kirletme yasağı'' başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasında; ''Her türlü atık ve artığı, çevreye zarar verecek şekilde, ilgili yönetmeliklerde belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve dolaylı biçimde alıcı ortama vermek, depolamak, taşımak, uzaklaştırmak ve benzeri faaliyetlerde bulunmak yasaktır.''; ''İdari nitelikli para cezaları'' başlıklı 20. maddesinin ''r'' bendinde de; ''Bu Kanunda ve yönetmeliklerde öngörülen usûl ve esaslara, yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak atık toplayan, taşıyan, geçici ve ara depolama yapan, geri kazanan, geri dönüşüm sağlayan, tekrar kullanan veya bertaraf edenlere 24.000 Türk Lirası, ithal edenlere 60.000 Türk Lirası idari para cezası verilir.''; aynı maddenin 2. fıkrasında ise; "Bu maddenin (k), (l), (r), (s), (t), (u), (v) ve (y) bentlerinde öngörülen idarî para cezaları kurum, kuruluş ve işletmelere üç katı olarak verilir.", hükümlerine yer verilmiş bulunmaktadır.
Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinin 8. maddesinde; İl belediye mücavir alanı içerisinde il ve ilçe belediyelerinin, büyük şehirlerde büyükşehir belediyelerinin, büyükşehir belediyeleri dışında ise ilçe belediyelerinin, hafriyat toprağı, inşaat/yıkıntı atıkları ile doğal afet atıklarının toplanması, geçici biriktirilmesi, taşınması, geri kazanılması ve bertarafı ile ilgili yönetim planı hazırlamakla; hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının toplanması, geçici biriktirilmesi, taşınması ve bertarafı faaliyetlerini denetlemekle; belediye sınırları içindeki hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıkları geri kazanım tesisleri ile depolama sahalarına izin vermek ve gerektiğinde bu izni iptal etmekle, hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıkları geri kazanım tesisleri sahaları ile depolama sahalarını belirlemek, kurmak/kurdurtmak ve işletmek/işlettirmekle yükümlü oldukları, 13. maddesinde; hafriyat toprağı ile inşaat yıkıntı atıklarının üretici ve taşıyanları tarafından belediyelerin veya mahallin en büyük mülki amirinin gösterdiği ve izin verdiği geri kazanım ve depolama tesisleri dışında, denizlere, göllere, akarsulara veya herhangi bir yere dökülmesi ve dolgu yapılmasının yasak olduğu, faaliyetleri sonucu hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının üretimine neden olacak özel veya resmi kişi, kurum ve kuruluşların bu atıkların üretilmesinden önce ilgili belediyeye/ mahallin en büyük mülki amirlerine başvurarak gerekli izinleri almak, atıklarını bu yönetmeliklerde belirtilen usul ve esaslara göre bu mercilerin göstereceği geri kazanım/depolama sahasına taşınmasını sağlamakla yükümlü oldukları hüküm altına alınmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava dosyasının incelemesinden; davacı şirketin, maliki olduğu … plakalı kamyonu dava dışı, … Elektrik Enerji ve İnşaat Loj. İlet. Hizm. Ltd. Şti.'ye 01/06/2017 tarihli, bir yıl süreli aylık 2000-TL bedelli kira sözleşmesi ile kiralandığına ilişkin iddianın ilk derece Mahkemesi tarafından, kira sözleşmesinin adi yazılı şekilde düzenlendiği, söz konusu işin/faaliyetin kiracı sıfatıyla ilgili şirket tarafından gerçekleştirildiğine ilişkin iddianın; her zaman düzenlenebilir, sadece taraflar arasında imzalanmış, resmi şekil şartına tabi olmayan, finansal kiralama sözleşmeleri gibi özel bir sicile kaydedilmeyen ve resmi kurumlara ibraz edilen noter onaylı bir araç kiralama sözleşmesi niteliği bulunmayan adi yazılı kira sözleşmesinin idare tarafından bilinmesine olanak bulunmadığı, işlemin bu nedenle kusurlandırılamayacağı gerekçesiyle dikkate alınmadığı, kararın hukuki denetimine ilişkin istinaf incelemesi sırasında ise İstinaf Dairesince söz konusu iddianın araştırılması sırasında; söz konusu kira sözleşmesine ilişkin bedellerinin tahsili konulu banka dekontlarının ya da hesap dökümünün ve benzeri belgelerin davacı tarafından Mahkemeye sunulmasına ilişkin ara kararı alınması üzerine, davacı tarafından; araç kirasından kaynaklı olduğunu iddia ettiği cari hesap hareketleri, banka dekontları ve kira faturaları sunulmuştur.
Bu belgeler; davacı şirkete ait, dava dışı … Elektrik Enerji ve İnşaat Loj. İlet. Hizm. Ltd. Şti ile borç ve alacak ilişkisini gösterir tek sayfadan ve 2017 yılının 8. ayına ilişkin 4 kayıt, 9 ayına ilişkin 2 kayıt, 10. ayına ilişkin 1 kayıt, 2018 yılı ocak, şubat, mart ve nisan aylarına ilişkin 2'şer kayıt içeren ve doğrudan kira ilişkisi ile ilgisi kurulamayacak bedellerden oluşan muavin defter çıktısı ile söz konusu kayıtlara ilişkin faturalar ve 20/02/2018 tarihli 7.413,68-TL tutarlı, 17/08/2017 tarihli 9.912- TL tutarlı ve 17/10/2017 tarihli 10.000 TL tutarlı hangi amaca istinaden yapıldığına ilişkin açıklama bulunmayan banka havalesi çıktılarından ibaret olup; davacı şirket ile dava dışı … Elektrik Enerji ve İnşaat Loj. İlet. Hizm. Ltd. Şti arasındaki mevcut olan ticari bir ilişkinin varlığını göstermekle birlikte, bu durumun, 01/06/2017 tarihli, bir yıl süreli aylık 2.000-TL bedelli araç kiralama sözleşmesi kapsamında bir ilişkinin ispatı açısından, somut ve yeterli görülmemiştir.
Bununla birlikte; kararda yer verilen mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinden; özel veya resmi tüm kurum ve kuruluşların faaliyetleri sonucu ortaya çıkan hafriyat toprağı ile inşaat/yıkıntı atıklarını büyükşehir belediyelerinin gösterdiği ve izin verdiği yerler dışına dökmelerinin yasaklandığı ve bu yöndeki bir faaliyet için gerekli izin ve belgelerin Büyükşehir Belediyesinden alınması yükümlülüğünün olduğu anlaşılmaktadır.
Ancak, 2872 sayılı Çevre Kanununun ihlal edilip edilmediği ve ilgilisine idari para cezası verilip verilmeyeceği konusunda değerlendirme yapılırken, söz konusu faaliyetin bir kamu hizmetinin yerine getirilmesine yönelik olup olmadığının ve çevreyi kirletme sonucunu doğurup doğurmadığının bu faaliyetle sınırlı olarak dikkate alınması gerekmektedir.
Nitekim, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 01/03/2018 tarihli, E:2015/2117, K:2018/710 sayılı kararı ile 01/03/2018 tarihli, E:2015/1828, K:2018/711 sayılı kararı da bu yönde olup, 2872 sayılı Çevre Kanununun ihlal edilip edilmediği değerlendirmesi yapılırken, idari para cezasına konu eylemin, bir kamu hizmetinin yerine getirilmesine yönelik olup olmadığının ve çevreyi kirletme sonucu doğurup doğurmadığının, bu eylemle sınırlı olarak dikkate alınması gerektiğine karar verildiği görülmektedir.
Davacı tarafından; tespite konu eylemin, aracın … Elektrik Dağıtım A.Ş. bünyesinde, İstanbul İli, İlçe ve Köyleri dahil olmak üzere elektrik dağıtım şebeke işi kapsamında yapılan çalışma sırasında elektrik alt yapı kablo döşemesi yapılırken çıkan ve iş sahasının uygun yerine boşaltılan ve kablo döşeme işi bittiğinde tekrar yerine serilen malzeme olduğu yönündeki iddiasının araştırılarak, dava konusu işleme konu eylemin, kamu hizmetinin yerine getirilmesi sırasında, işle sınırlı olarak ortaya çıkan hafriyat toprağına ilişkin olup olmadığı yönünden de işlemin esasının incelenerek karar verilmesi gerekmektedir.
Bu itibarla; dava konusu işlemin iptaline ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun kabulü ile anılan kararı kaldırılarak yukarıda özetlenen gerekçeyle dava konusu işlemin iptali yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 26/01/2022 tarihinde, kesin olarak, oyçokluğuyla karar verildi.


KARŞI OY (X):
Temyizi istenilen kararın usul ve hukuka uygun olduğu, ... Bölge İdare Mahkemesi ...İdari Dava Dairesi kararının aynen onanması gerektiği düşüncesiyle Dairemiz kararına katılmıyorum.