Danıştay 13. Daire 2021/5127 Esas 2022/226 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2021/5127
Karar No:2022/226

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ...
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVALI) : ...Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : .... İdare Mahkemesi'nin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Toplu Konut İdaresi (TOKİ) Başkanlığı'na ait Muğla ili, ... ilçesi, ... Mahallesinde bulunan ve satışa sunulacak taşınmaz listesinin ...numaraları arasında gösterilen taşınmazların, 10/06/2021 tarihinde açık arttırma usulüyle gerçekleştirilen satış ihalesinin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; TOKİ Başkanlığı'na ait Muğla ili, ... ilçesi, ... Mahallesinde, tapunun (eski haliyle) ...ada, ...parsel numarasına kayıtlı bulunan taşınmazların açık arttırma usulüyle satışına ilişkin 10/06/2021 tarihinde yapılan ihalenin; anılan taşınmazlara ilişkin lotlu listenin ...numaraları arasındaki kısmının iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı, Mahkemenin 06/10/2021 tarihli ara kararı ile davalı idareden ve ... Tapu Müdürlüğü'nden "dava konusu Muğla ili, ... ilçesi, ... Mahallesinde, tapunun ... ada, ... parsel numarasına kayıtlı taşınmazda imar uygulaması yahut ifraz/tevhit işlemi yapılıp yapılmadığı sorularak, yapıldı ise ... ada, ... parselden oluşan (yeni) ada-parsel numaralı taşınmazlara ilişkin tapu kayıtlarının onaylı ve okunaklı örneklerinin gönderilmesinin istenilmesine" karar verildiği, davalı idare tarafından verilen cevapta, dava konusu ... ada, ...sayılı parselin imar uygulamasından meydana gelmediğinin; savunma dilekçesinde de anılan parsel numarasına kayıtlı taşınmaz ve bu taşınmazın imarından oluşan taşınmazlar ile ilgili herhangi bir satış çalışmasının olmadığının belirtildiği, ... Tapu Müdürlüğü tarafından verilen cevapta, dava konusu ... ada, ... parselin tapu kaydında ...yevmiye numarası ile imar uygulaması yapıldığının belirtildiği, ara kararı cevabı ekinde yer alan tapu kayıtlarında anılan parselin kayıt durumunun pasif olduğu, 10/09/2020 tarih ve ...yevmiye numaralı işlemler ile ...sayıları arasındaki ada numaralarını aldığı, 10/06/2021 tarihinde yapılan ihaledeki taşınmazların yer aldığı lotlu listede dava konusu ... ada, ... parselin, bu taşınmazın eski parsel numarası olan 3251 sayılı parselin yahut imar uygulaması sonucu oluşan 321-364 arası ada numaralarının yer almadığının görüldüğü, bu itibarla, Muğla ili, ... ilçesi, ... Mahallesinde, tapunun ... ada, ... parsel numarasına kayıtlı taşınmaz veya bu taşınmazda imar uygulaması sonucunda oluşan taşınmazlar hakkında tesis edilen somut bir satış/ihale işlemin bulunmadığı anlaşıldığından, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 14. maddesinin üçüncü fıkrasının (d) bendi uyarınca davanın esasının incelenmesine olanak bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle davanın incelenmeksizin reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, davalarını dayandırmış oldukları nedenin ihaleye çıkan taşınmazların sadece ... ada ... parsel sayılı taşınmazda yer alması olmadığı, Mahkemece re'sen araştırma ilkesine aykırı hareket edildiği, ihale işleminin hukuka uygun olup olmadığının Mahkemece re'sen denetlenebileceği, uyuşmazlık konusu taşınmazların satışa çıkarılmasının 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanun'a aykırı olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, davacının fuzuli şagil konumunda olduğu, Muğla ili, ... ilçesi, ... Mahallesinde, tapunun ... ada, ... parsel numarasına kayıtlı taşınmaz ve bu taşınmazın imarından oluşan taşınmazlar ile ilgili herhangi bir satış çalışmasının olmadığı, uyuşmazlık konusu taşınmazların tapu kaydında "zeytinlik" vasfının bulunmadığı belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Toplu Konut İdaresi Başkanlığı'nca Muğla ili, ... ilçesi, ... Mahallesi'nde bulunan ve satışa sunulacak taşınmaz listesinin ...numaraları arasında gösterilen taşınmazların satış ihalesinin 10/06/2021 tarihinde açık artırma usulü ile gerçekleştirileceğinin ilan edilmesi üzerine; davacı tarafından anılan ihalenin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
.... İdare Mahkemesi'nin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararıyla; uyuşmazlığın taşınmaz mallarla ilgili mevzuattan kaynaklandığı, bu durumda, uyuşmazlığın görüm ve çözümünde 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 34. maddesinin 1. fıkrası uyarınca taşınmazın bulunduğu yerdeki ...İdare Mahkemesi'nin yetkili olduğu gerekçesiyle davanın yetki yönünden reddine karar verilerek dava dosyasının Muğla İdare Mahkemesi'ne gönderilmesine karar verilmiş; .... İdare Mahkemesi'nce de davanın incelenmeksizin reddine karar verilmiştir.
İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 14. maddesinin 3. fıkrasının (a) bendinde, dava dilekçelerinin görev ve yetki yönünden ilk incelemeye tâbi tutulacağı; altıncı fıkrasında, maddede belirtilen hususların ilk incelemeden sonra tespit edilmesi hâlinde de davanın her safhasında 15. madde hükmünün uygulanacağı; 15. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde ise, yetkili olmayan mahkemeye açılan davanın yetki yönünden reddine karar verileceği kurala bağlanmıştır.
Anılan Kanun'un "İdari davalarda genel yetki" başlıklı 32. maddesinin birinci fıkrasında, "Göreve ilişkin hükümler saklı kalmak şartıyla, bu Kanun'da veya özel kanunlarda yetkili idare mahkemesinin gösterilmemiş olması hâlinde, yetkili idare mahkemesi, dava konusu olan idarî işlemi veya idarî sözleşmeyi yapan idarî merciin bulunduğu yerdeki idare mahkemesidir."; 34. maddesinin birinci fıkrasında ise, "İmar, kamulaştırma, yıkım, işgal, tahsis, ruhsat ve iskan gibi taşınmaz mallarla ilgili mevzuatın uygulanmasında veya bunlara bağlı her türlü haklara veya kamu mallarına ilişkin idarî davalarda yetkili mahkeme taşınmaz malların bulunduğu yer idare mahkemesidir." kuralına yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İdari davalarda genel yetki, 2577 sayılı Kanun'un 32. maddesinde düzenlenmiştir. 32. maddenin yukarıda yer verilen birinci fıkrasına göre, iptal davalarında yetki konusundaki genel kural, dava konusu idari işlemi tesis eden idari merciin bulunduğu yerdeki idare mahkemesinin yetkili olmasıdır.
2577 sayılı Kanun'un 33. ile 37. maddeleri arasında ise, kamu görevlileri ile ilgili davalarda, taşınmaz ve taşınır mallara ilişkin davalarda, tam yargı davalarında ve vergi uyuşmazlıklarında geçerli olan özel yetki kuralları düzenlenmiştir.
Kanun'un 34. maddesinde, taşınmaz mallarla ilgili mevzuatın uygulanmasından kaynaklanan iptal ve tam yargı davaları ile konusu taşınmaz mal olan idarî sözleşme uyuşmazlıklarından ve ayrıca kamu mallarına ilişkin idari davalardan söz edilmiştir. Maddenin öngördüğü yetki kuralı özel ve kesin nitelikte olduğundan; anılan davaların mutlaka uyuşmazlık konusu taşınmaz malın bulunduğu yerdeki idare mahkemesinde görülmesi gerekmekte, 32. maddenin birinci fıkrasındaki genel yetki kuralının bu alanda geçerliliği bulunmamaktadır (YENİCE Kâzım / ESİN Yüksel, Açıklamalı-İçtihatlı-Notlu İdari Yargılama Usulü, 1983, Ankara, s.656).
Aslında, 2577 sayılı Kanun'un 2. maddesinde düzenlenen idarî dava türlerinden hiç birinin konusu taşınmaz mallar değildir. Dolayısıyla, 34. maddede yer alan "taşınmaz mallara ilişkin davalar" ifadesinden anlaşılması gereken, taşınmaz malları konu edinen idarî davalar değil; "idarî uyuşmazlığın kaynağı olan taşınmaz mallarla ilgili bir isteği karşılayan" ya da "taşınmaz mallar üzerindeki bir hakkı ihlâl eden" idarî işlemleri konu edinen idarî davalardır (CANDAN Turgut, Açıklamalı İdari Yargılama Usulü Kanunu, 2017, Ankara, s.929).
Bu durumda, idarî dava türlerinden olan iptal davalarında, yetkili mahkemenin tespitinde kural olarak 32. maddede belirlenen ilkenin uygulanmasının esas olduğu; bu genel kuraldan ayrılmanın ancak istisna öngören özel bir yetki kuralının varlığı hâlinde mümkün olduğu; 2577 sayılı Kanun'un 34. maddesinde düzenlenen özel yetki kuralının ise, taşınmaz mallarla ilgili mevzuatın uygulanmasını veya taşınmaza bağlı hakları konu alan işlemlere karşı açılan davalara yönelik olduğu açıktır.
Dosyanın incelenmesinden, uyuşmazlık konusu satış ihalesinin Toplu Konut İdaresi Başkanlığı Oluru ile yapıldığı anlaşılmaktadır.
Bu itibarla, uyuşmazlığın, 2577 sayılı Kanun'un 34. maddesinin birinci fıkrası kapsamında imar, kamulaştırma, yıkım, işgal, tahsis, ruhsat ve iskân gibi taşınmaz mallarla ilgili mevzuatın uygulanmasına veya taşınmaza bağlı hak kapsamında bulunan bir işleme yönelik olmadığı, taşınmaz hukukuna ilişkin herhangi bir kuralla ilgili olmaksızın, ihale mevzuatına dayalı olarak yapılan ihale işlemine yönelik olduğu, uyuşmazlığın çözümünde 2577 sayılı Kanun'un 32. maddesinin birinci fıkrası kapsamındaki genel yetki kuralı uyarınca, dava konusu işlemleri tesis eden idarî merci olan Toplu Konut İdaresi Başkanlığı'nın bulunduğu yer mahkemesi olan Ankara İdare Mahkemesi olduğu anlaşıldığından, yetkisiz yargı yerince uyuşmazlık hakkında davanın incelenmeksizin reddine karar verilmesinde usul hükümlerine uygunluk bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca .... İdare Mahkemesi'nin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Kullanılmayan ...-TL yürütmeyi durdurma harcının istemi hâlinde davacıya iadesine,
4. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
5. 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 26/01/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.