Danıştay 2. Daire 2021/4797 Esas 2022/193 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İKİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/4797
Karar No : 2022/193

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ... Belediye Başkanlığı / ...
VEKİLİ : Av. ...

DİĞER DAVALI : ... Bakanlığı / ANKARA

KARŞI TARAF (DAVACI) : ...
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : ... İdare Mahkemesince verilen ... günlü, E:..., K:... sayılı kararın iptale ilişkin kısmının, dilekçede yazılı nedenlerle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması isteminden ibarettir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava Konusu İstem : Dava; İstanbul ili, Beşiktaş ilçesi, ... Mahallesi, ... Sokak No:... adresinde bulunan davacının kiracısı olduğu taşınmazın kentsel sit alanı ilan edilmesine ilişkin İstanbul III. Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun ... günlü, ... sayılı kararı ile işyerinin ticari faaliyetten men edilmesine ilişkin Beşiktaş Belediye Başkanlığının ... günlü, ... sayılı işleminin iptali istemiyle açılmıştır.

İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti : ... İdare Mahkemesinin temyize konu kararıyla; işyerinin ticari faaliyetten men edilmesine ilişkin Beşiktaş Belediye Başkanlığının ... günlü, ... sayılı işlem yönünden; İstanbul III No'lu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu'nun ... günlü, ... sayılı kararında, bölgenin mimari, mahalli, tarihsel, estetik ve sanat özellikleri dikkate alınarak değerlendirilmesi yapılmış ve yapıların mevcut özelliklerinin korunmasının gerekliliğinin vurgulandığı; bunun dışında, bölgede konut dışı kullanımlara ilişkin olarak bir kısıtlama Kurul Kararında yer almadığı gibi, davacının "diş hekimi" olarak faaliyet gösterdiği işyerinin, kentsel sit ilanına temel alınan özelliklere aykırı, yapının niteliklerini değiştirici ya da bozucu faaliyet olduğuna ilişkin herhangi bir tespitin de bulunmadığının görüldüğü; bu durumda, diş hekimliği kliniği niteliğindeki işyerinin konut bölgesinde faaliyet göstermesinde yasal bir engel bulunmadığından, dava konusu tahliye işleminde bu yönüyle hukuki isabet görülmediği, dava konusu işyerinin bulunduğu taşınmazın kentsel sit alanı ilan edilmesine ilişkin İstanbul III. Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun ... günlü, ... sayılı kararı yönünden ise; davacının dava konusu yerde kiracı olduğu görüldüğünden, mülkiyetinde olmayan taşınmazın bulunduğu alanın kentsel sit alanı olarak tescil ve ilanına ilişkin işlemle arasında doğrudan kişisel ve güncel menfaat bağı bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu Beşiktaş Belediye Başkanlığı işleminin iptaline, İstanbul III. Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun işlemi için ise ehliyet yönünden davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, dava konusu işyerinin bulunduğu alanın kentsel sit alanı ilan edildiği, Türkiye’de planlanan ilk toplu konut örneklerinden biri olduğu, kendine has bir yapısının bulunması nedeniyle özelliklerinin bozulması ve niteliğini kaybetme tehlikesinin bulunması nedeniyle koruma kurulunca karar alındığı, koruma kurulu kararına karşı açılan davalarda verilen ret kararlarının kesinleştiği, konut bölgesinde kalan ve imar bakımından da bulunduğu yer de faaliyet göstermesine olanak bulunmayan davacıya ait işyeri hakkında tesis edilen işlemin hukuka uygun olduğundan Mahkeme kararının temyize konu iptale ilişkin kısmının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN CEVABI : Temyiz isteminin reddi gerektiği ileri sürülmektedir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : ...
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay İkinci Dairesince, Danıştay Sekizinci Dairesinin 23/05/2018 günlü, E:2013/6129, K:2018/2815 sayılı gönderme kararıyla Danıştay Onuncu Dairesine, Danıştay Onuncu Dairesi tarafından ise Danıştay Başkanlık Kurulunun 18/12/2020 günlü, K:2020/62 sayılı kararının "Ortak Hükümler" kısmının 6. fıkrası uyarınca, ayrıca bir gönderme kararı verilmeksizin Dairemize iletilen dosyada, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Dosyanın incelenmesinden; davacının diş hekimi olarak faaliyet gösterdiği işyerinin bulunduğu binanın, 18/06/1993 onanlı 1/5000 ölçekli Beşiktaş Geri Görünüm ve Etkilenme Bölgesi Uygulama İmar Planı kapsamında, "yerleşme ve mimari stilleri itibari ile geleceği intikal ettirecek örnek prestij mahalleleri olarak kabul edilen alanda konut bölgesinde kaldığı" ve İstanbul III No'lu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun ... günlü, ... sayılı kararıyla söz konusu binanın bulunduğu parselin de içinde yer aldığı 1., 2., 3., 4., ... Mahallelerinin "Kentsel Sit Alanı" olarak tescil ve ilan edildiği; bölgede bulunan sivil toplum örgütü ve bazı vatandaşların, binaların amacına uygun konut olarak kullandırılması hususundaki talepleri üzerine ise, planlara aykırı olarak faaliyet gösteren bar, lokanta, gece kulübü ve lokal gibi işletmelerin tespiti ve tahliyesi öngörüldüğünden, dava konusu işlemin tesis edilmesi üzerine, bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İLGİLİ MEVZUAT :
2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu'nun 9. maddesinde; “Koruma Yüksek Kurulunun ilke kararları çerçevesinde koruma bölge kurullarınca alınan kararlara aykırı olarak, korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları ve koruma alanları ile sit alanlarında inşaî ve fizikî müdahalede bulunulamaz, bunlar yeniden kullanıma açılamaz veya kullanımları değiştirilemez. Esaslı onarım, inşaat, tesisat, sondaj, kısmen veya tamamen yıkma, yakma, kazı veya benzeri işler inşaî ve fizikî müdahale sayılır” hükmü ile 16. maddesinde “Korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları ile bunların korunma alanlarında ruhsatsız olarak inşaat yapmak yasaktır. Buralarda ruhsatsız olarak yapılacak inşaatlar ile koruma amaçlı imar planlarında, plana; sitlerde, sit şartlarına aykırı olarak inşa edilen yapılar hakkında imar mevzuatına göre işlem yapılır.” kuralına; 61. maddesinde “Kamu kurum ve kuruluşları ve belediyeler ile gerçek ve tüzel kişiler, Koruma Yüksek Kurulu ve koruma bölge kurullarının kararlarına uymak zorundadır” hükmüne yer verilmiştir.
Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu'nun 27/10/2006 günlü, 26329 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 720 sayılı ilke kararında mimari, mahalli, tarihsel, estetik ve sanat özelliği bulunan ve bir arada bulunmaları sebebiyle teker teker taşıdıkları kıymetten daha fazla kıymeti olan kültürel ve tabii çevre elemanlarının birlikte bulundukları alanların kentsel sit alanları olduğu belirtilmiş, aynı kararda kentsel sit alanında bulunan yapıların kullanım şartları ve bunlara ilişkin denetim usulü öngörülmüştür.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Faaliyet gösterilen alan, Türkiye'de planlanan ilk toplu konut örneklerinden biri olması, gerek tasarımı gerekse özgün mimarisinin kendine has bir mahal oluşturması nedenleriyle kentsel sit alanı olarak ilan edilmiş bulunmaktadır. Dolayısıyla söz konusu alan, ilk toplu konut örneği olması nedeniyle tescile değer bulunmuş ve bu konutların korunmasına karar verilmiştir. 2863 sayılı Kanun'un 9. maddesi uyarınca da tescil edilen yerlerin kullanımlarının değiştirilmesi yasaklanmış bulunmaktadır.
Türkiye'de planlanan ilk toplu konut örneklerinden biri olması nedeniyle tescil edilen ve konut alanında kalan dava konusu bölgenin konut dışında bir amaçla, diş hekimliği kliniği olarak kullanılması halinde ise, Koruma Kurulu kararı işlevsiz kalacak, tescile esas alınan niteliklerin kaybolmasına da sebep olunacaktır.
Öte yandan, faaliyet gösterilen taşınmazın da içinde bulunduğu alanda "Konut Dışı Kullanımların" engellenmesine ilişkin İstanbul Büyükşehir Belediyesi İmar Müdürlüğünün 11/08/2009 günlü işleminin iptali istemiyle açılan davada; davanın reddi yolundaki ... İdare Mahkemesince verilen ... günlü, E:..., K:... sayılı kararın, Danıştay (Kapatılan) Ondördüncü ve Sekizinci Dairelerince yapılan müşterek heyet sonucu verilen 26/11/2013 günlü, E:2012/2638, K:2013/8377 sayılı karar ile onandığı; karar düzeltme isteminin de Danıştay (Kapatılan) Ondördüncü ve (Kapatılan) Onyedinci Dairelerince müşterek heyet sonucu verilen 06/05/2015 günlü, E:2014/5363, K:2015/3700 sayılı karar ile reddedilerek kesinleştiği görülmektedir.
Dosya içerisinde yer alan bilgi ve belgeler ile yukarıda bazı kısımları da alıntılanan mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde; sahip olduğu bazı özellikleri nedeniyle, gelecek nesillere aktarılmasında yarar görülen eserlerin mevcut hallerinin korunmasının sağlanmasına yönelik olarak kamu idarelerinin bir takım önlemler alması doğaldır. Kamu idarelerinin, sit alanlarında bulunan yerlerde icra edilen ve nitelikleri itibarıyla sit alanının dokusunu bozacak olan faaliyetlerin, koruma amacına aykırı olduğunun tespit edilmesi halinde engellenmesine karar verme yetkilerinin bulunduğunu kabul etmek gerekir.
Bu durumda; "Kentsel Sit Alanı" ilan edilen yerle ilgili koruma kurulu kararlarına uymak zorunluluğunda olan ve bu kararı uygulamakla yetkili olan davalı idare durumundaki belediyelerce, kentsel sit alanı ilan edilen yerde bulunan ve bu bölgede mer'i olan imar planında da konut alanı fonksiyonunda yer alan yapıda davacı tarafından ticari faaliyette bulunulduğu anlaşıldığından, konut dışı kullanımlara ilişkin faaliyetine son verilerek, binanın konut amacına uygun olarak kullanılmasına yönelik tesis edilen işlemde hukuka ve mevzuata aykırılık bulunmadığından dava konusu işlemin iptali yolunda verilen mahkeme kararında ise hukuki isabet görülmemiştir.
Bu durumda, İdare Mahkemesince davanın reddine karar verilmesi gerekirken, temyize konu dava konusu işlemin iptali yolunda verilen kararda hukuka uygunluk bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVALI İDARENİN TEMYİZ TALEBİNİN KABULÜNE,
2. ... İdare Mahkemesince verilen ... günlü, E:..., K:... sayılı kararın, iptale ilişkin kısmının, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun temyize konu kararın verildiği tarih itibarıyla yürürlükte olan haliyle 49. maddesinin 1/b fıkrası uyarınca BOZULMASINA,
3. Aynı maddenin 3622 sayılı Yasa ile değişik 3. fıkrası uyarınca, bozulan kısım hakkında yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın adı geçen İdare Mahkemesine gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Yasa'nın (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş (15) gün içinde Danıştayda karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 08/02/2022 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.
(X) KARŞI OY :


Temyiz istemi reddedilerek ... İdare Mahkemesince verilen ... günlü, E:..., K:... sayılı kararın onanması gerektiği görüşü ile çoğunluk kararına katılmıyorum.