Danıştay 7. Daire 2021/185 Esas 2022/660 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
YEDİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/185
Karar No : 2022/660

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Vergi Dairesi Başkanlığı
(… Vergi Dairesi Müdürlüğü) …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Makina Kimya Madeni Yağ Petrol ve Petrol Ürünleri Pazarlama Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacının ithal ettiği 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’na ekli (I) sayılı listenin (B) cetvelinde yer alan bazyağların, 2017/Aralık (1. ve 2.) dönemlerinde aynı listede bulunan müstahzar üretiminde kullanıldığına dair üretim tasdik raporlarının ibraz edilmesi suretiyle ithalde verilen teminatların iadesine ilişkin taleplerinin, idarece, başlanan incelemenin neticesine göre yerine getirileceğinden bahisle reddeddildiği ve bu ret işlemlerinin iptali istemiyle açılan … Vergi Mahkemesinin E:… ve E:… sayılı davalarında yürütmenin durdurulması taleplerinin kabul edilerek Bölge İdare Mahkemesi nezdinde yapılan itirazların da reddedildiği, anılan kararların gereği olarak teminatın iade edilmesine ilişkin 14/08/2018 tarihli talebi üzerine, Vergi Dairesi Müdürlüğünce, Diyarbakır Küçük ve Orta Ölçekli Mükellefler Grup Müdürlüğünden istenilen görüşe istinaden ihtiyati tahakkuk/haciz işlemine karşı açılan davada … Vergi Mahkemesinin … Esas nolu dosyası kapsamında verilen iade talebine konu teminat mektubunun ihtiyati haciz/tahakkuk işleminin teminatı olarak kabul edildiğine dair karar nedeniyle teminat mektubunun iadesi talebinin yerine getirilmesinin uygun görülmediğinden bahisle reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle dava açılmıştır.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … Vergi Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:…. sayılı kararıyla, dosyanın incelenmesinden, uyuşmazlığın çözümünün Mahkemelerinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının değerlendirilmesini gerektirdiği belirtilerek, anılan dosyanın incelenmesinden; davanın konusunun davacı şirket hakkında uygulanan ihtiyati tahakkuk işlemi olduğu ve yapılan yargılama sonucunda, ihtiyati tahakkuk işlemi yönünden Kanun'da öngörülen şartların somut olayda gerçekleştiği sonucuna varılarak, 750.350,00-TL miktarlı teminat mektubunun, amme alacağının güvence altına alınmasına ilişkin hükümlerle halihazırda sağlanmak istenen hukuki himayeyi davalı idare nezdinde sağladığından davanın kısmen kabulüne kısmen reddine hükmedildiği, ancak anılan kararda, davalı idarenin teminat mektubunu elinde bulundurmasının hukuka uygun olup olmadığı yahut teminat mektubunun iade edilmesi ya da iade edilmemesi gerektiği yönünde bir inceleme yapılmadığı, bunun sonucu olarak davalı idarece iade talebine konu teminat mektubunun ihtiyati haciz/tahakkuk işleminin teminatı olarak kabul edilebileceği sonucuna varmanın hatalı olacağı, öte yandan, üretimde kullanılan bazyağlara ilişkin ithal aşamasında verilen teminatın iadesi istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle … Vergi Mahkemesi'nin E:… ve … esas sayılı dosyalarında açılan davalarda işlemin iptaline karar verildiği, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 28. madde hükmü uyarınca, vergi mahkemesi kararı gereği işlem tesis etmek zorunda olan davalı idarece, teminatın iadesi isteminin esası hakkında değerlendirme yapılması gerekirken talebin reddedilmesinde hukuka uyarlık görülmediği gerekçesiyle davaya konu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu kararın hukuka ve usule uygun olduğu ve davalı idare tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği gerekçesiyle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : İdarece teminat mektubunun iade işlemlerine başlanıldığı ancak Diyarbakır Küçük Ve Orta Ölçekli Mükellefler Grup Başkanlığının ihtiyati haciz ve ihtiyati tahakkuk uygulanması yönündeki talimatları gereği teminat mektubu çözüm işlemlerinin bekletildiği, ihtiyati tahakkuk işleminin iptali istemli … Vergi Mahkemesinin E:… sayılı davada toplam tarhiyatın 4.339.697,87 TL olduğu, davalı idareye ibraz edilen 750.350,00 TL miktarlı teminat mektubu ile amme alacağının güvence altına alınmasına ilişkin hükümlerle sağlanmak istenen hukuki himayenin teminat mektubu tutarı kadar halihazırda sağlandığı sonucuna varılarak, davanın 750.350,00 TL’ye ilişkin kısım yönünden işlemin iptaline, aşan kısmı yönünden davanın reddine karar verildiği, bu durumda teminat tutarı kadar idare alacağının güvenceye alındığının mahkemece de kabul edildiği dolayısıyla teminatın iadesinin mümkün olamayacağı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan kararın onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Yedinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Bölge idare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1.Temyiz isteminin reddine,
2…. Bölge İdare Mahkemesi … Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının ONANMASINA,
3. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 50. maddesi uyarınca, bu kararın taraflara tebliği ve bir örneğinin de Bölge İdare Mahkemesine gönderilmesini teminen dosyanın ilk derece Mahkemesine gönderilmesine, 21/02/2022 tarihinde kesin olarak oyçokluğuyla karar verildi.


(X) KARŞI OY :
Temyiz istemi, ithalde verilen teminatların iadesine dair taleplerin reddi istemli davalarda verilen yürütmenin durdurulması kararları gereği teminatların iadesine dair 14/08/2018 tarihli talebin, Diyarbakır Küçük ve Orta Ölçekli Mükellefler Grup Müdürlüğünden istenen görüş doğrultusunda yerine getirilmesinin uygun görülmediğinden bahisle reddine ilişkin işlemi iptal eden mahkeme kararının bozulması istemine ilişkindir.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun dava şartlarını düzenleyen 114. maddesinin 1. fıkrasının (ı) bendinde, "Aynı davanın, daha önceden açılmış ve halen görülmekte olmaması" hükmüne yer verilmek suretiyle doğrudan dava açma şartları arasında "derdestlik" sayılmış, 115. maddesinde ise, mahkemenin dava şartı noksanlığını tespit etmesi halinde davayı usulden reddedeceği kurala bağlanmıştır.
2577 sayılı Kanun'da "derdestlik" müessesesi düzenlenmemiş ve Kanun'un 31. maddesinde, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu ve onun yerine çıkarılan Hukuk Muhakemeleri Kanununun derdestlik ile ilgili maddelerine atıfta bulunulmamış ise de; tarafları, konusu ve sebebi aynı olan bir davanın daha önce aynı veya başka bir mahkemede açıldığının ve görülmekte olduğunun saptanması halinde, ikinci davanın esasının derdestlik nedeniyle incelenemeyeceği usul hukukunun genel ilkelerindendir.
Dosyanın incelenmesinden, ithal aşamasında verilen teminatların iadesine ilişkin taleplerin reddi üzerine açılan davalarda yürütmenin durdurulması kararları verildiğinden, gereğinin yerine getirilmesi için, davacının 14/08/2018 tarihinde davalı idareye başvurduğu, davalı idarece önce Diyarbakır Küçük ve Orta Ölçekli Mükellefler Grup Müdürlüğünden görüş talep edildiği belirtilerek cevap verildiği, bu işleme karşı açılan ve Dairemizin E:2019/3791 sayılı dosyası kapsamında temyizen incelenen kararla, idarenin 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 28. maddesi doğrultusunda işlem tesis etmek zorunda olmasına rağmen teminatları iade etmemesinde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle işlemin iptaline karar verildiği ve kararın Dairemizce de onandığı anlaşılmıştır. Davacının yeni bir başvurusu olmaksızın, ilgili vergi dairesi müdürlüğünün talebi üzerine görüşlerini bildiren Diyarbakır Küçük ve Orta Ölçekli Mükellefler Grup Müdürlüğünün teminatların iade edilmesinin uygun görülmediğine dair cevabının, yani zımni olsa da mahkeme kararının gereğinin yerine getirilmeyeceğinin davacıya bildirilmesi üzerine de işbu davanın açıldığı anlaşılmış olup, davacı tarafından mahkeme kararlarının yerine getirilmemesine karşı açılmış bir dava varken, tarafları, konusu ve sebebi aynı olan bu ikinci davanın, derdestlik nedeniyle esasının incelenme olanağı bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, davanın derdestlik nedeniyle reddi gerekirken işin esasının incelenmesi suretiyle verilen iptal kararına yönelik istinaf başvurusunun reddine dair kararın bozulması gerektiği oyu ile, Daire kararına katılmıyorum.