Danıştay 10. Daire 2019/9816 Esas 2022/1127 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2019/9816
Karar No : 2022/1127

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ...Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACI) : ...Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN_KONUSU : ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı tarafından, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 11. maddesinin 6. fıkrası uyarınca yapı ruhsatı ve diğer tüm ruhsat veya ruhsat niteliği taşıyan işlemlere ilişkin bilgi belgeler ile bunların verilmesine esas olan istihdama ilişkin bilgilerin verildiği tarihten itibaren bir ay içinde Kuruma bildirilmediğinden bahisle aynı Kanun'un 102. maddesine istinaden 215 adet ruhsat için toplam 294.875,00-TL idari para cezası verilmesine ilişkin Antalya Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü Korkuteli Sosyal Güvenlik Merkezinin ...tarih ve ...sayılı işleminin ve bu işleme yapılan itirazın reddine dair Korkuteli Sosyal Güvenlik Merkezi İtiraz Komisyonunun ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ...İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararıyla, ilgili mevzuat uyarınca ruhsat ve ruhsat niteliği taşıyan bilgi ve belgelerin verildiği tarihten itibaren bir aylık yasal süre içerisinde Kuruma bildirilmesi gerektiği, Mahkemelerinin 28/06/2017 tarihli ara kararıyla istenilmesine karşın davacı tarafından ruhsatların teslim tarihi ile teslim tarihlerinin onay tarihlerinden farklı ve daha sonraki tarihler olduğunun, teslim tarihinden itibaren bir (1) ay içinde davalı idareye bildirimde bulunulduğunun ortaya konulamadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesince; dava konusu olayda, davalı idare tarafından yapı ruhsatlarının hangi tarihte ruhsat sahiplerine verildiğinin tespitine yönelik hiçbir araştırma yapılmadan, salt belge onay tarihlerine göre ruhsatların bir ay içinde Kuruma bildirilmediği sonucuna ulaşılarak idari para cezası uygulanmasında hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle davacının istinaf başvurusunun kabulüne, ...İdare Mahkemesi'nin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararın kaldırılmasına, dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ_EDENİN_İDDİALARI : Davalı idare tarafından, temyize konu istinaf mahkemesi kararının esas ve usul bakımından hukuka aykırı olduğu, davacının söz konusu ruhsatlarla ilgili bilgi ve belgeleri ortaya koyamamış olduğu, işleminin yasal mevzuat gereği hukuka uygun olduğu ve Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davacı tarafından, davalı idarenin hukuki dayanaktan yoksun temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : ...
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :

MADDİ OLAY :
Davacı Belediye tarafından, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 102. maddesine istinaden aynı Kanun'un 11. maddesinin 6. fıkrası uyarınca yapı ruhsatı ve diğer tüm ruhsat veya ruhsat niteliği taşıyan işlemlere ilişkin bilgi belgeler ile bunların verilmesine esas olan istihdama ilişkin bilgilerin verildiği tarihten itibaren bir ay içinde Kuruma bildirilmediğinden bahisle 215 adet ruhsat için toplam 294.875,00-TL idari para cezası uygulanması ve bu para cezasına yapılan itirazın, 2015 yılı ilk altı aylık döneme ait 129 adet yapı ruhsatına yönelik idari para cezasının hesabında, ilgili dönemin asgari ücreti olan 1.201,50 TL yerine 2015 yılı ikinci altı aylık döneme ait asgari ücret olan 1.273,50 TL esas alınmış ise de, sistem üzerinde gerekli düzeltme yapılarak hesaplamanın ilgili ruhsat başına 1.201,50 TL'den güncellendiği belirtilerek reddi üzerine bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun "İş yeri, iş yerinin bildirilmesi, devri, intikali ve nakli" başlıklı 11. maddesinin 6. fıkrasında, "Valilikler, belediyeler ve ruhsat vermeye yetkili diğer kamu ve özel hukuk tüzel kişileri, yapı ruhsatı ve diğer tüm ruhsat veya ruhsat niteliği taşıyan işlemlerine ilişkin bilgi ve belgeler ile varsa bunların verilmesine esas olan istihdama ilişkin bilgileri, verildiği tarihten itibaren bir ay içinde Kuruma bildirmekle yükümlüdürler." hükmü; "Kurumca verilecek idari para cezaları" başlıklı 102. maddesinin 1. fıkrasının (h) bendinde de, "11 inci maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen bildirim yükümlülüğünü yasal süresi içinde yerine getirmeyen ticaret sicili memurlukları ile aynı maddenin altıncı fıkrasında belirtilen yükümlülüğü yasal süresi içinde yerine getirmeyen kurum ve kuruluşlara yerine getirilmeyen her bir bildirim yükümlülüğü için aylık asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanır." hükmü yer almaktadır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usul Kanunu'nun "Dosyaların incelenmesi" başlıklı 20. maddesinde, "Danıştay, bölge idare mahkemeleri ile idare ve vergi mahkemeleri, bakmakta oldukları davalara ait her türlü incelemeyi kendiliğinden yapar. Mahkemeler belirlenen süre içinde lüzum gördükleri evrakın gönderilmesini ve her türlü bilgilerin verilmesini taraflardan ve ilgili diğer yerlerden isteyebilirler. Bu husustaki kararların, ilgililerce, süresi içinde yerine getirilmesi mecburidir. Haklı sebeplerin bulunması halinde bu süre, bir defaya mahsus olmak üzere uzatılabilir. Taraflardan biri ara kararının icaplarını yerine getirmediği takdirde, bu durumun verilecek karar üzerindeki etkisi mahkemece önceden takdir edilir ve ara kararında bu husus ayrıca belirtilir." hükmüne yer verilmiştir.
Öte yandan; Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü'nün, yapı ruhsatları konulu, 08/12/2017 tarih ve 35158785-202.99-E.6206089 sayılı genel yazısında, "Bu itibarla, yapı ruhsatının onaylanma aşamasında sistem tarafından yapılması gereken en son işlemin 'mekansal adres kayıt sistemine onay işlemi' olduğu ve bu işlemden sonra ilgilisine teslim edildiği dikkate alınarak, yapı ruhsatının ruhsat sahibine veya vekiline teslim edildiği tarihin veya posta ile gönderilmiş ise tebliğ tarihinin, bu tarihleri ispatlayıcı belgelerin de beraberinde ibraz edilmesi kaydıyla, Kanunun 11 inci maddesinin altıncı fıkrasında belirtilen 'verildiği tarih' olarak esas alınması, bu tarihten itibaren bir ay içinde ruhsatları Kurumumuza göndermeyen idareler aleyhine idari para cezası uygulanması gerekmektedir." yönünde açıklamaya yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Uyuşmazlıkta, idari para cezasına konu fiilin gerçekleşip gerçekleşmediğinin tespiti açısından açıklığa kavuşturulması gereken husus, ibrazı istenen ruhsat ya da benzeri evrakın davalı Sosyal Güvenlik Kurumuna teslim edileceği bir aylık sürenin başlangıç tarihi olup, bu tarihin netleştirilmesi gerekmektedir.
Buna göre, bir aylık sürenin başlangıç tarihinin, yapı ruhsatlarının üzerinde yazan tarih veya ruhsatların onay tarihi olmayıp, ilgilisine belediye yetkililerince teslim edildiği, Kanun'un lafzı ile "verildiği tarih" olduğunda duraksama bulunmamaktadır.
Diğer taraftan, ruhsatların ilgililerine hangi tarihte teslim edildiğine dair ispat yükünün hangi tarafa ait olduğunun saptanması uyuşmazlığın çözümü için önem arz etmektedir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nda, idari uyuşmazlıkların yargı yerince re'sen yapılacak inceleme ve araştırmalarla çözümleneceği hükme bağlandığından, tarafların ispat yüküne ilişkin bir kural sevk edilmemiş olmakla birlikte, hukukun genel prensiplerinin idare ve idari yargılama usulü hukukunda da uygulanması gerektiğinin, bu çerçevede idari yargılama usulü açısından da, özellikle Mahkemece re'sen yapılan araştırmaya karşın açıklığa kavuşturulamayan hususlar bakımından "iddia edenin, iddiasını ispatla yükümlü olduğu"nun kabulü zorunlu bulunmaktadır.
Dosyanın incelenmesinden, idari para cezasına konu ruhsatların teslim tarihlerinin saptanabilmesi için .... İdare Mahkemesinin 28/06/2017 tarihli ara kararıyla söz konusu ruhsatların iş sahiplerine teslim tarihinin davacıya sorulmasına ve teslim tarihini gösteren bilgi ve belgelerin onaylı okunaklı örneklerinin davacıdan istenilmesine karar verildiği halde davacı Belediye tarafından bu ara kararına cevap verilmediği görülmektedir.
Kural olarak, idari para cezası tesisinden önce işlemin sebep unsurunu teşkil eden hususa (ruhsatların ilgililerine verildiği/teslim edildiği tarihe) ilişkin ispat yükünün davalı Kuruma ait bulunduğu açık olup; esasen kanun koyucu tarafından 5510 sayılı Kanun'un 11. maddesinin 6. fıkrası ile "ruhsatların ilgilisine verildiği tarih" bilgisinin yalnızca ruhsat düzenleyecek kurumların elinde bulunması nedeniyle bu kurumlara teslim tarihine ilişkin kayıtları tutma yükümlülüğünün de zımnen getirilmiş olduğu, dolayısıyla davalı Kurumca ancak bu kayıtların ilgili kurumdan temin edilip incelenmesi suretiyle anılan Kanun hükmünün uygulanması yoluna gidilebileceği sonucuna varılmıştır.
Bununla birlikte, dava konusu olayda, davacı idare tarafından Mahkemenin 28/06/2017 tarihli ara kararına cevap verilmediği görüldüğünden, davalı Kurumun yapacağı araştırma sonucunda gerçek verilere ulaşmasının fiilen mümkün olmadığı anlaşılmaktadır.
Buna göre, ruhsatların teslim tarihine yönelik bilgilere yalnızca davacı idare tarafından ulaşılabileceği ve davacı idare tarafından davalı Kurumca kabul edilen tarihin gerçeğe aykırı olduğunun iddia edildiği dikkate alındığında, uyuşmazlıkta, ispat yükünün yer değiştirdiğinin kabul edilmesi ve teslimatın, davalı Kurumca idari para cezası tesisine dayanak olarak kabul edilen tarihte (ruhsatların onay tarihinde) değil, bu tarihten daha sonraki tarihlerde gerçekleştirildiği hususunun davacı idare tarafından ortaya konulması gerekmekte olup; bu haliyle belirtilen hususu ispata yönelik somut bilgi ve belge sunamayan davacı idarenin iddiasını ispat edemediği, dolayısıyla ruhsatların ilgililerine onay tarihinde verildiğinin kabulü ile davanın reddi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Öte yandan, davaya konu 215 adet ruhsat için toplam 294.875,00 TL idari para cezası verilmesine ilişkin Antalya Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü Korkuteli Sosyal Güvenlik Merkezinin ...tarih ve ...sayılı işlemine yapılan itirazın Korkuteli Sosyal Güvenlik Merkezi İtiraz Komisyonunun ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararıyla, 2015 yılı ilk altı aylık döneme ait 129 adet yapı ruhsatına yönelik olarak yapılan hesaplama hatasının (1.201,50 TL yerine 1.273,50 TL esas alınması) düzeltilerek para cezası tutarının düşürüldüğü, böylelikle para cezası verilmesine ilişkin dava konusu 01/08/2016 tarihli işlemin, düşürülen miktarla sınırlı olarak hukuk aleminden kalktığı, dolayısıyla 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 14. maddesinde belirtilen kesin ve yürütülmesi zorunlu niteliğini kaybeden anılan kısım yönünden aynı Kanun'un 15. maddesi uyarınca davanın reddine karar verilmesi gerektiği tabiidir.
Bu itibarla, davacı idarenin istinaf başvurusunun kabulü ile dava konusu işlemin, eksik araştırmaya dayalı olarak tesis edildiği gerekçesiyle iptali yolunda verilen temyize konu ...Bölge İdare Mahkekemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin KABULÜNE,
2. Davanın reddine ilişkin .... İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun kabulü ile dava konusu işlemin iptali yolundaki temyize konu ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 07/03/2022 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.