Danıştay 2. Daire 2021/5647 Esas 2022/1197 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İKİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/5647
Karar No : 2022/1197


TEMYİZ EDEN (DAVALI) : …Valiliği
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : …Gıda Yem Tarım İnşaat Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : …İdare Mahkemesince verilen …günlü, E:…, K:…sayılı kararın, dilekçede yazılı nedenlerle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması isteminden ibarettir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava Konusu İstem : Dava; Mersin ili, Mut ilçesi, …Köyü sınırları içerisinde yer alan ve …sayılı II-a Grubu maden işletme ruhsatı bulunan maden ocağına, işyeri açma ve çalışma ruhsatı verilmesi istemiyle yapılan 25/04/2013 günlü başvurunun işlemden kaldırılmak suretiyle reddine ilişkin …günlü, …sayılı işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti : …İdare Mahkemesinin temyize konu kararıyla; mahallinde 04/08/2015 günü keşif ve bilirkişi incelemesi yapılarak alınan bilirkişi raporunun dosyadaki bilgi ve belgelerle birlikte değerlendirilmesinden, uyuşmazlık konusu alanın, yakın çevresinde yüksek kıvrımlı tabakalar ve kalker kayaçlarının geniş yüzlek alanları oluşturduğu, kalker kayacının varlığının karstik şekilleri, düdenleri, obrukları ve mağaraları oluşturduğu, etüd sahası yakın çevresinde Akpınar 1 ve Akpınar 2 su kaynaklarının belirlendiği, Akpınar 1 kaynağı su miktarının çok düşük olduğu, Akpınar 2 kaynağının ise etüd tarihinde tamamen kurumuş olduğu, üzerleri moloz yığınları ile örtülmüş kaynak bulunmadığı belirtilerek, dava konusu alanda maden üretimi yapılmasında su kaynakları ve ekosistem yönünden herhangi bir zarar oluşmayacağı sonucuna varılarak, Köye Yönelik Hizmetler Daire Başkanlığı bünyesinde oluşturulan komisyonda, söz konusu sahada bulunan su kaynaklarının maden üretiminden dolayı olumsuz etkileneceği görüşü oluştuğundan bahisle başvuru dosyası işlemden kaldırılmak suretiyle davacının başvurusunun reddedilmesi işleminde hukuka uyarlık bulunmadığından dava konusu işlem iptal edilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, bilirkişi raporuna karşı yapılan itirazların değerlendirilmediği, raporda somut verilere yer verilmemiş olduğu, mevzuatın ismen sıralanarak uyulması halinde denilmekle yetinildiği; dava konusu işlemden önce kurulan komisyonca su kaynakları konusunda detaylı inceleme yapıldığı ve çalışma sahasına 100-300 mt arasında değişen mesafelerde toplam 4 su kaynağı bulunduğu ve kaynakların olumsuz etkileneceğinin ortaya konulduğu, davanın devamı sırasında 11/06/2015 günlü MESKİ'nin yazısında da su kaynakları yönünden olumsuz görüş verildiği ve davacının koşulları sağlayacağını ve patlatmalı çalışma yapmayacağını 17/08/2015 günlü noterlik taahhüdüyle vaadi üzerine 31/08/2015 günlü ruhsatın düzenlendiği, bu taahhütle davacının; ret işlemine konu sorun ve eksikleri açıkça kabul etmiş olduğu, davacının iradesini gözardı ederek verilen iptal kararının, sorunlu alanda yeniden ruhsat istenilmesine yolaçacağı belirtilerek temyize konu kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN CEVABI : Davanın devamı sırasında …günlü, …sayılı madencilik faaliyetleri için işyeri açma ve çalışma ruhsatını almış bulunduklarından davanın konusuz kaldığı, işlemin hukuka aykırı olduğunun bilirkişi raporuyla da ortaya konulmuş olması karşısında temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay İkinci Dairesince; Danıştay Onuncu Dairesi tarafından, Danıştay Başkanlık Kurulunun 18/12/2020 günlü, K:2020/62 sayılı kararının "Ortak Hükümler" kısmının 6. fıkrası uyarınca, ayrıca bir gönderme kararı verilmeksizin Dairemize iletilen dosyada, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosyanın tekemmül ettiği görüldüğünden davalı idarenin yürütmenin durdurulması istemi hakkında karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY : Mersin ili, Mut ilçesi, …Köyü sınırları içerisinde yer alan ve …sayılı II-a Grubu maden işletme ruhsatı bulunan maden ocağına, işyeri açma ve çalışma ruhsatı verilmesi istemiyle yapılan 25/04/2013 günlü başvurunun işlemden kaldırılmak suretiyle reddine ilişkin …günlü, …sayılı işlemin iptali istemiyle temyizen incelenmekte olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT :
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 31. maddesinin atıfta bulunduğu 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 266. maddesinde; mahkemenin, çözümü hukuk dışında özel veya teknik bilgiyi gerektiren hâllerde, taraflardan birinin talebi üzerine yahut kendiliğinden, bilirkişinin oy ve görüşünün alınmasına karar vereceği hükme bağlanmıştır.
3213 sayılı Maden Kanunu'nun "Madencilik faaliyetlerinde izinler" başlıklı 7. maddesinin 9. fıkrasında; "(Ek fıkra: 10/6/2010-5995/3 md.) Maden üretim faaliyetleri ile bu faaliyetlere dayalı ruhsat sahasındaki tesisler için işyeri açma ve çalışma ruhsatları il özel idareleri tarafından verilir...", hükümüne yer verilmiştir.
3572 sayılı İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun'un 4. maddesinde, 3. maddede belirtilen mercilerin, iznin verilmesi için yapılacak beyan ve incelemelerde; a) İnsan sağlığına zarar vermemek, b) Çevre kirliliğine yol açmamak, c) Yangın, patlama, genel güvenlik, iş güvenliği, işçi sağlığı, trafik ve karayolları, imar, kat mülkiyeti ve doğanın korunması ile ilgili düzenlemelere aykırı davranmama gibi genel kriterlere göre düzenlenecek yönetmeliği esas alacakları belirtilmiştir.
10/08/2005 günlü, 25902 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik'in "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinde, gayrisıhhî müessese, faaliyeti sırasında çevresinde bulunanlara biyolojik, kimyasal, fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden az veya çok zarar veren veya vermesi muhtemel olan ya da doğal kaynakların kirlenmesine sebep olabilecek müessese olarak; ikinci sınıf gayrisıhhî müessese, meskenlerden mutlaka uzaklaştırılması gerekmemekle beraber izin verilmeden önce civarında ikamet edenlerin sıhhat ve istirahatleri üzerine gerek tesisatları ve gerekse vaziyetleri itibarıyla bir zarar vermeyeceğine kanaat oluşması için inceleme yapılması gereken iş yeri olarak tanımlanmış olup, iş yeri açma ve çalışma ruhsatı; yetkili idareler tarafından bu Yönetmelik kapsamındaki iş yerlerinin açılıp faaliyet göstermesi için verilen izin olarak belirlenmiştir. Aynı Yönetmelik'in "İkinci ve üçüncü sınıf gayrısıhhi müeseseler" başlıklı 23. maddesinde; yetkili idarelerin, ikinci ve üçüncü sınıf gayrisıhhî müesseseler için yapılacak beyan ve incelemelerde; insan sağlığına zarar verilmemesi, çevre kirliliğine yol açılmaması, yangın, patlama, genel güvenlik, iş güvenliği, işçi sağlığı, trafik ve karayolları, imar, kat mülkiyeti ve doğanın korunması ile ilgili düzenlemeleri esas alacağı hüküm altına alınmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyanın incelenmesinden, Mersin İl Özel İdaresinin dava konusu …günlü …sayılı işlemiyle "...Köye Yönelik Hizmetler Daire Başkanlığı bünyesinde oluşturulan komisyon üyelerince hazırlanan 10.05.2013 tarihli raporda, maden ocak sahasında üretim sahasına yaklaşık 200 mt. mesafede bulunan Akpınar kaynağının ve yaklaşık 100 mt. Mesafede bulunan Kıplamaz kaynağının yamaç kaynağı özelliğinde ve altere bozulmuş zeminlerin damarlarından yüzeye çıkması, çıktığı nokta itibari ile sağlam bir zemin üzerinde bulunmaması nedeni ile ocak çalışmaları ve patlatmalardan olumsuz etkileneceği sonucuna varılmıştır. Sonucun olumsuz olması üzerine, yeni hazırladığınız çalışma alanı ve Üniversite raporuna göre konunun yeniden değerlendirilmesi talebiniz, ilgili Daire Başkanlığına bildirilmiştir. Köye Yönelik Hizmetler Daire Başkanlığı bünyesinde oluşturulan komisyon üyelerince, hazırlanan raporlar tekrar incelenmiş ve hazırlanan 27.06.2013 tarihli raporda, konu ile ilgili iki farklı görüş ifadesi kullanılmış olup konu ile ilgili olumsuz görüşleri değişmemiştir, İlgili kurumun, bahse konu sahada bulunan su kaynaklarının maden üretiminden dolayı olumsuz etkileneceği görüşü oluştuğundan" gerekçesiyle davacı firmanın işyeri açma ve çalışma ruhsat talebi dosyasının işlemden kaldırıldığı;
-Okan Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Anabilimdalı Patlayıcı Mühendisliği Yüksek Lisans Programı Haziran 2013 günlü, raporun sonuç bölümde ise maden işletme sahasında yapılacak kontrollü gecikmeli patlatmaların, yamaç molozundan boşalan Akpınar ve Kıplamaz kaynaklarıyla …Köyüne su sağlayan isale hattına etkisinin olmayacağının öngörüldüğü;
-İdarenin istemi üzerine yeniden oluşturulan, 2 Jeoloji Mühendisi, Maden Yüksek Mühendisi, Harita ve Çevre Mühendislerinden oluşan Komisyonun 25/07/2013 günlü raporunun sonucunda ise "10- Patlatmaların su kaynaklarının etkilemesi ile ilgili Üniversite raporunda belirtilen risk analizine dayalı patlatma ön tasarımındaki değerler çevrede bulunan yapı ve Binalar için geçerli olup ayrışmış, yamaç molozu ve altere olmuş zonda bulunan su kaynakları için literatürde net bir kıstas ve standart bulunmamaktadır. 11-Komisyonumuzca tespit edilen Akpınar 1 ve Akpmar 2 kaynakları Mersin İl Özel İdaresi Köye Yönelik Hizmetler Daire Başkanlığına bağlı Su ve Kanal Hizmederi Müdürlüğünün 2013 yılı Mut İlçesi …Köyü İçmesuyu proje inşaatı kapsamında bulunmaktadır. Komisyonumuzca raporun sonuç ve öneriler kısmının 10. maddesinde belirtilen nedenden dolayı maden ruhsat sahası içerisinde çalışma alanında yapılacak patlatmaların su kaynaklarına etkisinin ne yönde olacağı öngörülememiştir. Yine sonuç ve öneriler kısmının 11. maddesinde belirtilen uygulama aşamasındaki mevcut projeyi riske atmamak adına çalışma alanında patlatma yapılmasının uygun olmayacağı..." ifadelerine yer verildiği;
- Mahallinde 04/08/2015 günü keşif ve bilirkişi incelemesi yapılarak alınan 29/09/2015 günlü bilirkişi raporunda ise; Su Kaynakları başlığı altında "Etüd sahası yakın çevresinde esas iki pınar Akpınar 1 ve Akpınar 2 kaynakları belirlenmiştir. Akpınar 1 kaynağı çok az debili olup, su miktarı çok düşüktür. Akpınar 2 kaynağı ise etüd tarihinde tamamen kurumuş olarak gözlemlenmiştir. Üzerleri moloz yığınları ile örtülmüş kaynak gözlenememiştir. Tüm su kaynakları Yamaç molozları içerisinde olup, tutturulmamış kil-silt-konglomera içerikli farmasyondan çıkmaktadır. Yamaç molozu üzerinde bulunan resifal özellikteki Karaisalı kireçtaşları karstik boşluk, yüksek porozitesi, permeabilitesi ve transmisibilite özelliği olan kayaç birliğidir. Akpınar 1 kaynağından yaklaşık 30 m mesafeye kadar PVC boru ile su bir depoya aktarılmaktadır. Depodaki su kullanım amaçlı olarak evlere gönderilmektedir. Etüd tarihinde depodaki su seviyesi yaklaşık 25-30 cm yüksekliğinde tespit edilmiştir." ifadelerine yer verildiği, ancak uyuşmazlığın, maden faaliyetinin su kaynaklarına etkisi noktasında toplanmasına karşılık, düşük debi ve kurumanın, keşfin Ağustos ayında yapılması, başka bir anlatımla dönemsel olup olmadığı yolunda bir inceleme yapılmadığı gibi yukarıda incelenen diğer raporlarda irdelenen Kıplamaz kaynağı ile …Köyü isale hattına ilişkin de inceleme ve değerlendirme yapılmadığı ve sonuç kısmında meri mevzuata uygun davranılması halinde kültür ve tabiat varlıklarıyla çevre ve insan sağlığına olumsuz etkilerinin olmayacağının belirtilmesiyle yetinildiği anlaşılmıştır.
Mahkemece karara esas alınan bilirkişi raporunun yukarıda belirtilen eksikliklerinin giderilmesini teminen ve civar yerleşimlerin su ihtiyacını karşılamaya yönelik olarak yatırım yapılmış olduğu dikkate alınarak debi düşüklüğü dönemsel olabileceğinden, farklı bir mevsimde; aynı veya başka bir bilirkişi heyetinden, patlatmalı madencilik faaliyetinin su kaynakları ve doğal varlıklar ile bitki örtüsü üzerine etkisinin ne olabileceğini açıklayan kapsamlı bir rapor alınması gerekmekte iken, eksik incelemeye dayalı bilirkişi raporuna dayanılarak dava konusu işlemin iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVALI İDARENİN TEMYİZ İSTEMİNİN KABULÜNE;
2. …İdare Mahkemesinin …günlü, E:…, K:…sayılı kararının, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun temyize konu kararın verildiği tarih itibarıyla yürürlükte olan haliyle 49. maddesinin 1/b fıkrası uyarınca BOZULMASINA,
3. Aynı maddenin 3622 sayılı Kanun ile değişik 3. fıkrası uyarınca, yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın adı geçen İdare Mahkemesine gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Yasa'nın (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş (15) gün içinde Danıştay'da karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 10/03/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.