Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulu 2020/1026 Esas 2022/856 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2020/1026
Karar No : 2022/856

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ... Bakanlığı
VEKİLİ : Av. ....
KARŞI TARAF (DAVACI) : ... Elektrik Üretim Sanayi ve Tic. A.Ş.
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : Danıştay Onuncu Dairesinin 06/11/2019 tarih ve E:2014/4573, K:2019/7516 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirket tarafından, Çanakkale İli, Gelibolu İlçesi sınırları içerisinde yapılması planlanan ... Enerji Santrali Projesinin değerlendirilmeye alınmamasına ilişkin Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünün ... tarih ve ... sayılı işlemi ile anılan yerde rüzgar ölçüm direği tesis sahasına ait izin müracaatının uygun görülmemesine ilişkin ... Müdürlüğünün ... tarih ... sayılı işleminin ve bu işlemlerin dayanağı olarak belirtilen Mülga Orman ve Su İşleri Bakanlığınca yürürlüğe konulan 03/03/2014 tarih ve 2014/1 sayılı Genelge'nin 5. maddesinin (b) fıkrasının ikinci bendinin iptali istenilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Onuncu Dairesinin 06/11/2019 tarih ve E:2014/4573, K:2019/7516 sayılı kararıyla;
Davalı idarenin davanın süresinde açılmadığına yönelik itirazının yerinde görülmediği belirtilerek,
2014/1 sayılı Genelge'nin dava konusu 5. maddesinin (b) fıkrasının ikinci bendinin incelenmesinden;
2014/1 sayılı Genelge'nin 5. maddesinde, başvuruların değerlendirmeye alınmayacağı sahalar başlığı altında, enerji ve madencilik faaliyetlerine ilişkin müracaatların değerlendirmeye alınmayacağı alanların düzenlendiği, maddenin dava konusu (b) fıkrasında rüzgar enerji santralleri ve RES ölçüm direği müracaatlarının değerlendirmeye alınmayacağı ve kapasite artışına izin verilmeyeceği alanlar sayılarak, Çanakkale ve Tekirdağ İllerinde ek-2 haritada coğrafi sınırları belirlenen alanlar için müracaat etmiş ve lisans almış projelerin değerlendirmeye alınmayacağı düzenlemesine yer verildiği,
Buna göre de, davacı şirketin Çanakkale İli, Gelibolu İlçesi sınırları içerisinde yapılması planlanan "Gazi-9 Rüzgar Enerji Santrali (RES) Projesi"nin değerlendirmeye alınmamasına ilişkin dava konusu işlemlerin tesis edildiği,

Konuyla ilgili mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, Tarım ve Orman Bakanlığı'nın (Mülga Orman ve Su İşleri Bakanlığı), ormanların korunması, geliştirilmesi, işletilmesi, ıslahı ve bakımı, çölleşme ve erozyonla mücadele, tabiatın korunmasına yönelik politikalar geliştirmek; korunan alanların tespiti, milli parklar, tabiat parkları, tabiat anıtları, tabiatı koruma alanları, sulak alanlar ve biyolojik çeşitlilik ile av ve yaban hayatının korunması, su kaynaklarının korunması, yaban hayatı ve kara av kaynakları ile orman içi su kaynakları, dere, göl, gölet ve sulak alanların ve hassas bölgelerin korunması, uluslararası koruma sözleşmeleri ile belirlenen yörelerdeki koruma ve kullanma esaslarını belirlemek; uluslararası sözleşmeler ile koruma altına alınan bitki ve hayvan türleri ile alanların korunması konusunda tedbirler almak ve hayvanların korunmasına yönelik çalışmalar yapmak hususlarında görev ve yetkisinin bulunduğu,
Düzenleme yetkisinin, kamu hukukunda kural koyma ile eş anlamlı olduğu, kuralın ise, hukukta sürekli, soyut ve objektif, genel durumları belirleyen, bireysel olmayan, uygulanmakla etkisi tükenmeyen norm olarak tanımlandığı,
Anayasa ve yasal düzenlemelerden aldığı yetki ile kural koyma, düzenleme yapma yetkisine sahip olan idarenin, düzenleme yetkisini kullanarak yönetmelik, yönerge, genelge gibi sürekli, soyut, objektif, bireysel olmayan, genel durumları belirleyen ve dayanağı üst hukuk normlarına aykırı ve bu normları aşar nitelikte olmayan düzenlemeleri yapıp yürürlüğe koymasının mümkün olduğu,
Ancak konu ile ilgili mevzuat düzenlemelerinde, enerji faaliyetlerine yönelik başvuruların değerlendirmeye alınmayacağı alanlar yönünde bir düzenlemenin mevcut olmadığı, idarece proje başvuruları hakkında her proje açısından, projenin yapılacağı alan ve projenin özellikleri gibi hususlar birlikte değerlendirilmek suretiyle bir sonuca varılması gerektiğinin anlaşıldığı,
Bu itibarla, davalı Bakanlıkça çıkarılan 2014/1 sayılı Genelge'nin dava konusu maddesinde belirlenen alanlarda RES faaliyetlerine yönelik başvuruların değerlendirmeye alınmayacağı yönünde, Kanunlarda ve Yönetmeliklerde yer alan hükümleri aşar nitelikte düzenleme getirildiği görüldüğünden, dava konusu Genelge'nin 5. maddesinin (b) fıkrasının ikinci bendinde hukuka uyarlık bulunmadığı,
Dava konusu ... Genel Müdürlüğünün ... tarih ve ... sayılı işlemi ile ... Orman Bölge Müdürlüğünün ... tarih ve ... sayılı işleminin incelenmesine gelince;
Dava konusu işlemler ile "... Enerji Santrali"nin Bakanlıkça yayımlanan 2014/1 sayılı Genelge'nin 5. maddesinin (b) fıkrasında belirtilen alanlarda yer aldığından Genelge hükmü gereği değerlendirmeye alınmadığının davacıya bildirildiği,
2014/1 sayılı Genelge'nin 5. maddesinin (b) fıkrasının ikinci bendinde yukarıda belirtilen gerekçelerle hukuka uyarlık görülmediğinden, bu düzenleme gerekçe gösterilerek tesis edilen dava konusu işlemlerde de hukuka uyarlık bulunmadığı,
Bununla birlikte, dava konusu Genelge maddesinin ilgili kısımlarının ve dava konusu projenin değerlendirmeye alınmamasına yönelik işlem ile rüzgar ölçüm direği tesis sahasına ilişkin izin müracaatının uygun görülmemesine ilişkin işlemin hukuka aykırı görülerek iptal edilmiş olmalarının, davalı idare tarafından, RES faaliyetlerine yönelik kendisine yapılacak başvurulara doğrudan izin verilmesi sonucunu doğurmayacağı, davacının başvurusunun değerlendirmeye alınması ve davalı idareye ilgili mevzuat uyarınca verilmiş görev ve yetkiler kapsamında yapılacak değerlendirme ve gerekirse proje sahasında yapılacak inceleme ve araştırmalar sonucunda izin verilip verilmeyeceği hususunda bir işlem tesis edilmesi gerektiği,
gerekçesiyle, 2014/1 sayılı Genelge'nin dava konusu 5. maddesinin (b) fıkrasının ikinci bendi ile Doğa Koruma ve ... Müdürlüğünün ... tarih ve ... sayılı işleminin ve ... Orman Bölge Müdürlüğünün ... tarih ve .. sayılı işleminin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, meri mevzuat ve ülkemizin taraf olduğu Uluslararası Sözleşmeler'de yer alan düzenlemeler çerçevesinde, idarelerin temel görevinin, ülkemizin tabiatının ve biyolojik çeşitliliğinin korunması ve geliştirilmesi, telafisi imkansız kayıpların, yok oluşların önüne geçilmesi için gerekli çalışmaları yapmak olduğu, dava konusu Genelge'nin kamu ve özel sektöre yönelik uygulamalarda yönlendirici olması ve Bakanlıklarının mevzuatı açısından hukuka aykırı olmaması, başvuru sahibinin lisansının uygun bir alana taşınmış ve bu alana ilişkin olumlu görüş verilmiş olması, kısacası davacı tarafın haklarının korunmuş olması sebebiyle bu davanın haksız olduğu, konu ile ilgili mevzuat uyarınca tesis edilen dava konusu işlemlerde hukuka aykırılık bulunmadığından Daire kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, Danıştay Onuncu Dairesince verilen kararın usul ve hukuka uygun bulunduğu ve temyiz dilekçesinde öne sürülen nedenlerin, kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ....'IN DÜŞÜNCESİ : Daire kararının; 2014/1 sayılı Genelge'nin dava konusu 5. maddesinin (b) fıkrasının ikinci bendi ile Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünün 27/05/2014 tarih ve 109663 sayılı işlemi yönünden onanması, ... ... Müdürlüğünün ... tarih ve ... sayılı işlemi yönünden ise, dava açma süresi yönünden inceleme yapılarak yeniden bir karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle bozulması gerektiği düşünülmektedir.


TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan;
"a) Görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması,
b) Hukuka aykırı karar verilmesi,
c) Usul hükümlerinin uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte hata veya eksikliklerin bulunması",
sebeplerinden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Uyuşmazlıkta, dava aşamasında davalı idare tarafından sunulan savunma dilekçelerinde, Gazi-9 Rüzgar Enerji Santrali proje alanında rüzgar ölçüm direği tesis sahasına ait izin müracaatının uygun görülmemesine ilişkin ... Müdürlüğünün ... tarih ve ... sayılı işlemi yönünden davanın süresinde açılmadığı ve anılan bu işlemin, hayatın olağan akışına aykırı olarak, kendisinden sonra yürürlüğe giren ... tarih ve ....sayılı ... doğrultusunda tesis edilmiş bir işlem olarak görülme imkanı bulunmadığından, anılan Genelge ve bu Genelge uyarınca tesis edilen Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünün ... tarih ve ... sayılı işlemi ile birlikte dava konusu edilemeyeceği hususlarının ileri sürüldüğü görülmektedir.
Dava dilekçesinde ... Müdürlüğünün ... tarih ve ... sayılı işleminin ... tarihinde tebliğ edildiği belirtildiği halde davalı idare tarafından bu durumun aksinin geçerli bilgi ve belgelerle ortaya konulamadığı görüldüğünden, anılan bu işlem açısından da davanın süresinde olduğu açıktır.
Ayrıca, ... Orman Bölge Müdürlüğünün ... tarih ve .... sayılı işlemi her ne kadar ... tarih ve .... sayılı Genelge doğrultusunda tesis edilmiş bir işlem olmasa da, anılan Genelge yürürlüğe girdikten sonra 25/06/2013 tarih ve 1356 sayılı işlemin konusunu da kapsayacak şekilde ... Enerji Santrali Projesinin değerlendirmeye alınmamasına yönelik ... tarih ve ... sayılı işlem tesis edildiğinden ve bu işlemler aynı proje ile ilgili, birbirinin devamı niteliğinde işlemler olduğundan birlikte dava konusu edilmelerinin mümkün olduğu ve bu haliyle Daire kararında usul kurallarına herhangi bir aykırılık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Bu çerçevede, temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin REDDİNE;
2. ... Bakanlığınca yürürlüğe konulan 2014/1 sayılı Genelge'nin dava konusu 5. maddesinin (b) fıkrasının ikinci bendi ile Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünün ... tarih ve ... sayılı işleminin ve ... Müdürlüğünün ... tarih ve ... sayılı işleminin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin Danıştay Onuncu Dairesinin temyize konu 06/11/2019 tarih ve E:2014/4573, K:2019/7516 sayılı kararının ONANMASINA,
3. Kesin olarak, 17/03/2022 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY

X- Uyuşmazlıkta; ... Enerji Santrali proje alanında rüzgar ölçüm direği tesis sahasına ait izin müracaatının uygun görülmemesine ilişkin ... Müdürlüğünün ... tarih ve ... sayılı işlemi ile Mülga Orman ve Su İşleri Bakanlığınca yürürlüğe konulan 2014/1 sayılı Genelge'nin 5. maddesinin (b) fıkrasının ikinci bendi ile Çanakkale İli, Gelibolu İlçesi sınırları içerisinde yapılması planlanan Gazi-9 Rüzgar Enerji Santrali Projesinin değerlendirilmeye alınmamasına ilişkin Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünün ... tarih ve ... sayılı işleminin birlikte dava konusu edildiği görülmektedir.
2575 sayılı Danıştay Kanunu'nun "İlk derece mahkemesi olarak Danıştay'da görülecek davalar" başlıklı 24. maddesinde, " 1. Danıştay ilk derece mahkemesi olarak:
a) Cumhurbaşkanı kararlarına,
b) Cumhurbaşkanınca çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnameleri dışındaki düzenleyici işlemlere,
c) Bakanlıklar ile kamu kuruluşları veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarınca çıkarılan ve ülke çapında uygulanacak düzenleyici işlemlere,
d) Danıştay İdari Dairesince veya İdari İşler Kurulunca verilen kararlar üzerine uygulanan eylem ve işlemlere,
e) Birden çok idare veya vergi mahkemesinin yetki alanına giren işlere,
f) Danıştay Yüksek Disiplin Kurulu kararları ile bu Kurulun görev alanı ile ilgili Danıştay Başkanlığı işlemlerine,
Karşı açılacak iptal ve tam yargı davaları ile tahkim yolu öngörülmeyen kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan idari davaları karara bağlar.
2. Danıştay, belediyeler ile il özel idarelerinin seçimle gelen organlarının organlık sıfatlarını kaybetmeleri hakkındaki istemleri inceler ve karara bağlar." hükmü yer almıştır.
2576 sayılı Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve Görevleri Hakkında Kanun'un 5. maddesinin birinci fıkrasında, idare mahkemelerinin, vergi mahkemelerinin görevine giren davalarla ilk derecede Danıştayda çözümlenecek olanlar dışındaki iptal ve tam yargı davaları ile idari sözleşmelerden dolayı taraflar arasında çıkan uyuşmazlıklara ilişkin davalara bakacağı hükme bağlanmıştır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 5. maddesinin birinci fıkrasında ise, her idari işlem aleyhine ayrı ayrı dava açılacağı; ancak aralarında maddi veya hukuki yönden bağlılık ya da sebep-sonuç ilişkisi bulunan birden fazla işleme karşı bir dilekçe ile de dava açılabileceği; 14. maddesinin üçüncü fıkrasında, dilekçelerin sırayla a) görev ve yetki, b) idari merci tecavüzü, c) ehliyet, d) idari davaya konu olacak kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem olup olmadığı, e) süre aşımı, f) husumet, g) 3 ve 5. maddelere uygun olup olmadıkları yönlerinden inceleneceği belirtilmiş, 15. maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde, dilekçelerde 14. maddenin üçüncü fıkrasının (g) bendine aykırılık görülmesi halinde otuz gün içinde 3 ve 5. maddelere uygun şekilde düzenlemek veya noksanları tamamlamak üzere dilekçenin reddine karar verileceği düzenlenmiştir.
Dosyanın incelenmesinden; dava dilekçesinde iptali talep edilen işlemlerden ... Orman Bölge Müdürlüğünün ...tarih ve ... sayılı işleminin, ... Bakanlığınca yürürlüğe konulan 2014/1 sayılı Genelge uyarınca tesis edilen bir işlem olmadığı gibi, anılan Genelge uyarınca tesis edilen Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünün ... tarih ve ... sayılı işlemiyle içerik olarak da uyuşmadığı ve bu haliyle söz konusu işlemlerin arasında maddi veya hukuki yönden bağlılık ya da sebep-sonuç ilişkisinin bulunmadığı anlaşılmaktadır.
Öte yandan, yukarıdaki yer verilen yasal düzenlemeler uyarınca, davalı Bakanlık tarafından çıkarılan ve ülke çapında uygulanacak düzenleyici işlem niteliğindeki 2014/1 sayılı Genelge ve 2577 sayılı Kanun'un 5. maddesi çerçevesinde bu Genelge ile birlikte dava konusu edilmesi halinde Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünün ... tarih ve ... sayılı işlemi, ilk derece mahkemesi olarak Danıştay'da görülecek davalar arasında olup; ... Müdürlüğünün ... tarih ve .... sayılı işlemine karşı açılan davanın ise ilk derece olarak proje alanının isabet ettiği taşınmazların bulunduğu yer idare mahkemesinde görülmesi gerekmektedir.
Bu durumda, ayrı yargı yerlerince değerlendirilerek sonuçlandırılması gereken söz konusu işlemler arasında, 2577 sayılı Kanun'un 5. maddesinde öngörülen biçimde maddi veya hukuki yönden bağlılık bulunmadığından, aynı dilekçeyle dava açılmasına olanak bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla, Dairece, 2577 sayılı Kanun'un 5. maddesi hükmüne uygun olmayan dava dilekçesinin, aynı Kanun'un 15. maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi gereğince bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren otuz gün içinde görevli ve yetkili yargı yerlerinde yeniden dava açılmak üzere reddine karar verilmesi gerekirken, işin esasına girilerek karar verilmesinde usul ve hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerde, temyize konu Daire kararının bozulması gerektiği oyuyla, karara katılmıyoruz.