Danıştay 6. Daire 2019/2533 Esas 2022/3255 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/2533
Karar No : 2022/3255


DAVACI : ... Genel Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. ...

DAVALI : ... Bakanlığı - ANKARA
VEKİLİ : Av. ...

DAVANIN KONUSU : 22/05/2018 günlü, 30428 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılması Hakkında Yönetmeliğin 1. maddesi ile değiştirilen 27/10/2010 günlü, 27742 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmeliğin 17. maddesinin 4. fıkrasının iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI : 2018 yılında uygulanacak atıksu bedeli, 2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanunun 23. maddesi, İzmir Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Tarifeler Yönetmeliğinin 8.maddesi ve Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmeliğin 17. maddesinin 4.fıkrasının 22/05/2018 günlü, 30428 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılması Hakkında Yönetmeliğin 1. maddesi ile değiştirilmeden önceki hali dikkate alınarak 2,30-TL olarak belirlenmiş ve 01/01/2018 tarihinden itibaren uygulamaya konulmuş iken dava konusu düzenleme nedeniyle atıksu bedelinin 1,62-TL'ye düşürüldüğü, atıksu altyapı tesislerinin kurulması ile ilgili yatırımların yapılması, bakımı, onarımı, işletilmesi, izlenmesi ve bu tesislerle ilgili olarak verilen tüm hizmetlerin 2560 sayılı Kanunun 23. maddesine uygun olarak belirlenen atıksu bedeli ile karşılandığı, yapılan değişiklikle Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmeliğin 17. maddesinin 4.fıkrasına eklenen "...belirlenen metreküp temelindeki atıksu ücreti, metreküp su ücretinin % 50’sini aşamaz." ibaresiyle atıksu bedeline üst sınır getirilmesinin atıksu hizmetlerinin yürütülmesini imkansız hale getirdiği, söz konusu düzenlemenin 2560 sayılı Kanunun 23. maddesine ve 2872 sayılı Çevre Kanununa aykırı olduğu ileri sürülmüştür.

DAVALININ SAVUNMASI : Öncelikle, usule ilişkin olarak, davanın süre aşımı yönünden reddine karar verilmesi gerektiği ileri sürülmüştür.
Esasa ilişkin olarak ise, atıksu tarifelerinin belirlenmesine ilişkin usul ve esasların 7/10/2010 günlü, 27742 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik ile düzenlendiği, söz konusu Yönetmelik ile atıksu altyapı tesisleri ile evsel katı atık bertaraf tesislerinin kurulması, bakımı, onarımı, işletilmesi, kapatılması ve izlenmesi, bu tesislerle ilgili olarak verilen tüm hizmetleri karşılayabilecek tam maliyet esaslı tarifelerin; atıksu altyapı yönetimleri, büyükşehir belediyeleri ve belediyeler tarafından belirlenmesi, ayarlanması ve uygulanması yoluyla çevresel altyapı hizmetlerinin sürdürülebilirliğinin sağlanmasının amaçlandığı, atıksu ve evsel katı atık hizmetlerinden tahsil edilen ücretin kar niteliğinde olmadığı, hizmetin karşılığı olduğu ve bu hizmetler dışında kullanılmamasının esas olduğu, bazı belediyelerin atıksu hizmeti vermemelerine rağmen atıksu bedeli talep ettiklerine, emsal belediyelere göre atıksu bedelinde yüzde yüze varan artış yaptıklarına dair şikayetler alındığı, atıksu ücreti belirlenirken karşılanabilirlik ve sosyo-ekonomik yapının dikkate alınmadığının tespit edildiği, bu nedenle dava konusu düzenlemede atıksu bedeline ilişkin olarak öngörülen alt sınır yanında üst sınırın da belirlenmesi ihtiyacının ortaya çıktığı, iptali istenilen düzenlemenin hizmet gerekleri ve kamu yararı gözetilerek düzenlendiği, hukuka uygun olduğu ileri sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...'IN DÜŞÜNCESİ : Davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.


DANIŞTAY SAVCISI ...'IN DÜŞÜNCESİ : Dava, 22/05/2018 günlü, 30428 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılması Hakkında Yönetmelik”in 1. maddesi ile değiştirilen 27/10/2010 günlü, 27742 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmeliği”n 17.maddesinin dördüncü fıkrasının iptali istemiyle açılmıştır.
Davalı idarenin süre itirazı yerinde görülmemiştir.
2872 sayılı Çevre Kanunu'nun "İzin alma, arıtma ve bertaraf etme yükümlülüğü" başlıklı 11. maddesinde; atıksuları toplayan kanalizasyon sistemi ile atıksuların arıtıldığı ve arıtılmış atıksuların bertarafının sağlandığı atıksu altyapı sistemlerinin kurulması, bakımı, onarımı, ıslahı ve işletilmesinden; büyükşehirlerde 20/11/1981 tarihli ve 2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanunla belirlenen kuruluşlar, belediye ve mücavir alan sınırları içinde belediyeler, bunların dışında iskâna konu her türlü kullanım alanında valiliğin denetiminde bu alanları kullananların sorumlu olduğu; serbest ve/veya endüstri bölgelerinde bölge müdürlükleri, kültür ve turizm koruma ve gelişme bölgelerinde, turizm merkezlerinde Kültür ve Turizm Bakanlığı veya yetkili kıldığı birimler, organize sanayi bölgelerinde organize sanayi bölgesi yönetimi, küçük sanayi sitelerinde kooperatif başkanlıkları, mevcut yerleşim alanlarından kopuk olarak münferit yapılmış tatil köyü, tatil sitesi, turizm tesis alanları vb. kullanım alanlarında ise site yönetimleri veya tesis işletmecilerinin atıksu altyapı sistemlerinin kurulması, bakımı, onarımı ve işletilmesinden sorumlu oldukları; atıksu altyapı sistemlerini kullanan ve/veya kullanacakların, bağlantı sistemlerinin olup olmadığına bakılmaksızın, arıtma sistemlerinden sorumlu yönetimlerin yapacağı her türlü yatırım, işletme, bakım, onarım, ıslah ve temizleme harcamalarının tamamına kirlilik yükü ve atıksu miktarı oranında katılmak zorunda oldukları; bu hizmetlerden yararlananlardan, belediye meclisince ve bu maddede sorumluluk verilen diğer idarelerce belirlenecek tarifeye göre atıksu toplama, arıtma ve bertaraf ücreti alınacağı; bu fıkra uyarınca tahsil edilen ücretlerin, atıksu ile ilgili hizmetler dışında kullanılamayacağı; arıtma ve bertaraf etme yükümlülüğüne tâbi tesis ve işletmeler ile yerleşim birimleri, bu yükümlülüğe istinaden kurulması zorunlu olan arıtma ve bertaraf sistemleri, atıksu arıtma ve ön arıtma sistemleri ile atıksu altyapı sistemlerinin kurulması, onarımı, ıslahı, işletilmesi ve harcamalara katkı paylarının belirlenmesi ile ilgili usûl ve esasların Bakanlıkça yönetmeliklerle düzenleneceği kurala bağlanmıştır.
Çevre Kanunu'nun 11. maddesine dayanılarak çıkarılan dava konusu yönetmelik hükümleri ile çevre kanunu ile öngörülen ölçüte uygun olarak atıksu hizmetleri için ücretlendirmede tam maliyet ve kirleten öder ilkesi esas alınmış, bu çerçevede, yönetmeliğin tanımlar başlıklı 4. maddesinin 2.fıkrasının (j) bendinde; tam maliyet esaslı tarifenin: "Atıksu ve evsel katı atık ile ilgili verilen tüm hizmetler karşılığında ortaya çıkan toplam sistem maliyetinin bu hizmetlerden yararlananlara yansıtılmasına yönelik yöntemi ve bu yöntemle hesaplanmış ücretler listesini,", (m) bendinde de ücretin: "26/5/1981 tarihli ve 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun Mükerrer 44 üncü maddesi hükmü gereği çevre temizlik vergisi ile aynı Kanunun 87 nci maddesi uyarınca kanalizasyon harcamalarına katılma payı ve 2560 sayılı Kanunun 13 üncü maddesi uyarınca alınan kullanılmış suları uzaklaştırma bedelini de içerecek şekilde; atıksu ve evsel katı atık ile ilgili verilen tüm hizmetler karşılığında tam maliyet esaslı tarifeye göre belirlenen toplam sistem maliyetini karşılamak üzere evsel katı atık ve atıksu hizmetlerinden yararlananlar tarafından ödenmesi gereken parasal değeri," ifade edeceği belirtilmiştir. Yönetmeliğin tam maliyet esaslı tarifelerin belirlenmesi başlıklı üçüncü bölümünde yer alan 13. maddesinde, toplam sistem maliyetinin, yatırımın finansal maliyeti, sistemin işletilmesi ve bakımı, sabit varlıkların amortisman maliyetleri, yönetim ve izleme giderleri, vergiler, kamulaştırma ve sistemin finansal sürdürülebilirliğini sağlayacak özkaynak getirisinden oluşan tam maliyeti içerdiği, toplam sistem maliyetinin, atıksu veya evsel katı atık sisteminin işletilmesi ve sürdürülebilirliği ile bağlantısı olmayan maliyetleri içermediği; ücretin, 2464 sayılı Kanunun Mükerrer 44 üncü maddesi hükmü gereği alınan çevre temizlik vergisi, aynı Kanunun 87 nci maddesi uyarınca alınacak kanalizasyon harcamalarına katılma payı, 2560 sayılı Kanunun 13 üncü maddesi uyarınca alınan kullanılmış suları uzaklaştırma bedellerinin toplam sistem maliyetinden çıkartılarak belirleneceği kurala bağlanmıştır.
Yönetmeliğin "atıksu hizmetleri için ücretlendirme" başlıklı 17. maddesinin ilk üç fıkrasında da tam maliyet esası çerçevesinde atıksu hizmetlerine ait ücretler belirlenirken esas alınacak su ve atıksu miktarlarına ilişkin değerler belirtildikten sonra, maddenin iptali istenilen (4). fıkrasında yer alan "Atıksu hizmetlerinin sürdürülebilirliği için asgari atıksu ücreti 0,30 TL/m3’tür. Belirlenen miktarın bu asgari ücretten daha düşük olması durumunda Bakanlığın uygun görüşü alınır. Mevzuattaki yükümlülüklere uygun şekilde atıksu hizmetlerinin verilebilmesi için asgari atıksu ücretinin yeterli olmaması durumunda tam maliyet esaslı tarifeye göre atıksu ücreti belirlenir." hükmüne dava konusu değişiklikle "Belirlenen metreküp temelindeki atıksu ücreti, metreküp su ücretinin % 50’sini aşamaz." cümlesi eklenmiştir.
Çevre Kanunu'nun yukarıda yer verilen 11. madde hükmü ile atıksuları toplayan kanalizasyon sistemi ile atıksuların arıtıldığı ve arıtılmış atıksuların bertarafının sağlandığı atıksu altyapı sistemlerinin kurulması, bakımı, onarımı, ıslahı ve işletilmesinden sorumlu olduğu belirtilen idareler tarafından kurulması zorunlu olan sistemleri kullanan ve/veya kullanacakların bu hizmetin karşılığı olarak idarelerce belirlenecek tarifeye göre atıksu toplama, arıtma ve bertaraf ücreti ödemeleri gerektiği hükme bağlanmış ve bu ücretin sorumlu yönetimlerin yapacağı her türlü yatırım, işletme, bakım, onarım, ıslah ve temizleme harcamalarının tamamından oluşacağı belirtilerek, kirlilik yükü ve atıksu miktarı oranında katılım zorunluluğu getirilmiştir. Buna göre atıksu ücretinin hizmetin yerine getirilmesi için yapılan harcamaların tamamına ilişkin olması gerekmektedir.
Dava konusu yönetmelik hükümleri ile de 2872 sayılı Yasa gereğince idarelerce yapılan harcamaların karşılığı olarak tam maliyet esası belirlenmiş ve buna ilişkin ölçüt ve ücretlendirme esasları öngörülmüşken, dava konusu değişiklikle, belirlenen metreküp temelindeki atıksu ücreti için azami bir sınır getirilmesinde dayanağı çevre kanununa uyarlık bulunmamaktadır.
Davalı idare tarafından, belediyeler tarafından verilen hizmete karşılık alınan ücretin kar amaçlı olmayıp, tamamen verilen hizmet karşılığı alınan bir bedel olduğu, ancak bazı belediyelerin, emsallerine göre atıksu ücretini fahiş olarak arttırdığı, atıksu hizmeti verilmeden ücret alındığı şikayetleri olduğu, söz konusu ücret belirlenirken karşılanabilirlik ve sosyo ekonomik yapının dikkate alınmadığının tespit edilmesi nedeniyle azami ücret belirlenmesi gereği duyulduğu belirtilmiştir. Davalı Bakanlıkça ücrete ilişkin olarak azami oran belirlenirken Çevre Kanunu'nda yer alan hangi ölçütün esas alındığının açıklanmadığı, getirilen sınırın verilen hizmet nedeniyle yapılacak harcamaları karşılayıp karşılamayacağına ilişkin hesapların yapıldığı yolunda bir bilgi ve belge sunulmadığı, dolayısıyla hesaplamanın somut ve yasal gerekçesinin ortaya konulmadığı anlaşılmakla, iddia yerinde görülmemiştir. Diğer taraftan idareler tarafından belirlenen ücret tarifelerinin mevzuata aykırı olarak hazırlandığının saptanması halinde ilgililer tarafından tarifelerin iptali istemiyle yargı yoluna başvurulabileceği açıktır.
Bu durumda, 2872 sayılı Yasa ile sorumlu kılınan idarelerin atıksu hizmeti götürdüğü bölgeler arasında nüfus, yüzölçümü, sanayileşme, altyapı sorunları açısından farklılıklar bulunduğu ve buna göre ihtiyaç duyulacak yatırım, tesis ve harcamaların da aynı olamayacağı, dolayısıyla idarelerin yerine getirmekle yükümlü olduğu hizmetlerin nitelik ve nicelik bakımından farklılık göstereceği kuşkusuz olup, bu hizmetler nedeniyle belirlenecek ücretin yapılacak harcamaların tamamına ilişkin olması 2872 sayılı Yasanın gereği olduğundan, dava konusu yönetmelik değişikliği ile atıksu hizmetlerinin tam ve kesintisiz yerine getirilmemesine yol açabilecek şekilde tam maliyet esasına azami oran getirilmesinde hukuka ve mevzuata uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, 22/05/2018 günlü, 30428 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılması Hakkında Yönetmelik”in 1. maddesi ile 27/10/2010 günlü, 27742 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmeliği”n 17. maddesinin dördüncü fıkrasına eklenen "Belirlenen metreküp temelindeki atıksu ücreti, metreküp su ücretinin % 50’sini aşamaz." hükmünün iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, 29/10/2021 günlü, 31643 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 85 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 1. maddesi uyarınca, 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin Altıncı Kısmının Dördüncü Bölümünün başlığı "Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği" şeklinde değiştirildiğinden, husumetin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yerine Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına yöneltilmesine karar verilerek, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY:
22/05/2018 günlü, 30428 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılması Hakkında Yönetmeliğin 1. maddesi ile değiştirilen 27/10/2010 günlü, 27742 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmeliğin 17. maddesinin 4. fıkrasının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.


İLGİLİ MEVZUAT:
2872 sayılı Çevre Kanununun "Tanımlar" başlıklı 2.maddesinde; atıksu, evsel, endüstriyel, tarımsal ve diğer kullanımlar sonucunda kirlenmiş veya özellikleri kısmen veya tamamen değişmiş sular olarak, atıksu altyapı tesisleri ise evsel ve/veya endüstriyel atıksuları toplayan kanalizasyon sistemi ile atıksuların arıtıldığı ve alıcı ortama verilmesinin sağlandığı sistem ve tesislerin tamamı olarak tanımlanmıştır. Aynı Kanunun "İzin alma, arıtma ve bertaraf etme yükümlülüğü" başlıklı 11.maddesinin 4.fıkrasında; Atıksuları toplayan kanalizasyon sistemi ile atıksuların arıtıldığı ve arıtılmış atıksuların bertarafının sağlandığı atıksu altyapı sistemlerinin kurulması, bakımı, onarımı, ıslahı ve işletilmesinden; büyükşehirlerde 20/11/1981 tarihli ve 2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanunla belirlenen kuruluşlar, belediye ve mücavir alan sınırları içinde belediyeler, bunların dışında iskâna konu her türlü kullanım alanında valiliğin denetiminde bu alanları kullananlar sorumludur." hükmüne, 6.fıkrasında; "Atıksu altyapı sistemlerini kullanan ve/veya kullanacaklar, bağlantı sistemlerinin olup olmadığına bakılmaksızın, arıtma sistemlerinden sorumlu yönetimlerin yapacağı her türlü yatırım, işletme, bakım, onarım, ıslah ve temizleme harcamalarının tamamına kirlilik yükü ve atıksu miktarı oranında katılmak zorundadırlar. Bu hizmetlerden yararlananlardan, belediye meclisince ve bu maddede sorumluluk verilen diğer idarelerce belirlenecek tarifeye göre atıksu toplama, arıtma ve bertaraf ücreti alınır. Bu fıkra uyarınca tahsil edilen ücretler, atıksu ile ilgili hizmetler dışında kullanılamaz." hükmüne, sondan 5.fıkrasında;"Arıtma ve bertaraf etme yükümlülüğüne tâbi tesis ve işletmeler ile yerleşim birimleri, bu yükümlülüğe istinaden kurulması zorunlu olan arıtma ve bertaraf sistemleri, atıksu arıtma ve ön arıtma sistemleri ile atıksu altyapı sistemlerinin kurulması, onarımı, ıslahı, işletilmesi ve harcamalara katkı paylarının belirlenmesi ile ilgili usûl ve esaslar Bakanlıkça yönetmeliklerle düzenlenir. Bu konuda diğer kanunlarla verilen yetkiler saklıdır." hükmüne yer verilmiştir.
9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanununun 11. maddesine ve 10/7/2018 tarihli ve 30474 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 97. ve 103. maddelerine dayanılarak hazırlanan ve 27/10/2010 günlü, 27742 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmeliğin "Amaç" başlıklı 1.maddesinde; "Bu Yönetmeliğin amacı; atıksu altyapı tesisleri ile evsel katı atık bertaraf tesislerinin kurulması, bakımı, onarımı, işletilmesi, kapatılması ve izlenmesi, bu tesislerle ilgili olarak verilen tüm hizmetleri karşılayabilecek tam maliyet esaslı tarifelerin; atıksu altyapı yönetimleri, büyükşehir belediyeleri ve belediyeler tarafından belirlenmesi, ayarlanması ve uygulanması yoluyla çevresel altyapı hizmetlerinin sürdürülebilirliğini sağlamaktır." hükmüne, "Tanımlar" başlıklı 4.maddesinin (a) bendinde; "Abone: Su ve atıksu ve katıatık hizmetlerinden faydalanan ve/veya faydalanacak gerçek veya tüzel kişiyi", (b) bendinde; "Atıksu altyapı yönetimleri: Atıksuları toplayan kanalizasyon sistemi ile atıksuların arıtıldığı ve arıtılmış atıksuların bertarafının sağlandığı atıksu altyapı sistemlerinin kurulması, bakımı, onarımı, ıslahı ve işletilmesinden; büyükşehirlerde 20/11/1981 tarihli ve 2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanunla belirlenen kuruluşları, belediye ve mücavir alan sınırları içinde belediyeleri..." ifade eder hükmüne yer verilmiş, (m) bendinde Ücret; "26/5/1981 tarihli ve 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun Mükerrer 44 üncü maddesi hükmü gereği çevre temizlik vergisi ile aynı Kanunun 87 nci maddesi uyarınca kanalizasyon harcamalarına katılma payı ve 2560 sayılı Kanunun 13 üncü maddesi uyarınca alınan kullanılmış suları uzaklaştırma bedelini de içerecek şekilde; atıksu ve evsel katı atık ile ilgili verilen tüm hizmetler karşılığında tam maliyet esaslı tarifeye göre belirlenen toplam sistem maliyetini karşılamak üzere evsel katı atık ve atıksu hizmetlerinden yararlananlar tarafından ödenmesi gereken parasal değer" olarak tanımlanmıştır.
Anılan Yönetmeliğin "Abonelik" başlıklı 10.maddesinde; "Atıksu altyapı yönetimlerinin hizmet vermekle yükümlü olduğu tüm gerçek ve tüzel kişilerin abone olması zorunludur." hükmüne yer verilmiş, 13.maddesinin 2.fıkrasında ücretin 2464 sayılı Kanunun Mükerrer 44 üncü maddesi hükmü gereği alınan çevre temizlik vergisi, aynı Kanunun 87 nci maddesi uyarınca alınacak kanalizasyon harcamalarına katılma payı, 2560 sayılı Kanunun 13 üncü maddesi uyarınca alınan kullanılmış suları uzaklaştırma bedelleri toplam sistem maliyetinden çıkartılarak belirleneceği düzenlenmiş, 17.maddesinin 22/05/2018 günlü, 30428 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılması Hakkında Yönetmeliğin 1.maddesi ile değiştirilen dava konusu 4.fıkrasında; "Atıksu hizmetlerinin sürdürülebilirliği için asgari atıksu ücreti 0,30 TL/m3’tür. Belirlenen miktarın bu asgari ücretten daha düşük olması durumunda Bakanlığın uygun görüşü alınır. Mevzuattaki yükümlülüklere uygun şekilde atıksu hizmetlerinin verilebilmesi için asgari atıksu ücretinin yeterli olmaması durumunda tam maliyet esaslı tarifeye göre atıksu ücreti belirlenir. Belirlenen metreküp temelindeki atıksu ücreti, metreküp su ücretinin % 50’sini aşamaz." hükmüne yer verilmiştir.
2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanunun "Gelirler" başlıklı 13.maddesinin (a) bendinde; su satışı ve kullanılmış suların uzaklaştırılmasına karşılık, tarifesine göre abonelerden alınacak ücretler İSKİ'nin gelirleri arasında sayılmış, "Tarife tespit esasları" başlıklı 23. maddesinde; "Su satışı, kanalizasyon tesisi bulunan yerlerdeki kullanılmış suların uzaklaştırılması, septik çukurların boşaltılması giderleri için ayrı tarifeler yapılır. Bu tarifelerin tespitinde, yönetim ve işletme giderleri ile,amortismanları doğrudan gider yazılan (aktifleştirilmeyen) yenileme,ıslah ve tevsi masraflave (…) bir kar oranı esas alınır. Tarifelerin tespiti ile tahsilatla ilgili usul ve esaslar bir yönetmelik ile belirlenir." hükmüne, Ek 5.maddesinde; "Bu Kanun diğer büyükşehir belediyelerinde de uygulanır." hükmüne yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Usul Yönünden:
Davalı idarenin dava açma süresine yönelik iddiaları yerinde görülmemiştir.
Esas Yönünden:
27/10/2010 günlü, 27742 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmeliğin 17.maddesinin 4.fıkrasının 2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanunun 23. maddesine ve 2872 sayılı Çevre Kanununa aykırı olduğundan bahisle iptali istenilmekte, atıksu ile ilgili yürütülen hizmetin hizmet karşılığında tahsil edilen atıksu bedeli ile yürütülüyor olması karşısında iptali istenilen fıkrada yer alan "... Belirlenen metreküp temelindeki atıksu ücreti, metreküp su ücretinin % 50’sini aşamaz." şeklindeki düzenlemenin atıksu hizmetinin yürütülmesini imkansız kıldığı ileri sürülmektedir.
2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanunun 13.maddesinin (a) bendinde; kullanılmış suların uzaklaştırılmasına karşılık, tarifesine göre abonelerden alınacak ücretler İSKİ'nin gelirleri arasında sayılmış, aynı Kanunun 23. maddesinde kanalizasyon tesisi bulunan yerlerdeki kullanılmış suların uzaklaştırılması için belirlenecek tarifede dikkate alınacak unsurlara yer verilmiş, bu kapsamda tarifenin gider ve maliyetler ile bir kar oranı esas alınarak düzenleneceği kurala bağlanmıştır.
Diğer taraftan dava konusu Atıksu Altyapı ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmeliğin "Toplam sistem maliyeti" başlıklı 13.maddesinin 2.fıkrasında ücretin, 2560 sayılı Kanunun 13. maddesi uyarınca alınan kullanılmış suları uzaklaştırma bedelleri toplam sistem maliyetinden çıkartılarak belirleneceği düzenlenmiştir.
Bu durumda, atıksu bedelinin belirlenmesine ilişkin olan iptali istenilen düzenlemede, atıksu hizmet ücreti belirlenirken dikkate alınmayan kullanılmış suları uzaklaştırma bedelinin belirlenmesine ilişkin 2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanunun 23. maddesine aykırılık bulunmamaktadır.
Öte yandan, atıksu hizmetlerinden tahsil edilen ücretin kar niteliğinde olmadığı, hizmetin karşılığı olduğu ve bu hizmetler dışında kullanılmamasının esas olduğu, bazı belediyelerin atıksu hizmeti vermemelerine rağmen atıksu bedeli talep ettiklerine, emsal belediyelere göre atıksu bedelinde yüzde yüze varan artış yaptıklarına dair alınan şikayetler ve atıksu ücreti belirlenirken sosyo-ekonomik yapının dikkate alınmadığının tespit edilmesi nedeniyle atıksu bedeli için üst sınır öngörülmesine ilişkin iptali istenilen düzenlemenin yapıldığı ileri sürülmektedir.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 2.maddesinde Türkiye Cumhuriyeti "...sosyal bir hukuk devleti" olarak tanımlanmış, "Sağlık hizmetleri ve çevrenin korunması" başlıklı 56. maddesinin 1. ve 2. fıkralarında; "Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek Devletin ve vatandaşların ödevidir." hükmüne yer verilmiş, 2872 sayılı Çevre Kanununun 11.maddesinde ise atıksu altyapı sistemlerini kullanan ve/veya kullanacakların, bağlantı sistemlerinin olup olmadığına bakılmaksızın, arıtma sistemlerinden sorumlu yönetimlerin yapacağı her türlü yatırım, işletme, bakım, onarım, ıslah ve temizleme harcamalarının tamamına kirlilik yükü ve atıksu miktarı oranında katılmak zorunda oldukları, bu hizmetlerden yararlananlardan, belediye meclisince ve bu maddede sorumluluk verilen diğer idarelerce belirlenecek tarifeye göre atıksu toplama, arıtma ve bertaraf ücreti alınacağı, atıksu arıtma ve ön arıtma sistemleri ile atıksu altyapı sistemlerinin kurulması, onarımı, ıslahı, işletilmesi ve harcamalara katkı paylarının belirlenmesi ile ilgili usûl ve esasların davalı idare tarafından Yönetmelik ile düzenleneceği kurala bağlanmıştır.
Hukuk devletinin en önemli özelliklerinden birisi de yasal düzenlemelerin hem idare hem de kişiler yönünde belirlilik içermesi ve öngörülebilir olmasıdır.
Atıksu hizmeti, bu hizmetten faydalananların başka yerden sağlayamayacakları, yalnızca belediyeler tarafından sunulabilen sosyal boyutu olan bir hizmettir. Dava konusu Yönetmelikte de atıksu altyapı yönetimlerinin hizmet vermekle yükümlü olduğu tüm gerçek ve tüzel kişilerin abone olması zorunlu tutulmuştur.
Bu durumda, davalı idareye anılan mevzuat hükümleri uyarınca verilen görev ve yetki çerçevesinde, atıksu hizmetinin yukarıda belirtilen niteliği de göz önünde bulundurularak atık su bedelinin hem atıksu altyapı yönetimleri hem de kişiler yönünden öngörülebilir şekilde düzenlemesine yönelik dava konusu Yönetmelik hükmünde dayanağı 2872 sayılı Çevre Kanununa ve hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVANIN REDDİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam ...-TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca ...-TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
4. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 gün içerisinde Danıştay İdarei Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 17/03/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.