Danıştay 6. Daire 2020/10745 Esas 2022/3246 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2020/10745
Karar No : 2022/3246


DAVACI : ... Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş
VEKİLİ : Av. ...

DAVALILAR : 1- ... Bakanlığı VEKİLİ : ..., Hukuk Müşaviri (E-Tebligat)
2- ... Başkanlığı - ...
VEKİLİ : Av. ...

DAVANIN KONUSU : 31/12/2019 tarih ve 30995 (4.Mükerrer) sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmeliğin 4. maddesinin (f) bendinin iptali ile ihtirazi kayıtla tahakkuk ettirilen ve mahsup yoluyla ödenen 04/08/2020 tarihli tahakkuk fişinde yer alan geri kazanım katılım payının bitkisel yağlar (kakao yağı) için tahakkuk ettirilmiş olan 438.366,50-TL tutarındaki kısmının iptali ve iadesi istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI : Davacı, endüstriyel kakao ve çikolata üreticisi olduğunu, ithal edilen tane kakaonun tesislerde işlendikten sonra çikolatanın hammaddesi olan kakao hamuru, kakao yağı ve kakao tozu elde edildiğini, elde edilen kakao ürünlerinin kendi tesisinde çikolata üretiminde hammadde olarak kullanıldığını aynı zamanda yurtiçi ve yurtdışı çikolata firmalarına hammadde olarak satıldığını, çikolata üretiminde kullanılan kakao yağının ürün reçetesindeki diğer ürünlerle birleşerek ayrılmaz bir bütün olarak yeni ürünü yani çikolatayı oluşturduğunu, dolayısıyla kakao yağının kullanımı sonucunda atık oluşmadığını ve geri kazanımının da söz konusu olmadığını, 2872 sayılı Çevre Kanununun Ek 11. maddesinde; "Yurt içinde piyasaya arz edilen bu Kanuna ekli (1) sayılı listede yer alan ürünlerden poşetler için satış noktalarından, diğer ürünler için piyasaya sürenlerden/ithalatçılardan bu listede belirtilen tutarda geri kazanım katılım payı tahsil edilir." düzenlemesine yer verildiğini ve Kanuna ekli (1) sayılı listede yer alan ürünler arasında bitkisel yağın da yer aldığını, birbirinden farklı kullanım alanı ve kullanım amacı olan bitkisel yağların kullanımdan sonra atık oluşturup oluşturmadığının, geri kazanıma tabi tutulup tutulamayacağının ayrı ayrı tespit edilmesi gerektiğini, atık oluşturup oluşturmadığına, geri kazanımın söz konusu olup olmadığına bakılmaksızın tüm bitkisel yağlardan geri kazanım katılım payı alınmasına yol açtığı için Kanuna ekli (1) sayılı listenin Anayasanın eşitlik ve mülkiyet hakkı ilkelerine aykırı olduğunu, söz konusu Kanun hükmünün Anayasaya aykırılığı iddiasıyla somut norm denetimi yoluyla Anayasa Anayasa Mahkemesine başvurulması gerektiğini, dava konusu Yönetmeliğin 4. maddesinin 1. fıkrasının (ı) bendinde; "Geri Kazanım; Piyasada ya da bir tesiste kullanılan maddelerin yerine ikame edilmek üzere atıkların faydalı bir amaç için kullanıma hazır hale getirilmesinde yer alan ve 2/4/2015 tarihli ve 29314 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Atık Yönetimi Yönetmeliği EK-2/B‘de listelenen işlemler”, (j) bendinde "Geri Kazanım Katılım Payı; “Bu Yönetmelik kapsamındaki ürünlerin piyasaya arzında ürün cinsine bağlı olarak belirlenen ücret” tanımlarına yer verildiğini, kakao yağı atık oluşturmadığı için Atık Yönetimi Yönetmeliği EK-2/B‘de listelenen işlemlerin kakao yağının geri kazanımı için uygun olmadığını, başka bir ifade ile kakao yağı geri kazanıma tabi tutulamayacağından geri kazanım katılım payına da tabi tutulmaması gerektiğini, Kanunda yer verilmediği göz önünde tutularak, hangi bitkisel yağların geri kazanıma tabi tutulacağının Geri Kazanım Katılım Payına ilişkin Yönetmelikte ayrıntılı biçimde tanımlanması gerekirken Yönetmeliğin 4.maddesinin 1. fıkrasının (f) bendinde bitkisel yağın; “Bitkisel kökenli ve kullanım amacına uygun olarak piyasaya arz edilen yağlar” şeklinde genel olarak tanımlanmış olmasının atık oluşturmamasına rağmen kakao yağı için katılım payı ödemek zorunda kalınmasına yol açtığını, bu nedenle dava konusu Yönetmeliğin 4. maddesinin 1. fıkrasının (f) bendinin iptaline karar verilmesi gerektiğini, ihtirazi kayıtla tahakkuk ettirilen ve mahsup yoluyla ödenen 04/08/2020 tarihli tahakkuk fişinde yer alan geri kazanım katılım payının bitkisel yağlar (kakao yağı) için tahakkuk ettirilmiş olan 438.366,50-TL tutarındaki kısmının da iptaline ve iadesine karar verilmesi gerektiğini ileri sürmektedir.

DAVALILARDAN ... BAKANLIĞININ SAVUNMASI : Söz konusu uygulamanın ambalaj atıkları ile bazı özel atık grubunda yer alan atıkların yönetiminde bu atıklara esas ürünleri üreten/piyasaya süren işletmelerin Çevre Kanununun 11. maddesinde yer alan “Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu” ilkesi kapsamında 2005 yılından bu yana mevcut olan finansal sorumluluklarının yerine getirilmesindeki yöntem değişikliğini içerdiği, geri kazanım katılım payının Yönetmelikte detaylandırılmasının kanun koyucunun takdiri olduğu, Çevre Kanununa ekli (1) sayılı listenin, “ürün-atık” ilişkisinden bağımsız olduğu, ürüne yönelik bir uygulama olduğu, söz konusu listede yer alan ürünlerden Atık Yönetimi Yönetmeliği ile genişletilmiş üretici sorumluluğu kapsamında tanımlanmış olan ürün ve malzemelere yönelik özel hüküm ve yükümlülüklerin ilgili mevzuatı uyarınca ayrıca yerine getirildiği, üretim yöntemi ve kullanım alanlarına bağlı olmaksızın bitkisel yağların, Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmelik kapsamına dahil olduğu ve Yönetmelik kapsamında yükümlülüklerin yerine getirilmesi gerektiği, Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmeliğin Uygulanmasına Dair Usul ve Esasların "Bitkisel Yağlar İçin Geri Kazanım Katılım Payı Uygulamaları" kısmında; geri kazanım katılım payı uygulamasına tabi olan bitkisel yağların belirlenmesinde Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmelikte yer alan hususlar esas alınmak suretiyle usul ve esasların ekinde yer verilen ürün ve örnekler üzerinden değerlendirme yapılacağının düzenlendiği ve ürün listesine yer verildiği, kakao yağının bu ürün listesinde "diğer bitkisel yağlar" altında değerlendirildiği, 2872 sayılı Çevre Kanununun 3., 11. ve Ek-11 inci maddelerine dayanılarak hazırlanan 31/12/2019 tarihli, 30995 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmelikte; Çevre Kanununun ek-1 sayılı listesinde yer alan ürünlerden poşetler için satış noktalarından, diğer ürünler için piyasaya sürenlerden/ithalatçılardan tahsil edilecek geri kazanım katılım paylarının belirlenmesine, beyan edilmesine, tahsilatına ve izlenmesine yönelik esasların belirlendiği, Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmeliğin 5. maddesinin 16. fıkrasında; Ek-1 sayılı listede yer alan ürünlerden bitkisel yağların, yine aynı listede yere alan ürünler kapsamında hammadde olarak kullanılması durumunda bu ürünlerin ithalatçıları/ üreticileri tarafından beyan yapılacağının ancak hammadde olarak kullanılan bu ürünlerden geri kazanım katılım payı tahsil edilmeyeceğinin hüküm altına alınmış olduğu, davacının üretimini gerçekleştirdiği kakao yağının satış şekline (ambalaj ya da dökme) bağlı olmaksızın Kanunun Ek-1 sayılı listesinde yer almayan (çikolata vb.gıda imalatında) bir ürünün hammaddesi olarak tedarikinin gerçekleştirilmesinden dolayı söz konusu ürünün piyasaya süreni olarak Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmelikteki yükümlülüklerin (beyan ve ödeme) yerine getirilmesi gerektiği, Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmeliğin 2. maddesinin 2. fıkrasının (a) bendi uyarınca; davacı tarafından üretimi gerçekleştirilen kakao yağının direk olarak yurtdışına ihraç edilmesi durumunda ise söz konusu ürün için piyasaya süreni olarak Yönetmelik kapsamında bir yükümlülüğünün bulunmadığı savunulmaktadır.

DAVALILARDAN ... BAŞKANLIĞININ SAVUNMASI : Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmeliğin 5. maddesinin 16. fıkrasında Kanunun ek-1 sayılı listesinde yer alan ürünlerden bitkisel yağların, Kanunun Ek-1 sayılı listesinde yer alan ürünlerin üretiminde hammadde olarak kullanılması durumunda hammadde olarak tedarik edilen bu ürünlerin ithalatçıları/üreticileri tarafından beyan yapılacağı ancak hammadde olarak kullanılan bu ürünlerden geri kazanım katılım payı tahsil edilmeyeceği düzenlemesine yer verildiği, bu düzenlemeye göre, yurtiçinde bitkisel yağ üretiminde hammadde olarak kullanılmak üzere temin edilen bitkisel yağlar için geri kazanım katılım payı ödeme yükümlülüğünün bulunmadığı, ancak nihai bitkisel yağ üretip piyasaya süren firmanın geri kazanım katılım payı ödeme yükümlülüğünün bulunduğu, nihai olarak kakao yağını çikolata içinde kullanarak piyasaya süren davacının da yükümlülüğünün bulunduğu, davacının mevzuat gereği hem ithalatçı, hem imalatçı hem de piyasaya süren kişi olarak geri kazanım katılım payı ödeme yükümlülüğünün bulunduğu, mevzuatın başkanlıklarınca değerlendirilebilecek bir husus olmadığı, iptali istenilen işlemin hukuka uygun olduğu, başkanlıklarının 2872 sayılı Kanunun Ek 11. maddesinin Hazine ve Maliye Bakanlığına vermiş olduğu yetkiye dayanarak beyan ve tahsilden sorumlu olduğu savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...'IN DÜŞÜNCESİ : Davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI ... 'NUN DÜŞÜNCESİ : Dava, 31/12/2019 tarihli, 30995 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmeliğin 4. maddesinin (f) bendinin iptali ve Anayasaya aykırı olduğu ileri sürülerek Anayasa Mahkemesine başvurulması, ihtirazi kayıtla tahakkuk ettirilen ve mahsup yoluyla ödenen 04/08/2020 tarihli tahakkuk fişinde yer alan geri kazanım katılım payının 438.366,50 TL tutarındaki kısmının iptali ve iadesi istemiyle açılmıştır.
Davacının Anayasa'ya aykırılık iddiası ile davalı idarenin usule yönelik iddiaları yerinde görülmeyerek işin esasına geçildi;
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 124. Maddesinde; Cumhurbaşkanı, bakanlıklar ve kamu tüzelkişileri, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabileceği hükme bağlanmıştır. İdarelerin düzenleyici işlem yapma yetkisi "Yasama yetkisinin devredilmezliği" ilkesinin bir sonucu olarak yasama organının çizdiği sınırlar içinde, başta Anayasa olmak üzere, Kanun, Tüzük gibi üst hukuk normlarına aykırı olmamak kayıt ve şartına bağlı olarak gerçekleşebilir.
2872 sayılı Çevre Kanununun 1. maddesinde; Kanunun amacının, bütün canlıların ortak varlığı olan çevrenin, sürdürülebilir çevre ve sürdürülebilir kalkınma ilkeleri doğrultusunda korunmasını sağlamak olduğu vurgulanmış, 2. maddesinde; Kirletenin: faaliyetleri sırasında veya sonrasında doğrudan veya dolaylı olarak çevre kirliliğine, ekolojik dengenin ve çevrenin bozulmasına neden olan gerçek ve tüzel kişileri ifade edeceği tanımına; 3.maddesinin (g) bendinde; kirlenme ve bozulmanın önlenmesi, sınırlandırılması, giderilmesi ve çevrenin iyileştirilmesi için yapılan harcamaların kirleten veya bozulmaya neden olan tarafından karşılanacağı, 29/11/2018 tarihli 7153 sayılı Kanunla değişik (h) bendinde; "Çevrenin korunması, çevre kirliliğinin önlenmesi ve giderilmesi, sıfır atığın yaygınlaştırılması, döngüsel ekonomi ilkelerinin uygulanması ve iklim değişikliği ile mücadele edilmesi için uyulması zorunlu standartlar ile vergi, harç, katılma payı, yenilenebilir enerji kaynaklarının ve temiz teknolojilerin teşviki, motorsuz veya elektrikli araçların teşviki, atıkların geri kazanımı ile arıtılmış atıksuların yeniden kullanımının teşviki, geri kazanım katılım payı, plastik içerikli poşet veya ambalaj ve tek kullanımlık materyallerin kullanımının azaltılması, depozito uygulaması, emisyon ücreti, kirletme bedeli ve kirliliğin önlenmesine yönelik teminat alınması ve sera gazı emisyonlarının takibine yönelik karbon ticareti gibi piyasaya dayalı mekanizmalar ile ekonomik araçlar ve teşvikler kullanılır." hükmüne, 8. maddesinde; her türlü atık ve artığı, çevreye zarar verecek şekilde, ilgili Yönetmeliklerde belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve dolaylı biçimde alıcı ortama vermek, depolamak, taşımak, uzaklaştırmak ve benzeri faaliyetlerde bulunmanın yasak olduğu, kirlenme ihtimalinin bulunduğu durumlarda ilgililerin kirlenmeyi önlemekle; kirlenmenin meydana geldiği hallerde kirletenin kirlenmeyi durdurmak, kirlenmenin etkilerini gidermek veya azaltmak için gerekli tedbirleri almakla yükümlü oldukları hükümleri yer almış; 2872 sayılı Çevre Kanuna 10.12.2018 tarih ve 30621 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 7153 sayılı Kanunla eklenen "Geri kazanım katılım payı" başlıklı Ek Madde 11'de; yurt içinde piyasaya arz edilen bu Kanuna ekli (1) sayılı listede yer alan ürünlerden poşetler için satış noktalarından, diğer ürünler için piyasaya sürenlerden/ithalatçılardan bu listede belirtilen tutarda geri kazanım katılım payı tahsil edileceği kuralı getirilmiş, bu Kanuna ekli (1) sayılı listede sayılan ürünler arasında "bitkisel yağ" yer almıştır.
Anılan Yasa kuralları uyarınca 2872 sayılı Çevre Kanununun ek-1 sayılı listesinde yer alan ürünlerden poşetler için satış noktalarından, diğer ürünler için piyasaya sürenlerden/ithalatçılardan tahsil edilecek geri kazanım katılım paylarının belirlenmesine, beyan edilmesine, tahsilatına ve izlenmesine, Kanunun ek-1 sayılı listesindeki ürünlerden, plastik poşetler için satış noktalarınca, diğer ürünler için piyasaya sürenlerce/ithalatçılarca uyulacak hükümlere ilişkin idari ve teknik usul ve esasları belirlemek amacıyla 31/12/2019 tarihli, 30995 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmeliğin "Tanımlar" başlıklı (f) bendinde, bitkisel yağ: Bitkisel kökenli ve kullanım amacına uygun olarak piyasaya arz edilen yağlar olarak tanımlanmış; "İlkeler" başlıklı 5. maddesinin (15) bendinde, Kanunun ek-1 sayılı listesindeki plastik poşet, lastik, akümülatör, pil, madeni yağ, bitkisel yağ, ilaç, elektrikli ve elektronik eşya ile içecek ambalajı dâhil tüm ambalajlara yönelik olarak bu Yönetmeliğin uygulanmasına ilişkin tanımlayıcı ve açıklayıcı hususlar Bakanlıkça çıkarılacak usul ve esaslar ile belirleneceği, (16). bendinde de, Kanunun ek-1 sayılı listesinde yer alan ürünlerden bitkisel yağ ve madeni yağların Kanunun ek-1 sayılı listesinde yer alan ürünlerin üretiminde hammadde olarak kullanılması durumunda hammadde olarak tedarik edilen bu ürünlerin ithalatçıları/üreticileri tarafından beyan yapılacağı, ancak hammadde olarak kullanılan bu ürünlerden geri kazanım katılım payı tahsil edilmeyeceği kuralı yer almıştır.
İncelenen davada, bütün canlıların ortak varlığı olan çevrenin, sürdürülebilir çevre ve sürdürülebilir kalkınma ilkeleri doğrultusunda korunmasını sağlamak amacıyla yürürlüğe konulan 2872 sayılı Kanuna 7253 sayılı Kanunla eklenen Ek 11. maddede getirilen ekli listede sayılı diğer ürünler yanında bitkisel yağları da piyasaya sürenlerden/ithalatçılardan bu listede belirtilen tutarda geri kazanım katılım payı tahsil edileceği kuralı getirildiği, ithalat suretiyle kakao temin eden davacı şirketin elde ettiği ürünleri çikolata hammaddesi olarak kullandığı, ayrıca satışını yaptığı dolayısıyla ithalat, imalat ve satış suretiyle geri kazanım katılım payı ödeme yükümlülüğünün bulunduğu sonucuna ulaşıldığından Yasa hükmünün uygulanması amacıyla çıkarılan dava konusu Yönetmeliğin dava konusu hükmünde ve anılan düzenleyici işleme dayanılarak geri kazanım katılım payı istenmesine ilişkin uygulama işleminde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, davanın reddine karar verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince duruşma için taraflara önceden bildirilen 16/03/2022 tarihinde, davacı vekili Av. ...'in, davalı Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı vekili Av. ....'in, davalı Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı vekilleri Av. ve Av. ...'in geldiği, Danıştay Savcısının hazır olduğu görülmekle, açık duruşmaya başlandı. Taraflara usulüne uygun olarak söz verilerek dinlendikten ve Danıştay Savcısının düşüncesi alındıktan sonra taraflara son kez söz verilip, duruşma tamamlandı. 29/10/2021 günlü, 31643 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 85 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 1. maddesi uyarınca, 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin Altıncı Kısmının Dördüncü Bölümünün başlığı "Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği" şeklinde değiştirildiğinden, husumetin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yerine Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına yöneltilmesine karar verilerek, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY:
31/12/2019 tarih ve 30995 (4.Mükerrer) sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmeliğin 4. maddesinin (f) bendinin iptali ile ihtirazi kayıtla tahakkuk ettirilen ve mahsup yoluyla ödenen 04/08/2020 tarihli tahakkuk fişinde yer alan geri kazanım katılım payının bitkisel yağlar (kakao yağı) için tahakkuk ettirilmiş olan 438.366,50-TL tutarındaki kısmının iptali ve iadesi istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2872 sayılı Çevre Kanununun 1. maddesinde; "Bu Kanunun amacı, bütün canlıların ortak varlığı olan çevrenin, sürdürülebilir çevre ve sürdürülebilir kalkınma ilkeleri doğrultusunda korunmasını sağlamaktır." hükmüne yer verilmiş, 2. maddesinde; kirleten, "Faaliyetleri sırasında veya sonrasında doğrudan veya dolaylı olarak çevre kirliliğine, ekolojik dengenin ve çevrenin bozulmasına neden olan gerçek ve tüzel kişiler" olarak tanımlanmıştır.
Aynı Kanununun 3. maddesinin (g) bendinde; "Kirlenme ve bozulmanın önlenmesi, sınırlandırılması, giderilmesi ve çevrenin iyileştirilmesi için yapılan harcamalar kirleten veya bozulmaya neden olan tarafından karşılanır." hükmüne, (h) bendinde; "Çevrenin korunması, çevre kirliliğinin önlenmesi ve giderilmesi, sıfır atığın yaygınlaştırılması, döngüsel ekonomi ilkelerinin uygulanması ve iklim değişikliği ile mücadele edilmesi için uyulması zorunlu standartlar ile vergi, harç, katılma payı, yenilenebilir enerji kaynaklarının ve temiz teknolojilerin teşviki, motorsuz veya elektrikli araçların teşviki, atıkların geri kazanımı ile arıtılmış atıksuların yeniden kullanımının teşviki, geri kazanım katılım payı, plastik içerikli poşet veya ambalaj ve tek kullanımlık materyallerin kullanımının azaltılması, depozito uygulaması, emisyon ücreti, kirletme bedeli ve kirliliğin önlenmesine yönelik teminat alınması ve sera gazı emisyonlarının takibine yönelik karbon ticareti gibi piyasaya dayalı mekanizmalar ile ekonomik araçlar ve teşvikler kullanılır. Bu bentteki uygulamalara ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir.
" hükmüne, "Geri kazanım katılım payı başlıklı" Ek 11. maddesinin 1. fıkrasında; " Yurt içinde piyasaya arz edilen bu Kanuna ekli (1) sayılı listede yer alan ürünlerden poşetler için satış noktalarından, diğer ürünler için piyasaya sürenlerden/ithalatçılardan bu listede belirtilen tutarda geri kazanım katılım payı tahsil edilir." hükmüne, 6. fıkrasında; "Bu maddeye ilişkin idari, mali ve teknik usul ve esaslar Hazine ve Maliye Bakanlığının görüşü alınarak Bakanlıkça çıkarılan yönetmelikle belirlenir." hükmüne yer verilmiştir.
2872 sayılı Çevre Kanununun 3., 11. ve Ek-11. maddeleri ve 10/7/2018 tarihli ve 30474 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 97. ve 103. maddelerine dayanılarak hazırlanan ve 31/12/2019 tarihli, 30995 sayılı (4. Mükerrer) Resmi Gazetede yayımlanan Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmeliğin 1. maddesinde; "Bu Yönetmeliğin amacı; a) 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanununun ek-1 sayılı listesinde yer alan ürünlerden poşetler için satış noktalarından, diğer ürünler için piyasaya sürenlerden/ithalatçılardan tahsiledilecek geri kazanım katılım paylarının belirlenmesine, beyan edilmesine, tahsilatına ve izlenmesine, b) Kanunun ek-1 sayılı listesindeki ürünlerden, plastik poşetler için satış noktalarınca, diğer ürünler için piyasaya sürenlerce/ithalatçılarca uyulacak hükümlere, ilişkin idari ve teknik usul ve esasları belirlemektir." hükmüne yer verilmiş, dava konusu 4. maddesinin 1. fıkrasının (f) bendinde; "Bitkisel yağ: Bitkisel kökenli ve kullanım amacına uygun olarak piyasaya arzedilen yağlar" olarak, (ı) bendinde "Geri kazanım: Piyasada ya da bir tesiste kullanılan maddelerin yerine ikame edilmek üzere atıkların faydalı bir amaç için kullanıma hazır hale getirilmesinde yer alan ve 2/4/2015 tarihli ve 29314 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Atık Yönetimi Yönetmeliği EK-2/B’de listelenen işlemler" olarak, (j) bendinde; "Geri kazanım katılım payı: Bu Yönetmelik kapsamındaki ürünlerin piyasaya arzında ürün cinsine bağlı olarak belirlenen ücret" olarak
tanımlanmıştır.

Aynı Yönetmeliğin 5. maddesinin 15. fıkrasında; "Kanunun ek-1 sayılı listesindeki plastik poşet, lastik, akümülatör, pil, madeni yağ, bitkisel yağ, ilaç, elektrikli ve elektronik eşya ile içecek ambalajı dâhil tüm ambalajlara yönelik olarak bu Yönetmeliğin uygulanmasına ilişkin tanımlayıcı ve açıklayıcı hususlar Bakanlıkça çıkarılacak usul ve esaslar ile belirlenir." hükmüne, 16. fıkrasında; "Kanunun ek-1 sayılı listesinde yer alan ürünlerden bitkisel yağların, madeni yağların ve pillerin aynı ürünlerin üretiminde hammadde olarak kullanılması durumunda hammadde olarak tedarik edilen bu ürünlerin ithalatçıları/üreticileri tarafından beyan yapılır ancak hammadde olarak kullanılan bu ürünlerden geri kazanım katılım payı tahsil edilmez." hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Davacının 2872 sayılı Kanunun Ek 11. maddesinde belirtilen ve Kanuna ekli (1) sayılı listenin Anayasanın eşitlik ve mülkiyet hakkı ilkelerine aykırı olduğu yönündeki iddiası incelenmiş olup, yapılan değerlendirmede Anayasaya aykırılık iddiası ciddi görülmemiştir.
a) Yönetmelik kuralı yönünden; Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 124. maddesinde; "Cumhurbaşkanı, bakanlıklar ve kamu tüzelkişileri, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilirler. Hangi yönetmeliklerin Resmî Gazetede yayımlanacağı kanunda belirtilir." hükmüne yer verilmiştir.
İdarelerin, yönetmeliklerle yapacakları düzenlemelerin üst kurallara aykırı olmaması, düzenlemenin yasalarla idarelere tanınan yetkiler çerçevesinde ve yasayla belirlenen sınırlara bağlı olarak, tamamlayıcı, açıklayıcı ve üst normların uygulanmasına yönelik olması gerekmektedir.
Bütün canlıların ortak varlığı olan çevrenin, sürdürülebilir çevre ve sürdürülebilir kalkınma ilkeleri doğrultusunda korunmasını sağlamak amacıyla yürürlüğe konulan 2872 sayılı Çevre Kanunununda döngüsel ekonomi ve sıfır atık yaklaşımı doğrultusunda atık oluşumunun önlenmesi/azaltılması, yeniden kullanıma öncelik verilmesi suretiyle çevre ve insan sağlığının ve tüm kaynakların korunmasının ilke olarak kabul edildiği, atıkların geri kazanılmasını düzenleyen ve teşvik eden hükümlere yer verildiği görülmektedir.
Bu kapsamda, 2872 sayılı Çevre Kanununun 3. maddesinin (h) bendinde; geri kazanım katılım payı, çevrenin korunması, çevre kirliliğinin önlenmesi ve giderilmesi, sıfır atığın yaygınlaştırılması, döngüsel ekonomi ilkelerinin uygulanması ve iklim değişikliği ile mücadele edilmesi için kullanılacak mekanizmalar arasında sayılmış, aynı Kanunun Ek 11. maddesinin 1. fıkrasında ise; "Yurt içinde piyasaya arz edilen bu Kanuna ekli (1) sayılı listede yer alan ürünlerden poşetler için satış noktalarından, diğer ürünler için piyasaya sürenlerden/ithalatçılardan bu listede belirtilen tutarda geri kazanım katılım payı tahsil edilir." kuralına yer verilmiş, Kanuna ekli (1) sayılı listede diğer ürünler yanında "bitkisel yağ" da sayılmak suretiyle bu ürünleri piyasaya sürenlerden/ithalatçılardan bu listede belirtilen tutarda geri kazanım katılım payı tahsil edileceği kurala bağlanmıştır.
2872 sayılı Çevre Kanununun ek-1 sayılı listesinde yer alan ürünler için tahsil edilecek geri kazanım katılım paylarının belirlenmesine, beyan edilmesine, tahsilatına ve izlenmesine ilişkin idari ve teknik usul ve esasları belirlemek amacıyla çıkarılan Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmeliğin iptali istenen 4. maddesinin (f) bendinde yer alan "bitkisel yağ" tanımının 2872 sayılı Kanunun Ek 11. maddesi ve Kanuna Eki (1) sayılı listede yer alan düzenlemeyi tamamlayıcı ve açıklayıcı nitelikte olduğu anlaşılmaktadır.

Bu itibarla, 2872 sayılı Çevre Kanununun yukarıda yer verilen ilkelerine uygun olarak ve Kanun hükmünün uygulanması amacıyla yapılan dava konusu düzenlemede üst hukuk normuna ve hukuka aykırılık görülmemiştir.
b) Dava konusu tahakkuk işlemine gelince;
2872 sayılı Çevre Kanununun Ek 11. maddesinin 1. fıkrasında; "Yurt içinde piyasaya arz edilen bu Kanuna ekli (1) sayılı listede yer alan ürünler için piyasaya sürenlerden/ithalatçılardan geri kazanım katılım payı tahsil edileceği kuralına yer verildiği, Kanuna ekli (1) sayılı listede bitkisel yağın da yer aldığı, dolayısıyla bitkisel yağı piyasaya sürenlerden/ithalatçılardan bu listede belirtilen tutarda geri kazanım katılım payı tahsil edilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.
Bu itibarla, ithal ettiği kakao çekirdeklerinden elde ettiği kakao yağının bir kısmını kendi tesislerinde imal ettiği ürünler içinde kullanarak ve bir kısmını da satışını gerçekleştirmek suretiyle piyasaya arz eden davacının piyasaya sürdüğü bitkisel yağ (kakao yağı) için yukarıda yer verilen Kanun hükümleri uyarınca geri kazanım katılım payı ödemesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
Bu durumda, anılan Kanun hükümleri uyarınca ve davacı tarafından ihtirazi kayıtla verilen beyannamede bildirilen bitkisel yağ (kakao yağı) için geri kazanım katılım payı tahakkuk ettirilmesine ilişkin dava konusu işlemde de hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVANIN REDDİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam ...-TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca duruşmalı işler için belirlenen ...-TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
4. Davacı tarafından fazla yatırılan ...- TL harcın istemi halinde davacıya iadesine,
4. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 gün içerisinde Danıştay Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 17/03/2022 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.





KARŞI OY (X) :
2872 sayılı Çevre Kanununun "Geri kazanım katılım payı" başlıklı Ek 11. maddesinin 1. fıkrasında yurt içinde piyasaya arz edilen bu Kanuna ekli (1) sayılı listede yer alan ürünler için piyasaya sürenlerden/ithalatçılardan bu listede belirtilen tutarda geri kazanım katılım payı tahsil edileceği kurala bağlanmış, Kanuna ekli (1) sayılı listede "bitkisel yağ" da sayılmak suretiyle geri kazanım katılım payı tahsil edilecek ürünler arasına dahil edilmiştir.
Dava konusu Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmelik her ne kadar yukarıda bahsedilen Kanun hükmünün uygulanması amacıyla çıkarılmış ise de, dava konusu Yönetmeliğin iptali istenilen 4. maddesinin 1. fıkrasının (f) bendinde dayanak Kanun hükmünün amacına uygun olarak geri kazanımı mümkün olan/olmayan bitkisel yağ ayrımı göz önünde bulundurularak sadece atık oluşturan ve geri kazanımı mümkün olan bitkisel yağlardan geri kazanım katılıp payı tahsiline olanak sağlayacak bir tanıma yer verilmesi gerekirken, böyle bir ayrıma gidilmeden tüm bitkisel yağlar için geri kazanım katılım payı tahsil edilmesine yol açan bir bitkisel yağ tanımına yer verilmiş olması nedeniyle dava konusu Yönetmelik hükmünde ve bu hükme dayanılarak tesis edilen dava konusu uygulama işleminde hukuka uyarlık bulunmadığından iptallerine karar verilmesi gerektiği düşüncesiyle aksi yöndeki çoğunluk kararına katılmıyorum.