Danıştay 6. Daire 2021/7798 Esas 2022/3419 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/7798
Karar No : 2022/3419

TEMYİZ EDENLER : I- DAVACILAR
1- ...2- ...
VEKİLİ : Av. ...
...Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...

II- DAVALI
...Belediye Başkanlığı-...
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF : I- DAVALI
...Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...

II- DAVACILAR
1- ...2- ...
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU :.... İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının taraflarca aleyhe olan kısımlarının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir..
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Mersin İli, Akdeniz İlçesi, ...Mahallesi, ...pafta, ...ada, ...parsel sayılı taşınmazın 1/1000 ölçekli uygulama imar planında tahsis edildiği yeşil alan kullanımından çıkarıltılarak taşınmaz üzerindeki kısıtlılığın kaldırılması, bunun mümkün olmaması halinde kamulaştırılması istemiyle yapılan başvurunun zımnen reddine ilişkin işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Temyize konu kararda;Danıştay Altıncı Dairesinin 07/10/2019 tarih ve E:2015/11769,K:2019/8654 sayılı bozma kararına uyularak, dava dosyasındaki bilgi ve belgeler ile yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen bilirkişi raporunun birlikte değerlendirilmesinden; dava konusu imar planında "yeşil alan" olarak düzenlenen taşınmazın bu kısıtlılık halinden çıkarılmasına ilişkin davacı istemi incelendiğinde; dava konusu park alanının 385 m2 olduğu dikkate alındığında alanın alt ölçekli yeşil alanlar kategorisine girdiği, 1/5000 ölçekli nazım imar planlarında yerleşme alanlarının genel hatları ile belirlendiği, alt ölçekli açık yeşil alanların ise plan dili ve tekniği açısından 1/5000 ölçekli nazım imar planlarında gösterilmesinin zorunlu olmayan, plan dili ve tekniği açısından 1/1000 ölçekli uygulama imar planında gösterilmesi gereken alanlar olduğu, dava konusu taşınmazın yüzölçümünün 385 m2 olduğu dikkate alındığında park alanı kullanımının 1/5000 ölçekli nazım imar planına aykırı olmadığı, taşınmaz üzerinde öngörülen park alanının en temel işlevinin güneyinde yer alan ibadet alanına ve yakın çevredeki konut alanlarına açık yeşil alan olarak servis sağladığı, planlama bölgesinde kurgulanan yeşil ağ sisteminin bir parçası olacak şekilde planlanması, yakın çevresindeki kullanımlara hizmet vermesi, kullanışlı bir kamusal mekan sağlayarak yaya erişilebilirliğini ve ibadet alanının mekansal algısını güçlendirecek nitelikte olması bakımından şehircilik ilkeleri ile kamu yararına uygun bir karar olduğu bu nedenle hukuka aykırı bulunmadığı sonucuna ulaşıldığı,Dava konusu taşınmazın kamulaştırılması istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin kısmın değerlendirilmesinde; davacının mülkiyet hakkı üzerindeki kısıtlılığın devam ettiği ve davacının da bu kısıtlılığın giderilmesi amacıyla görülmekte olan davayı açtığı, 3194 sayılı İmar Kanunun umumi hizmetlerin görülmesi için ihtiyaç duyulan taşınmazları elde edebilmesi için idareye çeşitli alternatifler sunduğu (kamulaştırma, imar uygulaması veya trampa), idarelerin şartların gereklerine göre bu alternatifler arasından seçim yapabileceği, ancak davacının taşınmazındaki kısıtlılık halinin, yukarıda izahı yapılan uygulama araçları ile de davalı idarece çözüm getirilerek ortadan kaldırılmadığı, bu nedenle dava konusu işlemin bu kısmında hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varıldığı gerekçesiyle; dava konusu işlemin taşınmazın kamulaştırılması istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin kısmının iptaline, davanın imar planında "park alanı" olarak düzenlenen taşınmazın bu kısıtlılık halinden çıkarılmasına yönelik kısmının ise reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENLERİ İDDİALARI :Davacılar tarafından,taşınmazın hukuken kısıtlandığı,kısıtlılığın süregeldiği ve mülkiyet hakkının ihlal edildiğinden davanın reddine ilişkin kısmın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
Davalı Toroslar Belediye Başkanlığı tarafından,husumet yönünden kamulaştırma yapma yetkisinin kendilerinde olmadığı, davanın süresinde açılmadığı, İdare Mahkemesince kamulaştırma yapmaya zorlayıcı bir karar verildiği, taşınmazın yeni yapılan imar planlarında cami alanı olarak planlanacağı gerekçeleriyle mahkeme kararının iptale ilişkin kısmının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
SAVUNMALARIN ÖZETİ : Karşı tarafın temyiz istemlerinin reddi ile İdare Mahkemesi kararının lehe olan kısımlarının onanması gerektiği savunulmaktadır.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...DÜŞÜNCESİ:Davalı idarenin temyiz isteminin kabulü ile İdare Mahkemesinin davanın iptaline ilişkin kısmının bozulması, davacıların temyiz isteminin reddi ile davanın redde yönelik kısmının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Mülkiyeti davacılara ait Mersin İli, Akdeniz İlçesi, ...Mahallesi, ...pafta, ...ada, ...parsel sayılı taşınmazın ...tarihli ve ...sayılı Mersin Büyükşehir Belediye Meclisi Kararı ile kabul edilen 1/5000 ölçekli nazım imar planında konut alanı olarak Toroslar Belediye Meclisinin ... tarihli ve ...sayılı kararıyla kabul edilen 1/1000 ölçekli uygulama imar planında ise taşınmazın bir kısmının yeşil alan olarak ayrıldığı, davacılar vekilinin taşınmazın yeşil alandan çıkarılması, bunun mümkün olmaması halinde ise kamulaştırılması istemiyle Toroslar Belediye Başkanlığı'na yaptığı başvurunun zımnen reddi üzerine de söz konusu işlemin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun işlem tarihinde yürürlükte olan 5. maddesinde nazım imar planı; varsa bölge planlarının mekâna ilişkin genel ilkelerine ve varsa çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parça-larının; genel kullanış biçimlerini, yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklüklerini, nüfus yoğunlukları ve eşiklerini, ulaşım sistemlerini göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, plan hükümleri ve raporuyla beraber bütün olan plan olarak, uygulama imar planı ise; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan olarak tanımlanmıştır.
Aynı Kanunun imar planlarının hazırlanması ve yürürlüğe konulması başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde; imar planlarının nazım imar planı ve uygulama imar planlarından meydana geldiği, mevcut ise bölge planı ve çevre düzeni plan kararlarına uygunluğu sağlanarak, belediye sınırları içinde kalan yerlerin nazım ve uygulama imar planlarının ilgili belediyelerce yapılacağı ve yaptırılacağı, belediye meclisince onaylanarak yürürlüğe gireceği, onay tarihinden itibaren belediye başkanlığınca tespit edilen ilan yerlerinde bir ay süre ile ilan edileceği bir aylık ilan süresi içinde planlara itiraz edilebileceği, belediye başkanlığınca belediye meclisine gönderilen itirazlar ve planları belediye meclisinin onbeş gün içinde inceleyerek kesin karara bağlayacağı, onaylanmış planlarda yapılacak değişikliklerinde yukarıdaki usullere tabi olduğu, hüküm altına alınmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Davacıların İmar Planı yönünden temyiz istemine gelince;
İdare ve vergi mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
.... İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının, dava konusu imar planında "yeşil alan" olarak düzenlenen taşınmazın bu kısıtlılık halinden çıkarılmasına ilişkin yapılan başvurunun zımnen reddine yönelik işlemin iptali istemiyle açılan ve davanın reddi yolundaki kısmında 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmamaktadır.
Davalı Toroslar Belediye Başkanlığının temyiz istemine yönelik olarak;
Anayasanın ''Yargı Yolu'' başlıklı 125. maddesinin 4. fıkrasında ; ''yargı yetkisi, idarî eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlı olup, hiçbir surette yerindelik denetimi şeklinde kullanılamaz. Yürütme görevinin kanunlarda gösterilen şekil ve esaslara uygun olarak yerine getirilmesini kısıtlayacak, idarî eylem ve işlem niteliğinde veya takdir yetkisini kaldıracak biçimde yargı kararı verilemez.'' hükmüne yer verilmiştir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun ''İdari dava türleri ve idari yargı yetkisinin sınırı'' başlıklı 2. maddesinin 2. fıkrasında ise; ''idari yargı yetkisi, idari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlıdır. İdari mahkemeler; yerindelik denetimi yapamazlar, yürütme görevinin kanunlarda gösterilen şekil ve esaslara uygun olarak yerine getirilmesini kısıtlayacak, idari eylem ve işlem niteliğinde veya idarenin takdir yetkisini kaldıracak biçimde yargı kararı veremezler.'' düzenlemesi yapılmıştır.
Yukarıda açıklanan mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere, kamulaştırma kararı alma ve bu karar çerçevesinde kamulaştırma iş ve işlemlerini gerçekleştirme yetkisinin bütçe imkanları dahilinde kamulaştırmayı yapacak idareye ait olduğu, yargı yerlerinin idarenin taktir yetkisini kısıtlayacak şekilde kamulaştırma kararı veremeyeceği, idareyi kamulaştırma yapma konusunda zorlayamayacağı, yargı yetkisinin yapılan kamulaştırma işleminin hukuka uygunluğunun denetimi ile sınırlı olduğu da açıktır.
Bu itibarla, yargı yetkisinin işlemlerin hukuka uygunluk denetimiyle sınırlı olduğu, takdir yetkisini kısıtlayacak kararlar verilemeyeceği dikkate alındığında dava konusu ret işlemi hakkında bu aşamada verilecek bir kararın idarenin takdir yetkisini kısıtlama,yerindelik denetimi yapma ve idareyi işlem yapmaya zorlama anlamına geleceği tabidir.
Kamu yararı ve kamu hizmeti gereklerinin bulunması halinde kamulaştırma yapmak ya da İmar Kanununda belirtilen diğer yolları kullanmak konusunda takdir yetkisi bulunan idareyi, kamulaştırma yapmaya yargı kararıyla zorlama imkanı olmadığı açık olup aksi yönde verilen mahkeme kararında isabet bulunmamıştır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin reddine, davalının temyiz isteminin ise kabulüne,
2..... İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının davanın reddine yönelik kısmının ONANMASINA, dava konusu taşınmazın kamulaştırılması istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin kısmınının yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin temyize konu kısmının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 22/03/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.