Danıştay 8. Daire 2022/1306 Esas 2022/2542 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2022/1306
Karar No : 2022/2542

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ...
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVALI) : ...Odası Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Enez Ziraat Odasında temizlik görevlisi olarak çalışan davacının görevine son verilmesine ilişkin Enez Ziraat Odası Başkanlığı'nın ...tarih ve ...sayılı yazısı ile tebliğ edilen Enez Ziraat Odası Meclisi'nin ...tarih ve ...sayılı kararı ile Enez Ziraat Odası Yönetim Kurulu'nun ...tarih ve ...sayılı kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ...İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararıyla; uyuşmazlık konusu olay ve mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, 6964 sayılı Ziraat Odaları ve Ziraat Odaları Birliği Kanunu'nun 38. maddesinde, birlik ve odalarda istihdam edilenlerin işe alınma, çalıştırılma, sicil, atanma, yükselme, nakil, işten ayrılma ve çıkarılma, disiplin işlemleri, aylık ücret ve diğer tüm özlük hakları ile işten ayrılanlara ödenecek tazminatların usul ve esasların tüzükte gösterileceği, Ziraat Odaları ve Ziraat Odaları Birliği Nizamnamesi'nin 47. maddesi ile de, 15 gün önce ihbar edilmek veya 15 günlük ücretleri ödenmek şartiyle hizmetlilerin her zaman işlerine nihayet verilmesininin caiz olduğu düzenlemesine yer verildiği, buna göre, hizmetli olarak çalışan davacının görevine, 15 gün önceden ihbar edilmek veya ihbarda bulunulmasa bile 15 günlük ihbar süresine ait ücreti ödenmek sureti ile her zaman son verilebileceği anlaşıldığından, davalı odada hizmetli olarak çalışan davacıya 21/04/2015 tarihinde yapılan tebliğatla, 15 gün önceden görevine son verileceği ihbar edilerek, ihbar süresinin bitim tarihi olan 06/05/2015 tarihinde görevine son verilmesine yönelik dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır. Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: ...Bölge Mahkemesi .... İdari Dava Dairesince; idare mahkemesi kararına yapılan istinaf başvurusunun reddine ilişkin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının, Danıştay Sekizinci Dairesinin 20/04/2021 tarih ve E:2018/1957, K:2021/2410 sayılı kararı ile bozulması üzerine bozma kararına uyularak; 1- Davacının anılan kadroya atamasının yapılmasından önce (anılan kadroya ilişkin) Ziraat Odaları Personel Yönetmeliğinde belirlenen usullerin uygulanıp uygulanmadığının sorulmasına ve bu hususta bilgi ve belgeye dayalı ayrıntılı açıklama yapılmasının istenilmesine, bu bağlamda 2- Anılan kadroların ilan edilip edilmediğinin sorulmasına, ilan edilmiş ise; buna ilişkin tüm bilgi ve belgelerin (sınav yerini, müracaat yerini, yazılı ve/veya sözlü sınav tarihlerini de gösterir şekilde) onaylı ve okunaklı bir örneğinin gönderilmesinin istenilmesine, 3- Bu kadroya personel atamasına dair Oda Yönetim Kurulunca herhangi bir karar alınıp alınmadığının sorulmasına, alınmış ise buna ilişkin kararın onaylı ve okunaklı bir örneğinin gönderilmesinin istenilmesine, 4- Sınav kurulu oluşturulup oluşturulmadığının sorulmasına, oluşturulmuş ise buna ilişkin kararın (sınav kurulu üyelerini de gösterir şekilde) onaylı ve okunaklı bir örneğinin gönderilmesinin istenilmesine, 5- Davacının işe alım sürecinde sınav kurulunca mülakat yapılıp yapılmadığının sorulmasına, yapılmış ise mülakata dair tüm bilgi ve belgelerin (mülakat sınav sonucu tutanağı vb) onaylı ve okunaklı bir örneğinin gönderilmesinin istenilmesine, 6- Mevcut ise; davacının yazılı sınav kağıdının (aldığı notu da gösterir şekilde) onaylı ve okunaklı bir örneğinin gönderilmesinin istenilmesine..." yönelik 05/10/2021 tarihli ara karara verilen cevap çerçevesinde dosyaya sunulan bilgi ve belgelerden hareketle ilgili mevzuatında belirlenmiş bulunan personel alımına dair usullere uyulmaksızın hukuka aykırı bir şekilde davacının işe alındığı açık olup, idarenin açık hatasıyla ve dahi hukuka aykırı bir şekilde elde edilmiş her türlü kazanımın ilgilileri yönünden kazanılmış bir hak oluşturmayacağı ve bunların süre kaydı aranmaksızın idarelerince her zaman geri alınabileceği dikkate alındığında, davacının hukuka aykırı bir şekilde elde ettiği görevine son verilmesine ilişkin davaya konu işlemlerde hukuka aykırılık görülmediği, davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine belirtilen gerekçe ile karar verilmiştir

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, işe alımında herhangi bir usulsüzlük yapılmadığı, temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında her ne kadar davacının kazanılmış bir hakkı bulunmadığı belirtilse de, davacının işe alım işleminin yok hükmünde değerlendirilemeyeceği, hukuki nitelendirmenin hatalı olduğu belirtilerek, Bölge İdare Mahkemesince verilen ret kararının hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Bölge idare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle,
1. Temyiz isteminin reddine,
2. ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına, posta gideri avansından artan tutarın Mahkeme tarafından iadesine,
4. Kesin olarak, 07/04/2022 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.


KARŞI OY :
(X)- Dava, ...Ziraat Odası'nda hizmetli kadrosunda temizlik görevlisi olarak görev yapan davacının, iş akdinin feshine ilişkin ...Ziraat Odası Meclisi'nin ...tarih ve ...sayılı kararı ile ...Ziraat Odası Yönetim Kurulu'nun ...tarih ve ...sayılı kararının iptali istemiyle açılmıştır.
Anayasa'nın 128. maddesinde, "Devletin, kamu iktisadi teşebbüsleri ve diğer kamu tüzelkişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevler, memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görülür"; 135. maddesinde, "Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve üst kuruluşları; belli bir mesleğe mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, meslekî faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ile ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hâkim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlâkını korumak maksadı ile kanunla kurulan ve organları kendi üyeleri tarafından kanunda gösterilen usullere göre yargı gözetimi altında, gizli oyla seçilen kamu tüzel kişilikleridir" hükmü yer almıştır.
6964 sayılı Ziraat Odaları ve Ziraat Odaları Birliği Kanunu'nun 1. maddesinde, "Ziraat odaları, bu Kanunda yazılı esaslar uyarınca meslek hizmetleri görmek, çiftçilerin müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, meslekî faaliyetlerini kolaylaştırmak, çiftçilik mesleğinin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hâkim kılmak, meslek disiplin ve ahlâkını kollayıp gözetmek, çiftçilikle iştigal edenlerin meslekî hak ve menfaatlerini korumak amacıyla kurulan, tüzel kişiliğe sahip kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşlarıdır" ve 38. maddesinde (dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan hali), "Birlik ve odalarda istihdam edilenlerin işe alınma, çalıştırılma, sicil, atanma, yükselme, nakil, işten ayrılma ve çıkarılma, disiplin işlemleri, aylık ücret ve diğer tüm özlük hakları ile işten ayrılanlara ödenecek tazminatların usul ve esasları tüzükte gösterilir" hükmü yer almıştır.
Ziraat Odaları ve Ziraat Odaları Birliği Nizamnamesi'nin 45. maddesinde, "Ziraat Odalarında ve Ziraat Odaları Birliğinde çalıştırılacak kimseler iki sınıfa ayrılır: a) Memurlar; b) Hizmetliler."; 46. maddesinde, "Memur olabilmek için aşağıda yazılı vasıf ve şartları haiz olmak lazımdır. a) Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak; b) Amme haklarından mahrum bulunmamak; c) İyi ahlak sahibi olmak; d) Şeref ve haysiyeti muhil bir suçtan dolayı ağır hapis veyahut bir sene veya daha fazla hapis cezasiyle mahküm bulunmamak; e) Sari hastalıklara müptela olmamak veya vazifesini muntazaman ifaya mani olabilecek bedeni veya akli arıza ve hastalıklarla malül bulunmamak; f) Fiili askerlik hizmetini yapmış olmak veya askerlikle ilgisi bulunmamak; g) En az Orta Okul tahsilini bitirmiş olmak;" hükümleri yer almaktadır.
Ziraat Odaları Personel Yönetmeliği'nin "Personel Kadroları" başlıklı 10. maddesinde, "Personel kadroları memur ve hizmetli olarak ikiye ayrılır. Fikri çalışmayı gerektiren görevlere ait kadrolarda çalışan personele memur, aynı zamanda bedensel çalışmayı gerektiren görevlere ait kadrolarda çalışan personele de hizmetli denir."; "İstihdam Şekli" başlıklı 11. maddesinde, "Ziraat Odaları, memur ve hizmetli kadrolarında belirsiz süreli ve sürekli çalıştırılmak suretiyle (daimi kadrolu) görev yapmak üzere personel çalıştırılabileceği gibi, belirli süreli (sözleşmeli) hizmet akdi ile de görev yapmak üzere personel çalıştırılabilir."; "Personel İhtiyacı ve Kadroların Tespiti" başlıklı 12. maddesinde, "Personel ihtiyacının belirlenmesi; memur ve hizmetli kadrolarında çalıştırılacak personel sayılı her yıl Şubat ayı sonuna kadar geçmiş yıla ilişkin üye sayısı, yıl içinde kaydedilecek çiftçi sayısı, yıl içi stok hareketi, gelir durumu ve hizmet gereği ve gelecek yıl faaliyetlerindeki olabilecek gelişmeler; teknik, ekonomik ve sosyal gelişmelerin personel ihtiyacında getirmesi muhtemel değişiklikler, emeklilik gibi hususlar dikkate alınarak ihtiyaç duyulan personelin nitelikleri, özellikleri, sayısı, Oda Yönetim Kurulu kararıyla belirlenir. Kadroların tespiti; Yönetim Kurulu, 12. maddenin 1. fıkrasına göre belirlediği personel ihtiyacını dikkate alarak kadro tesisinin sağlanması için konuyu meclis gündemine getirir. Meclis, Yönetim Kurulu'nun teklifini değerlendirerek Oda'nın memur ve hizmetli kadrosunu tespit eder."; "Kıdem Tazminatı" başlıklı 46. maddesinin 1. fıkrasında, "Memur ve hizmetli personele, en az bir yıl çalışmış olmak şartıyla, göreve başladığı tarihten itibaren her tam yıl için kıdem tazminatı ödenir."; aynı maddenin 6. fıkrasında, "Disiplin cezası ile görevinden çıkarılanlara (...) kıdem tazminatı ödenmez."; "Oda Personelinin Unvanları" başlıklı 51. maddesinde, "Odalarda aşağıdaki kadro unvanları geçerlidir: a) Memur kadrolarında; Aday Memur, Memur, Muhasebeci Yardımcısı, Muhasebeci, Veznedar, Uzman, Danışman, Genel Sekreter Yardımcısı, Genel Sekreter b) Hizmetli kadrolarında; Hizmetli, Şoför, Güvenlik Görevlisi v.b."; "Düzenlenmeyen Konular" başlıklı 113. maddesinde ise, "Bu Yönetmelikte düzenlenmeyen konularda İş Kanunu hükümleri geçerlidir." hükümlerine yer verilmiştir.
4857 sayılı İş Kanununun 1.maddesinde, Kanunun amacı, işverenler ile bir iş sözleşmesine dayanarak çalıştırılan işçilerin çalışma şartları ve çalışma ortamına ilişkin hak ve sorumluluklarını düzenlemek olarak belirtilmiştir.
İşlem tarihinde yürürlükte bulunan 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu'nun 1. maddesinde ise; İş Kanununa göre işçi sayılan kimselerle (o kanunun değiştirilen ikinci maddesinin Ç, D ve E fıkralarında istisna edilen işlerde çalışanlar hariç) işveren veya işveren vekilleri arasında iş akdinden veya iş Kanununa dayanan her türlü hak iddialarından doğan hukuk uyuşmazlıklarının çözülmesi ile görevli olarak lüzum görülen yerlerde iş mahkemelerinin kurulacağı kurala bağlanmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, ...Ziraat Odası Yönetim Kurulu'nun ...tarih ve ...numaralı kararında personel ihtiyacını karşılamak üzere sözleşmeli statüde ve altı aylık deneme süresi boyunca asgari ücretle çalıştırılmak üzere personel temini yoluna gidilmesine oy birliği ile karar verildiği, ...Ziraat Odası Yönetim Kurulu'nun ...tarih ve ...sayılı kararı ile çay, temizlik ve Oda'nın ihtiyaç duyduğu diğer işlerinde 12/06/2012 tarihinden itibaren çalıştırılmak üzere davacı ile belirli süreli hizmet sözleşmesi yapılmasına ve kendisine asgari ücret ödenmesine karar verildiği, ...tarih ve ...sayılı Yönetim Kurulu kararı ile davacının depo ve satış biriminde sözleşmeli olarak çalıştırılmasına karar verildiği, ...tarih ve ...sayılı Yönetim Kurulu kararı ile de deneme süresi dolan davacının hizmetli kadrosuna alınmasına ve kendisine Personel Yönetmeliğindeki kadro ve derecesine göre maaş hesaplanarak ödenmesine karar verildiği, Türkiye Ziraat Odaları Birliği Müfettişlerince, Enez Ziraat Odası'nda gerçekleştirilen teftiş sonucunda hazırlanan ...tarih ve ...sayılı teftiş raporunun 12. maddesinde; "oda bünyesinde işe alınan aralarında davacının da bulunduğu 3 kişinin işe alımı sırasında Ziraat Odaları Personel Yönetmeliği'nin 14-17 maddelerinde belirtilen usul ve esaslara uyulmadığı, bu uygulamanın haksızlığa, şikayet ve dedikodulara, odanın itibar kaybına neden olacağı, bundan sonra yöneticilerin mevzuata titizlikle uyması gerektiğinin" belirtilmesi üzerine ...Ziraat Odası Meclisi'nin ...tarih ve ...sayılı kararı ve ...Ziraat Odası Yönetim Kurulu'nun ...tarih ve ...sayılı kararı ile davacının da aralarında bulunduğu üç çalışanın işten çıkarılmasına karar verilmesi üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmıştır.
Buna göre, davacının ...Ziraat Odası Başkanlığı'nda 4857 sayılı İş Kanununa tabi olarak 12/06/2012 tarihinden itibaren işçi statüsünde çalıştığı görülmekte olup, ...tarih ve ...sayılı Yönetim Kurulu kararı ile de deneme süresi dolan davacının hizmetli kadrosuna alınmasına karar verilmiş ise de, yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri uyarınca, memur ve hizmetli ayrımı yapılmaksızın her iki istihdam biçimiyle çalıştırılan personele kıdem tazminatı ödeneceğinin düzenlenmesi, öte yandan Yönetmelikte yer almayan konularda İş Kanunu hükümlerinin geçerli olduğu belirtildiğinden, dava konusu uyuşmazlığın özel hukuk ilişkisi içerisinde gerçekleştirilen iş ve işlemlerden kaynaklandığı, bu sebeple davanın görüm ve çözümünde Adli Yargı yerinin görevli sonucuna varılmaktadır.
Açıklanan nedenlerle, davanın yargı kolu bakımından Adli Yargı yerinde çözümlenmesi gerekirken, işin esasına girilerek hüküm tesisinde yasal isabet bulunmadığından, İdare Mahkemesi kararının bu gerekçeyle bozulması gerektiği düşüncesiyle çoğunluk kararına katılmıyorum.