Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulu 2022/461 Esas 2022/1339 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2022/461
Karar No : 2022/1339

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Köyü Muhtarlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALILAR): 1- … Bakanlığı
VEKİLİ:Hukuk Müşaviri …
2- … Bakanlığı
VEKİLİ: Av. …
3- … Valiliği-…

İSTEMİN KONUSU :Danıştay Altıncı Dairesinin 28/09/2021 tarih ve E:2021/8055, K:2021/10205 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: 25/11/2014 tarih ve 29186 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinin 26/05/2017 tarih ve 30077 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik'in 8. maddesi ile değişik 17. maddesinin iptali istenilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Altıncı Dairesinin 28/09/2021 tarih ve E:2021/8055, K:2021/10205 sayılı kararıyla;
Isparta Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir" kararının, 25/11/2014 tarih ve 29186 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinin 26/05/2017 tarih ve 30077 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik'in 8. maddesi ile değişik 17. maddesi uyarınca tesis edilen uygulama işlemi olarak nitelendirilmesinin mümkün olmadığı, başka bir deyişle anılan Yönetmelik hükmü ile "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir" kararı arasında 2577 sayılı Kanun'un 5. maddesinde belirtilen şekilde maddi veya hukuki yönden bağlılık ya da sebep-sonuç ilişkisi bulunmadığı,
Bu sebeple dava konusu Yönetmelik hükmünün iptali istemiyle, 2577 sayılı Kanun'un 7. maddesi uyarınca Resmi Gazete'de yayımlandığı 26/05/2017 tarihini takip eden günden itibaren en geç 60 gün içerisinde dava açılması gerekmekte iken, 15/03/2021 tarihinde açılan davada süre aşımı bulunduğundan işin esasının incelenmesine hukuken olanak bulunmadığı gerekçesiyle davanın süre aşımı nedeniyle reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, Isparta Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir" kararı ile bu işlemin dayanağı olan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinin 17. maddesi arasında, 2577 sayılı Kanunun 7/4. maddesinde öngörülen düzenleyici işlem uygulama işlemi ilişkisinin mevcut olduğu, ayrıca anılan işlemler arasında 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 5. maddesinde belirtilen şekilde maddi veya hukuki yönden bağlılık ya da sebep-sonuç ilişkisinin de bulunduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMALARI : Davalı idareler tarafından, Danıştay Altıncı Dairesince verilen kararın usul ve hukuka uygun bulunduğu ve temyiz dilekçesinde öne sürülen nedenlerin, kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'İN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Daire kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Isparta Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir" kararının, söz konusu kararın dayanağı olarak gösterilen ve 25/11/2014 tarih ve 29186 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinin 26/05/2017 tarih ve 30077 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik'in 8. maddesi ile değişik 17. maddesinin ve anılan "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir" kararına dayalı olarak verildiği iddia edilen … ruhsat numaralı II-B grubu maden (mermer) ruhsatına ilişkin işlemin iptali istemiyle temyizen incelenen davanın açıldığı, Dairenin 31/03/2021 tarih ve E:2021/3049, K:2021/4832 sayılı kararı ile 2577 sayılı Kanun'un 3. ve 5. maddesi hükümlerine uygun olmayan dava dilekçesinin reddine karar verildiği, aynı işlemlerin iptali istemiyle yenileme dilekçesi verilmesi üzerine, Dairenin 17/06/2021 tarih ve E:2021/5941, K:2021/8511 sayılı kararı ile dava konusu "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir" kararının, 2577 sayılı Kanun'un 7. maddesinin dördüncü fıkrasında öngörülen biçimde Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik'in 8. maddesi ile değişik 17. maddesi uyarınca tesis edilen uygulama işlemi olarak nitelendirilmesinin mümkün olmadığı ve davacı tarafından maden ruhsatına ilişkin işlem ile yukarıda belirtilen işlemler arasında 2577 sayılı Kanun'un 5. maddesinde belirtilen şekilde maddi veya hukuki yönden bağlılık ya da sebep-sonuç ilişkisinin ortaya konulamadığı gerekçesiyle 2577 sayılı Kanun'un 5. maddesi hükmüne uygun olmayan dava dilekçesinin reddine karar verildiği, bunun üzerine yenilenen dava dilekçesi ile yalnızca 26/05/2017 tarih ve 30077 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik'in 8. maddesi ile değişik 17. maddesinin iptalinin istenildiği anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT :
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 5. maddesinde; "1. Her idari işlem aleyhine ayrı ayrı dava açılır. Ancak, aralarında maddi veya hukuki yönden bağlılık ya da sebep-sonuç ilişkisi bulunan birden fazla işleme karşı bir dilekçe ile de dava açılabilir.
2. Birden fazla şahsın müşterek dilekçe ile dava açabilmesi için davacıların hak veya menfaatlerinde iştirak bulunması ve davaya yol açan maddi olay veya hukuki sebeplerin aynı olması gerekir." hükmüne yer verilmiştir.
Aynı Kanun'un "Dava açma süresi" başlıklı 7. maddesinin birinci fıkrasında, dava açma süresinin, özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde Danıştay'da ve idare mahkemelerinde altmış gün olduğu; ikinci fıkrasında, bu sürenin, idari uyuşmazlıklarda yazılı bildirimin yapıldığı tarihi izleyen günden itibaren başlayacağı; dördüncü fıkrasında ise, ilanı gereken düzenleyici işlemlerde dava açma süresinin, ilan tarihini izleyen günden itibaren başlayacağı, ancak bu işlemlerin uygulanması üzerine ilgililerin, düzenleyici işlem veya uygulanan işlem yahut her ikisi aleyhine birden dava açabileceği kurala bağlanmıştır.
Dava konusu edilen Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği'nin, "Çevresel etki değerlendirmesi gereklidir veya çevresel etki değerlendirmesi gerekli değildir kararı" başlıklı 17. maddesi ise:
"(1) Bakanlık, Proje Tanıtım Dosyalarını Ek-4’te yer alan kriterler çerçevesinde inceler ve değerlendirir. Bakanlık, bu aşamada gerekli görülmesi halinde Bakanlıkça yeterlik verilmiş kurum/kuruluşlardan proje ile ilgili geniş kapsamlı bilgi vermesini, araç gereç sağlamasını, yeterliği kabul edilebilir kuruluşlarca analiz, deney ve ölçümler yapmasını veya yaptırmasını isteyebilir. Bakanlık inceleme değerlendirme sürecinde gerekli görülmesi halinde yetkili kurum/kuruluşlardan görüş isteyebilir. Otuz (30) takvim günü içerisinde görüş bildirmeyen kurum/kuruluşun görüşü olumlu kabul edilir.
(2) Bakanlık on beş (15) iş günü içinde inceleme ve değerlendirmelerini tamamlar. Proje hakkında "ÇED Gereklidir" veya "ÇED Gerekli Değildir" kararını beş (5) iş günü içinde verir, kararı Valiliğe, proje sahibine ve Bakanlıkça yeterlik verilmiş kurum/kuruluşlara bildirir. Valilik, bu kararı askıda ilan ve internet aracılığıyla halka duyurur.
(3) “ÇED Gerekli Değildir” kararı verilen proje için beş (5) yıl içinde mücbir sebep bulunmaksızın yatırıma başlanmaması durumunda “ÇED Gerekli Değildir” kararı geçersiz sayılır.
(4) "ÇED Gereklidir" kararı verilen projeler için bir (1) yıl içerisinde Bakanlığa başvuru yapılmaması durumunda karar geçersiz sayılır." kurallarını içermektedir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Uyuşmazlıkta; dava konusu edilen Yönetmelik kuralının Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) süreci için Yönetmelik ile öngörülen genel sistematiğin bir parçası olarak seçme-eleme kriterleri uygulanacak projeler için çevresel etki değerlendirmesi gereklidir veya çevresel etki değerlendirmesi gerekli değildir kararı verilmesine ilişkin usulü düzenlediği, davacı tarafından ise idarece verilen "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir" kararı uygulama işlemi olarak gösterilerek bu maddenin dava konusu edildiği anlaşılmaktadır.
Bu durumda, Isparta Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir" kararı ile bu işlemin dayanağı olarak gösterilen Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik'in 8. maddesi ile değişik 17. maddesi arasında, 2577 sayılı Kanunun 7/4. maddesinde öngörülen şekilde düzenleyici işlem - uygulama işlemi ilişkisinin mevcut olduğunun kabulü gerekir.
Sonuç olarak, uygulama işlemi olan … tarih ve … sayılı "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir" kararı ile birlikte anılan işlemin dayanağı olan dava konusu Yönetmelik hükmüne karşı 15/03/2021 tarihinde açılan davada süre aşımı bulunmadığından aksi yöndeki Daire kararında hukuki isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne;
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle süre aşımı yönünden reddine ilişkin Danıştay Altıncı Dairesinin temyize konu 28/09/2021 tarih ve E:2021/8055, K:2021/10205 sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Daireye gönderilmesine,
4.Kesin olarak, 07/04/2022 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.


KARŞI OY
X- Temyiz edilen kararla ilgili dosyanın incelenmesinden; Danıştay Altıncı Dairesince verilen kararın usul ve hukuka aykırı bulunmadığı, dilekçelerde ileri sürülen temyiz nedenlerinin kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı anlaşıldığından, temyiz isteminin reddi ile temyize konu kararın onanması gerektiği oyuyla, karara katılmıyoruz.