K  A  R  A  R

Davacı             : H. A.

            Vekili               : Av. A. A.

Davalı             : Adli Yargıda

  Kültür ve Turizm Bakanlığı

Vekili              : Av. G.B.

                                     İdari Yargıda

1-      Kültür ve Turizm Bakanlığı

2-      İznik Belediye Başkanlığı

Vekili              : Av. H. Ç.

O L A Y          : Davacı vekili, dava dilekçesinde özetle; müvekkilinin maliki bulunduğu Bursa İli, İznik İlçesi. Mustafakemalpaşa Mahallesi, 259 ada 39 parselde bulunan arsanın uzun yıllardır sit alanı içersine alındığım, sit alanı içerisine alan Kültür ve Turizm Bakanlığı sit alanı ilan ettiği yere müvekkilinin yapı yapmasına izin vermediğini, bedelini de müvekkiline ödemediğini, müvekkilinin bu husustaki taleplerinin davalı kurum tarafından karşılanmadığını, müvekkiline ait arsanın her yönden kısıtlandığını, tasarruf edemediğini, müvekkilinin malik olduğu parselin kamulaştırılması amacı ile başvuruda bulunduğunu, Bursa İl Kültür Turizm Müdürlüğünün 07/12/2010 tarih 3650 sayılı yazılarında kamulaştırma bedeli ödenmesine dair müspet bir cevap vermediğini, hukuken müvekkilinin gayrimenkul üzerinde tasarrufta bulunma hakkının engellendiğini, Hukuk Genel Kurul Kararı çerçevesinde üzerinde yıllar geçmesine rağmen hiçbir hukuki işlem yapılmaması, bedelinin ödenmemesi kamulaştırmasın el atma hükümlerinin uygulanmasını zorunlu kıldığını bu nedenlerden Bursa İli, İznik İlçesi, Mustafakemalpaşa Mahallesi 259 ada. 39 parselde bulunan arsanın bugünkü değeri taraflarınca net olarak bilinmediğinden fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla şimdilik dava tarihinden itibaren 8.000,00 TL’nin davalı tarafından davacı müvekkiline kamu alacaklarına uygulanan en yüksek faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesini talep ve dava etmiş, daha sonra vermiş olduğu ıslah dilekçesiyle talebini 373.950,00 TL.ye çıkararak, davacı vekili adli yargı yerinde dava açmıştır.

İZNİK ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ:7.11.2013 gün ve E:2012/109 K:2013/266 sayı ile, dosya kapsamına göre davalı idarenin davacıya ait taşınmaza fiili bir el atmasının olmadığı, davacının taşınmazının sit alanında kaldığı, yapı izni olmadığı, tasarruf hakkının kısıtlandığını beyan ederek tazminat istediği, davalı İdare tarafından da kamulaştırma işlemi yapılmadığı, başka bir deyişle davacının talebinin hukuki el atma nedenine davalı kamulaştırmasız el atma tazminatı istemine ilişkin olduğu dolayısıyla iş bu davaya bakmaya idari yargının görevli olduğu gerekçesiyle mahkemelerinin görevsizliğine, dava dilekçesinin görev yönünden reddine karar vermiş, bu karar kesinleşmiştir.

  Davacı vekili  bu kez 450.000,00 tl tazminat istemiyle idari yargı yerinde dava açmıştır.

BURSA 1. İDARE MAHKEMESİ: 4.12.2015 gün ve E:2014/331 sayı ile, Bursa İli, İznik İlçesi, Mustafa Kemal Paşa Mahallesi, 30LIIIA2 pafta, 259 ada, 39 parsel sayılı taşınmaz üzerinde davalı idarece imar planındaki tahsis amacına uygun olarak bir düzenleme yapılmadığı, taşınmazın bulunduğu alanın 1/1.000 ölçekli imar planında II. Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak düzenlendiği ve dava konusu taşınmazın 205,60 m2"lik kısmına yol yapılmak suretiyle fiilen el atıldığı, bunun dışında kalan 2.280,51 m2"lik kısmına ise hukuken el atılmış olduğunun belirtildiği görülmekte olup, idarenin dava konusu taşınmaza kamulaştırmasız el atmadan doğan zararın tazminine yönelik bulunan davanın, taşınmaza fiilen el atılması ve kullanılması karşısında, görüm ve çözümünün adli yargı yerinin görevine girdiği sonucuna varıldığı gerekçesiyle 2247 sayılı Yasanın 19. maddesi uyarınca görevli yargı yerinin belirlenmesi için dava dosyasının Uyuşmazlık Mahkemesine gönderilmesine karar vermiştir.

İNCELEME VE GEREKÇE :

Uyuşmazlık Mahkemesi Hukuk Bölümü’nün, Serdar ÖZGÜLDÜR’ün Başkanlığında, Üyeler: Ali ÇOLAK, Yusuf Ziyaattin CENİK, Alaittin Ali ÖĞÜŞ, Süleyman Hilmi AYDIN, Mehmet AKBULUT ve Yüksel DOĞAN’ın katılımlarıyla yapılan 28.12.2015 günlü toplantısında:

l-İLK İNCELEME:Dosya üzerinde 2247 sayılı Yasa’nın 27. maddesi uyarınca yapılan incelemeye göre, İdare Mahkemesince anılan Yasa’nın 19. maddesinde öngörülen usul ve yönteme uygun biçimde başvuruda bulunulduğu anlaşılmaktadır. Usule ilişkin herhangi bir noksanlık bulunmadığı anlaşıldığından görev uyuşmazlığının esasının incelenmesine oy birliği ile karar verildi.

II-ESASIN İNCELENMESİ: Raportör-Hakim Gülşen AKAR PEHLİVAN’ın, davanın çözümünde adli yargının görevli olduğu yolundaki raporu ile dosyadaki belgeler okunduktan; ilgili Başsavcılarca görevlendirilen Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Uğurtan ALTUN ile Danıştay Savcısı Yakup BAL’ın davada adli yargının görevli olduğu yolundaki sözlü açıklamaları da dinlendikten sonra GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:

Dava, Bursa İli, İznik İlçesi, Mustafa Kemal Paşa Mahallesi, 30LIIIA2 pafta, 259 ada, 39 parsel sayılı taşınmazın sit alanı ilan edilmiş olması nedeniyle kamulaştırmasız el atıldığından bahisle fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 450.000,00 TL’nin faiziyle birlikte davalıdan tahsili istemiyle açılmıştır.

Dosyanın incelemesinden, 16.8.2006 onay tarihli ve 1/1.000 ölçekli İmar Planı kapsamında "II. derece arkeolojik sit alanı" olarak belirlenen Bursa İli, İznik İlçesi, Mustafa Kemal Paşa Mahallesi, 30LIIIA2 pafta, 259 ada, 39 parsel sayılı, 2.492,48 m2 yüzölçümlü taşınmazın tamamına malik olan davacının vekili tarafından bakılmakta olan tazminat davasının açıldığı idare mahkemesinin 19.12.2014 tarihli ara kararı uyarınca taşınmaz mahallinde yapılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonrasında Harita Mühendisi Gonca Piri tarafından hazırlanan ve 22.6.2015 tarihinde Mahkeme kaydına giren bilirkişi raporunda; Bursa İli, İznik İlçesi, Mustafa Kemal Paşa Mahallesi, 30LIIIA2 pafta, 259 ada, 39 parsel sayılı taşınmaz üzerinde davalı idarece imar planındaki tahsis amacına uygun olarak bir düzenleme yapılmadığı, taşınmazın bulunduğu alanın 1/1.000 ölçekli imar planında II. Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak düzenlendiği ve dava konusu taşınmazın 205,60 m2"lik kısmına yol yapılmak suretiyle fiilen el atıldığı, bunun dışında kalan 2.280,51 m2"lik kısmına ise hukuken el atılmış olduğunun belirtildiği görülmekte olup, idarenin dava konusu taşınmaza kamulaştırmasız el atmasından doğan zararın tazminine yönelik bulunan davada, taşınmaza fiilen el atıldığı ve kullanıldığı anlaşılmıştır.

Belediyelerin 3194 sayılı imar Kanunu 8. maddesi ve 18. maddesinin verdiği yetki ile arazi ve arsalar üzerinde imar planlarının hazırlanması ve yürürlüğe konulması, arazi ve arsa düzenlemesi gibi faaliyetleri kapsamında yaptıkları imar planlarından kaynaklanan işlemlerin tek yanlı ve kamu gücüne dayanan irade açıklamaları ile tesis edilen genel ve düzenleyici işlemler olduğu bu yönü ile de idari eylem ve işlemlerden kaynaklanan uyuşmazlıkların idari yargı yerlerinde çözümlenmesi gerektiği tartışmasızdır. Buna karşılık, davalı Bakanlıkça, Kamulaştırma Kanunu’nda öngörülen usul ve yöntemlere uygun idari nitelikte uygulama işlemleri yapılmaksızın, dava konusu taşınmazın bir kısmına fiilen el atması karşısında, idarenin bu eyleminin kamulaştırmasız el atma niteliğini taşıdığı açıktır.

Öte yandan, İdarenin yürütmekle yükümlü bulunduğu kamu hizmetine ilişkin olarak uygulamaya koyduğu plan ve projeye göre meydana getirdiği yol, kanal, baraj, su yolları, su şebekesi gibi tesislerin kurulması, işletilmesi ve bakımı sırasında kişilere verdiği zararların tazmini istemiyle açılacak davaların görüm ve çözümünün, idari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları muhtel olanlar tarafından açılacak tam yargı davaları kapsamında yargısal denetim yapan idari yargı yerine ait olduğu; idarece herhangi bir ayni hakka müdahalede bulunulduğu, özel mülkiyete konu taşınmaza kamulaştırmasız el atıldığı veya plan ve projeye aykırı iş görüldüğü iddiasıyla açılacak müdahalenin men’i ve meydana gelen zararın tazmini davalarının ise, mülkiyete tecavüzün önlenmesine ve haksız fiillere ilişkin özel hukuk hükümlerine göre adli yargı yerinde çözümleneceği, yerleşik yargısal içtihatlarla kabul edilmiş bulunmaktadır.

Nitekim, yukarıda belirtilen genel kabul doğrultusundaki Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kurulunun 11.2.1959 günlü, E:1958/17, K:1959/15 sayılı kararının III. bölümünde,  “İstimlaksiz el atma halinde amme teşekkülü İstimlak Kanununa uygun hareket etmeden ferdin malını elinden almış olması sebebiyle kanunsuz bir harekette bulunmuş durumdadır. Ve bu bakımdan dava Medeni Kanun hükümlerine giren mülkiyete tecavüzün önlenmesi veya haksız fiil neticesinde meydana gelen zararın tazmini davasıdır. Ve bu bakımdan adliye mahkemesinin vazifesi içindedir.” görüşüne yer verilmiştir.

Bu durumda, idarenin dava konusu taşınmaza kamulaştırmasız el atmasından doğan zararın tazminine yönelik bulunan davanın, davalı idarece kamulaştırma yapılmaksızın taşınmaz üzerinde yol yapılması suretiyle taşınmaza el atılması karşısında, haksız fiillere ilişkin özel hukuk hükümlerine göre görüm ve çözümünün adli yargı yerinin görevine girdiği anlaşılmaktadır.

Açıklanan nedenlerle, Bursa 1. İdare Mahkemesinin başvurusunun kabulü ile, İznik Asliye Hukuk Mahkemesinin 7.11.2013 gün ve E:2012/109 K:2012/266 sayılı görevsizlik kararının kaldırılması gerekmiştir.

S O N U Ç : Davanın çözümünde ADLİ YARGININ görevli olduğuna, bu nedenle Bursa 1. İdare Mahkemesinin BAŞVURUSUNUN KABULÜ ile İznik Asliye Hukuk Mahkemesinin 7.11.2013 gün ve E:2012/109 K:2012/266 sayılı GÖREVSİZLİK KARARININ KALDIRILMASINA, 28.12.2015 gününde OY BİRLİĞİ İLE KESİN OLARAK karar verildi.