Danıştay 8. Daire 2018/2930 Esas 2022/3024 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/2930
Karar No : 2022/3024


TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Bakanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Madencilik İnşaat Yapı Malzemeleri Sanayi ve Ticaret A.Ş.

İSTEMİN KONUSU : …Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … gün ve E:… K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İzmir ili Bornova ilçesinde davacı uhdesinde olan II-a grubu … sicil nolu dolomit ruhsat sahası için 2013 ve 2014 yıllarına ilişkin satış bilgi formlarında beyan edilen satış fiyatlarının Maden İşleri Genel Müdürlüğü'nce belirlenen ocakbaşı fiyatlarından düşük olduğu, davacı tarafından bildirilen ocak başı satış fiyatlarının revize edilerek fark oluşacak olan Devlet haklarının gecikme faizi ile birlikte ödenmesi gerektiğine ilişkin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın … tarih ve … sayılı işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; idarece ocak başı satış fiyatı tespitinin işletme yöntemi, tenör/kalite, üretilen bölge, aynı pazar ortamı ve diğer özellikler göz önünde bulundurularak belirlenmesi gerekirken, idarece 2013 yılı için 7.00 tl/ton, 2014 yılı için ise 8,00 tl/ton olarak yapılan ocak başı satış fiyatı (boyutlandırılmış ve/veya yıkanmış olarak satılan fiyat) hesabının, mevzuatta öngörülen şekilde belirlenmediği anlaşılmış olup, 2013 ve 2014 yılı için ocak başı satış fiyatının (boyutlandırılmış ve/veya yıkanmış olarak satılan fiyat) mevzuatta öngörülen kriterler dikkate alınmaksızın belirlenmesi karşısında, geçmiş yıllara ilişkin ocak başı satış fiyatları dikkate alınmadan, davacı şirket tarafından beyan edilen ocakbaşı satış fiyatının hesaplanan ortalama satış fiyatının altında kaldığından bahisle ocakbaşı satış fiyatlarının revize edilerek devlet haklarının yatırılmasına ilişkin dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: …Bölge Mahkemesi … İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davalı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, 3213 sayılı Maden Kanunu'nun 14. maddesi uyarınca ocak başı satış fiyatının emsallerinden az olamayacağı, Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliğinde, çimento üretiminde sanayi hammaddesi olarak kullanılan madenler için işlenerek kırılmış, öğütülmüş veya boyutlandırılmış hali ile oluşan piyasa satış fiyatı dikkate alınarak ocak başı satış fiyatının belirleneceğinin düzenlendiği belirtilerek işlemin hukuka uygun olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı idarenin ocak başı satış fiyatı belirleme hususunda yetkili olmadığı, beyan tarihinden çok önce ocak başı satış fiyatlarını ilan ettiği, ancak idarenin kendisince beyan edilen tutarları inceleyip eksiklik var ise tamamlatabilme konusunda yetkili olduğu, idarenin emsal fiyat belirleme yetkisinin Kanuna 18.02.2015 tarihinde getirildiği, işletme yöntemi, tenör/kalite, üretilen bölge, aynı pazar ortamı gibi mevzuatta öngörülen kriterler dikkate alınmadan ocak başı satış fiyatının ilan edildiği belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'NUN DÜŞÜNCESİ : Temyize konu Bölge kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
İzmir ili Bornova ilçesinde davacı uhdesinde olan II-a grubu 43046 sicil nolu dolomit ruhsat sahası için 2013 ve 2014 yıllarına ilişkin satış bilgi formlarında beyan edilen satış fiyatlarının Maden İşleri Genel Müdürlüğü'nce belirlenen ocakbaşı fiyatlarından düşük bulunduğu, 2013 yılı için 7 TL ve 2014 yılı için 8 TL üzerinden revize edilmesi ve fark oluşacak olan Devlet haklarının gecikme faizi ile birlikte ödenmesi, ödemeye dair makbuz asıllarının iki ay içerisinde Maden İşleri Genel Müdürlüğüne gönderilmesi gerektiği aksi halde 21.116,00 TL idari para cezası uygulanacağına ilişkin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın … tarih ve … sayılı işleminin iptali istenilmektedir.

İLGİLİ MEVZUAT:
Devlet Hakkı, 3213 sayılı Maden Kanunu'nun 3. maddesinde, maden istihracı ile sağlanacak gelirden devlet payına düşen kısım olarak; 06/11/2010 tarih ve 27751 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği'nin 4. maddesinin (j) bendinde de, maden istihracından sağlanan gelirden ve/veya üretim yapılmayan ruhsat sahalarından proje beyanı üzerinden alınan devlet payına düşen kısım olarak tanımlanmıştır.
3213 sayılı Maden Kanunu'nun "Madenler" başlıklı 2. maddesinin dava konusu işlem tarihinde yürürlükte bulunan halinde, "Yer kabuğunda ve su kaynaklarında tabii olarak bulunan, ekonomik ve ticari değeri olan petrol, doğal gaz, jeotermal ve su kaynakları dışında kalan her türlü madde bu Kanuna göre madendir.
Madenler aşağıda sıralanan gruplara göre ruhsatlandırılır:
I. Grup madenler
a) İnşaat ile yol yapımında kullanılan ve tabiatta doğal olarak bulunan kum ve çakıl.
b) Tuğla-kiremit kili, Çimento kili, Marn, Puzolanik kayaç (Tras) ile çimento ve seramik sanayilerinde kullanılan ve diğer gruplarda yer almayan kayaçlar.
(Değişik bent: 10/06/2010-5995 S.K./1.mad.) II. Grup madenler
a) Kalsit, Dolomit, Kalker, Granit, Andezit, Bazalt gibi kayaçlardan Agrega, mıcır veya öğütülerek kullanılacak kayaçlar.
b) Mermer, Traverten, Granit, Andezit, Bazalt gibi blok olarak üretilen taşlar ile dekoratif amaçla kullanılan doğal taşlar. ...." hükmüne yer verilmiştir.
Aynı Kanunun "Devlet hakkı ve özel idare payı" başlıklı 14. maddesinde, "(Değişik: 26/5/2004 – 5177/8 md.)
(Değişik birinci fıkra: 10/6/2010-5995/8 md.) Devlet hakkı, ocaktan çıkarılan madenin ocak başındaki fiyatından alınır.
(Ek fıkra: 10/6/2010-5995/8 md.; Değişik: 4/2/2015 – 6592/10 md.) Üretilen madenin hammadde olarak kullanılması veya satılması hâlinde, aynı pazar ortamında madenin işletmelerdeki tüvenan olarak ocakbaşı satışında uygulanan fiyat, ocak başı satış fiyatıdır. Madenlerden alınan Devlet hakkına esas olan emsal ocak başı satış fiyatı, bölgeler de dikkate alınarak her madene ait ayrı ayrı ve uygulandığı yıl için belirlenerek Genel Müdürlükçe ilan edilir. Ocak başı satış bedeli, ilan edilen emsal fiyattan daha düşük olamaz. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.
(Ek fıkra: 10/6/2010-5995/8 md.) Tüvenan madenin, herhangi bir zenginleştirme işlemine tabi tutulduktan veya bir prosesten geçirildikten sonra satış fiyatının oluştuğu durumlarda, ocak başı satış fiyatı, madenin ocakta üretiminden ilk satışının yapıldığı aşamaya kadar oluşan nakliye, zenginleştirme ve varsa farklı prosese ait kullanılan tesis ve ekipmanın amortismanı dahil giderler çıkarılarak oluşan fiyattır.
Ek fıkra: 10/6/2010-5995/8 md. Değişik: 4/2/2015 – 6592/10 md.) Devlet hakkı;
...
c) II. Grup (a) ve (c) bendi madenlerden %4 (Kaba inşaat, baraj, gölet, liman gibi yapılarda kullanılan tüvenan hammadde dışında bu maddedeki Devlet hakkı boyutlandırılmış fiyat üzerinden alınır.) oranında...alınır." hükmüne yer verilmiştir.


HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Ruhsat sahibi tarafından beyan edilen ocak başı satış fiyatının Bakanlık tarafından denetlenebileceği ve bunun sonucunda eksik beyanda bulunulduğunun tespiti halinde bunun tamamlattırılacağı açık olduğundan, devlet hakkına ilişkin olarak ortaya çıkabilecek aksaklıkları ve tutarsızlıkları önlemek, beyanlar arasında birliği sağlayarak devlet hakkı kayıplarının önüne geçmek amacıyla davalı idarenin dayanaklarını ortaya koymak suretiyle emsal fiyat tespiti yapma konusunda yetkili olduğunda kuşku bulunmamaktadır.
Nitekim bu durum 6592 sayılı Kanun ile Maden Kanunu'nun 14. maddesinde yapılan değişiklikle, "Madenlerden alınan Devlet hakkına esas olan emsal ocak başı satış fiyatı, bölgeler de dikkate alınarak her madene ait ayrı ayrı ve uygulandığı yıl için belirlenerek Genel Müdürlükçe ilan edilir." denilmek suretiyle yasal temele de kavuşturulmuştur.
Ayrıca, mevzuatta devlet hakkının, ocaktan çıkarılan tüvenan madenin ocak başındaki fiyatından alınması genel kural olarak belirlenmiş olmakla birlikte, I. Grup ve II. Grup (a) bendi madenler ile mıcır, kaba inşaat, baraj, gölet, liman, yol gibi yapılarda kullanılan her türlü yapı hammaddeleri için, devlet hakkının hesaplanmasına esas ocak başı satış fiyatının, bu madenlerin tüvenan olarak satılması sonucu oluşan fiyatı değil, bunların boyutlandırılmış ve/veya yıkanmış olarak satılması sonucu oluşan fiyat olduğu düzenlemesine yer verilmek suretiyle genel kuraldan ayrı bir düzenlemeye gidilmiştir.
Öte yandan, davacı tarafından yargılama süreci boyunca dava konusu edilen 2013 ve 2014 dönemleri için idarenin ocak başı satış fiyatının belirlenmesinin mümkün olmadığı, idarenin sadece ruhsat sahiplerince beyan edilen fiyatları denetleme konusunda yetkisinin bulunduğu iddia edilmiş ancak bu konudaki idarenin düzenleyici işleminin dava konusu edilmediği görülmüştür.
İlk derece Mahkemesince İzmir Ticaret Odası tarafından İzmir ilinde 2014 yılında kalker (mıcır) satış fiyatının ton başına 6 TL + KDV " olarak davalı idareye bildirildiği, davacının 2014 yılı kalker (mıcır) satış fiyatının ton başına 7,14 TL/ton olarak beyan ettiği ifade edilmişse de, dosyada bulunan belgelerin incelenmesinden; davacı tarafından hem 2013 hem de 2014 yılları için düzenlenmiş olan satış bilgi formlarında 2013 yılı için tüvenan ve mıcır olarak üretilen kısım için 6,016 TL, baypas olarak üretilen kısım için 1,63 TL, asfalt ve beton hammaddesi olarak kullanılmak için üretilmiş kısım için 3,01 TL ocak başı satış fiyatı beyan edildiği, yine 2014 yılı için tüvenan ve mıcır olarak üretilen kısım için 7,14 TL, baypas olarak üretilen kısım için 1,51 TL, asfalt ve beton hammaddesi olarak kullanılmak için üretilmiş kısım için 3,57 TL üzerinden ocak başı satış fiyatı beyan edilerek dava konusu madenin Devlet hakkı hesabına esas ocak satış fiyatlarının üretim şekline göre ayrılarak beyan edildiği, oysa devlet hakkının hesaplanmasına esas ocak başı satış fiyatının belirlenmesinde, üretilen madenin boyutlandırılmış ve/veya yıkanmış olarak satılması sonucu oluşan fiyatın dikkate alınması gerektiği sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla, davalı idarenin ocak başı satış fiyatları belirleme konusunda yetkili olduğu, idarece mevzuata göre belirlenen ocak başı satış tarifesine yönelik herhangi bir dava da açılmadığı hususu dikkate alındığında, mevzuata aykırı olarak Devlet hakkı hesabına esas ocak satış fiyatının üretim şekline göre ayrılarak yapılan beyanı kabul etmeyerek oluşan farkın yasal faizi ile birlikte istenmesine yönelik dava konusu işlemin iptali yönündeki kararına yönelik istinaf isteminin reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge Mahkemesi … İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 22/04/2022 tarihinde kesin olarak oybirliği ile karar verildi.