Danıştay 6. Daire 2020/8465 Esas 2022/5158 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2020/8465
Karar No : 2022/5158


TEMYİZ EDEN (DAVACILAR) : 1- … İnşaat Sanayi Ticaret A.Ş.
2- … Teknik Yapı Denetim A.Ş.
VEKİLLERİ : Av. …

DİĞER DAVACILAR : 1- … 2- …
VEKİLLERİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı - …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN ÖZETİ : İstanbul İli, Eyüpsultan İlçesi, … Mahallesi, … pafta, … ada, … parsel sayılı taşınmaz üzerinde bulunan binada ruhsata aykırı imalatlar yapıldığından bahisle, 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 42. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca yapı sahibi … ve hissedarlarına hisseleri oranında toplam 215.988,26-TL; müteahhit … İnşaat Sanayi Ticaret Anonim şirketine; yapı denetim firması … Teknik Yapı Denetim Anonim Şirketine ve şantiye şefi … ayrı ayrı 215.988,26-TL para cezası verilmesine ilişkin Eyüp Belediye Encümeninin … ve … sayılı kararının iptali istemiyle açılan davada; dava konusu encümen kararının yapı sahibine (… ve hissedarları) 215.988,26-TL para cezası verilmesine ilişkin kısmı ile müteahhit, yapı denetim firması ve şantiye şefine verilen para cezasının 30.855,46-TLx3=92.556,38-TL'lik kısmının iptali, anılan davacılara verilen para cezasının kalan kısmı yönünden ise davanın reddi yolundaki … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararına karşı davalı idarenin ve davacılardan … İnşaat Sanayi Ticaret Anonim Şirketi (müteahhit) ve … Teknik Yapı Denetim Anonim Şirketi'nin (yapı denetim firması) istinaf başvurularının reddi, … (şantiye şefi) istinaf başvurusunun ise kabulü ile İdare Mahkemesi kararının anılan davacıya ilişkin kısmının kaldırılarak … verilen 215.988,26-TL'lik para cezasının tamamının iptaline dair … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince verilen … tarih ve E:… , K:… sayılı kararın müteahhit ile yapı denetim şirketi yönünden davanın reddine ilişkin kısımlarının, usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.

SAVUNMANIN ÖZETİ : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ … 'NIN DÜŞÜNCESİ : 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 42. maddesinin 2. fıkrasında; ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının sahibine, yapı müteahhidine veya aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre, beşyüz Türk Lirasından az olmamak üzere, maddede belirtilen şekilde hesaplanan idari para cezalarının uygulanacağı düzenlenmiş; (a) bendinde; Bakanlıkça belirlenen yapı sınıflarına ve gruplarına göre yapının inşaat alanı üzerinden hesaplanmak üzere, mevzuata aykırılığın her bir metrekaresi için idari para cezası verileceği, bu miktarların her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298. maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında bir Türk Lirasının küsuru da dikkate alınmak suretiyle artırılaracağı kurala bağlanmış; (b) bendinde ise; mevzuata aykırılığı yapı inşaat alanı üzerinden hesaplanması mümkün olmayan, yapının cephelerini ve diğer yapı elemanlarını değiştiren veya yapı malzemesi için öngörülen gereklere aykırı bulunan uygulamalar için, Bakanlıkça yayımlanan ve aykırılığa konu imalatın tespiti tarihinde yürürlükte bulunan birim fiyat listesine göre ilgili idarece belirlenen bedelin % 20’si kadar idari para cezası verileceği hükme bağlanmış, (c) bendinde ise artırım sebepleri sayılmıştır.
Dosyanın incelenmesinden; İstanbul İli, Eyüpsultan İlçesi, … Mahallesi, … pafta, … ada, ... parsel sayılı taşınmaz üzerinde bulunan ve yapı ruhsatına istinaden inşaatı devam eden binada davalı idare elemanlarınca düzenlenen 06/03/2017 tarihli yapı tatil tutanağı ile; ruhsat ve eklerine aykırı olarak B Blok yan parsel tarafına bakan normal katlarda (1-2-3-4. normal katlar) çıkma önü 40 cm'lik süs çıkmalarının önüne yaklaşık 60 cm ebatlarında ilave profil çıkmalar yapılarak ilave alan oluşturulduğu ( yaklaşık 37,74 m2), son kat (4. kat) yüksekliğinin projesinde 3,80 metre olarak gözükmesine karşın, 3,50 metre olarak yapıldığı (kat brüt alanı:2.075,73 m2), ayrıca çatı arası piyesli dairelerde piyes kısımlarında teraslar arası kapalı alanların bir kısmının yapılmayarak ve kapalı alanların ölçülerinde değişiklikler yapılarak teras alanlarının büyütüldüğü (projede çatı arası alanı brüt 1.952,87 m2), A Blok parel sınırı tarafının 112 ve 113 numaralı bağımsız bölümler piyes kısımlarında ilave teras alanları oluşturulduğu (yaklaşık 21,60 m2), çatının 3 metrelik çekme mesafesindeki kısımlarından itibaren çift eğimli (kırık çatı) olarak yapılmış olduğu (1.952,87 m2) tespit edilmiştir.
Uyuşmazlıkta; hükme esas alınan bilirkişi raporunda tespite konu aykırılıklardan son kat (4. kat) yüksekliğinin projesinde 3,80 metre olarak gözükmesine karşın, 3,50 metre olarak yapılmasına (kat brüt alanı:2.075,73 m2) ilişkin imalatın, Eyüp Belediye Başkanlığı tarafından düzenlenen 19/07/2017 tarihli tadilat ruhsatı ile ruhsata bağlandığı belirtilmiş; ancak anılan imalatın, dava konusu işlemin dayanağı 06/03/2017 tarihli yapı tatil tutanağının düzenlendiği tarih itibarı ile ruhsata aykırı olduğu ve 3194 sayılı Kanun'un 42. maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendi uyarınca hesaplanacak para cezasına esas inşaat alanlarında davacı aleyhine herhangi bir tespit bulunmadığı yolunda görüş bildirildiği görülmektedir. Her ne kadar hükme esas alınan bilirkişi raporunda tespite konu imalatlardan son kat (4. kat) yüksekliğinin projesinde 3,80 metre olarak gözükmesine karşın, 3,50 metre olarak yapılması nedeniyle tüm kat brüt alanı olan 2.075,53 m2'nin 3194 sayılı Kanun'un 42. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca belirlenecek temel para cezasında dikkate alınması gerektiği yolunda görüş bildirilmiş ise de; söz konusu projeye aykırılık ile (4. kat yüksekliğinin 3,80 metre yerine 3,50 metre olarak inşa edilmesi) fazladan bir alan kazanılmadığı, çekme mesafesinin ihlal edilmesinin söz konusu olmadığı, tespite konu projeye aykırılık nedeniyle taşıyıcı unsurların etkilendiğine dair gerek dava konusu işlemde gerekse bilirkişi raporunda bir tespit ve değerlendirme olmadığı (nitekim bu haliyle sonradan tadilat ruhsatı alındığı, başka bir ifade ile anılan aykırılığın taşıyıcı unsuru etkilemesi halinde, mevcut haliyle sonradan tadilat ruhsatı düzenlenmesinin mümkün olamayacağı) hususları birlikte değerlendirildiğinde, tespit tarihi itibarı ile projesine aykırı yapıldığı tespit edilen 4. kat yüksekliğinin 3,80 metre yerine 3,50 metre yapılmasına ilişkin imalat nedeniyle, 3194 sayılı Kanun'un 42. maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendi uyarınca yapı maliyet birim fiyatları üzerinden para cezasının hesaplanması gerekirken, aynı fıkranın (a) bendi uyarınca para cezası hesaplanmasında hukuka uyarlık bulunmadığı; söz konusu hesaplama hatasının tüm para cezasını etkileyen mahiyette olduğu ve bu nedenle para cezasının tamamının iptal edilmesi gerektiği sonucuna varıldığından; Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının temyiz edilen müteahhit ile yapı denetim şirketi yönünden davanın reddine ilişkin kısımlarının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 17/2. maddesi uyarınca duruşma yapılmasına gerek görülmeyerek, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:

Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairelerince verilen kararların temyiz yolu ile incelenerek bozulabilmeleri 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinde belirtilen nedenlerden birinin bulunması halinde mümkündür.
… Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince verilen … tarihli, E:… , K:… sayılı kararın müteahhit ile yapı denetim şirketi yönünden davanın reddine ilişkin kısımları ve bu kısımların dayandığı gerekçe hukuk ve usule uygun olup bozulmasını gerektirecek bir sebep bulunmadığından, anılan kararın temyiz edilen müteahhit şirkete ilişkin kısmının oybirliğiyle, yapı denetim şirketine ilişkin kısmının ise oyçokluğuyla ONANMASINA, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de belirtilen İdari Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın kararı veren ilk derece Mahkemesine gönderilmesine 26/04/2022 tarihinde kesin olarak karar verildi.

KARŞI OY (X):
3194 sayılı İmar Kanunu'nun 28. maddesinin 2. fıkrasında “Yapıda inşaat ve tesisat işleri ile kullanılan malzemelerin kamu adına denetimine ilişkin fenni mesuliyet, ruhsat eki etüt ve projelerin gerektirdiği uzmanlığı haiz meslek mensupları tarafından ayrı ayrı üstlenilmek zorundadır. Fenni mesul mimar ve mühendisler uzmanlık alanlarına göre; yapının, tesisatı ve malzemeleri ile birlikte, bu Kanuna, ilgili diğer mevzuata, uygulama imar planına, ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere, standartlara ve teknik şartnamelere uygun olarak inşa edilmesini denetlemekle görevlidir. Yapı sahibine ve idareye karşı sorumlu olan fenni mesuller, uzmanlık alanına uygun olarak yapıda yetki belgesi olmayan usta çalıştırılması veya şantiye şefi bulundurulmaksızın yapım işinin sürdürülmesi veya yapının mevzuata aykırı yapılması veya istifaları halinde, bu durumları altı iş günü içinde ilgili idareye yazılı olarak bildirmek zorundadır. Aksi takdirde, fenni mesuller kanuni mesuliyetten kurtulamaz. Bildirim üzerine, en geç üç iş günü içinde 32 nci maddeye göre işlem yapılır.” hükmüne yer verilmiş; aynı Kanun'un 42. maddesinin 1. fıkrasında; bu maddede belirtilen ve imar mevzuatına aykırılık teşkil eden fiil ve hallerin tespit edildiği tarihten itibaren on iş günü içinde ilgili idare encümenince sorumlular hakkında, üstlenilen her bir sorumluluk için ayrı ayrı olarak bu maddede belirtilen idari müeyyielerin uygulanacağı, 2. fıkrasında ise; ruhsat almaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının sahibine, yapı müteahhidine veya aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre, beşyüz Türk Lirasından az olmamak üzere, maddede öngörülen şekilde hesaplanan idari para cezaları uygulanacağı belirtilmiştir.
4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun'un 2. maddesinin 3. fıkrasının (c) bendinde; yapı denetim kuruluşlarının yapının, ruhsat ve ekleri ile mevzuata uygun olarak yapılmasını denetleme, (g) bendinde; ruhsat ve eklerine aykırı uygulama yapılması halinde durumu üç iş günü içinde ilgili idareye bildirme görevlerini yerine getirmekle yükümlü oldukları, 8. maddesinde ise; yapı denetim kuruluşlarından bu Kanunda ve ilgili mevzuatta öngörülen esaslara göre denetim görevini yerine getirmedikleri tespit edilenlere, tespit edilen fiil ve hâllerin durumuna göre idari yaptırımlar uygulanacağı; 14/02/2020 tarih ve 7221 sayılı Kanun'un 25. maddesi ile anılan maddeye eklenen ek fıkrasında; bu Kanun ve ilgili mevzuata göre görevini yerine getirmeyen yapı denetim kuruluşları hakkında bu madde uyarınca idari para cezası uygulanmasını gerektiren fiillerin tespiti halinde ayrıca 3194 sayılı Kanun uyarınca idari para cezası uygulanmayacağı, hüküm altına alınmıştır.
Yukarıda yer verilen hükümlerin birlikte değerlendirilmesinden; ilgili fenni mesullerin denetimi olmaksızın inşaat ve tesisatlara ilişkin yapım işlerinin sürdürülemeyeceği yolundaki 3194 sayılı Kanunun 28. maddesi ve yapı denetim kuruluşlarının sorumluluğunu düzenleyen 4708 sayılı Kanun hükümleri dikkate alındığında, yapı denetim kuruluşunun görev ve sorumlulukları ile uygulanacak idari yaptırımların 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun maddelerinde düzenlendiği, uyuşmazlık konusu inşaatın ruhsat ve eklerine aykırı yapılmasından dolayı davacı yapı denetim kuruluşunun 3194 sayılı Kanun'un 42. maddesi kapsamında para cezasıyla cezalandırılamayacağı sonucuna varılmıştır.
Bu durumda; davacı yapı denetim kuruluşu … Teknik Yapı Denetim Anonim Şirketine, 3194 sayılı Kanun'un 42. maddesi uyarınca imar para cezası verilmesine ilişkin dava konusu encümen kararında hukuka uyarlık bulunmadığından, İdare Mahkemesi kararının anılan davacıya ilişkin kısmı yönünden davanın reddine yönelik kısmına karşı yapılan istinaf başvurusun reddine dair Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği oyuyla, Dairemiz çoğunluk kararının belirtilen kısmına katılmıyoruz.