Danıştay 10. Daire 2021/2913 Esas 2022/2539 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2021/2913
Karar No : 2022/2539

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ... Bakanlığı
VEKİLİ : Av. ...
KARŞI TARAF (DAVACI) : Tasfiye Halinde .... Teknecilik Sanayi
Mühendislik Müşavirlik ve Enformasyon Hizmetleri
İnşaat Ticaret Anonim Şirketi İflas İdare Memurluğu adına iflas idare memuru Av. ...
İSTEMİN_KONUSU : ... Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Müflis şirketin Antalya Serbest Bölge içerisindeki ... nolu "Üretim" konulu, ... nolu "İşyeri Kiralama" konulu ve ....nolu "Bakım-Onarım" konulu faaliyet ruhsatlarının iptaline ilişkin Ticaret Bakanlığı Serbest Bölgeler, Yurtdışı Yatırım ve Hizmetler Genel Müdürülüğü'nün ... tarih ve ... sayılı işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince verilen ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararla; Serbest Bölgeler Uygulama Yönetmeliği uyarınca davacı şirketin son 3 yıl içerisinde faaliyette bulunmadığından bahisle "Üretim" konulu, "Bakım-Onarım" konulu ve "İşyeri Kiralama" konulu faaliyet ruhsatları iptal edilmiş ise de; Serbest Bölgeler Uygulama Yönetmeliğinin 14. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinin 3. alt bendinde; 3 yıl süreyle hiçbir faaliyette bulunulmamasının faaliyet ruhsatının iptalini gerektirdiğinin belirtildiği, davacı şirketin ise işyeri kiralama faaliyetlerine devam ettiğinin anlaşıldığı, bu nedenle davacı şirketin faaliyet ruhsatlarının iptalinde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlem iptal edilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: ... Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararıyla; istinaf başvurusuna konu .... İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu gerekçesiyle davalı idarenin istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ_EDENİN_İDDİALARI : Davalı idare tarafından, davacının 3 ayrı faaliyet ruhsatı bulunsa da faaliyet gösterdiği üst yapının üretim ruhsatına bağlı olduğu ve yürütmesi gereken esas faaliyetin üretim olduğu, bakım - onarım ve işyeri kiralama faaliyetlerinin ikincil mahiyette olup, üretim faaliyetinin yanında ilave olarak yürütülebildiği, Serbest Bölgede sadece işyeri kiralama faaliyetinde bulunulmasının mümkün olmadığı, bu nedenlerle Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davacı tarafından, temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : ...
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Davacı şirket ... tarihinde "Üretim" konulu faaliyet ruhsatı başvurusunda bulunmuş, başvurusu ve taahhütleri uygun bulunarak ... başlangıç tarihli ve ... yıl süreli ... nolu "Üretim" konulu faaliyet ruhsatı düzenlenmiştir.
Davacı 26/12/2003 tarihli başvurusu ile “6600 metrekare kapalı alana sahip olan ve 6861 metrekare açık alan üzerine inşa edilmiş hazineye ait ... ada .... nolu parseldeki ... nolu üstyapı devralmayı ve kiracı kullanıcı statüsünün yatırımcı kullanıcı olarak değiştirilmesini" talep etmiş ve bu talebin ardından, davacının statüsünde ve ruhsatında değişiklik yapılarak 26/05/2003 başlangıç tarihli ve 30 yıl süreli ... nolu "Üretim" konulu faaliyet ruhsatı düzenlenmiştir.
Davacı 02/06/2006 tarihinde "Alım-Satım" konulu faaliyet ruhsatı müracaatında bulunmuş, talebi uygun görülerek ... başlangıç tarihli ve 20 yıl süreli ... nolu "Alım-Satım" konulu faaliyet ruhsatı düzenlenmiştir. Daha sonra 15/01/2008 tarihinde yeniden başvuran davacı "Bakım-Onarım" ruhsatı talep etmiş ve talebin uygun bulunması ile 30 yıl süreli ... nolu "Bakım-Onarım" konulu faaliyet ruhsatı düzenlenmiştir.
Davacının 29/11/2012 tarihli başvurusunda ise, "Alım-Satım" konulu ruhsatın konusunun "İşyeri Kiralama" olarak değiştirilmek istenildiği bildirilmiş, talebinin kabul edilmesi ile "Alım-Satım" ruhsatının konusu değiştirilerek 26/05/2003 başlangıç tarihli ve ... nolu "İşyeri Kiralama" konulu faaliyet ruhsatı verilmiştir.
Bilahare .... Asliye Ticaret Mahkemesi'nin ... tarih ve E:...., K:.... sayılı kararı ile davacı şirketin iflasına karar verilmiş, iflas kararının .... Hukuk Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararı ile bozulması üzerine yeniden yapılan yargılama sonununda ... Asliye Ticaret Mahkemesi'nin ... tarih ve E:.., K:... sayılı kararı ile davacı şirketin yeniden iflasına karar verilmiştir.
Antalya Serbest Bölge Müdürlüğü tarafından, Serbest Bölgeler Uygulama Yönetmeliğinin 14. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinin 3. alt bendi uyarınca son 3 yıl içerisinde faaliyette bulunmayan yatırımcı kullanıcıların tespit edilmesine yönelik düzenlenen tutanaklar ve ekleri, ... tarih ve ... sayılı yazı ile Ticaret Bakanlığı Serbest Bölgeler, Yurtdışı Yatırım ve Hizmetler Genel Müdürülüğü'ne gönderilmiştir.
Ticaret Bakanlığı Serbest Bölgeler, Yurtdışı Yatırım ve Hizmetler Genel Müdürülüğü tarafından ise 17/09/2019 tarih ve 00047647801 sayılı yazı ile Antalya Serbest Bölge Müdürlüğü'nden bahse konu tutanakların, firmaların güncel durumlarını da içerecek şekilde revize edilerek gönderilmesi istenmiştir.
Bunun üzerine ... Serbest Bölge Müdürlüğü tarafından, davacı şirket hakkında ... tarihli tutanak düzenlenmiş ve davacı şirket hakkında düzenlenen tutanaklara istinaden müflis şirketin ... içerisindeki ... nolu "Üretim" konulu, .... nolu "İşyeri Kiralama" konulu ve ... nolu "Bakım-Onarım" konulu faaliyet ruhsatları, Ticaret Bakanlığı Serbest Bölgeler, Yurtdışı Yatırım ve Hizmetler Genel Müdürülüğü'nün ... tarih ve ... sayılı işlemi ile iptal edilmiştir.
Davacı tarafından, anılan işlemin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
3218 Sayılı Serbest Bölgeler Kanunu'nun "Amaç ve kapsam” başlıklı 1. maddesinde, "Bu Kanun; ihracata yönelik yatırım ve üretimi teşvik etmek, doğrudan yabancı yatırımları ve teknoloji girişini hızlandırmak, işletmeleri ihracata yönlendirmek ve uluslararası ticareti geliştirmek amacıyla serbest bölgelerin kurulması, yer ve sınırlarıyla faaliyet konularının belirlenmesi, yönetimi, işletilmesi, bölgelerdeki yapı ve tesislerin teşkili ile ilgili hususları kapsar.”; “Yetki” başlıklı 2. maddesinde, "Türkiye'de serbest bölgelerin yer ve sınırlarını belirlemeye Cumhurhaşkanı yetkilidir. Serbest bölgelerin, kamu kurum ve kuruluşlarınca, yerli veya yabancı gerçek veya tüzelkişilerce kurulmasına, işletilmesine Cumhurbaşkanınca izin verilir."; “Bölgenin düzenlenme esasları” başlıklı 5. maddesinin 2. fıkrasının ilk cümlesinde, "Yerli veya yabancı gerçek veya tüzel kişiler Ekonomi Bakanlığından ruhsat almak kaydıyla serbest bölgelerde faaliyette bulunabilirler."; “Bölgedeki mallar” başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasında, "Serbest bölge ile Türkiye'nin diğer yerleri arasında yapılacak ticaret, dış ticaret rejimine tabidir. Serbest bölge ile diğer ülkeler ve serbest bölgeler arasında dış ticaret rejimi uygulanmaz." hükümlerine yer verilmiştir.
10/03/1993 tarih ve 21520 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Serbest Bölgeler Uygulama Yönetmeliğinin 8. maddesinin 8. fıkrasında, "Arazisi Hazineye ait serbest bölgelerde İşletici, B.K.İ ve kullanıcılar tarafından inşa ettirilen bina ve tesisler, faaliyet ruhsatı süresinin sona ermesi veya faaliyet ruhsatının iptali halinde Hazineye intikal eder. Söz konusu bina ve tesislerin kullanılır halde devredilmesi esastır. İşletici/B.K.İ ile Bölge Müdürlüğü bu hususta gerekli tedbirleri birlikte alırlar"; 11. maddesinin son fıkrasında, "Müracaat değerlendirme kriterleri, süre ve ücretlere dair hususlar da dahil olmak üzere, "Faaliyet Ruhsatı" ve diğer izin belgelerine ilişkin usul ve esaslar Genel Müdürlükçe çıkarılacak tebliğ/genelgelerle düzenlenir."; "Faaliyetin Geçici Olarak Durdurulması ve Faaliyet Ruhsatının İptali" başlıklı 14. maddesinde, "Kullanıcıların faaliyetlerinin geçici olarak durdurulması ve faaliyet ruhsatının iptaline ilişkin esaslar şunlardır:
a) Aşağıda belirtilen hallerde, Bölge Müdürlüğünce Kullanıcının Serbest Bölgeden mal çıkışlarına ve bölge içi mal satışlarına ilişkin Serbest Bölge İşlem Formları bir ay süreyle işleme konulmaz. Ancak, kullanıcı tarafından bir aylık süre dolmadan önce bu hususların düzeltilmesi halinde Bölge Müdürlüğünce işlem formları tekrar işleme konulur.
1) Yönetmelik hükümleri uyarınca verilmesi gereken belgeler ile Genel Müdürlük ve Bölge Müdürlüğünce istenilen bilgi ve belgelerin zamanında verilmemesi veya yanlış bilgi verilmesi,
2) Kullanıcı, yetkili temsilcisi veya görevlileri tarafından bölge tesis, araç-gereç ve ekipmanlarına, çevreye veya diğer kullanıcılara zarar verildiğinin tespit edilmesi ve Bölge Müdürlüğünce yapılan uyarıya rağmen bu durumun düzeltilmemesi ve/veya zararın tazmin edilmemesi,
3) Kullanıcının İşletici veya B.K.İ. ile Bölge İşleticiliği Ruhsatı kapsamında yaptığı kira ve/veya satış sözleşmesi hükümlerine uymadığının tespit edilmesi,
4) Yazılı talimatlara uyulmadığının veya bölge düzenini bozucu davranışlarda bulunulduğunun tespit edilmesi,
5) Faaliyet Ruhsatı Müracaat Formunda beyan ve taahhüt edilen hususlarda meydana gelen değişikliklerin bildirilmemesi.
b) Mevzuata aykırı olarak bölgeye mal getirildiğinin, bölgeden mal çıkarıldığının tespiti veya re’sen yapılacak stok sayımında Bölge Müdürlüğü kayıtları ile Kullanıcının mevcut stokları arasında, mal kalemi bazında miktarı % 5’i geçmeyen sebebi açıklanamayan eksiklik veya fazlalığın tespiti halinde, Kullanıcının bölgeden mal çıkışlarına ve bölge içi mal satışlarına ilişkin Serbest Bölge İşlem Formları 3 ay süreyle işleme konulmaz. Serbest Bölge Gümrük İdaresi konu hakkında bilgilendirilir.
c) Aşağıda belirtilen hallerde, yapılacak değerlendirme neticesinde, gerek görülmesi durumunda Faaliyet Ruhsatı Genel Müdürlük tarafından iptal edilir ve Serbest Bölge Gümrük İdaresi konu hakkında bilgilendirilir.
1) (a) bendinde belirtilen süre sonunda, aykırı işleme devam edildiğinin veya aynı bendin birden çok sayıda ihlal edildiğinin Bölge Müdürlüğünce düzenlenecek tutanakla tespit edilmesi,
2) Mücbir sebep halleri hariç 3 yıl süreyle hiçbir faaliyette bulunulmadığının Bölge Müdürlüğünce tutanakla tespit edilmesi,
3) Faaliyet Ruhsatı Müracaat Formunda beyan ve taahhüt edilen hususlara uyulmaması veya beyan edilen hususların gerçek dışı olduğunun sonradan yapılan inceleme ve denetimler sonucu tespit edilmesi,
4) Serbest bölgede faaliyette bulunulmasının kamu yararı, kamu düzeni ve/veya kamu güvenliğine aykırı olduğuna dair bulgu ve bilgiye erişilmesi,
5) Kanun, yönetmelik, tebliğ ve genelge hükümlerine uyulmadığının tespit edilmesi..."; "Süre Uzatımı" başlıklı 54. maddesinde ise; "Yönetmelikle tayin edilmiş sürelere ilişkin hükümlerin uygulanmasında, zorlayıcı sebepler veya beklenmeyen haller dikkate alınarak, Genel Müdürlükçe tesbit edilecek esas ve usüllere göre süre değişimi yapılabilir." düzenlemelerine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyadaki bilgi ve belgelerin incelenmesinden; .... Asliye Ticaret Mahkemesi'nin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararı ile davacı şirketin iflasına karar verildiği, Antalya Serbest Bölge Müdürlüğü tarafından davacı şirket hakkında düzenlenen ... ve ... tarihli tutanaklarda; firmanın son 3 yıllık ticaret hacminin bulunmadığının ve firmanın halihazırda personel istihdam etmediğinin tespit edildiği, bunun üzerine de dava konusu işlem ile şirketin Antalya Serbest Bölge içerisindeki ... nolu "Üretim" konulu faaliyet ruhsatının iptal edildiği ve üretim faaliyeti göstermek üzere kullanım hakkını devraldığı ... ada .... nolu parseller üzerindeki üst yapının Hazineye intikal ettiği, bu sebeple de söz konusu üst yapıda faaliyet göstermek üzere almış olduğu ... nolu "İşyeri Kiralama" konulu ve ... nolu "Bakım-Onarım" konulu faaliyet ruhsatlarının da iptal edildiği görülmektedir.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden; serbest bölgelerin, ihracata yönelik yatırım ve üretimi teşvik etmek, doğrudan yabancı yatırımları ve teknoloji girişini hızlandırmak, işletmeleri ihracata yönlendirmek ve uluslararası ticareti geliştirmek amacıyla kurulmasının, yerli veya yabancı gerçek veya tüzel kişilerin Ekonomi Bakanlığından ruhsat almak kaydıyla serbest bölgelerde faaliyette bulunabileceklerinin, arazisi Hazineye ait serbest bölgelerde İşletici, Bölge Kurucu ve İşleticisi ile kullanıcılar tarafından inşa ettirilen bina ve tesislerin, faaliyet ruhsatı süresinin sona ermesi veya faaliyet ruhsatının iptali halinde Hazineye intikal edeceğinin, faaliyet ruhsatının ise mücbir sebep halleri hariç 3 yıl süreyle hiçbir faaliyette bulunulmadığının Bölge Müdürlüğünce tutanakla tespit edilmesi halinde Genel Müdürlük tarafından iptal edileceğinin öngörüldüğü anlaşılmaktadır.
Buna göre, davacı şirketin 3 yıldan fazla bir süreyle üretim faaliyetinde bulunmadığı, ancak işyeri kiralama faaliyetlerine devam ettiği görülmekte olup, serbest bölgelerin kurulma amacı ve davacı şirketin üst yapısının üretim ruhsatına bağlı olduğu dikkate alındığında, davacı şirketin bölgedeki esas faaliyetinin üretim faaliyeti olduğu, bu haliyle üretim faaliyetinde bulunmayıp sadece iş yeri kiralama faaliyetinde bulunmasının serbest bölgelerin kuruluş amacına uygun olmadığı açıktır.
Ayrıca davacı şirketin ... nolu "Üretim" konulu faaliyet ruhsatının iptal edilmesi üzerine bu ruhsata bağlı üst yapı Hazineye intikal edeceğinden, diğer faaliyetlerde bulunmasının mümkün olmaması nedeniyle diğer ruhsatların da iptal edilmesi zorunludur.
Bu durumda, davacı şirketin Antalya Serbest Bölge içerisindeki ... nolu "Üretim" konulu, ... nolu "İşyeri Kiralama" konulu ve .... nolu "Bakım-Onarım" konulu faaliyet ruhsatlarının iptaline ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Bu itibarla, dava konusu işlemin iptali yönündeki ... İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf isteminin reddine ilişkin temyize konu .... İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin KABULÜNE,
2. Dava konusu işlemin iptaline ilişkin .... İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu ... Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın ... Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesine gönderilmesine, ... tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.