Danıştay 13. Daire 2021/3622 Esas 2022/2123 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2021/3622
Karar No:2022/2123

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ...
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVALI) : ...İşleri Genel Müdürlüğü

İSTEMİN KONUSU : .... İdare Mahkemesi'nin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Kocaeli ili dahilinde bulunan ER:...numaralı II-C grubu maden sahasının uç ürün üretimine yönelik tesis kurulumu şartıyla Maden Sahaları İhale Yönetmeliği'nin 9. maddesinin 1. fıkrası uyarınca 25/02/2019 tarihinde 13.30-14.00 saatleri arasında ihale edilmesine ilişkin işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; çevresel etkiler yaratması muhtemel maden sahalarının işletilmesine yönelik olan ihalelerin iptali istemiyle açılan davalarda, dava açanların menfaatlerinin ne ölçüde etkilendiğinin saptanmasının zorunlu olduğu, projelerin yapımının planlandığı yörede ikamet etmeyen ya da o yörede taşınmazları bulunmayanların anılan işlemler ile menfaat ilişkisinin varlığının kabulünün ise bu tür idari işlemlerin ve bu işlemler üzerine yatırım planlayanların sürekli olarak dava tehdidi ile karşı karşıya kalmaları sonucunu doğuracağı ve bu durumun da hukuk devletinin en önemli unsurlarından olan hukuki öngörülebilirlik ve idari istikrar ilkesi ile bağdaşmayacağının açık olduğu;
İhaleye konu maden sahasının Kocaeli ili, Gebze ilçesi, ...ve ...köyleri ile Körfez ilçesi, Alihocalar, ...ve ...köylerini kapsadığı; Mahkemece Ulusal Yargı Ağı Portalı (UYAP) kayıtlarının re'sen incelenmesi sonucunda, davacının davanın açıldığı tarih itibarıyla dava konusu ihale kapsamındaki projenin etki alanında ikamet etmeyip Kocaeli ili, Körfez ilçesi merkezinde ikamet ettiği ve bu alanlarda taşınmazının da bulunmadığının anlaşıldığı, bu durumda, dava konusu işlemin tesis edilmesi ile kişisel, güncel ve meşru bir menfaatinin ihlal edildiğinden söz edilemeyeceği ve bakılan davayı açma ehliyetinin bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 15/1-b maddesi uyarınca davanın ehliyet yönünden reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, menfaatini ilgilendiren çevresel iddialara ilişkin keşif veya bilirkişi incelemesi yapılmadan eksik hüküm kurulduğu, ihale konusu maden sahasına gayet yakın bir muhitte ikamet ettiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Kocaeli ili dahilinde bulunan ER: … numaralı II- C grubu maden sahasının uç ürün üretimine yönelik tesis kurulumu şartıyla Maden Sahaları İhale Yönetmeliği'nin 9. maddesinin 1. fıkrası uyarınca ihale edilmesine ilişkin şartnamenin yayınlandığından 30/03/2021 tarihinde haberdar olduğunu belirten davacı tarafından, anılan ihalenin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT :
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın "Anayasanın bağlayıcılığı ve üstünlüğü" başlıklı 11. maddesinde, Anayasa hükümlerinin, yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını ve diğer kuruluş ve kişileri bağlayan temel hukuk kuralları olduğu; "Hak arama hürriyeti" başlıklı 36. maddesinde, herkesin, meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahip olduğu kurala bağlanmıştır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 2. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde, iptal davaları; idari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlâl edilenler tarafından açılan davalar olarak tanımlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
2577 sayılı Kanun'un 2. maddesinde yer alan ve iptal davasının subjektif ehliyet koşulu olan "menfaat ihlâli" kavramı doktrin ve içtihatlarda dava konusu işlemle davacı arasında kurulan kişisel, meşru, güncel bir menfaat ilişkisi olarak tanımlanmaktadır. Sözü edilen menfaat ilişkisinin varlığı ve sınırları her olayda yargı yerince ihtilâfın niteliğine göre belirlenmektedir.
Yargısal denetim amacıyla her idari işleme karşı herkes tarafından iptal davası açılmasının idari işlemlerde istikrarsızlığa neden olmaması ve idarenin işleyişinin bu yüzden olumsuz etkilenmemesi için, dava konusu edilecek işlem ile dava açacak kişi arasında belli ölçüler içinde menfaat ilişkisi bulunması koşuluna ihtiyaç vardır.

İptal davası açılabilmesi için gerekli olan menfaat ilişkisi kişisel, meşru, güncel bir menfaatin bulunması hâlinde gerçekleşecektir. Başka bir anlatımla, iptal davasına konu olan işlemin davacının menfaatini ihlâl ettiğinden söz edilebilmesi için, davacıyı etkilemesi, yani davacının kişisel menfaatini ihlâl etmesi, işlem ile davacı arasında ciddi ve makul bir ilişkinin bulunması gerekmektedir.
“Meşru menfaat” ilgisinden kasıt, kişi ile işlem arasında hukuken kabul edilebilir, başka anlatımla, dinlenilebilir, korunmaya değer bir ilginin varlığı iken; “kişisel menfaat” ilgisiyle, işlemin, kişinin hukukunu etkilemesi, kişi bakımından hukuk aleminde sonuç doğurması kastedilmektedir.
Dava dilekçesinin incelenmesinden, "ihale kararının mahalli ihtiyaçlar gözetilmeden alındığı, yapılması planlanan tesisin bölgede hava kirliliğine ve bitki örtüsü tahribatına sebebiyet vereceği, nakliye işlemleri esnasında trafik yoğunluğunu yüksek düzeyde arttıracağı" iddialarıyla bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Ehliyet kavramının yukarıda yer verilen ölçütleri ve ihaleye konu maden sahasını kapsayan coğrafya dikkate alındığında, davacının, Kocaeli ili Körfez ilçesinde ikamet eden bir kişi olması nedeniyle yöre sakini sıfatı ile menfaatinin kişisel olduğu ve ihale konusu tesisin yapılmasıyla, bölgede ortaya çıkacak şartlardan etkilenebileceği anlaşıldığından, işbu davayı açmada meşru, kişisel ve güncel menfaatinin bulunduğu sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla, davacının ihale kapsamındaki proje etki alanında ikamet etmediği gerekçesiyle verilen davanın ehliyet yönünden reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararında usul kurallarına uygunluk bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca ... İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 18/05/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.