Danıştay 13. Daire 2021/23 Esas 2022/2126 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2021/23
Karar No:2022/2126

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ...Odası (...Şubesi)
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVALI) : ...Belediye Başkanlığı ...
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : .... İdare Mahkemesi'nin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Yenimahalle Belediyesi Başkanlığı'nca 09/07/2020 tarihinde gerçekleştirilen ...Mahallesi. ...oda kuzeyinde ve mülkiyeti davalı Belediye'ye ait ...oda, ...parsel civarında bulunan 33.580 m²'lik Adnan Kahveci parkının; Park ve Bahçeler Müdürlüğü'nce hazırlanacak avan proje kapsamında ve kontrolörlüğünde yer alacak yapıların park alanının bir bütün hâlinde, çevre düzenlemesi de dahil olmak üzere, 15 yıl süreyle sınırlı aynı hak tesisyle yükleniciden kira bedeli alınması karşılığında yapişlet, devret modeli ile yaptırılması işine ilişkin ihalenin iptali için davacı tarafından 21/07/2020 tarihinde yapılan başvurunun cevap verilmek üzere (zımmen) reddine ilişkin işlem ile anılan ihalenin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının idari işlemlere karşı sadece kuruluş kanunlarında gösterilen amaçları doğrultusunda dava açma ehliyetlerinin bulunduğu, nitekim, konuyla ilgili yasal düzenlemelerde de bu kuruluşların amaçları dışında faaliyette bulunamayacaklarının açık olduğu, bu durumda, davacı Odanın kuruluş amacı ve faaliyet alanları ile dava konusu ihale işlemi birlikte değerlendirildiğinde, dava konusu ihale işleminin davacı odanın menfaatini etkilemediği dolayısıyla davanın ehliyet yönünden reddi gerektiği sonucuna varılmıştır. Öte yandan, davalı idarenin savunma dilekçesi ve eklerinden, yüklenici firma ve idarenin mutabakatı ile ihaleye konu işin iptal edildiği ve davanın konusuz kalmış olduğunun da görüldüğü belirtilmiştir.
Belirtilen gerekçelerle, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 15/1(-b) maddesi uyarınca davanın ehliyet yönünden reddine karar verilmiştir.


TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, ehliyet kavramının dar yorumlanmaması gerektiği, Mahkeme kararının Danıştay içtihatlarına aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, davacının ehliyetinin bulunmadığı, davaya konu kira sözleşmesinin sonlandırılması nedeniyle davanın görülmesinde hukuki yarar bulunmadığı belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Yenimahalle Belediyesi Başkanlığı'nca 09/07/2020 tarihinde gerçekleştirilen ...Mahallesi. ...oda kuzeyinde ve mülkiyeti davalı Belediye'ye ait ...oda, ...parsel civarında bulunan 33.580 m²'lik Adnan Kahveci parkının; Park ve Bahçeler Müdürlüğü'nce hazırlanacak avan proje kapsamında ve kontrolörlüğünde yer alacak yapıların park alanının bir bütün hâlinde, çevre düzenlemesi de dahil olmak üzere, 15 yıl süreyle sınırlı aynı hak tesisyle yükleniciden kira bedeli alınması karşılığında yapişlet, devret modeli ile yaptırılması işine ilişkin ihalenin iptali için davacı tarafından 21/07/2020 tarihinde yapılan başvurunun cevap verilmek üzere (zımmen) reddine ilişkin işlem ile anılan ihalenin iptali istenilmiştir. ... anılan ihalenin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 2. maddesinde, iptal davaları, idarî işlemler hakkında menfaatleri ihlâl edilenler tarafından, tamyargı davaları da idarî eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan davalar olarak tanımlanmıştır.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 135. maddesinde, "Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve üst kuruluşları; belli bir mesleğe mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ile ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlakını korumak maksadı ile kanunla kurulan ve organları kendi üyeleri tarafından kanunda gösterilen usullere göre yargı gözetimi altında, gizli oyla seçilen kamu tüzelkişilikleridir. (...)" kuralına yer verilmiştir.
6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu 2. maddesinde, “Birliğin kuruluş amacı ile yapamayacağı faaliyetler ve işler aşağıda gösterilmiştir. Birliğin kuruluş amacı: a) Bütün mühendis ve mimarları ihtisas kollarına ayırmak ve her kol için bir oda kurulmasına karar vermek; Bu suretle aynı ihtisasa mensup meslek mensuplarını bir Odanın bünyesinde toplamak; merkezde idare heyeti, haysiyet divanı ve murakıplar gibi görevlilere yetecek kadar üyesi bulunmayan Odanın merkezini, Umumi Heyetin belirleyeceği yerde açmak; b) Mühendislik ve mimarlık mesleği mensuplarının, müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleriyle ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hâkim kılmak üzere meslek disiplinini ve ahlakını korumak için gerekli gördüğü bütün teşebbüs ve faaliyetlerde bulunmak; c) Meslek ve menfaatleriyle ilgili işlerde resmi makamlarla işbirliği yaparak gerekli yardımlarda ve tekliflerde bulunmak, meslekle ilgili bütün mevzuatı normları, fenni şartnameleri incelemek ve bunlar hakkındaki görüş ve düşünceleri ilgililere bildirmektir" kuralı yer almıştır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 2. maddesinde, iptal davaları, idarî işlemler hakkında menfaatleri ihlâl edilenler tarafından, tamyargı davaları da idarî eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan davalar olarak tanımlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Davacı Oda 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu uyarınca kurulmuş olan bir kamu hukuku tüzel kişisidir. Odanın görev ve yetkileri Anayasa'nın 135. maddesi ile 6235 sayılı Kanun’un 2. maddesinde, "meslek mensuplarının ortak ihtiyaçlarını karşılamak ve bu kişilerin menfaatlerini korumak, meslek mensuplarının faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleriyle ve halkla olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak ve meslek disiplinini ve ahlakını korumak" olarak belirtilmiştir.
Dava ehliyeti, 2577 sayılı Kanun'un 14. maddesinde ilk inceleme aşamasında göz önüne alınacak hususlar arasında sayılmış ve davacının dava açma ehliyeti bulunmaması hâlinde anılan Kanun'un 15. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendi uyarınca davanın reddine karar verileceği kurala bağlanmıştır. İdari yargılamada ehliyet, öğretide subjektif ehliyet ve objektif ehliyet olarak ikiye ayrılmaktadır. Objektif ehliyet taraf ehliyeti ve dava ehliyeti olarak medeni kanundaki hak ehliyeti ile fiil ehliyetine tekabül etmektedir. 2577 sayılı Kanun'un 2. maddesinde yer alan ve iptal davasının subjektif ehliyet koşulu olan "menfaat ihlâli" kavramı doktrin ve içtihatlarda dava konusu işlemle davacı arasında kurulan kişisel, meşru, güncel bir menfaat ilişkisi olarak tanımlanmaktadır. Sözü edilen menfaat ilişkisinin varlığı ve sınırları her olayda yargı yerince ihtilâfın niteliğine göre belirlenmektedir.
Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının subjektif ehliyetinin varlığı, idari işlemin doğrudan kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşuna yönelik tesisine veya mensuplarının hak ve menfaatlerini ilgilendirmesine bağlıdır.
Dosyanın incelenmesinden, Yenimahalle Belediye Başkanlığı'nca 09/07/2020 tarihinde gerçekleştirilen Adnan Kahveci Parkının avan proje kapsamında yer alacak yapıların park alanının bir bütün hâlinde, çevre düzenlemesi de dahil olmak üzere yapişlet, devret modeli ile yaptırılması işine ilişkin ihalenin iptal edilmesi için davacı oda tarafından 21/07/2020 tarihinde yapılan müracaatın zımmen reddi üzerine, davacı Oda tarafından özetle, "ihale konusu alanın, mevcut imar planında kullanım şekli park alanı olarak belirtilmesine rağmen ilgili imar planında gerekli değişiklikler yapılmadan inşaat çalışmalarının başladığı" iddiasıyla bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Aktarılan mevzuat kurallarının ve dosyadaki bilgilerin birlikte incelenmesinden, planlama tekniğine aykırılık iddiaları ile dava konusu ihalenin iptali talebinin, davacı odanın amaçları ve faaliyet sahası ile ilgili olması nedeniyle meşru ve kişisel olduğu, kamu yararı doğrultusunda mesleği ile ilgili alanlarda doğal ve kamusal varlıkların korunması ve geliştirilmesinin mevzuat tarafından kendisine verilen görevler olduğu, bu itibarla, davacı Odanın mühendislik ve mimarlık mesleğinin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek disiplinini ve ahlâkını korumak için gerekli gördüğü bütün teşebbüs ve faaliyetlerde bulunmak amaçlarıyla faaliyetlerde bulunabileceği dikkate alındığında menfaatinin bulunduğu sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla, davanın ehliyet yönünden reddi yolundaki temyize konu İdare Mahkemesi kararında usûl kurallarına uygunluk bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca .... Mahkemesi'nin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 13/04/2022 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.

(X) KARŞI OY :
Temyize konu İdare Mahkemesi kararında, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinin 1.fıkrasında sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, temyiz istemi yerinde görülmeyerek anılan Mahkeme kararının onanması gerektiği oyu ile karara katılmıyoruz.