Danıştay 13. Daire 2022/1361 Esas 2022/2149 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2022/1361
Karar No:2022/2149

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ... İdaresi
VEKİLİ : Av. ...
KARŞI TARAF (DAVACI) : ... Yapı İnşaat Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN_KONUSU : .... İdare Mahkemesi'nin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Bitlis ili, Tatvan ilçesi, ... Köyü'nde bulunan mülkiyeti davalı idareye ait ... ada, ... parsel sayılı ve 120.000 m2 yüzölçümlü taşınmazın, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 45. maddesi uyarınca açık teklif usulüyle satışına dair 16/12/2021 tarihli ihalenin iptaline ilişkin Bitlis İl Encümeni'nin .... tarih ve ... sayılı kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; davalı idare tarafından, taşınmaz satışına yönelik ihalenin 16/12/2021 tarihinde yapıldığı, ihaleye davacı şirket dahil olmak üzere toplam üç şirketin iştirak ettiği, bir isteklinin başvuru belgelerinde eksiklik bulunması nedeniyle ihaleden elendiği, ihaleye katılmaya hak kazanan ... Konfeksiyon Sanayi ve Ticaret A.Ş.'nin teklifinin 14.010.000,00-TL, davacı şirketin teklifinin ise 14.030.000,00-TL olduğu, ancak, söz konusu arazide yapılması öngörülen işletmelerle ilgili inşaat yapımına başlama ve inşaatı bitirme süreleri ile ... Müdürlüğü lehine tapu kütüğündeki tekstil ve sanayi şerhinin, ihale şartnamesinde açıklayıcı bir şekilde belirtilmemesinin esaslı bir eksiklik olarak değerlendirilerek dava konusu işlemle söz konusu ihalenin iptaline ve anılan taşınmaz satışıyla ilgili detaylı bir şartname hazırlanarak 13/01/2022 tarihinde yeniden ihaleye çıkılmasına karar verildiği;
Her ne kadar, ihaleye konu taşınmazda yapılması öngörülen işletmelerle ilgili inşaat yapımına başlama ve inşaatı bitirme süreleri ile Milli Emlak Genel Müdürlüğü lehine tapu kütüğünde yer alan tekstil ve sanayi şerhinin, ihale şartnamesinde açıklayıcı bir şekilde belirtilmediği gerekçe gösterilmek suretiyle dava konusu işlemle ihalenin iptaline karar verilmişse de söz konusu taşınmazın, uygulama imar planında "sanayi alanı" olarak ayrıldığı, yine taşınmazın tapu kaydında ... tarih ve ... yevmiye numaralı "Küçük Sanayi Sitesi, Tekstil Kent Yapılmak Şartıyla" şerhinin yer aldığı, tapu sicilinin alenî olduğu ve ihaleyle satışı durumunda da davacı şirketin taşınmazı bu şartlarla aldığının kabulünün gerekeceği, dolayısıyla ihale şartnamesinde olduğu iddia edilen eksikliklerin söz konusu ihalenin iptaline karar verilmesini gerektirmeyeceği anlaşıldığından, dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, dava konusu ihaleye ilişkin taşınmazın içerisinde bulunduğu alanın Milli Emlak Müdürlüğü'nce idarelerine "sanayi kent şehri" kurulması şartıyla devredildiği, bu devir işlemi sonrasında taşınmazlara ilişkin satış işlemlerinin sanayi ve tekstil alanına ilişkin masraf ve emek sarf eden firmalara, ilgili şartların yerine getirilmesi şartı ile devredildiği, ihalenin iptali kararının gerekçesinin sadece tapu kayıtlarına ilişkin durumun ihale şartnamesinde belirtilmemesi olmadığı, aynı zamanda şerhli şekilde satışı yapılacak olan taşınmazın kullanım amacının (iş alanlarının oluşturulması, istihdama ilişkin şartların belirlenmesi vb.), kamu yararının gözetilmesi suretiyle ihale şartnamesinde geniş bir şekilde değerlendirilmesi ve ilin gereksinimlerinin karşılanmasına ilişkin idarelerine devri yapılan taşınmazın, sadece satış işlemi yapılması suretiyle devredilmesinin önüne geçilmesi olduğu, İdare Mahkemesi'nce sadece dava konusu işlemin tapu şerhine ilişkin gerekçesi yönünden değerlendirme yapıldığı, yatırımcılar tarafından sunulan projeler ve bu projelere yönelik inşaatların yapımına başlama ve bitirme sürelerine ilişkin gerekçe yönünden herhangi bir değerlendirme yapılmadığı, idarelerince yapılan incelemeler sonucunda, hizmet gerekleri ve kamunun menfaati gözetilerek yeni sanayi alanlarının inşası ve işlevi açısından yeni yatırımların yapılması ihtiyacı göz önüne alınarak söz konusu taşınmazın yeniden ihale edilmek üzere ihale komisyonunca ihalenin iptal edildiği, bu işlemle ilin ekonomik kapasitesinin artırılmasının amaçlandığı ve bu kararın valilik makamınca da onaylandığı, idarelerinin tek amacının satış ihalesine ilişkin olmadığı, aksi takdirde, iptal edilen ihalenin en yüksek teklifi veren davacı şirketin üzerinde bırakılmasına karar verileceği, yüksek bedele rağmen ihalenin iptal edilmiş olmasının iptal gerekçelerini destekler nitelikte olduğu, dava konusu işlemin idarelerine tanınan takdir yetkisi kapsamında kamu yararı ve hizmet gerekleri gözetilmek suretiyle tesis edildiği, İdare Mahkemesi'nce eksik inceleme ve değerlendirme yapılmak suretiyle karar verildiği ileri sürülmüştür.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...'İN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulüne karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemleri hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY:
... Geliştirme Müdürlüğü'nün ... tarih ve ... sayılı yazısına istinaden, Bitlis İl Özel İdaresi İl Genel Meclisi'nin ... tarih ve ... sayılı kararıyla, Bitlis ili, Tatvan ilçesi, Benekli Köyü'nde bulunan mülkiyeti davalı idareye ait ... ada, ... parsel sayılı ve 120.000 m2 yüz ölçümlü taşınmazın idarelerine gelir getirmesi amacıyla satılmasına ve satış için Bitlis İl Özel İdaresi İl Encümeni'nin yetkili kılınmasına karar verilmiştir.
Kıymet takdir komisyonu tarafından, söz konusu taşınmazın muhammen bedeli 13.500.000,00-TL olarak belirlenmiş, İl Encümeni'nin ... tarih ve ... sayılı kararıyla, ihalenin, 2886 sayılı Kanun'un 45. maddesi uyarınca açık teklif usulüyle 16/12/2021 tarihinde gerçekleştirilmesine karar verilmiş, uyuşmazlık konusu ihaleye davacı şirket dahil toplam 3 istekli katılmıştır.
İhale komisyonunca, ihaleye iştirak eden bir isteklinin ihaleye katılabilmek için sunulması gereken belgenin eksik olması nedeniyle ihaleden elenmesine karar verilmiş, ihaleye katılmaya hak kazanan ... Konfeksiyon Sanayi ve Ticaret A.Ş.'nin son teklifinin 14.010.000,00-TL olduğu, davacı şirketin son teklifinin ise 14.030.000,00-TL olduğu tespit edilmiştir.
İl Encümeni'nin dava konusu işlemiyle, söz konusu arazide yapılması öngörülen işletmelerle ilgili inşaat yapımına başlama ve inşaatı bitirme süreleri ile Milli Emlak Genel Müdürlüğü lehine tapu kütüğünde yer alan "Küçük Sanayi Sitesi, Tekstil Kent Yapılmak Şartıyla" şerhinin, ihale şartnamesinde açıklayıcı bir şekilde belirtilmemesinin esaslı bir eksiklik olduğu değerlendirilerek 2886 sayılı Kanun'un 29. maddesi uyarınca, söz konusu taşınmazın satışına ilişkin ihalenin iptaline, taşınmaz satışıyla ilgili detaylı bir ihale şartnamesi hazırlanarak 45. madde uyarınca açık teklif usulüyle 13/01/2022 tarihinde yeniden ihaleye çıkılmasına ve 31. madde uyarınca bu kararın itâ amirinin onayına sunulmasına karar verilmiş olup, söz konusu kararın Bitlis Valisi tarafından 20/12/2021 tarihinde uygun bulunması üzerine, dava konusu işlemin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun "Kapsam" başlıklı 1. maddesinde, genel bütçeye dâhil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayrî aynî hak tesisi ve taşıma işlerinin bu Kanun'da yazılı hükümlere göre yürütüleceği; "İlkeler" başlıklı 2. maddesinde, bu Kanun'un yürütülmesinde, ihtiyaçların en iyi şekilde, uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve ihalede açıklık ve rekabetin sağlanmasının esas olduğu; "Şartnameler" başlıklı 7. maddesinde, "İhale konusu işlerin her türlü özelliğini belirten şartname ve varsa ekleri idarelerce hazırlanır.
Bu şartnamelerde işin mahiyetine göre konulacak özel ve teknik şartlardan başka genel olarak aşağıdaki hususların da gösterilmesi zorunludur:
a) İşin niteliği, nevi ve miktarı,
b) Taşınmaz malların satışı, kiraya verilmesi, trampa edilmesi ve üzerlerinde mülkiyetin gayrî aynî hak tesisinde tapu kayıtlarına göre yeri, sınırı, yüz ölçümü, varsa pafta, ada ve parsel numarası ve durumu,
(...)
e) İşe başlama ve işi bitirme tarihi, gecikme hâlinde alınacak cezalar,
(...)
g) İhaleyi yapıp yapmamakta ve uygun bedeli tespitte idarenin serbest olduğu,
h) İhale kararının karar tarihinden itibaren en geç 15 işgünü içinde ita amirince onaylanacağı veya iptal edilebileceği (...)" kurallarına yer verilmiş; "Komisyonların ihaleyi yapıp yapmamakta serbest olması" başlıklı 29. maddesinde, komisyonların gerekçesini belirtmek suretiyle ihaleyi yapıp yapmamakta serbest olduğu, komisyonların ihaleyi yapmama kararının kesin olduğu; "İhale kararlarının onayı veya iptal edilmesi" başlıklı 31. maddesinde ise, ihale komisyonları tarafından alınan ihale kararlarının, itâ amirlerince karar tarihinden itibaren en geç 15 iş günü içinde onaylanacağı veya iptal edileceği, itâ amirince karar iptal edilirse ihalenin hükümsüz sayılacağı kurala bağlanmıştır.
4706 sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanunu'nda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'un 4. maddesinin üçüncü fıkrasında, "Hazineye ait taşınmazlar; küçük sanayi sitesi yapılmak üzere bu amaçla kurulmuş kooperatifler ile kamu kurum ve kuruluşlarına, borsa yapılmak üzere ticaret borsalarına, serbest bölge olarak kullanılmak üzere, bu amaçla tahsis edilmiş taşınmazlar da dahil, kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına, teknoloji geliştirme bölgelerinde yönetici şirkete, toplu konut üretmek amacıyla Toplu Konut İdaresi Başkanlığı'na, 492 sayılı Harçlar Kanunu'nun 63. maddesinde yer alan harca esas değer üzerinden doğrudan satılabilir. Bu yerlerin amacı dışında kullanılamayacağına dair tapu kütüğüne şerh konulur." kuralına yer verilmiştir.
HUKUKÎ DEĞERLENDİRME:
Aktarılan mevzuatın irdelenmesinden, 2886 sayılı Kanun'un 29. ve 31. maddelerinde, idarelere ihaleyi yapıp yapmama konusunda takdir yetkisi tanınmış olup, bu yetkinin hukuken geçerli ve kabul edilebilir nedenlere dayanılarak, kamu yararı ve hizmet gerekleri doğrultusunda kullanılması gerekmektedir.
Dosyasının incelenmesinden, Bitlis ili, Tatvan ilçesi, ... Köyü'nde bulunan ve mülkiyeti Hazine'ye ait muhtelif ada ve parselde yer alan taşınmazın, askerî hizmetlerde kullanılmak üzere tahsis edildiği, Bitlis İl Özel İdaresi'nce, 4706 sayılı Kanun'un 4. maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, tekstil kent kurulması amacıyla satışının harca esas değer üzerinden yapılmasının istenilmesi üzerine, söz konusu taşınmazların tahsislerinin kaldırılmasını müteakip, en geç 1 yıl içinde imar planı yapılarak, planda "küçük sanayi sitesi alanı" olarak ayrılması ve bu taşınmazların satış amacı dışında kullanılmayacağına dair tapu kaydına şerh konulması şartıyla 4706 sayılı Kanun uyarınca küçük sanayi sitesi yapılmak üzere harca esas değer üzerinden davalı idareye satışına karar verildiği, bu satış işlemi sonrasında, uyuşmazlık konusu taşınmazın bulunduğu alanın, sanayi alanı olarak ayrıldığı, tapu kaydına ... tarih ve ... yevmiye numaralı işlemle "Küçük Sanayi Sitesi, Tekstil Kent Yapılmak Şartıyla" şerhinin konulduğu anlaşılmıştır.
Her ne kadar, İdare Mahkemesi'nce, uyuşmazlık konusu taşınmazın uygulama imar planında "sanayi alanı" olarak ayrıldığı, yine taşınmazın tapu kaydında ... tarih ve ... yevmiye numaralı "Küçük Sanayi Sitesi, Tekstil Kent Yapılmak Şartıyla" şerhinin yer aldığı, tapu sicilinin alenî olduğu ve ihaleyle satışı durumunda da davacı şirketin taşınmazı bu şartlarla aldığının kabulünün gerekeceği, dolayısıyla ihale şartnamesinde olduğu iddia edilen eksikliklerin söz konusu ihalenin iptaline karar verilmesini gerektirmeyeceğinin anlaşıldığından bahisle dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle işlemin iptaline karar verilmişse de, anılan ihalenin iptaline ilişkin dava konusu işlemin diğer bir gerekçesini teşkil eden söz konusu arazide yapılması öngörülen işletmelerle ilgili inşaat yapımına başlama ve inşaatı bitirme sürelerinin, ihale şartnamesinde belirtilmemesi yönünden bir değerlendirme yapılmaksızın karar verildiğinden bu gerekçe yönünden de bir inceleme yapılması gerekmektedir.
2886 sayılı Kanun'un 7. maddesinde, ihale konusu işlerin her türlü özelliğini belirten şartname ve varsa eklerinin idarelerce hazırlanacağı kurala bağlanmış, bu şartnamelerde işin mahiyetine göre konulacak -özel ve teknik şartlardan başka- genel olarak gösterilmesi zorunlu unsurlar arasında "işe başlama ve işi bitirme tarihi ile gecikme hâlinde alınacak cezalara" yer verilmiştir.
Bu kapsamda, daha önce Hazine'nin mülkiyetinde bulunmakta iken, 4706 sayılı Kanun'un 4. maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca küçük sanayi sitesi yapılmak üzere davalı idareye devredilen ve devir amacı dışında kullanılamayacak olan uyuşmazlık konusu ihaleye ilişkin arazi üzerinde yapılacak işletmelerle ilgili inşaat yapımına başlama ve inşaatı bitirme süreleri ile gecikme hâlinde alınacak cezaların, ihale şartnamesinde belirtilmemesinin, ihale şartnamesine yönelik esaslı bir eksiklik olarak değerlendirilmesi gerekmektedir.
Öte yandan, uyuşmazlık konusu ihaleye ilişkin taşınmazın davalı idareye devrindeki amaçlarından birinin de coğrafi yapısı ve konumu nedeniyle istihdam açısından yeterli düzeyde olmayan yörenin, tekstil ve sanayi yönünden gelişiminin sağlanması olduğu, davalı idare tarafından, bu amaç gözetilmek suretiyle yeni istihdam alanlarının oluşturulması, ticaretin ve sosyal yaşamın desteklenmesi amacıyla kamu yararı gözetilerek takdir yetkisi kapsamında ihalenin iptaline karar verildiği anlaşılmaktadır.
Diğer taraftan, uyuşmazlık konusu ihaleye ilişkin taşınmazın tapu kütüğüne ... tarih ve ... yevmiye numaralı işlemle, "1) Taşınmazın devri hâlinde devir alan şahıs ya da firma taşınmazı İl Özel İdaresi'nin onayı olmadıkça 2. ya da 3. kişilere devredemez. 2) Taşınmazın devri hâlinde devir alan şahıs ya da firma taşınmazı herhangi bir ipoteğe konu edemez. 3) Taşınmazın devri hâlinde devir alan şahıs ya da firma mevcut arsanın en az %25'i kadar kapalı alan yapmak zorundadır. 4) Taşınmazın devri hâlinde devir alan şahıs ya da firma 1 yıl içerisinde inşaat ruhsatını ilgili belediyeden almak zorundadır. 5) Taşınmazın devri hâlinde devir alan şahıs ya da firma 2 yıl içerisinde inşaata başlamak zorundadır. 6) Taşınmazın devri hâlinde devir alan şahıs ya da firma 3 yıl içerisinde yapı kullanma izin belgesi ilgili belediyeden alarak Kurumumuza ibraz etmek zorundadır." şerhi konulmuştur.
Dava konusu işlem tesis edildikten sonra davalı idarece gerçekleştirilen ve uyuşmazlık konusu ihaleye konu arazinin yanında yer alan ... ada, ... parsel sayılı taşınmazların satışına ilişkin Taşınmaz Mal Satış Şartnamesi'nde, ihaleye katılabilmek için ihale konusu işe ait yapılacak yatırıma dair proforma faturaların, 01/01/2021-31/12/2021 tarihleri arasında Sosyal Güvenlik Kurumu'ndan onaylı en az 1.000 işçi çalıştırıldığına dair işçi bildirgesi ile belgelendiren belgenin, 2021 yılına ait cironun en az 500.000.000,00-TL olduğuna dair SMMM veya YMM onaylı belge ile en az 1.000 kişi çalıştırılacağına dair taahhütnamenin ve diğer belgelerin davalı idareye sunulması gerektiği belirtilmiş, ihaleyi kazanan istekli/istekliler tarafından, 1 yıl içinde inşaat ruhsatının ilgili belediyeden alınarak İl Özel İdaresi'ne ibraz edilmesi gerektiği, 2 yıl içerisinde inşaata başlanmasının zorunlu olduğu, 3 yıl içerisinde yapı kullanma izin belgesinin ilgili belediyeden alınarak İl Özel İdaresi'ne ibraz edilmesi gerektiği, mevcut arazinin en az %25'i kadar kapalı alan yapılmasının zorunlu olduğu ve davalı idareden onay alınmadıkça taşınmazların ikinci ve üçüncü kişilere devredilemeyeceği yönündeki düzenlemelere de yer verilerek ilk ihale şartnamesinde değişiklik yapılmak suretiyle ihaleye çıkıldığı görülmüştür.
Bu itibarla, yukarıda belirtilen hususlar göz önünde bulundurulmak suretiyle tesis edilen ihalenin iptaline ilişkin işlemde hukuka aykırılık, dava konusu işlemin iptali yolundaki temyize konu İdare Mahkemesi kararında ise hukukî isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca ... İdare Mahkemesi'nin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının BOZULMASINA,
3. DAVANIN REDDİNE,
4. Ayrıntısı aşağıda gösterilen ...-TL ilk derece yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
5. Davalı idare tarafından yapılan ...-TL temyiz yargılama gideri ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca ...-TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
6. İlk derece aşamasında kullanılmayan ...TL yürütmeyi durdurma harcının istemi hâlinde davacıya iadesine,
7. Posta giderleri avansından artan tutarın taraflara, istemi hâlinde kullanılmayan ...-TL yürütmeyi durdurma harcının davalı idareye iadesine,
8. Dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
9. 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 18/05/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.