Danıştay 9. Daire 2020/4681 Esas 2022/2182 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
DOKUZUNCU DAİRE
Esas No : 2020/4681
Karar No : 2022/2182

TEMYİZ EDENLER : 1- (DAVALI) … Başkanlığı - ANKARA
VEKİLİ : Av. …

2- (DAVALI YANINDA MÜDAHİL) … A.Ş.
VEKİLLERİ : Av. … - Av. …

KARŞI TARAF (DAVACILAR) : 1- … İnşaat Temizlik Gıda San. ve Tic.Ltd.Şti.
2- … İnşaat Tekstil Temizlik Taşımacılık San. ve Tic.Ltd.Şti
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, aleyhe olan kısmının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Davacı şirket tarafından, … A.Ş. arasında imzalanan "Gönderilerin Adresten Kabulü, Cihet Ayrımı ve Dağıtım/Teslim Hizmetlerinin 4. Bölgede İzmir (Manisa-Uşak) Toplam 506 Yaya, 86 Motorsikletli İşçi ve 17 Engelli İşçi ile Yürütülmesi İşi"ne ilişikin doğrudan temin sözleşmesi uyarınca ödenen ihale kararı ve sözleşme damga vergisinin yarısı ile anılan doğrudan temim sözleşmesinin süresinin sona ermesinden itibaren birer ay sürelerle olmak üzere toplam altı ay uzatılması nedeniyle, tahsil edilen ihale kararı ve sözleşme damga vergisinin iadesi talebiyle yapılan düzeltme şikayet başvurusunun reddine dair işlemin iptali ile tahsil edilen tutarın tecil faiziyle iadesi istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … Vergi Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; dosyadaki belge ve bilgilere göre, uyuşmazlığa konu işle ilgili olarak … A.Ş. tarafından herhangi bir ihale komisyonu oluşturulup söz konusu işle ilgili bir ihale kararı alınmadığından, adı geçen kurumca dosyamıza ibraz edilen belgeler arasında bu yönde bir belgede bulunmadığından ve söz konusu işin doğrudan temin usulüne tabi olduğu hususu ihtilafsız olduğundan, davacılara yapılan ödemelerden, karar pulu adı altında yapılan damga vergisi kesintisinin vergilendirme hatası olduğu, diğer bir taraftan ise söz konusu iş nedeniyle İzmir, Manisa Uşak PTT Baş Müdürlüklerince hakediş ödemeleri sırasında hakediş tutarlarını esas alarak her bir hak ediş ödemesi için ayrı ayrı tanzim edilen ve yalnızca kurum görevlilerinin imzasını taşıyan "Hizmet İşleri Kabul Teklif Belgelerinin" … A.Ş. tarafından söz konusu işe ilişkin olarak alınan bir ihale kararı olarak kabul edilmiş olabileceği bu nedenle de davacılardan ihale kararı damga vergisi adı altında kesintisi yapılmış olabileceğinin kabulü halinde ise, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli I ve II sayılı cetvellerde sayılan genel ve özel bütçeli kamu idareleri kapsamındaki kalmayan ve gerek 6475 sayılı kuruluş Kanununda gerekse başka Kanunlarda damga vergisinden muaf olacağı yönünde bir hüküm bulunmayan … A.Ş.,'nin söz konusu kararlarına ilişkin damga vergisi mükellefinin kendisi olacağı, mükellefi ve sorumlusu olmadığı bir verginin davacılardan tahsil edilmiş olmasının ise mükellefiyette hatayı doğuracağı, davacılar tarafından, hakediş ödemelerinden sözleşme damga vergisi adı altında kesilen ve ilgili vergi dairesi müdürlüğüne ödenen 32.980,00-TL damga vergisinin 1/2'sine isabet eden 16.445.-TL kısmının yükümlüsünün, anılan sözleşmenin diğer tarafı olan … A.Ş. olduğu, bu nedenle, söz konusu verginin belirtilen kısmının adı geçen kurum tarafından ödenmesi gerektiği, yine sözleşme süresinin altı ay daha uzatılması nedeniyle de davacıların alacaklarından toplam 95.000,00.-TL tutarında sözleşme damga vergisi kesildiği, uzatılan her bir ay için ayrı ayrı sözleşme imzalanmadığından, sözleşme süresinin uzatılmasından dolayı davacılardan damga vergisi alınamayacağı ileri sürülerek sözü edilen tutarların iadesi talep edilmiş, söz konusu talebin reddine ilişkin işlem iş bu davaya konu edilerek, söz konusu vergilerin toplam tutarı olan 111.445,00.-TL'nin tecil faiziyle birlikte iadesine karar verilmesi istenilmiş ise de; uyuşmazlığa konu sözleşmenin davacılar ile … A.Ş. tarafından imza edildiği, dosya kapsamındaki belgelere göre de, anılan sözleşmenin süresinin, sözleşmenin 9. maddesinde yer alan süre uzatımıyla ilgili hükme dayanılarak … A.Ş. Genel Müdürlüğünce süre bitiminde itibaren, birer ay, birer ay olmak üzere toplam altı ay daha uzatıldığı, bu şekilde de ilk sözleşme tutarında artışlar meydana geldiği, ihtilaflı damga vergilerinin de süresinin uzatılması sonucu artılan tutarlar üzerinden hesap edildiği, söz konusu vergilerin hem mükellefi hem de müteselsil sorumlusu olan ve Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi tarafından yapılan beyan üzerine tarh ve tahakkuk ettirildiğinden uyuşmazlığın bu kısmının çözümünün, taraflar arasındaki müteselsil sorumluk ilişkisinin damga vergisi beyannamesi verme yükümlülüğüne, verginin beyanına, tahakkuk ve ödenme süreçlerine etkisi, tarafların birbirlerine rücu edebilmesi gibi hususlar ile sözleşmede öngörülen hükümle ve tek taraflı olarak sözleşme süresinin uzatılmasının damga verginin doğmasına neden olup olmayacağı ve bu şekilde yapılan uzatmalarda tarafların sorumlukları gibi hususlar bakımından, hukuken yorumlanmaya muhtaç hususlar içerdiği, dolayısıyla, bu konuda ileri sürülen hususların da vergilendirme işlemine karşı süresinde açılacak idari davalara konu edilebileceğinden, Vergi Usul Kanunu'nun 122 . ve 124. maddelerinde vergi hataları için öngörülen idari başvuru yolu izlenerek tesis ettirilen dava konusu işlemin, sözü edilen bölümlerinin incelenmesine olanak bulunmadığı ve bu nedenle hukuka aykırılık görülmediği gerekçesiyle, davanın kısmen kabulüne, kısmen reddine, dava konusu işlemin ihale kararına ilişkin 77.142,07.-TL damga vergisine ilişkin kısmının iptaline ve ödeme tarihinden itibaren hesaplanacak tecil faiziyle birlikte davacılara iadesine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti:Olayda; davacı şirketle … A.Ş. arasında imzalanan sözleşmenin süresinin, sözleşmenin 9. maddesindeki, …'ce gerek görülmesi halinde sözleşme süresinin altı aya kadar mevcut birim fiyat ve şartlarla 6 ay uzatılabileceği yolundaki hüküm uyarınca uzatıldığından bahisle, hesaplanan 95.000,00.-TL sözleşme damga vergisinin davacının hakedişlerinden kesinti suretiyle tahsil edildiği, ancak; sözleşme süresinin 6 ay uzatıldığını gösteren vergilendirmeye tabi ayrıca bir sözleşme imzalandığını gösteren herhangi bir belge veya şerh bulunduğu yolunda bilgi belge sunulmadığından, davacıdan sözleşme süresinin uzatıldığı ileri sürülerek damga vergisi tahsil edilmesinde vergilendirme hatası yapıldığı sonucuna ulaşılmış olup, dava konusu zımnen ret işleminin bu kısmında ve mahkeme kararının buna ilişkin hüküm fıkrasında hukuka uygunluk görülmediği gerekçesiyle; davalı idarenin istinaf istemi ile davacının, doğrudan temin sözleşmesi nedeniyle ödenen damga vergisi yönünden davanın reddine dair hüküm fıkrasına yönelik istinaf isteminin reddine, davacının sözleşme süresinin uzatıldığından bahisle tahsil edilen damga vergisine ilişkin hüküm fıkrasına yönelik istinaf isteminin kabulü ile Vergi Mahkemesinin anılan hüküm fıkrasının kaldırılarak, bu kısım yönünden davanın kabulüne, dava konusu işlemin bu kısmının iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI:
DAVALI İDARENİN İDDİALARI: Davacılar adına tesis edilen işlemlerin usule ve hukuka uygun olduğu iddiasıyla kararın aleyhe olan kısmının bozulması istenilmektedir.

MÜDAHİLİN (DAVALI YANINDA) İDDİALARI: Doğrudan temin sözleşmesi bir ihale yöntemi olmadığından, doğrudan temin sözleşmesi imzalanan işlerle ilgili ihale kararı damga vergisi ödenmeyeceğinin Gelir İdare Başkanlığı'nın özelgesinde açıkça belirtildiği, süre uzatımına ilişkin olarak ek sözleşme veya bu kağıtların yerine kaim herhangi bir kağıt düzenlenmediği, sözleşmelerde, bedele her türlü vergi, resim ve harcın dahil olduğunun ve hakediş ödemeleri kapsamında bu vergilerin örtülü olarak yer aldığı, bunun ihale konusu işten kar elde edebilmek için şart olduğu, sözleşmedeki düzenleme dikkate alınmasızın yüklenici firmalara verginin iadesi üzerine taraflarından verginin tahsilinin ikinci defa tahsilat niteliği taşıdığı ve kamu zararına sebebiyet verildiği iddialarıyla kararın aleyhe olan kısmının bozulması istenilmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Dokuzuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY: Davacı şirket tarafından, … A.Ş. arasında imzalanan "Gönderilerin Adresten Kabulü, Cihet Ayrımı ve Dağıtım/Teslim Hizmetlerinin 4. Bölgede İzmir (Manisa-Uşak) Toplam 506 Yaya, 86 Motorsikletli İşçi ve 17 Engelli İşçi ile Yürütülmesi İşi"ne ilişikin doğrudan temin sözleşmesi uyarınca ödenen ihale kararı ve sözleşme damga vergisinin yarısı ile anılan doğrudan temim sözleşmesinin süresinin sona ermesinden itibaren birer ay sürelerle olmak üzere toplam altı ay uzatılması nedeniyle, tahsil edilen ihale kararı ve sözleşme damga vergisinin iadesi talebiyle yapılan düzeltme şikayet başvurusunun reddine dair işlemin iptali ile tahsil edilen tutarın tecil faiziyle iadesi istenilmektedir.
İLGİLİ MEVZUAT:488 sayılı Damga Vergisi Kanunu'nun 1. maddesinin 1. fıkrasında, anılan Kanuna ekli (1) sayılı tabloda yazılı kağıtların damga vergisine tabi olduğu, bu Kanundaki kağıtlar teriminin, yazılıp imzalamak veya imza yerine geçen bir işaret konmak suretiyle düzenlenen ve herhangi bir hususu ispat veya belli etmek için ibraz edilebilecek olan belgeler ile elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeleri ifade ettiği; 3. maddesinde, damga vergisinin mükellefinin kağıtları imza edenler olduğu, resmi dairelerle kişiler arasındaki işlemlere ait kağıtların damga vergisini kişilerin ödeyeceği; 8. maddesinde, bu Kanundaki resmi dairelerden maksadın genel ve özel bütçeli idarelerle, il özel idareleri, belediyeler ve köyler olduğu, bu dairelere bağlı olup ayrı tüzel kişiliği bulunan iktisadi işletmelerin resmi daire sayılmayacağı; Kanuna ekli (1) sayılı Tablonun "II-Kararlar ve mazbatalar" başlıklı bölümünün 2. maddesinde, ihale kanunlarına tabi olan veya olmayan resmi daire ve kamu tüzel kişiliğini haiz kurumların her türlü ihale kararlarının damga vergisine tabi olduğu; 24. maddesinde ise, damga vergisinden muaf kuruluşlarca kişilerin (1) sayılı tabloda yer alan işlemleriyle ilgili olarak düzenlenen ve sadece bu kurumların imzasını taşıyan kağıtlara ait verginin tamamının kişiler tarafından ödeneceği hükümlerine yer verilmiştir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun tanımlar başlıklı 4. maddesinde; "İhalenin": Bu Kanunda yazılı usul ve şartlarla mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin istekliler arasından seçilecek birisi üzerine bırakıldığını gösteren ve ihale yetkilisinin onayını müteakip sözleşmenin imzalanması ile tamamlanan işlemleri; "Doğrudan temin": Bu Kanunda belirtilen hallerde ihtiyaçların, idare tarafından davet edilen isteklilerle teknik şartların ve fiyatın görüşülerek doğrudan temin edilebildiği usulü; sözü edilen Kanunun 6. maddesinde de ihale komisyonuyla ilgili düzenlemelere yer verilmiş, komisyonun nasıl teşekkül edeceği, kimlerden oluşacağı, ne şekilde kararlar alacağı açıklanmıştır.
Yine, bahsi geçen Kanun'un, İkinci kısmının birinci bölümününde "İhale Usulleri ve Uygulaması" başlığı altında yer alan 18. maddesinde; idarelerce mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalelerinde a) Açık ihale usulü, b) Belli istekliler arasında ihale usulü c) Pazarlık usullerinden birinin uygulanacağı belirtilmiş, "doğrudan temin", ihale usulleri arasında sayılmamıştır.
Ayrıca, 4734 sayılı Kanun'un "Doğrudan Temin" başlıklı 22. maddesinin birinci fıkrasında ise; maddede belirtilen hallerde, ihtiyaçların, ilân yapılmaksızın ve teminat alınmaksızın doğrudan temini usulüne başvurulabileceği, son fıkrasında da; bu maddeye göre yapılacak alımlarda, ihale komisyonu kurma ve 10. maddede sayılan yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak ihtiyaçların temin edileceği öngörülmüştür.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Bölge İdare Mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı halinde mümkündür.
Bölge İdare Mahkemesi kararının, dava konusu düzeltme-şikayet başvurusunun zımnen reddi işleminin süre uzatımı nedeniyle tahsil edilen sözleşme damga vergisine ilişkin kısmı usul ve hukuka uygun olup, ileri sürülen temyiz nedenleri kararın belirtilen hüküm fıkrasının bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
Dava konusu düzeltme-şikayet başvurusunun zımnen reddi işleminin ihale kararı damga vergisine ilişkin kısmına gelince;
Olayda, "Gönderilerin Adresten Kabulü, Cihet Ayrımı ve Dağıtım/Teslim Hizmetlerinin 4. Bölgede İzmir (Manisa-Uşak) Toplam 506 Yaya, 86 Motorsikletli İşçi ve 17 Engelli İşçi ile Yürütülmesi İşi"nin, doğrudan temin usulüyle yapıldığı, dolayısıyla alınmış bir ihale kararının ve oluşturulmuş bir ihale komisyonunun bulunmadığı görülmektedir.
Keza, müdahilin temyiz dilekçesinde belirttiği, Gelir İdaresi Başkanlığının … tarih ve E…. sayılı özelgesinde de 4734 sayılı Kanun kapsamında bir ihale komisyonu kurulmamış olması kaydıyla, Kurumunuzun 4734 sayılı Kanun'un 22. maddesi kapsamında yapacağı hizmet alımına ilişkin olarak yapılan piyasa araştırması sonucuna göre söz konusu hizmetin alınmasının uygun bulunduğu firma konusunda alındığı anlaşılan "olur"un, mahiyeti itibarıyla ihale komisyonu kurularak alınan bir ihale kararı olarak değerlendirilmesi mümkün bulunmadığından damga vergisine tabi tutulmaması gerektiği belirtilmiştir.
Bu durumda, yukarıda yer alan mevzuat uyarınca, ihale ve doğrudan temin tanımları, ihale usulleri ve doğrudan temin yönteminin niteliği dikkate alındığında, bu yöntemle yapılan alımlarla ilgili olarak ortada damga vergisine tabi tutulacak bir ihale kararı bulunduğundan söz edilemeyeceğinden dava konusu işlemin ihale kararına ilişkin kısmında hukuka uygunluk bulunmadığından Bölge İdare Mahkemesi kararının bu kısmında sonucu itibarıyla hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1.Davalının temyiz isteminin reddine,
2. … Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının dava konusu düzeltme-şikayet başvurusunun zımnen reddi işleminin süre uzatımı nedeniyle tahsil edilen sözleşme damga vergisine ilişkin kısmının ONANMASINA, ihale kararı damga vergisine ilişkin kısmının ise yukarıda yazılı gerekçeyle ONANMASINA,
3.2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 50. maddesi uyarınca, onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de … Bölge İdare Mahkemesi … Vergi Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın … Vergi Mahkemesine gönderilmesine, 26/05/2022 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.