Danıştay 8. Daire 2020/5519 Esas 2022/3546 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2020/5519
Karar No : 2022/3546


TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Bakanlığı
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Kara Kuvvetleri Komutanlığı … Astsubay Meslek Yüksek Okulunda dış kaynaktan muvazzaf astsubay adayı olan davacı tarafından; hakkında yaptırılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması neticesinde Astsubay Temel Askerlik ve Astsubaylık Anlayışı Kazandırma Eğitiminden ilişiğinin kesilmesine ilişkin 19/07/2018 tarihli işlemin iptali ile yoksun kalınan parasal haklarının yasal faizi ile tazminine karar verilmesi istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararında; ... İdare Mahkemesinin 23/10/2018 tarihli ara kararı üzerine davalı idare tarafından davacının okuldan ilişiğinin kesilmesine ilişkin dava dosyasında sunulan bilgi ve belgeler arasında yer alan güvenlik soruşturması bilgi notunda ''kendisinin Antalya/Kumluca'da öğrenim gördüğü 2015-2016 döneminde, FETÖ/PDY bağlantılı ve 15.07.2016 tarihli darbe girişimi sonrasında kapatılan öğrenci yurdunda kaldığı, kardeşinin ise Muğla/Milas'da öğrenim gördüğü 2015/2016 döneminde, FETÖ/PDY bağlantılı ve 15.07.2016 tarihli darbe girişimi sonrasında kapatılan öğrenci yurdunda kaldığı" şeklinde istihbari mahiyette bilgi bulunduğunun tespit edildiğinin belirtildiği, bu durumda, davacı hakkında yapılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması sonucunda atanılacak olan askerlik hizmetinin önem ve özelliği açısından davacının ilgili Yönetmelikte aranan hakkında yapılan güvenlik soruşturmasında olumlu sonuç almak koşulunu taşımadığından dolayı idarenin sahip olduğu takdir yetkisini davacının astsubay temel kursundan ilişiğinin kesilmesi yönünde kullanmasında hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince; davacının ve kardeşinin örgütle organik bir bağ kurarak hiyerarşisine dahil olduğu, örgütle sıkı işbirliği içinde bulunduğu ve irtibatını devam ettirdiği yönünde dosyaya herhangi bir bilgi ve belge sunulmadığı gibi doğrudan kendisi ve güvenlik soruşturması kapsamında araştırılması gereken kardeşi hakkında FETÖ/PDY terör örgütüne ya da herhangi bir terör örgütüne irtibatı ya da iltisakı olduğuna ilişkin; somut, güvenilir, teyit edilebilir nitelikte, ön yargıdan uzak ve hukuken denetlenebilir bilgi ve belgelerin de dosyaya sunulmaması karşısında, sadece FETÖ/PDY terör örgütü ile bağlantılı olduğu nedeniyle kapatıldığı belirtilen öğrenci yurdunda barınma amaçlı kalmaları nedeniyle, güvenlik soruşturması olumsuz olarak değerlendirilmek suretiyle muvazzaf astsubay adaylığına son verilerek, ilişiğinin kesilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptal edilmesi gerektiği gerekçesiyle istinaf başvurusunun kabulüne, ... İdare Mahkemesi kararının kaldırılmasına, dava konusu işlemin iptaline, parasal hakların tazmini isteminin kabulüne, iptal edilen işlemden kaynaklanan davacının yoksun kaldığı parasal haklarının davanın açıldığı 08/08/2018 tarihinden hesaplanacak yasal faiziyle birlikte davalı idarece davacıya ödenmesine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı tarafından, davacı hakkında yaptırılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının olumsuz olarak sonuçlandığı, yapılan işlemin mevzuata uygun olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile usul ve yasaya aykırı olan Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, bakılmakta olan davada yetkili yargı yerinin Onikinci Daire tarafından tespit edildiği görüldüğünden, yetkili yargı yeri yönünden Dairemizce ayrıca bir inceleme yapılmadan, işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
… Kara Astsubay Meslek Yüksek Okulunda dış kaynaktan muvazzaf astsubay temini kapsamında aday statüsünde eğitim alan davacı hakkında yapılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında, kendisinin Antalya/Kumluca'da, kardeşinin ise Muğla/Milas'ta öğrenim gördükleri 2015-2016 döneminde FETÖ/PDY bağlantılı ve 15/07/2016 tarihli darbe girişimi sonrasında kapatılan öğrenci yurdunda kaldığı yönündeki istihbari bilgiye dayanılarak güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının olumsuz olarak değerlendirilmesi gerekçesiyle 19/07/2018 tarihinde ilişiğinin kesilmesi üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olan 4045 sayılı Güvenlik Soruşturması, Bazı Nedenlerle Görevlerine Son Verilen Kamu Personeli İle Kamu Görevine Alınmayanların Haklarının Geri Verilmesine ve 1402 Numaralı Sıkıyönetim Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun'un 1. maddesinde; "Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması; kamu kurum ve kuruluşlarında, yetkili olmayan kişilerin bilgi sahibi olmaları halinde devlet güvenliğinin, ulusal varlığın ve bütünlüğün, iç ve dış menfaatlerin zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgelerin bulunduğu gizlilik dereceli birimler ile askeri, emniyet ve istihbarat teşkilatlarında çalıştırılacak kamu personeli ve ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışacak personel hakkında yapılır. Devletin güvenliğini, ulusun varlığını ve bütünlüğünü iç ve dış menfaatlerinin zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgeler ile gizlilik dereceli kamu personeli ile meslek gruplarının tespiti, birim ve kısımların tanımlarının yapılması, güvenlik soruşturmasının ve arşiv araştırmasının usul ve esasları ile bunu yapacak merciler ve üst kademe yöneticilerinin kimler olduğu Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulacak yönetmelik ile düzenlenir." hükmüne yer verilmiştir.
Söz konusu hükme dayanılarak çıkarılan Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliği’nin işlem tarihinde yürürlükte olan; 1. maddesinde; “Bu Yönetmeliğin amacı; yetkili olmayan kişilerin bilgi sahibi olmaları halinde Devletin güvenliğinin, iç ve dış menfaatlerinin, ulusal varlığın ve bütünlüğün zarar görebileceği veya tehlikeye düşebileceği bilgi ve belgelerin bulunduğu bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşlarının gizlilik dereceli birim ve kısımlarını belirlemek, Türk Silahlı Kuvvetlerinde, emniyet ve istihbarat teşkilatlarında, ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde çalışacak personel hakkında yapılacak güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasını düzenlemektir.” hükmüne, 4. maddesinde; “f) Arşiv araştırması: Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerinde ilişiği ile adli sicil kaydının ve hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının mevcut kayıtlardan saptanmasını, g) Güvenlik soruşturması: Kişinin kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığının, kolluk kuvvetleri ve istihbarat ünitelerinde ilişiği ile adli sicil kaydının ve hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığının, yıkıcı ve bölücü faaliyetlerde bulunup bulunmadığının, ahlaki durumunun, yabancılar ile ilgisinin ve sır saklama yeteniğinin mevcut kayıtlardan ve yerinden araştırılmak suretiyle saptanması ve değerlendirilmesini,” tanımlarına, 9. maddesinde "Türk Silahlı Kuvvetlerinin kadro ve kuruluşlarında yer alacak personelin güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması, Türk Silahlı Kuvvetlerince bu Yönetmeliğe uygun olarak hazırlanacak yönerge uyarınca yapılır." hükmüne, 11. maddesinde ”Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasında kişinin içinde bulunduğu ortam da dikkate alınarak: a) Kimlik kontrolü, kimlik kayıtlarının doğruluk derecesi, uyrukluğu, geçmişte yabancı bir devletin uyrukluğuna girip girmediği, b) Kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığı, kolluk kuvvetlerinin ve istihbarat ünitelerinin arşivlerinde bilgiler bulunup bulunmadığı, adli sicil kaydının ve hakkında bir tahdidin olup olmadığı, c) Yıkıcı faaliyetlerde bulunup bulunmadığı ve 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanuna ve Atatürk ilke ve inkılaplarına aykırı davranıp davranmadığı. d) Şeref ve haysiyetini ihlal edecek ve görevine yansıyacak şekilde kumara, uyuşturucuya, içkiye, paraya ve aşırı bir şekilde menfaatine düşkün olup olmadığı, ahlak ve adaba aykırı davranıp davranmadığı, e) Yabancılarla, özellikle hasım ve hasım olması muhtemel Devlet mensupları ve temsilcileriyle ilgili derecesinin iç yüzü ve nedeni, f) Sır saklama yeteneğinin olup olmadığı, araştırılır.”, hükümleri yer almaktadır.
Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Yönetmeliği'nin 9. maddesine dayanılarak çıkarılan Silahlı Kuvvetler İstihbarata Karşı Koyma, Koruyucu Güvenlik ve İşbirliği Yönergesi'nin 3.bölümü 1.kısmının 1. maddesinde genel esasların, 2. maddesinde güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının genel ilkelerinin, 13. maddesinde güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasının olumsuz kabul edileceği haller düzenlenmiştir.
28/05/2004 tarih ve 25475 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Dış Kaynaktan Muvazzaf Astsubay Temin Yönetmeliği'nin 6. maddesinde "Muvazzaf astsubay adaylarında aranacak nitelikler aşağıda belirtilmiştir: a) Genel şartlar: 1) Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak, 2) Taksirli suçlar hariç olmak üzere; affa veya zamanaşımına uğramış, yahut para cezasına çevrilmiş veya ertelenmiş, hükümlülüklerine ilişkin kayıtları adli sicilden çıkarılmış olsa bile bir cürümden hükümlü bulunmamak veya soruşturma altında olmamak, 3) Sivil okullardan herhangi bir sebeple çıkarılmamış olmak, 4) Her ne sebeple olursa olsun Türk Silâhlı Kuvvetlerinden veya askerî okullardan çıkarılmamış olmak, 5) Yapılacak güvenlik soruşturmasında olumlu sonuç almak, 6) Tutum ve davranışları ile yasadışı siyasî, yıkıcı, irticaî, bölücü ideolojik görüşleri benimsememiş, bu gibi faaliyetlerde bulunmamış olmak, ..." hükmü yer almıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Kamu görevlilerinin sadakat, tarafsızlık ve devlete bağlılık yükümlülüğü çerçevesinde devleti temsil eden ve millî güvenlik bakımından hassasiyet içeren bazı kamu görevlerine atanacak kişiler bakımından daha sıkı nitelikler aranması ve birtakım sınırlamaların getirilmesi doğaldır. Bu şekilde aranan nitelikler ve kanunlarda öngörülen kısıtlamalar, kamu hizmetinin etkin ve sağlıklı bir biçimde yürütülmesi amacına yöneliktir. Silahlı kuvvetler, emniyet gibi millî güvenlik açısından önem arz eden kurumlara personel alımında ilgili kamu hizmeti niteliği gereği bazı özel koşulların aranması gerektiği açıktır.
Nitekim Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de, devletlerin milli güvenliğin korunması amacını gerçekleştirmede sahip oldukları takdir yetkisinin geniş olduğunu kabul etmektedir. AİHM, Sözleşme'ye taraf devletin milli güvenliği korumak için yetkili ulusal makamlarına ilk olarak kişiler hakkında bilgi toplama ve halka açık olmayan siciller tutma, ikinci olarak milli güvenlik bakımından önemli kadrolarda çalışmak isteyen adayların bu işe uygunluğunu takdir ederken bu bilgiyi kullanma yetkisi veren kurallara sahip olmaları gerektiğinde kuşku bulunmadığını belirtmektedir. (Leander/İsveç, B.No: 9248/81, 26/3/1987, § 59).

Uyuşmazlık konusu olayda; davacı hakkında yaptırılan güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması neticesinde 'kendisinin Antalya/Kumluca'da öğrenim gördüğü 2015-2016 döneminde, FETÖ/PDY bağlantılı ve 15/07/2016 tarihli darbe girişimi sonrasında kapatılan öğrenci yurdunda kaldığı, kardeşinin ise Muğla/Milas'da öğrenim gördüğü 2015/2016 döneminde, FETÖ/PDY bağlantılı ve 15/07/2016 tarihli darbe girişimi sonrasında kapatılan öğrenci yurdunda kaldığı" şeklindeki bilgi notuna dayalı olarak işlem tesis edilmiş olup, davacının da söz konusu yurtta kaldığı konusundaki ikrarı ile istihdam edileceği hizmetin ve görevin niteliği, bu hizmetin sunulacağı birim olan Türk Silahlı Kuvvetlerinin çalışma ortamı ve fiziki imkanları dikkate alındığında dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.


KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 26/05/2022 tarihinde kesin olarak oybirliği ile karar verildi.