Danıştay 6. Daire 2018/7565 Esas 2022/7519 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2018/7565
Karar No : 2022/7519


TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALILAR) : 1- … Bakanlığı - …
VEKİLİ : Av. … 2- … Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Gaziantep İli, Şehitkamil İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın maliki olan davacı tarafından, anılan taşınmazın kamulaştırılmasına yönelik olarak Gaziantep Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü Müteşebbis Heyeti'nin … tarih ve … sayılı kararı üzerine alınan Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın 19/01/2011 tarihli kamu yararı kararının iptali istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararının Danıştay Altıncı Dairesinin 19/11/2015 tarih ve E:2014/2867, K:2015/6817 sayılı kararıyla, 5403 sayılı Kanun kapsamında, dava konusu taşınmazın da aralarında bulunduğu alanı kapsayan tarım arazilerinin tarım dışı amaçla kullanılmasına izin verilmesine ilişkin işleme karşı açılan davada verilecek olan kararın, bu davanın konusu olan kamulaştırma işleminin yargısal denetiminde dikkate alınması gerektiğinden, Danıştay Onuncu Dairesince verilen bozma kararı üzerine Mahkemece verilecek olan karar dikkate alınarak kamulaştırma kararı hakkında karar verilmesi gerektiğinden belirtilen hukuki durum dikkate alınmadan verilen mahkeme kararında isabet görülmediği gerekçesiyle bozulması üzerine, bozma kararına uyularak; Danıştay Onuncu Dairesinin 28/01/2015 tarihli E:2013/1160, K:2015/186 sayılı kararıyla dava konusu alana 1 ila 1,5 kilometre mesafede alternatif alan bulunduğu, bu sebeple işlemin kamu yararına uygun olmadığı gerekçesiyle verdiği bozma kararı üzerine, … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararıyla davanın reddi yönündeki ilk kararlarında ısrar edildiğinin görüldüğü; taşınmazın 1/25.000 ölçekli nazım imar planında da organize sanayi bölgesi olarak ayrıldığının anlaşıldığı; özel yasayla yetki verilen OSB Yönetim Kurulunca Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'ndan (Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı) kamu yararı kararı alınarak, kamulaştırma işlemlerinin 2942 sayılı Yasada öngörülen usule uygun yürütüldüğü sonucuna varılarak dava konusu işlemlerde hukuka aykırılık görülmediğinden davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : İdare Mahkemesi kararının Danıştayın bozma kararına aykırı olduğu, dava konusu parsel üzerinde yetişmiş ceviz ve meyve ağaçları olduğu, su kuyusu bulunduğu, sürülen bahçenin tarımsal faaliyette kullanılmakta olduğu, bölgenin mutlak tarım arazisi olduğu; ekonomik gelişmenin bir aracı olan Organize Sanayi Bölgelerinin önünün açarken ülkemiz için vazgeçilmez olan yeşil dokunun ve tarım arazilerinin de korunması gerektiği, bu ikisi arasındaki denge gözetilirken tarım arazilerinin korunmasından yana tavır almanın ülke menfaatleri için daha doğru bir karar olacağı, dava konusu parsel gibi yerlerin gözden çıkarılması ileride geri dönüşü olmayan sonuçlara yol açacağından kamu menfaatine uygun düşmeyeceği sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : İstemin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ … 'NUN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, 09/07/2018 tarihli, 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının isminin Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı olarak değiştirildiği görülerek husumetin, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına yöneltilmesine karar verilip, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:


İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Gaziantep İli, Şehitkamil İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın maliki olan davacı tarafından, anılan taşınmazın kamulaştırılmasına yönelik olarak Gaziantep Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü Müteşebbis Heyeti'nin … tarih ve … sayılı kararı üzerine Bilim, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nın 19/01/2011 tarihli kamu yararı kararı alınması üzerine bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasanın 35. maddesinde: "Herkes, mülkiyet ve miras haklarına sahiptir. Bu haklar, ancak kamu yararı amacıyla, kanunla sınırlanabilir. Mülkiyet hakkının kullanılması toplum yararına aykırı olamaz." hükmü yer almaktadır.

2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 1. maddesi ile, bu Kanunun; kamu yararının gerektirdiği hallerde gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerinin mülkiyetinde bulunan taşınmaz malların, Devlet ve kamu tüzel kişilerince kamulaştırılmasında yapılacak işlemleri, kamulaştırma bedelinin hesaplanmasını, taşınmaz malın ve irtifak hakkının idare adına tescilini, kullanılmayan taşınmaz malın geri alınmasını, idareler arasında taşınmaz malların devir işlemlerini, karşılıklı hak ve yükümlülükler ile bunlara dayalı uyuşmazlıkların çözüm usul ve yöntemlerini düzenlediği, 3. maddesinde ise idareler, kanunlarla ve Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle yapmak yükümlülüğünde bulundukları kamu hizmetlerinin veya teşebbüslerinin yürütülmesi için gerekli olan taşınmaz malları, kaynakları ve irtifak haklarını; bedellerini nakden ve peşin olarak ödemek suretiyle kamulaştırma yapabileceği hüküm altına alınmıştır.
4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanununun 4.maddesinde; "OSB, Yer Seçimi Yönetmeliğine göre uygun görülen yerlerde Bakanlığın onayı ile kurulur. OSB’lere ait yer seçimi Bakanlığın koordinatörlüğünde ilgili kurum ve kuruluşların temsilcilerinin katılımıyla oluşan Yer Seçimi Komisyonunun yerinde yaptığı inceleme sonucunda, varsa 1/25000 ölçekli çevre düzeni planı kararları dikkate alınarak oybirliği ile yapılır ve OSB ilan edilir. Mer’i mevzuat gereğince korunması gereken ve sanayi tesislerinin kurulmasına izin verilmeyen alanlar OSB yeri olarak incelemeye alınmaz.....Seçilen alanda özel mülkiyette olan araziler bulunması halinde bu araziler rızaen satın alma veya kamulaştırma yoluyla iktisap edilir. Bu nitelikte taşınmazlar hakkında 4/11/1983 tarihli ve 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu hükümleri uygulanır." hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Kamulaştırma, mülkiyet hakkına yapılan bir müdahaledir. Bu müdahale yöntemi sonucunda işlemin icrası nedeniyle mülkiyetten yoksun bırakma meydana gelmektedir. Kamu yararı amacıyla alınan ve hukukilik koşulunu taşıması gereken kamulaştırma kararları alınmadan önce taşınmaz malların hukuki durumu ve koşullarının dikkate alınması gerekmektedir. Hukuksal olarak kamulaştırılması mümkün olmayan ya da yasayla belirli bir statü verilen taşınmazların bu koşullarında bir değişiklik olmadığı sürece bu taşınmazların bir kamu hizmetinde kullanılmak üzere kamulaştırılması mümkün değildir.
Uyuşmazlıkta, İdare Mahkemesince her ne kadar Danıştay Onuncu Dairesinin 28/01/2015 tarihli E:2013/1160, K:2015/186 sayılı kararıyla dava konusu alana 1 ila 1,5 kilometre mesafede alternatif alan bulunduğu, bu sebeple Gaziantep İli, Merkez Organize Sanayi Bölgesi, V. Kısım Tevsi alanı ile ilgili olarak toplam 838 hektar arazinin tarım dışı amaçla kullanılması hakkında alınan Gaziantep Valiliği Toprak Koruma Kurulunun … tarih ve … sayılı kararının 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununun 13/1-d maddesi kapsamında yapılan değerlendirmesi sonucunda, söz konusu arazinin çevresinde bulunan tarım arazilerine zarar vermemesi şartı ile istenen amaçla kullanılmasının uygun görülmesine ilişkin … tarih ve … sayılı işlemin kamu yararına uygun olmadığı gerekçesiyle verdiği bozma kararı üzerine, … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararıyla davanın reddi yönündeki ilk kararlarında ısrar edildiği görülmekle birlikte, bahsi geçen kararın Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 27/05/2019 tarih ve E:2018/1802, K:2019/2702 sayılı kararı ile bozulması üzerine, anılan işlemin, bozmaya uyan … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararı ile iptal edildiği anlaşıldığından oluşan yeni hukuki durum dikkate alınarak bir karar verilmesi gerektiği sonucuna ulaşıldığından dava konusu işlemde hukuka uygunluk görülmemiştir.
Bu itibarla, davanın reddine ilişkin temyize konu İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne,
2.Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 28/06/2022 tarihinde esasta oybirliğiyle, gerekçede oyçokluğuyla karar verildi.



KARŞI OY (X) :

Dava dosyasının incelenmesinden Gaziantep İli, Şehitkamil İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın maliki olan davacı tarafından, anılan taşınmazın kamulaştırılmasına yönelik olarak Gaziantep Organize Sanayi Bölge Müdürlüğü Müteşebbis Heyeti'nin … tarih ve … sayılı kararı üzerine Bilim, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından alınan 19/01/2011 tarihli kamu yararı kararının iptalinin istendiği anlaşılmaktadır.
Dava konusu edilen kamu yararı kararının, kamulaştırma işlemine hazırlık işlemi niteliğinde olduğu, kesin ve icrai bir işlem niteliğinde olmadığı açıktır.
Bu nedenle, henüz dava edilebilir aşamaya gelmeyen idari işlemin iptali istemiyle açılan davanın incelenmeksizin reddine karar verilmesi gerekirken uyuşmazlığın esası incelenerek davanın reddi yolunda verilen İdare Mahkemesi kararının belirtilen gerekçeyle bozulması gerektiği oyuyla çoğunluk kararına gerekçe yönünden katılmıyorum.