Danıştay 1. Daire 1990/30 Esas 1990/46 Karar Sayılı İlamı

Daire : BİRİNCİ DAİRE
Karar Yılı : 1990
Karar No : 46
Esas Yılı : 1990
Esas No : 30
Karar Tarihi : 29/03/990

AVUKATLIK BÜROLARI, MUAYENEHANELER VE ECZANELERİN BELEDİYEDEN İŞYERİ AÇMA İZNİ ALMASINA GEREK OLMADIĞI VE BU NEDENLE İŞYERİ AÇMA İZNİ HARCI NA TABİ BULUNMADIĞI HK.

İstişari görüş isteminin konusu, noterlik daireleriyle avukatlık büroları, doktor muayenehaneleri ve eczanelerin, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun 81.maddesinde öngörülen işyeri açma izni harcına tabi olup olmadıkaları hususuna ilişkin bulunmaktadır.
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun sistematiği incelendiğinde belediye gelirlerinin iki bölümde düzenlendiği anlaşılmaktadır. Bunlardan biri, kişilerin mali gücüne göre belediye giderlerine katılmaları anlayışı içinde ödeyeceği belediye vergileri, diğeri ise belediyenin yaptığı hizmetler karşılığı bu hizmetlerden yararlananlardan aldığı belediye harçları bölümleridir.
2464 sayılı Yasanın, işyeri açma izni harcıyla ilgili 81.maddesi ise belediye harçları kısmının çeşitli harçlar bölümünde yer almaktadır.
Bu itibarla işyeri açma izni karşılığında alınacak paranın yasadaki adı, yeri ve niteliğine göre, "Harç" olduğu konusunda bir duraksama olmamak gerekir. Harcın ise, idarenin yaptığı belli bir hizmetin karşılığı olarak bu hizmetten yararlananlardan alındığı bilinen bir husustur.
Noterlik hizmetleri, 1512 sayılı Noterlik Kanununun 1.maddesi hükmü gereğince bir kamu hizmeti olup Yasanın 3.maddesinde noterliklerin açılması yetkisi Adalet Bakanlığına tanınmış, 40.maddesinde ise noterlik dairesinin resmi daire sayılacağı hükme bağlanmıştır. Yine 1512 sayılı Yasanın 198.maddesinin 1.bendinde noterlik dairesinin yerinin tespiti ve değiştirilmesine, 2.bendinde ise noterlik dairesinin iç düzenine ilişkin hususların yönetmelikte düzenlenmesi öngörülmüş, 13.7.1976 günlü ve 15645 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Noterlik Kanunu Yönetmeliğinin 2.maddesinde noterlik dairesinin yerinin tesbitinin Adalet Bakanlığınca yapılacak, 4.maddesinde resmi dairelerin tabelaları niteliğinde bir tabela asılması ve Bayrak çekilmesi zorunluluğu, 5.maddesinde noterlik dairelerinin kira sözleşmesinin noter adına değil, daire adına yapılacağı hükme bağlanmıştır. Bu durumda noterlik dairesinin resmi daire niteliğinde olduğu ve açılışlarında belediyelerin yaptığı bir hizmetin bulunmadığı açıktır.
Öte yandan, 1136 sayılı Avukatlık Kanununun 1.maddesi gereğince avukatlık hizmetleri de kamu hizmetlerinden sayılmakta, aynı Yasanın 43.maddesi hükmü gereğince avukatların büro kurmaları zorunlu olup büroların nitelikleri ise barolarca belirlenmektedir. Barolar ise büroların niteliklerini yönetmeliklerle belirlenmekte bu niteliğe uygun bulunmayan büro sahiplerine ise disiplin cezası uygulanmaktadırlar. Bu itibarla avukatlık bürolarının gerek niteliklerinin belirlenmesinde gerekse açılışlarında belediyelerce yapılan herhangi bir hizmet bulunmamaktadır.
6197 sayılı Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanunla, eczane açma izninin Sağlık Bakanlığından alınacağı hükme bağlanmış, eczanelerin işletilmesine ilişkin diğer hususlar da aynı Yasada düzenlenmiştir.
1297 sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanunun 5.maddesinde de özel muayenehane açmak veya evinde muayenehane tesis etmek suretiyle sanatını icra etmek isteyen her doktorun hasta kabulüne başlamasından itibaren en çok bir hafta içinde isim ve hüviyetini, diploma tarih ve numarasını ve muayenehane açtığı yer ve var ise ihtisas diplomasını mahallin en büyük sağlık memuruna kaydettirmeye ve muayenehanenin nakli halinde de en az yirmidört saat önce durumu bildirmeye mecbur olduğu belirtilmiştir.
Görüldüğü üzere, doktor muayenehaneleriyle eczanelerin açılmalarında da belediyelerce yapılan herhangi bir hizmet bulunmamaktadır.
Diğer taraftan; 1580 sayılı Belediye Kanununun belediyelerin görevlerini belirleyen 15.maddesinin 3.fıkrasında "...lokanta, birahane, gazino, kahvehane, kıraathane, meyhane, han, otel, hamam, sinema, tiyatro, bar, dansing ve emsali yerler..." belediyelerden ruhsat almak zorunda olan iş ve eğlence yerleri olarak sayılmış anılan maddede sayılan işyerleri arasında avukatlık bürosu, noterlik dairesi, muayenehane ve eczaneler bulunmamakta ve bunlar maddedeki "emsalleri" sözcüğünün kapsamına da girmemektedir. Bu nedenle, söz konusu işyerlerinin açılmasıyla ilgili olarak belediyeden ruhsat alınması zorunluluğu da yoktur.
Noterlik daireleri, avukatlık büroları, doktor muayenehaneleri ve eczaneler için mevzuatta öngörülen gerekli ve zorunlu hususları denetleme veya belirli hizmetleri yapma gibi harç alınmasını gerektirecek bir belediye faaliyetinin olmaması, işyerinin kazanç amacı gütmesinin harç alınmasını gerekli ve haklı kılmaması nedenleriyle sözü edilen daire, büro, muayenehane ve eczanelerin belediyeden işyeri açma izni almasına gerek bulunmadığı ve 2464 sayılı Yasanın 81.maddesinde yazılı işyeri açma izni harcına tabi olamayacağı mütalaa kılındı.