Danıştay 10. Daire 1989/2697 Esas 1992/209 Karar Sayılı İlamı

Daire : ONUNCU DAİRE
Karar Yılı : 1992
Karar No : 209
Esas Yılı : 1989
Esas No : 2697
Karar Tarihi : 29/01/992

1380 SAYILI SU ÜRÜNLERİ YASASINDA SU ÜRÜNÜ İSTİHSAL YERLERİNİN ÖNCELİKLE İSTİHSAL YERİNİN ÇEVRESİNDE OLAN KOOPERATİF VE KOOPERATİF BİRLİKLERİNE "KİRALANMASININ" AMAÇLANDIĞI; ANILAN YASAYLA 2886 SAYILI DEVLET İHALE YASASINDA BU TÜR YERLERİN "TAHSİSİNİN" ÖNGÖRÜLMEDİĞİ HK.
… İli, … İlçesi … Köyünde bulunan … ve …, Maliye ve Gümrük Bakanlığınca 178 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 13.maddesinin (d) bendi hükmüne dayanılarak … Üniversitesi Su Ürünleri Yüksek Okuluna tahsis edilmiştir.
Bu işlemin iptali istemiyle açılan dava sonunda, İdare Mahkemesince, dalyanların devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunduğu, uyuşmazlık konusu dalyanın, 1982 yılında … Belediyesi mücavir sınırları içine alındığı ve bu tarihten itibaren işletilmesi, kiralanması, devri konularında pek çok uyuşmazlığa konu olduğu, 178 sayılı KHK'nin 13/d maddesinde, devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kamu hizmeti için kullanılacağı hükmünün yer aldığı, dolayısıyla buraları tahsise davalı idarenin yetkili olduğu, 1380 sayılı Kanunun 1.4. ve diğer maddeleri gözönüne alınarak incelendiğinde, yerel kooperatif ve köy birliklerine tanınmış olan öncelik hakkının, bu yerlerin devlet ve kamu
yararı düşünülerek başka amaçla kullanılmasının engellenmediği, ayrıca 178 sayılı KHK'nin 1380 sayılı kanundan sonra yürürlüğe girdiği ve bu yerde Üniversite ile birlikte kooperatiflerin de iş yapabileceği, tahsis işleminin kamu yararı ve kamu hizmeti açısından tartışılmasında ise, Üniversitenin bilimsel çalışmalar yapması ve kooperatiflerin verimsiz çalışmaları dikkate alındığında Su Ürünleri Yüksek Okulunun kuruluş amacına göre dalyanın Üniversiteye tahsisinde kamu yararı bulunduğu, … Belediyesince İmar planı değişikliği yapılarak bu yerin Su Ürünleri Yüksek Okulunun araştırma alanı olarak belirlendiği, bu işleme karşı açılan davanın reddedildiği, daha önce açılmış olan iptal davalarına konu idari işlem ile bu davaya konu olan işlemin maddi ve hukuki yönden farklı olduğu gerekçeleriyle davanın reddine karar verilmiştir.
İdare Mahkemesi kararın temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir Maliye ve Gümrük Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkındaki 178 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin, Milli Emlak Genel Müdürlüğünün görevlerini sayan 13.maddesi (b) bendi, "Devletin özel mülkiyetindeki taşınmaz malların satışı, kiralanması, trampası ve mülkiyetin gayri aynı hak tesisi, Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerleri gerekli görülen hallerde kiralanması, mülkiyetin gayri aynı hak tesisi, Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altındaki su ürünleri istihsal yerlerinin kiraya verilmesi işlemlerini yapmak" hükmünü; (d) bendi ise "Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden kamu hizmeti için kullanılması gerekli olanları, genel, katma ve özel bütçeli idarelere tahsis etmek ve tahsis amacının ortadan kalkması veya amaç dışı kullanılması halinde tahsisi kaldırmak, "hükmünü taşımaktadır.
1380 sayılı Su Ürünleri Kanunun 1.maddesine göre, bu kanun su ürünlerinin korunması, istihsali ve kontroluna ilişkin esasları düzenlemektedir. Bu Kanunun 4.maddesi birinci fıkrasında" Hazinenin veya Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün mülkiyetinde veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan baraj, dalyan, voli yerler,göller, havuzlar, nehirler ve nehir ağızlarındaki su ve av yerleri ile deniz ve iç sulardaki su ürünleri istihsali hakkı, o yerde kurulan ve üyeleri 5 yıldan az olmakak üzere tüzüğüne göre istihsal bölgesinde ikamet eden ve yönetmekile tespit edilecek şartları haiz olan kooperatif birliği, kooperatif veya köy birliklerine 2490 sayılı Kanuna tabi olmaksızın öncelikle ve pazarlık suretiyle ilgilibakanlıkların mütalaası alınarak Tarım BAkanlığınca kiraya verilir." hükmü yer almaktadır.
2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 51.maddesi (h) bendinde, devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan dalyanlarda su ürünleri istihsal hakkının ilgili ibakanlığın görüşü alınarak Maliye Bakanlığınca tespit edilecek esaslar dahilinde, o yerde kurulan, üyeleri 5 yıldan az olmamak üzere istihsal bölgesinde ikamet eden münhasıran su ürünü istihsal ve pazarlaması ile iştigal eden kooperatif birliği, kooperatif veya köy birliklerine kiralanmasının pazarlık usulüyle yapılacak işlerden olduğu hüküm altında alınmıştır.
Yukarıdaki mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinden; su ürünlerinin korunması ve istihsali konusunda özel bir kanun olan 1380 sayılı Su Ürünleri kanunu ile ayrıntılı düzenleme yapıldığı, yine bu yasa ile su ürünü istihsal yerlerinin çevresinde bulunan yerleşim merkezlerinde kooperatifleşme ve köy birliklerinin kurulması teşvik edilerek, su
ürünleri istihsalinin gelişmesinin amaçlandığı, bu işlerin gerçekleşmesi içinde kiralama usulünün benimsendiği, 178 sayılı KHK'nin 13.maddesi (b)bendi ile 2886 sayılı Yasanın 51.maddesi (h) bendinde, 1380 sayılı Yasaya paralel hükümlerle su ürünü yerlerinin kiralanma esaslarına ilişkin özel düzenlemeler getirildiği anlaşılmaktadır.
Belirtildiği gibi su ürünü istihsal yerlerinin öncelikle bu çevrede olan kooperatif, kooperatif birlikleri ve köy birliklerine kiralanması amaçlanmış ve buraların herhangi bir şekilde "tahsisi" öngörülmemiştir 178 sayılı KHK'nin 13/d maddesinde yer alan devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden kamu hizmeti için kullanılması gerekli olanların katma ve özel bütçeli idarelere tahsis etmesine olanak tanıyan hüküm su ürünleri istihsal yerlerini kapsamamaktadır. Esasen bu maddenin (b) bendinde su ürünleri istihsal yerlerinin kiraya verilmesi konusunda ayrı bir hüküm bulunmaktadır.
Uyuşmazlığa konu … ve …da su ürünlerinin geliştirilmesi, bilimsel araştırma yapılması, ürütemin arttırılması hususlarında … Üniversitesi Su Ürünleri Yüksek Okulunun yararlı olacağı kuşkusuzdur. Ancak bu yerin mevzuatta öngörülmemiş bir biçimde üniversiteye tahsis edilmesi hukuken mümkün bulunmamaktadır.
Bu itibarla, dava konusu uyuşmazlığın, 1380 sayılı Yasanın çerçevesi içinde kamu yararının ve istihsal bölgesinde yerleşik kooperatiflerin hakları da gözetilerek çözümlenmesi gerektiğinden, … ve …ın 178 sayılı KHK uyarınca … Üniversitesine tahsis edilmesinde mevzuata uygunluk görülmemiştir.
Açıklanan gerekçeyle, ... İdare Mahkemesinin davanın reddine ilişkin kararında hukuki isabet bulumadığından, bu mahkemenin … günlü E:…, K:… sayılı kararının 2577 sayılı Yasanın 49.maddesi uyarınca bozulmasına karar verildi.