MAHKEMESİ :İŞ MAHKEMESİ

DAVA : Davacı, feshin geçersizliğine, işe iadesine ve yasal sonuçlarına hükmedilmesine karar verilmesini istemiştir.
Yerel mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiştir.
Hüküm süresi içinde davalı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

A) Davacı Talebinin Özeti:
Davacı vekili, davacının davalıya ait işyerinde 14.06.2010-15.12.2014 tarihleri arasında boyahane departmanında kompaktör operatörü olarak çalıştığını, iş akdinin davalı tarafından 15.12.2014 tarihinde feshedildiğini, fesih sebebi olarak kadro düzenlemesinin gösterildiğini, bunun geçerli bir sebep olmadığını, davacının işten çıkarılmasının gerçek sebebinin davacının işyeri servisinde geçirdiği trafik kazası nedeniyle başlattığı hukuki süreç olduğunu, fesih işleminin kanuna aykırı olduğunu iddia ederek fesih işleminin geçersizliğinin tespitine, davacının işe iadesine, boşta geçen süreye ilişkin dört aylık brüt ücret ile sosyal hakların davalıdan tahsiline ve işe iade kararına uyulmadığı takdirde iade kararına aykırılıktan dolayı 8 aylık brüt ücret tutarında işe başlatılmama tazminatına hükmedilmesini talep etmiştir.
B) Davalı Cevabının Özeti:
Davalı vekili, işyerinde ekonomik nedenlerle küçülmeye gidildiğini, davacının işten çıkarılmasının davacının daha önce gerçekleşen trafik kazası sonucu başlattığı hukuki süreç ile ilgili olmadığını, iş akdinin geçerli sebeple feshedildiğini savunarak davanın reddini talep etmiştir.
C) Yerel Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece, davalı tarafın fesihte işletmesel bir gerekliliğe dayandığı, ancak dosyaya bu konuda verilmiş bir karar sunulmadığı, ekonomik şartlar kapsamında ne tür tedbirler alınıp, hangi tasarruf yollarının seçildiği ve bu tedbirlerin yetersiz kalması sonucunda feshin son çare olarak uygulandığı yolunda herhangi bir delil ibraz edilmediği değerlendirilmesi yapılarak, davanın kabulü ile işverence yapılan feshin geçersizliğine, davacının işe iadesine, yasal süre içinde başvurmasına rağmen davalı işverence süresi içinde işe başlatılmaması halinde ödenmesi gereken tazminat miktarının davacının kıdemi ve fesih nedeni dikkate alınarak takdiren 5 aylık brüt ücreti tutarında olması gerektiğinin belirlenmesine, davacının işe iadesi için davalı işverene süresi içinde müracaatı halinde hak kazanılacak olan ve kararın kesinleşmesine kadar en çok 4 aya kadar ücret ve diğer hakların tahsili gerektiğinin tespitine karar verilmiştir.
D) Temyiz:
Kararı davalı vekili temyiz etmiştir.
E) Gerekçe:
Taraflar arasında iş akdinin fesih sebebi konusunda uyuşmazlık bulunmaktadır.
Dosya kapsamında bulunan yazılara göre; davacının iş akdinin geçerli neden olmadan feshedildiği iddiasına karşı, davalının ekonomik sebeplere dayalı daralma sonucu feshin gerçekleştiği yönünde savunma yaptığı anlaşılmıştır. İşyerinde İnsan Kaynakları Müdürü olduğunu söyleyen davalı tanığı...; kadro azaltılmasına gidildiğini, amirler tarafından alınan kararlar sonrasında bir kısım işçinin akitlerinin feshedildiğini, yönetim kurulu kararı bulunmadığını bildirmiştir. Davalı taraf işyeri kayıtları, bilirkişi tetkiki, tanık beyanları dahil diğer tüm delillere dayanarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Üzerinde önemle durulması gereken husus; iş akdinin feshinde işletme, işyeri ve işin gereklerine dayanılması halinde araştırılması icap eden konulardır.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 20/2 maddesinde açıkça, feshin geçerli nedenlere dayandığının ispat yükü davalı işverene verilmiştir. İşveren ispat yükünü yerine getirirken, öncelikle feshin biçimsel koşullarına uyduğunu, daha sonra, içerik yönünden fesih nedenlerinin geçerli (veya haklı) olduğunu kanıtlayacaktır. Bu kapsamda, işveren fesihle ilgili karar aldığını, bu kararın istihdam fazlası meydana getirdiğini, tutarlı şekilde uyguladığını ve feshin kaçınılmaz olduğunu ispatlamalıdır.
İşverenin, dayandığı fesih sebebinin geçerli (veya haklı) olduğunu uygun kanıtlarla inandırıcı bir biçimde ortaya koyması, kanıt yükünü yerine getirmiş sayılması bakımından yeterlidir.
Feshin işletme, işyeri ve işin gerekleri nedenleri ile yapıldığı ileri sürüldüğünde, öncelikle bu konuda işverenin işletmesel kararı aranmalı, bağlı işveren kararında işgörme ediminde ifayı engelleyen, bir başka anlatımla istihdamı engelleyen durum araştırılmalı, işletmesel karar ile istihdam fazlalığının meydana gelip gelmediği, işverenin bu kararı tutarlı şekilde uygulayıp uygulamadığı(tutarlılık denetimi), işverenin fesihte keyfi davranıp davranmadığı (keyfilik denetimi) ve işletmesel karar sonucu feshin kaçınılmaz olup olmadığı (ölçülülük denetimi-feshin son çare olması ilkesi) açıklığa kavuşturulmalıdır. Dairemizin kararlılık kazanan uygulaması bu yöndedir. (06.10.2008 gün ve 2008/30274 Esas, 2008/25209 Karar, 11.09.2008 gün ve 2008/25324 Esas, 2008/23401 Karar sayılı ilamlarımız). İşveren işletme, işyeri ve işin gerekleri nedeni ile aldığı fesih kararında, işyerinde istihdam fazlalığı meydana geldiğini ve feshin kaçınılmazlığını kanıtlamak zorundadır. İş sözleşmesinin feshiyle takip edilen amaca uygun daha hafif, somut, belirli tedbirlerin mevcut olup olmadığının değerlendirilmesi, işverenin tekelinde değildir. Bir bakıma feshin kaçınılmaz olup olmadığı yönünde, işletmesel kararın gerekliliği de denetlenmelidir. Feshin kaçınılmazlığı ekonomik açıdan değil, teknik denetim kapsamında, bu kararın hukuka uygun olup olmadığı ve işçinin çalışma olanağını ortadan kaldırıp kaldırmadığı yönünde, kısaca feshin son çare olması ilkesi çerçevesinde yapılmalıdır. Ancak işçinin çalışma olanağının olup olmadığı açıkça ortaya konmalıdır.
Somut uyuşmazlıkta işveren ekonomik nedenlere dayalı daralmadan kaynaklı olarak davacının da aralarında bulunduğu bir kısım işçilerin sözleşmesinin feshedildiğini belirtmektedir. Davalı tarafından delil listesi sunulduğu, bu bağlamda tanıklarının dinlendiği belirlenmiş ise de, gösterilen deliller arasında yer alan tanık ifadeleri, uyuşmazlığın tüm yönleriyle ortaya çıkmasını sağlamamıştır. Yukarıda ayrıntısı ile açıklandığı üzere "feshin son çare görülmesi" ilkesine ne denli uyulduğunun denetlenebilmesi için somut saptamalar yapılmalıdır. Gerekirse alanında uzman bilirkişi/bilirkişiler ile birlikte işyerinde keşif yapılmalı, tutarlılık ve yine keyfilik bulunup bulunmadığı husunda bilançolar tetkik edilip, gelir-gider karşılaştırmaları yapılıp durum belirlenmeli, yanı sıra işyerine yeni işçi alınmış mı, şayet alınmış ise yaptıkları işlerin niteliği verilerle tespit edilmelidir. Bu arada işyeri defter ve kayıtları üzerinde HMK"nun 278/4 maddesi uyarınca bilirkişiye inceleme yapma yetkisi tanınarak da, dava ile ilgili rapor alınıp durum açıklığa kavuşturulabilecek ve feshin işyeri gerekleri doğrultusunda zorunlu olarak ortaya çıkan nedenlerden kaynaklanıp kaynaklanmadığı anlaşılabilecektir. Davalının delil ibraz etmediği tespiti ile sonuca ulaşan Mahkemenin kararı izah edildiği üzere eksik araştırmaya dayalıdır. Mahkemece yapılacak iş, yukarıda belirtilen ilkeye uygun incelemeden sonra ortaya çıkacak sonuca göre karar vermekten ibarettir
F) Sonuç:
Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı nedenden dolayı BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine 24.02.2016 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.