9. Hukuk Dairesi 2014/26977 E. , 2016/3760 K.
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :İŞ MAHKEMESİ
DAVA : Davacı, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ile fazla mesai ücreti, hafta tatili ücreti, genel tatil ücreti alacaklarının ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.
Yerel mahkemece, davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Hüküm süresi içinde taraflar avukatlarınca temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I
A) Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili dava dilekçesinde, davacının davalı işyerinde 23/06/2009 tarihinde deniz araçlarında kaptan olarak çalışmaya başladığını 17/05/2012 tarihinde iş akdinin haksız olarak feshedildiğini, işçilik alacaklarının ve fazla mesailerinin ödenmesi için..... Noterliğinin 14/05/2012 tarih ve...yevmiye numaralı ihtarname keşide edildiğini, davalı işveren tarafından sözlü olarak alacaklarının ödenmeyeceğinin bildirildiğini iddia ederek kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, fazla mesai ücreti, hafta tatili ücreti ve genel tatil ücreti alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
B) Davalı Cevabının Özeti:
Davalı vekili cevap dilekçesinde, davacının iş akdini kendisinin feshettiğini, davacının tüm hakedişlerinin ödendiğini, taleplerinin haksız olduğunu, 854 sayılı ... İş Kanunun kıdem tazminatını düzenleyen 20.maddesinde gemi adamına kıdem tazminatı ödenecek hallerin sayıldığını, davacının hiçbir hakedişi bulunmadığını ve davanın reddi gerektiğini savunmuştur.
C) Yerel Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece, toplanan kanıtlara ve bilirkişi raporuna dayanılarak kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, fazla mesai ücreti ve genel tatil ücreti taleplerinin kabulüne, hafta tatili ücreti talebinin ise reddine karar verilmiştir.
D) Temyiz:
Kararı taraf vekilleri temyiz etmiştir.
E) Gerekçe:
4857 sayılı İş Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi uyarınca “... ve hava taşıma işlerinde çalışanlar” hakkında bu kanun hükümleri uygulanmaz.....taşıma işlerinde çalışanlar 854 sayılı Deniz İş Kanununa tabidir. Gemiler aracılığı ile yapılan deniz taşıma işleri ayrı bir yasaya tabi olduğundan, 4857 sayılı Yasanın kapsamı dışında bırakılmıştır....ş Kanununun 46 ncı maddesi uyarınca, “Bu kanun kapsamına giren gemiadamlariyle bunların işveren veya işveren vekilleri arasında bu kanundan veya hizmet aktinden doğan davalar hakkında, 5521 sayılı Kanun hükümleri uygulanır. Hizmet aktinde ayrıca bir hüküm yoksa dava geminin bağlama limanında iş davalarını bakmaya yetkili mahkemede görülür”.
Deniz İş Kanunu 1. Maddesinin 1. fıkrası uyarınca, bir geminin... İş Kanunu"nun kapsamına girebilmesi için denizlerde, göllerde ve akarsularda çalıştırılması, bu geminin Türk Bayrağı taşıması, geminin yüz ve daha yukarı grostonilatoluk olması gerekir. Maddenin 2. Fıkrasına göre de:
a) Aynı işverene ait gemilerin grostonilatoları toplamı yüz veya daha fazla olduğu" takdirde, bu gemilerle, bu gemilerde çalışan ve çalıştıranlar... İş Kanunu hükümlerine tabi olacaklardır.
b) İşverenin çalıştırdığı gemi adamı sayısı beş veya daha fazla bulunduğu takdirde" başka bir şart aranmaksızın, başka bir anlatımla geminin grostonilatosuna bakılmaksızın, bu gemi Deniz İş Kanunu kapsamına giren bir işyeri olacaktır.
Gemi yabancı ülke bayrağı taşıyor veya gemi Türk bayraklı olsa dahi yüz grostonalitonluk değilse yada diğer belirtilen istisnai şartları taşımıyor ise bu gemide çalışanlar hakkında... İş Kanunu uygulanamaz. Taşıma işinde çalışan bu gemideki işçiler de 4857 sayılı İş Kanunu kapsamı dışında kaldığından, haklarında Borçlar Kanunu hükümleri uygulanır. Borçlar Kanunu hükümlerinin uygulanması ile ilgili uyuşmazlıkta ise görevli mahkemeler genel mahkemelerdir.
İş ilişkisine dayalı bir uyuşmazlıkta işçi deniz taşıma işinde çalışır, ancak çalıştığı gemi ... İş Kanunu kapsamında kalmaz ise uyuşmazlığın Borçlar Kanunu hükümlerine göre genel mahkemede çözümleneceği açıktır. Ancak gemi ticaret gemisi ise deniz ticareti hükümlerine tabi olması nedeni ile özel ihtisas mahkemesi görevli olabilir. Nitekim 5136 sayılı Kanun ile 6792 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 4. maddesine eklenen fıkra uyarınca 19.7.2004 tarihli olurla...’da kurulan... İhtisas Mahkemesi...’nun 20.7.2004 gün ve 370 sayılı kararı ile faaliyete geçirildiğinden, uyuşmazlığın bu mahkemeye gönderilmesi gerekir.
Diğer taraftan 854 sayılı... İş Kanunu’nun 49. maddesine göre denizlerde, göllerde ve akarsularda Türk Bayrağı‘nı taşıyan yüz ve daha yukarı grostonilatoluk gemilerde bir iş sözleşmesi ile çalışan gemiadamları ve bunların işverenleri hakkında uygulanan bu yasa hükümlerinin gereği gibi yürütülmesini sağlamak üzere yapılacak takip, denetim ve teftişleri yürütmeye iş müfettişleri yetkili kılınmıştır. Maddeye göre “Bu kanun hükümlerinin gereği gibi yürütülmesini sağlamak üzere yapılması gereken takip, denetim ve teftişler Çalışma Bakanlığı tarafından yapılır. Bu konuda İş Kanunu’nun iş hayatının denetim ve teftişine ilişkin hükümleri ve aynı kanunun bu hükümlerle ilgili ceza maddeleri uygulanır. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 92/3 maddesi uyarınca da “Çalışma hayatını izleme, denetleme ve teftişe yetkili iş müfettişleri ile işçi şikayetlerini incelemekle görevli bölge müdürlüğü memurları tarafından tutulan tutanaklar aksi kanıtlanıncaya kadar geçerlidir”.
Mahkemeler görevli olup, olmadıklarını re"sen araştırmak zorundadır.
Davacının çalıştığını iddia ettiği deniz taksiye (gemi) ait belgelerden bu deniz taksinin Türk ... 15,86 grostonluk bir tekne olduğu anlaşılmakta ise de davacının çalıştığı dönemde davalı donatan-işletene ait kaç gemi olduğu, birden fazla gemi varsa toplam grostonilatolarının 100 grostonu geçip geçmediği, başka gemi yoksa ya da toplam grostonilatolarının 100 grostonu geçmemesi durumunda davalı donatan-işleten davalının çalıştırdığı gemi adamı sayısının araştırılmadan karar verildiği görülmüştür.
Yukarıda açıklandığı üzere dosyadaki veriler davalıya ait deniz takside kaptan olarak çalıştığını iddia eden davacının 854 sayılı.. Kanununa tabi olup, olmadığını belirlemeye yeterli değildir.
Bu nedenle Mahkemece yukarıdaki açıklamalar ve özellikle 854 sayılı.... Kanununun 1.maddesindeki unsurlara göre gerekli araştırma yapılarak davacının 854 sayılı...Kanununa tabi olup, olmadığı ve buna bağlı olarak Mahkemenin görevi hakkında bir karar verilmesi gerekirken eksik araştırma ile yazılı şekilde hüküm kurulması hatalı olup, bozmayı gerektirmiştir.
F) Sonuç:
Temyiz olunan kararın, yukarıda yazılı sebepten dolayı BOZULMASINA, bozma sebebine göre sair temyiz itirazlarının bu aşamada incelenmesine yer olmadığına, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgililere iadesine, 23.02.2016 gününde oybirliğiyle karar verildi.