Danıştay Danıştay 15. Daire Başkanlığı 2015/1735 Esas 2018/4905 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONBEŞİNCİ DAİRE
Esas No : 2015/1735
Karar No : 2018/4905

Temyiz Eden (Davacı) :
Vekili :
Karşı Taraf (Davalı) :
Vekili : Av. …
İstemin Özeti : … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E: …; K: … sayılı kararının hukuka uygun olmadığı ileri sürülerek temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Savunma verilmemiştir.
Düşüncesi : Temyize konu idare mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onbeşinci Dairesi'nce tetkik hakiminin açıklamaları dinlenip, dosyadaki belgeler incelenerek gereği görüşüldü:
Dava; davacının ikamet ettiği … İli, … İlçesi, … Köyü … Mezrası'ndan terör olayları nedeniyle göç etmek zorunda kaldığından bahisle mal varlığına ulaşamaması ve taşınır, taşınmaz mallarının zarara uğraması nedeniyle uğradığı ileri sürülen zararların tazmini istemiyle 5233 sayılı Kanun uyarınca yapılan başvurunun kısmen reddine ilişkin … Valiliği 4 No'lu Zarar Tespit Komisyonu'nun 12/07/2013 tarih, 30/04/2013/852-5795 sayılı işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
… İdare Mahkemesince; davacının idareye yapmış olduğu başvuruya ilişkin dilekçenin incelenmesinden, davacının başvurusunun doğrudan … Mezrası'na ilişkin olduğu, OHAL Bürosu tarafından tutulan 22/09/1997 tarih ve 1099 sayılı yazı ile 23/06/1999 tarih ve 635 sayılı yazılarda … Köyü ve … Mezrası'nın boşaltıldığının belirtildiği, bu hususun davalı idarece kabul edildiği, boşalan … Köyü sakinlerinin uyuşmazlık konusu yerleşim yeri olan … Mezrası'na ve Yeşilova Mezrası'na yerleştiği, … İl Jandarma Komutanlığı'na ait boşaltılan köy ve mezralar listesine göre dava konusu yerleşim yerinin boşalan köyler ve mezralar arasında sayılmadığı, Köye Dönüş ve Rehabilitasyon Projesi kapsamında olmadığı, … Köyü'ne bağlı … Mezrası'nın boşalmadığı, … Köyü'nün boşaldığı, köyü boşaltan vatandaşların … Mezrası'na yerleştikleri, davacı tarafından söz konusu mezranın boşaltıldığına dair bir bilgi ve belgenin ibraz edilmediği gibi münferiden terör olaylarından dolayı zarara uğradığını ortaya koyan somut bir iddia ve belgenin ibraz edilmediği, bu durumda, … İlçesi, … köyü, … Mezrası'nda normal yaşamın kesintisiz olarak devam ettiği, bu durumun aksini gösterir herhangi bir bulgunun da dava dosyasına sunulmadığı, diğer yandan terör olayları ve terörle mücadele faaliyetleri nedeniyle davacının özel bir zararının varlığına ilişkin olarak da somut bir iddia ve bu iddiayı destekler belgelere yer verilmediği görüldüğünden, davacının uğradığını ileri sürdüğü zararlarının 5233 sayılı Yasa kapsamında karşılanmasına hukuken olanak bulunmadığından, tesis edilen dava konusu işlemde hukuka aykırılık görülmediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Davacı tarafından anılan mahkeme kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
5233 sayılı Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanunun 1. maddesinde: "Bu Kanunun amacı, terör eylemleri veya terörle mücadele kapsamında yürütülen faaliyetler nedeniyle maddî zarara uğrayan kişilerin, bu zararlarının karşılanmasına ilişkin esas ve usulleri belirlemektir." hükmüne, 2. maddesinde; "Bu Kanun, 3713 sayılı Kanunun 1 inci, 3 üncü, 4 üncü maddeleri kapsamına giren eylemler veya terörle mücadele kapsamında yürütülen faaliyetler nedeniyle zarar gören gerçek kişiler ile özel hukuk tüzel kişilerinin maddî zararlarının sulhen karşılanması hakkındaki esas ve usullere ilişkin hükümleri kapsar." hükmüne, yine aynı Kanun’un 8. maddesinde; "7'nci maddede belirtilen zararlar, zarar görenin beyanı, adlî, idarî ve askerî mercilerdeki bilgi ve belgeler göz önünde tutularak olayın oluş şekli ve zarar görenin aldığı tedbirlere göre, zarar görenin varsa kusur veya ihmalinin de gözönünde bulundurulması suretiyle, hakkaniyete ve günün ekonomik koşullarına uygun biçimde komisyon tarafından doğrudan doğruya veya bilirkişi aracılığı ile belirlenir. Taşınmaza ilişkin zarar tespitinde 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun 11'inci maddesinde belirtilen kıymet takdiri esasları kıyasen uygulanır." hükmüne yer verilmiştir.
Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkındaki Yönetmelikte de benzer düzenlemelere yer verilmiştir. Söz konusu Yönetmeliğin 11. maddesinde; "Komisyon gerek görmesi halinde keşif yapabilir. Komisyon başkanı belirlemiş olduğu keşif yeri ile gün ve saatini komisyon üyeleri ve/veya bilirkişi ile başvuru sahibine veya yetkili temsilcisine yazılı olarak bildirir. Başvuru sahibinin kendisi, veli veya vasisi veya yetkili temsilcisi ve varsa şahitleri keşif mahallinde hazır bulunurlar. Muhtar veya o yer mahallinden iki kişinin de keşifte hazır bulunması temin edilir. Tespit edilen günde komisyon olay mahalline giderek zararı tespit eder. Bu tespitte; a) Keşif tarihi, b) Zarar görenin adı soyadı, c) Zararın meydana geldiği yer, d) Zararın meydana geldiği tarih, e) Zararın nev’i, f) Zararın miktarı, g) Zarar gören bina, işyeri, arazi, taşıt ve ağaç gibi taşınır ve taşınmaz mallardan faydalanılma imkanının bulunup bulunmadığı, h) Zarar görenin kendi ihmal, kusur ve kastının olup olmadığı, ı) Zarardan mahsup edilmesi gereken miktarlar ile gerekli görülen diğer hususlar tutanağa bağlanarak hazır bulunanlarca imza altına alınır. Başvuru sahibi veya yetkili temsilcisinin keşif esnasında hazır bulunmaması halinde durum tutanakta belirtilir." hükmüne yer verilmiş bulunmaktadır.
Yukarıda yer verilen Yasa ve Yönetmelik hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden; terör eylemleri veya terörle mücadele kapsamında yürütülen faaliyetler nedeniyle 5233 sayılı Yasa kapsamında karşılanabilecek nitelikte maddi zarara uğradığını iddia eden kişilerin bu zararlarının tazmini amacıyla başvurmaları halinde kurulacak Zarar Tespit Komisyonlarının, bu Kanun kapsamına giren bir zararın bulunup bulunmadığı ve bulunması halinde miktarının ne olduğunu tespit etmek amacıyla ilgili yerlerden her türlü bilgi ve belge istemek, bilirkişi görevlendirmek ve gerektiğinde keşif yapmak gibi kapsamlı bir araştırma-inceleme görevi ve yetkisi ile donatıldığı anlaşılmaktadır.
Dosyanın incelenmesinden; davacının terör olayları nedeniyle … İli, … İlçesi, … Köyü … Mezrası'ndan göç etmek zorunda kaldığından bahisle mal varlığına ulaşamamadan kaynaklanan zararının 5233 sayılı Kanun kapsamında tazmini istemiyle … Zarar Tespit Komisyonu'na başvurduğu, bu başvuru sonrasında … Valiliği 4 No'lu Zarar Tespit Komisyonu'nun 12/07/2013 tarih, 30/04/2013/852-5795 sayılı kararı ile 3.508,48-TL ödenmesine karar verildiği, bu miktarı kabul etmeyen davacı tarafından uyuşmazlık tutanağı imzalanarak anılan komisyon kararının iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Olayda, her ne kadar … İdare Mahkemesince; davacının idareye yapmış olduğu başvuruya ilişkin dilekçenin … Köyü … Mezrası'na ilişkin olduğu, … Mezrası'nın da boşalmadığı gerekçesi ile davanın reddine karar verilmişse de, dosyadaki belgelerin incelenmesinden davacı tarafından Komisyona yapılan başvuruda zarar yeri olarak … , … , … Köyü … Mezrası'nın belirtildiği, dosyada Komisyona başvuru formunun bulunmadığı, davalı idarece de başvurunun … Köyü ve bağlı mezraları olarak değerlendirilerek işlem yapıldığı, 10/06/2013 tarihinde mahallinde yapılan keşifte davacı tarafından "… Mezrası'nda tapulu arazisinin olduğu, terör nedeniyle arazisini kullanamadığı, zararı olduğu"nun belirtildiği, keşif tutanağında da … Köyü Merkezi ve … Mezrası'nın değerlendirildiği, davanın da davacının … Köyü'ndeki malvarlığına ulaşılamadığı gerekçesiyle açıldığı ve davacının … Mezrası'nda mal varlığı olduğuna ilişkin tapu kayıtlarını dava dilekçesine eklendiği görülmektedir.
Davalı idarece, davacının katılımı ile 10/06/2013 tarihinde mahallinde yapılan keşif sonucu düzenlenen keşif ve tespit tutanağında, … Köy Merkezi ve … Mezrası için tespit yapıldığı, dava konusu işlem ile buğday(sulu) için 2.951,03TL, karışık sebze için 231,45TL, ceviz için 326,00TL toplam 3.508,48 TL ödenmesine karar verildiği anlaşılmıştır.
Dosyada bulunan tapu kayıtlarına göre davacı 'nın … İli, … İlçesi, … Köyü, … Mezrası'nda 2 adet kargir ev, ahır ve arsa, arsa, tarla ve bahçe vasıflı taşınmaz mallara sahip olduğu görülmektedir.
5233 sayılı Kanun ve yönetmelik hükümlerince, terör ve terörle mücadele nedeniyle oluşan zararların tespiti amacıyla valilikler bünyesinde oluşturulan zarar tespit komisyonlarına çok geniş yetkiler verilmiştir. Ancak, davalı idareye tanınan bu geniş yetkiler aynı zamanda idareye yükümlülük de getirmektedir. Bu yükümlülüğün gereği ise, usulüne uygun inceleme ve araştırma yapılıp her bir başvurucunun özel durumu gözönüne alınarak bir değerlendirme yapmak ve bu değerlendirme sonucuna göre bir karar vermektir.
Durum böyle olunca, her ne kadar … İdare Mahkemesince; davacının idareye yapmış olduğu başvuruya ilişkin dilekçenin … Köyü … Mezrası'na ilişkin olduğu, … Mezrası'nın da boşalmadığı gerekçesi ile davanın reddine karar verilmişse de İdare tarafından başvurunun … Köyü ve bağlı mezraları olarak kabul edildiği anlaşıldığından, 5233 sayılı Kanun'un, kişilerin gerek mülkiyetlerindeki, gerekse zilyedliklerindeki taşınır ve taşınmaz mallar dolayısıyla uğradıkları zararların tazminini kapsaması nedeniyle, tapu kayıtları da dikkate alınmak suretiyle, davacının zarar hesabında sürenin neye göre hesaplandığının anlaşılmadığı iddiası bulunduğundan, … Mezrası'nın hangi yıllar arası boş kaldığının belirlenip, 5233 sayılı Kanun ve Yönetmelikte öngörülen usule göre davacı/davacı vekilinin de katılımının sağlanarak, mükerrer ödemeye neden olmayacak ve tereddüte yer vermeyecek şekilde, davacının … Köyü ve mezralarındaki mal varlığı tespitinin yapılarak tespit edilen taşınmazlarına, köyün boşalmasından köye dönülebilen tarihe kadar geçen süreçle sınırlı olarak, ulaşamaması nedeniyle uğradığı zararının belirlenmesi ve ödenmesi gerekirken, eksik inceleme sonucu tesis edilen işlemde hukuka uyarlık, davanın reddi yolunda verilen İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E: …; K: … sayılı kararının BOZULMASINA, yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın adı geçen mahkemeye gönderilmesine, 2577 sayılı Kanunun 18.06.2014 gün ve 6545 sayılı Kanunla eklenen Geçici 8. maddesinin 1. fıkrası ve 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 16/05/2018 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.