.....

Taraflar arasındaki kooperatif üyeliğinin tespiti ve alacak davalarının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın kısmen kabulüne yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davacı ve davalı ....... vekillerince temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.
- K A R A R -
Davacı vekili, müvekkili ile davalılardan .... arasında 29.08.1995 tarihinde ... 2 sabit fiyat garantili konut satış sözleşmesi imzalandığını, müvekkilinin yapılacak konutlardan A-15 blok 1102 numaralı 98 m² lik bağımsız bölümü 599,00 TL peşin ödeme yaparak satın aldığını, anılan sözleşmenin 16. maddesine göre dairenin 31.12.1998 tarihinde teslim edilmesi gerektiğini ancak, bu tarihte dairenin teslim edilmediğini, müvekkilinin peşin olarak daireyi satın aldığı halde, diğer davalı kooperatife üyeliğinin yapılıp yapılmadığını bilmediğini, bu nedenle kooperatife ihtarname gönderdiğini ancak, kooperatifin ihtarnameye herhangi bir cevap vermediğini, müvekkilinin telefonla yaptığı görüşmede üyeliğinin yapılabilmesi için 30.000,00-40.000,00 TL toplu ödeme ve aidat ödemesinin istendiğini, oysa, müvekkilinin tüm edimlerini tam ve eksiksiz yerine getirdiğini ileri sürerek, davalı kooperatife ait A-15 blok 1102 numaralı 98 m² lik bağımsız bölüm yönünden müvekkilinin üyeliğinin tespitini ve hükmen tescilini, bunun mümkün olmaması halinde denkleştirici adalet ilkesi gereğince 29.08.1995 tarihinde ödenen 599,00 TL"nin dava tarihindeki değere taşınarak hesaplanacak bedelin dava tarihinden itibaren bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsilini talep ve dava etmiştir.
Davalı ... Sınai Ürünleri Üretim ve Paz. Tic. Ltd. Şti. vekili, davalı kooperatifin müvekkili şirkete vermiş olduğu yetkiye dayanarak kooperatife ait dairelerin müvekkili şirket tarafından pazarlanarak satıldığını, müvekkili şirket tarafından yapılan satışların davalı kooperatife bildirildiğini, davacının da müvekkili ile sözleşme imzalayarak ödemede bulunduğunu, müvekkilinin diğer müşteriler gibi davacıdan tahsil ettiği paraları nakden veya iş karşılığı davalı kooperatife intikal ettirdiğini, ayrıca davanın zamanaşımına uğradığını savunarak, davanın reddini istemiştir.
Davalı S.S. ... Konut Yapı Kooperatifi vekili, davacının müvekkili kooperatife üye olmadığını ve kooperatife hiçbir ödemede bulunmadığını, diğer davalıyla yapıldığı iddia edilen sözleşmenin müvekkilini bağlamayacağını, müvekkilinin bu sözleşmede taraf olmadığını, davacının diğer davalıya karşı alacak ve tazminat davası açabileceğini, davacının kooperatife ortaklık için hiçbir başvurusunun bulunmadığını savunarak, davanın reddini istemiştir.
Mahkemece, iddia, savunma, benimsenen bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamına göre; davacının kooperatife üye olmak için herhangi bir başvurusunun olmadığı, kooperatif yönetim kurulu tarafından davacının ortaklığa kabulüne dair bir karar bulunmadığı, kooperatife herhangi bir ödeme de yapmadığı, kooperatif üyeliğine kabul yetkisinin yönetim .../...


S.2.
kurulunun devredilemez yetkilerinden olduğu, davacının davalı ... Sınai Ürünleri Üretim ve Paz. Tic. Ltd. Şti. ile yaptığı sözleşmede kooperatif ortaklığından hiç bahsedilmediği gibi, davacıdan tahsil edilen paranın kooperatife devredilmediği, bu sözleşmede kooperatif yetkililerinin imzasının ve kaşesinin bulunmadığı, ayrıca kooperatif genel kurulunca herhangi bir karar mevcut olmadığından davacının sabit fiyatlı ortak olarak da kabulünün mümkün olmadığı, sözleşme tarihi olan 29.08.1995 tarihinden dava tarihine kadar 8 yıl boyunca davacının hiçbir genel kurula çağırılmadığı, hazirun cetvelinde görülmediği, bu konuda davacının da herhangi bir talebinin bulunmadığı hususları gözönüne alındığında davacının, kooperatif ortağı olduğunun kabulünün mümkün bulunmadığı, ... Sınai Ürünleri Üretim ve Paz. Tic. Ltd. Şti. tarafından yapılan sözleşmenin kooperatifi bağlamayacağı, davacının üyelik tespitine ilişkin talebinin reddi gerektiği, davacının denkleştirici adalet ilkesi gereğince hesaplanacak alacağın davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsilini talep ettiği, davacının yaptığı sözleşmede davalı kooperatifin yetkililerinin imzalarının ve kaşenin bulunmadığı, davalı kooperatif tarafından diğer davalı şirkete verilmiş herhangi bir yetkinin olmadığı ve davacıdan alınan paranın davalı kooperatife devredilmediği, bu nedenle davacının yapmış olduğu ödemeleri davalı kooperatiften talep edemeyeceği, davacı ile davalı şirket arasında arasında yapılan sözleşmenin gayrimenkul satış akdi olup resmi şekilde yapılmadığından geçerli olmadığı, davacı tarafından sözleşme gereği 29.08.1995 tarihinde verilen 599,00 TL" nin denkleştirici adalet ilkesi gereğince davalı şirketten talep etme hakkının bulunduğu, davalı şirket zamanaşımı def"inde bulunsa da, yetkisi olmadığı halde davacı ile böyle bir sözleşme imzalayan davalı şirketin edimini hiç bir zaman yerine getirme imkânının bulunmaması nedeniyle zamanaşımı def"inin yerinde olmadığı, bilirkişi kurulları tarafından talep edilebilecek alacak miktarları farklı belirtilse de birinci bilirkişi heyetinin hesaplamada daha fazla veri kullanmış olması ve denetlemeye elverişli olması nedeniyle birinci bilirkişi raporunda belirtilen miktara itibar edilerek denkleştirici adalet ilkesi gereğince davacının davalı şirketten talep edebileceği miktarın 26.758,83 TL olduğunun kabul edildiği gerekçesiyle, davalı S.S. ... Toplu Konut Yapı Kooperatifi hakkında açılan davanın kanıtlanamadığından reddine, diğer davalı ... Sınai Ürünleri Üretim ve Pazarlama Ltd. Şti. hakkında açılan tazminat davasının kısmen kabulü ile denkleştirici adalet ilkesine göre hesaplanan 26.758,83 TL alacağın dava tarihinden itibaren ticari avans faiziyle birlikte bu davalıdan alınarak davacıya verilmesine, fazlaya ilişkin talebinin reddine karar verilmiştir.
Kararı, davacı vekili ile davalı ... Sınai Ürünleri Üretim ve Paz. Tic. Ltd. Şti. vekili temyiz etmiştir.
1- Davalı ... Sınai Ürünleri Üretim ve Paz. Tic. Ltd. Şti. vekili tarafından, zamanaşımı def"inde bulunulmuş olup, mahkemece, yetkisi olmadığı halde davacı ile böyle bir sözleşme imzalayan davalı şirketin edimini hiçbir zaman yerine getirme imkânı bulunmadığı gerekçesiyle zamanaşımı def"inin reddine karar verilmiştir. Dava tarihi itibariyle yürürlükte bulunan BK"nın 125. maddesi "Bu kanunda başka suretle hüküm mevcut olmadığı takdirde, her dava on senelik müruru zamana tabidir." hükmünü içermektedir
Somut olayda, davacı ile davalı ... Sınai Ürünleri Üretim ve Paz. Tic. Ltd. Şti.arasındaki 29.08.1995 tarihli sözleşmede, davacıya ait konutun 31.12.1998 tarihinde teslim edileceği taahhüt edilmiştir. BK"nın 128. maddesi uyarınca zamanaşımı, alacağın muaccel olduğu tarihten başlar. Buna göre davalı ... Sınai Ürünleri Üretim ve Paz. Tic. Ltd. Şti."nin ediminin muaccel olduğu bu tarih ile dava tarihi olan 20.12.2006 tarihi arasında BK"nın 125. maddesindeki on yıllık zamanaşımı süresi dolmamış olduğundan mahkemece, zamanaşımı def"inin bu gerekçe ile reddi gerekirken, yazılı gerekçe ile reddi isabetsiz ise de, zamanaşımı def"inin reddi sonucu itibariyle doğru olmuştur.
Bu açıklamalara ve dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle gerektirici sebeplere, delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre, davalı ... Sınai Ürünleri Üretim ve Paz. Tic. Ltd. Şti. vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan diğer temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
.../...

S.3.
2-Taraf vekillerinin temyiz itirazlarına gelince;
Dava, davacının davalı kooperatifin ortağı olduğunun tespiti ile bağımsız bölümün adına tescili, bunun mümkün olmaması halinde davalı ... Sınai Ürünleri Üretim ve Paz. Tic. Ltd. Şti."ye ödenen 599,00 TL"nin denkleştirici adalet ilkesi gereğince dava tarihindeki değerinin davalılardan tahsili istemine ilişkindir.
Büyükçekmece Belediyesi tarafından 26.05.1995 tarihli arsa tahsis belgesi ile (önceki unvanı S.S. ... Konut Yapı Kooperatifi olan) davalı kooperatife tahsis edilen taşınmaz üzerinde yapılacak inşaatın müteahhitliğinin davalı kooperatif tarafından üstlenildiği, adı geçen Belediye tarafından Başbakanlık’a yazılan 19.02.2001 tarihli yazıdan anlaşılmaktadır. Davalı kooperatifin 26.06.1996 tarihli genel kurulunun 8. maddesinde “Kooperatifin ... Sınai Ürünler ve Paz. Ltd. Şti ile yapmış olduğu 22.06.1995 tarihli hizmet sözleşmesinin yönetim kurulu başkanı Sacit Duran tarafından okunup oybirliği ile kabul edildiği”; 28.06.1997 tarihli genel kurulun 8. maddesinde “31.12.1995 tarihine kadar ... Sınai Ürünler ve Paz. Ltd. Şti. ile daha önce kooperatifin yaptığı hizmet sözleşmesine dayanarak kabul edilmiş olunan ortakların taahhüt ettikleri ortaklık pay bedellerinin artırılmasına, ortaklık paylarının aylık ödemeler şeklinde bağlanmış olanların aidat ödemelerinin belirlenmiş meblağ üzerinden devamına”, 9.maddede ise, “31.12.1995 tarihinden itibaren proje üzerinde görünen boş daireler sayısı kadar kooperatife yeni ortakların kabulüne, bu hususta ... Sınai Ürünler ve Paz. Ltd. Şti’nin kooperatif namına duyurularda bulunmasına, yeni üyeler için kooperatife alınan en son ortağın ödediği ortaklık payından daha az olmamak ve en az 15 katını da aşmamak kaydıyla yönetim kurulunun inşaat maliyetini de dikkate alarak belirleyeceği ortaklık payının def"aten veya muhtelif tarihlerde alınmasına, bu işlemlerin takibi için yönetim kuruluna yetki verilmesine" oybirliği ile karar verildiği anlaşılmaktadır.
Davalı kooperatif ile diğer davalı şirket arasında imzalanan 22.06.1995 tarihli hizmet sözleşmesi ile kooperatifçe kayıt edilen ortaklar dışında, şirketçe 500 iştirakçi temini amacıyla hizmet sözleşmesi imzalandığı ve davalı kooperatifin 26.06.1996 tarihli genel kurulunda hizmet sözleşmesinin onaylandığı anlaşılmaktadır. Davacı da, bu sözleşme sonrası davalı şirketten konut aldığını ve bu şekilde kooperatife ortak olduğunu iddia etmektedir. Hizmet sözleşmesi kapsamında, davalı şirket ile davacı arasında 29.08.1995 tarihinde, sabit fiyat garantili konut satış sözleşmesi düzenlenmiş ve davacı sözleşme uyarınca ödemelerde bulunmuştur. Davacı ile benzer şekilde daire satın alan bir kısım kişiler ortaklığa kabul edilmişken davacının da aralarında bulunduğu bir kısmı ise ortaklığa kabul edilmemiştir. Bu durumda, davalılar arasındaki ilişkinin ve davalı şirketin hizmet sözleşmesi ile tahsil ettiği paraların ne şekilde tasarruf edildiği hususunun açıklığa kavuşturulması gerekir. Davalı şirket, bu sözleşme sonrası davacı tarafından davalı şirkete yapılan ödemeleri diğer davalı kooperatife aktardığını iddia etmiş ise de, bu hususta tam bir tespit yapılmamıştır.
Davalı ... Sınai Ürünler ve Paz.Ltd.Şti tarafından satışları gerçekleştirilen ve inşası ... Toplu Konut Yapı Kooperatifince üstlenilen taşınmazlarla ilgili olarak davalılar arasındaki 22.06.1995 tarihli sözleşmede, davalılar arasındaki ilişkinin açığa kavuşturulup, davalı şirketin davalı kooperatifin temsilcisi sıfatı ile hareket edip etmediğinin, vekalet ilişkisi kurulup kurulmadığının belirlenmesi gerekmektedir. Davacının davalı şirkete yapmış olduğu ödemelerin kooperatife intikal ettirilmemesi, şirket ile kooperatif arasında bağ bulunmadığına delalet etmediği gibi davacının konumunu ağırlaştırıcı bir etkisi olduğu da söylenemez.
Davacı vekilince, ilk bilirkişi raporuna itiraz dilekçesinde, davalılar arasındaki 22.06.1995 tarihli hizmet sözleşmesine istinaden davalı şirketten daire satın alan birçok kişinin herhangi bir başvurusu olmaksızın kooperatif üyeliğine kabul edildiği, raporda bu hususlarda herhangi bir inceleme yapılmadığı belirtilmesine rağmen, alınan 16.04.2008 tarihli ek rapor ve 28.11.2008 havale tarihli ikinci raporda davacı tarafın bu iddiaları tam olarak açıklığa kavuşturulmadığından, mahkemece, kooperatifin yönetim yapısı, şirketin taahhütleri, kooperatife ortak tedarik etme vaat veya fiili uygulamasının bulunup bulunmadığı üzerinde durularak davalı şirketin davacı dışında başka şahıslara da aynı şekilde konut satıp satmadığı, .../...

S.4.
başlangıçta davalı şirket ile muhatap olanlarla davalı kooperatifin bu şekilde bir hukuki ilişki kurmasının, kooperatifin yetkili organlarınca alınan karara dayalı olup olmadığı, adi yazılı şekilde konut satın alan bu şahısların davalı kooperatif tarafından ortak olarak kaydedilip kaydedilmediği, diğer anlatımla kooperatifçe, davacı ile davalı şirket arasındaki sözleşmenin açıkça ya da zımnen benimsenip benimsenmediği, davacı ile aynı konumda olan bu şahıslar ile davacı arasında eşitliğe aykırı bir biçimde uygulama yaratılıp yaratılmadığı, davacı için de açık kapı ilkesinin işletilmesinden doğan bir hakkın mevcut olup olmadığı hususlarının değerlendirilmesi gerekir.
Diğer yandan, uyuşmazlığın çözümü noktasında iki ayrı bilirkişi kurulundan rapor alınmış ise de, anılan bilirkişi raporlarında, davacı tarafından ödenen paraların ne şekilde tasarruf edildiği, kooperatife ait inşaatların nasıl ve hangi kaynakla yapıldığı üzerinde durulmamıştır. Başka bir anlatım ile, hizmet sözleşmesi nedeniyle davacı gibi konut satılan kişilerden elde edilen gelirin şirket tarafından, doğrudan veya inşaatlarda kullanılmak suretiyle kooperatife aktarılıp aktarılmadığı değerlendirilmemiştir. Esasen, inşaatların yapıldığı tarihlerdeki seviyesi dikkate alındığında, o tarihteki ortak sayısı ile genel kurul kararları gereğince toplanmasına karar verilen aidatlar ve fiilen gerçekleştirilen tahsilat miktarlarına göre inşaatların bulundukları seviyelere getirilmesinin mümkün olup olmadığı da araştırılmamıştır. Yapılacak araştırmada, ortaklardan toplanacak aidatlarla bu inşaatın bulunduğu seviyeye getirilmesinin mümkün olmadığının anlaşılması ve inşaat finansmanının davalı şirketçe yapıldığının kanıtlanabilmesi halinde davacının da kooperatif varlığı üzerinde hak sahibi olacağı dikkate alınmalıdır. Kooperatif ile davalı şirket arasındaki hukuki sorumluluk bağlantısının tereddüte mahal bırakmayacak şekilde ortaya çıkarılması, kooperatifin diğer ortakları arasında davacı ile benzer nitelik taşıyan kişilerin, 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu"nun 23. maddesindeki eşitlik ilkesi dikkate alınarak, ne gibi bir uygulama yapıldığı hususları da açıklığa kavuşturulmalıdır. Davalı şirket ile davacı arasında imzalanan sözleşmede kooperatif ortaklığına ilişkin bir ibarenin bulunmaması ve kooperatifin bu sözleşmenin tarafı olmaması ile sonuca gidilmemelidir.
Bu durumda mahkemece, kooperatif uygulamaları ve inşaat konusunda uzman bilirkişi kurulu aracılığı ile kooperatif genel kurul kararları, defter kayıt ve belgeleri incelenerek, yukarıda açıklanan hususlarda ayrıntılı, gerekçeli, denetime elverişli rapor alınıp, sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ve yanılgılı gerekçeye dayalı olarak yazılı şekilde hüküm kurulması doğru olmamıştır.
Öte yandan, 20.12.2006 olan dava tarihinin, gerekçeli karar başlığında 07.01.2008 olarak yazılması da hatalı olmuştur.
3-Bozma nedenine göre, davacı vekilinin vekalet ücretinin miktarına ilişkin temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine gerek görülmemiştir.
SONUÇ: Yukarıda (1) numaralı bentte açıklanan nedenlerle, davalı ... Sınai Ürünleri Üretim ve Paz. Tic. Ltd. Şti. vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine, (2) numaralı bentte açıklanan nedenlerle, taraf vekillerinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün, taraflar yararına BOZULMASINA, (3)numaralı bentte açıklanan nedenlerle, davacı vekilinin vekalet ücretinin miktarına ilişkin temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine yer olmadığına, peşin alınan harçların istek halinde taraflara iadesine, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere 16.02.2015 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.