Taraflar arasındaki “Alacak” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Bitlis Asliye Hukuk Mahkemesince davanın reddine dair verilen 13.12.2005 gün ve 2003/272 E., 2005/204 K. sayılı kararın incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 4.Hukuk Dairesinin 20.03.2007 gün ve 2006/4789 E., 2007/3583 K. sayılı ilamı ile; (…Dava, yediemin olarak teslim edilen suç eşyasının iadesi istenilmesine rağmen iade edilmemesi nedeniyle alacak istemine ilişkindir. Mahkemece istem reddedilmiş; hüküm davacı tarafından temyiz edilmiştir.
Davacı idare, davalıya 16/12/1995 tarihinde kaçak olarak yakalanan 17200 kg gazolinin yediemin olarak teslim edildiğini, ceza yargılaması sonucu 18/12/2002 tarihinde gazolinin müsaderesine karar verildiğini, bunun üzerine 07/02/2003 tarihinde gazolini teslim etmesinin istenilmesine rağmen, davalının teslim edemediğini iddia ederek alacak davası açmıştır.
Davalı ise, teslim edilen malın muhafazasının zor olduğunu, 7 yılı aşkın bir süredir gazolini muhafaza ettiğini, yedieminlik ücretinin ödendiği takdirde gazolinini iade etmeye hazır olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
Davalı yediemin olarak suça konu eşyayı teslim aldığına göre istenmesi halinde aynen iade etmekle yükümlüdür. Davacı malın aynen teslimi isteyebileceği gibi aynen teslimi imkansız olmuş ise bedelini de isteme hakkına karşılılık davalının da teslim edilen malın muhafazası için yapılan masrafı isteme hakkı vardır. Zararın denkleştirilmesi bakımından davalı tarafın dava konusu gazolini muhafaza ettiği süreç içerisinde muhafaza için Adalet Bakanlığına Ait Depo ve Garajlarda Muhafaza Edilen Mahcuz Mallar İçin Alınacak Ücret Tarifesi de dikkate alınarak ne miktar giderin yapılacağının belirlenip, hüküm altına alınacak tazminattan indirilmesi suretiyle gerçek zarar miktarının tespiti sonucu alacak miktarının belirlenmesi gerekirken davanın reddine karar verilmesi hatalı olup, kararın bu nedenle bozulması gerekmiştir...) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.
TEMYİZ EDEN: Davacı vekili
HUKUK GENEL KURULU KARARI
Hukuk Genel Kurulu’nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:
Davacı vekili, 1918 sayılı Yasaya aykırılıktan dolayı Bitlis Asliye Ceza Mahkemesinde açılan davada 17.200 kg. gazolinin yediemin tutanağı tutularak davalıya teslim edildiğini, Bitlis Asliye Ceza Mahkemesinin 15.07.2002 tarihinde kesinleşen 2001/55 Esas, 2002/199 karar sayılı ilamı ile suça konu gazolinin müsaderesine karar verildiğini, bu karara istinaden gazolinin idareye teslim edilmesi istendiği halde teslim edilmediğini, davalının aynen iade yükümlülüğünde bulunan gazolini teslim etmemesi nedeniyle 8.256.000.000 TL. gazolin bedelinin yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili, teslimi istenilen malı teslime hazır olduklarını, davalının muhafaza için masraf yaptığını ve nakletmeye dair harcama yapmasının istenemeyeceğini, bu nedenle davanın reddine karar verilmesini cevaben bildirmiştir.
Yerel Mahkeme; davacı dava konusu emtianın tarafına aynen iadesini talep etmesi mümkün iken hukuken yediemin tarafından sarf edilmesi mümkün olmayan kaçak mazotun bedelini talep etmiş olduğundan davanın reddine karar vermiş, davacı vekilinin temyizi üzerine hüküm Özel Dairece yukarıdaki gerekçe ile bozulmuş, yerel mahkeme kararında direnmiştir.
Özel Daire bozma kararında da belirtildiği üzere davalı yediemin olarak suça konu eşyayı teslim aldığına göre istenmesi halinde aynen iade etmekle yükümlüdür. Davacı malın aynen teslimini isteyebileceği gibi aynen teslimi imkansız olmuş ise bedelini de isteme hakkına karşılılık davalının da teslim edilen malın muhafazası için yapılan masrafı isteme hakkı vardır. Ancak davacı yargılama sırasında müsadere konusu malın sarf edildiğini ve halen mevcut olmadığını ileri sürdüğüne göre öncelikle davalının teslime hazır olduğunu belirttiği malın müsadere konusu mal olup olmadığının tespiti için mahallinde keşif yapılmalı ve sonucuna göre bir karar verilmelidir.
Her ne kadar sadece müsadere edilen malın bedeli istenmiş ise de malın halen mevcut olmadığı varsayılarak bu şekilde talepte bulunulmuş olup çoğun içinde az da bulunur ilkesi gereği, eğer yapılan inceleme sonucu müsadere edilen malın aynen muhafaza edildiği sonucuna varılır ise yedi emin ücreti de gözetilerek malın aynen iadesine, aksi halde bozma ilamında belirtildiği şekilde bedele karar verilmesi gerekir.
O halde direnme kararı usul ve yasaya aykırı olup bozulmalıdır.
S O N U Ç : Davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının yukarıda gösterilen nedenlerden dolayı HUMK.nun 429.maddesi gereğince BOZULMASINA, 07.05.2008 gününde, oybirliği ile karar verildi.
