BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 7. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK
İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 1. İş Mahkemesi

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davalı ... vekili ve dahili davalı... Servis Hizm. Taş. Oto. Gıd. Mob. Teks. İnş. San.ve Tic. Ltd. Şti vekili tarafından istenilmekle, temyiz talebinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I
Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili özetle; davacının ... 7. Bölge Müdürlüğüne bağlı 75. Şube Şefliği işyerinde 13.05.2013 tarihinden itibaren... Servis Hizmet. Tic. Ltd. Şti. nezdinde, asıl işverenin emir ve talimatları doğrultusunda yollarda peyzaj çalışmaları, biten orta refujlerin ve rotary kavşakların bakım ve onarım işinde bakım işçisi olarak çalıştırıldığını, 6001 sayılı Karayolları Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun “Görev ve yetkiler” başlıklı 4. Maddesinde görevlere ilişkin ğ bendinde belirtilen “Karayollarının temizliği, gereken bölümlerinde çevre düzenlemesi ve yol boyu ağaçlandırdması ile peyzaj hizmetlerini yapmak veya yaptırmak asıl işi olduğu halde asıl işin bölünerek alt işverene kanuna dayanılarak yaptırılmasının hukuken korunmayacağını, benzer pozisyonda çalışan bir çok işçi tarafından açılan davada kabul kararı verildiğini ve bu kararların onandığını, aynı işi yapan ve ayni ihale kapsamında çalıştırılan 58 işçiye ilişkin ..."nün asıl işçisi olduğuna ilişkin tespit davalarının ... Asliye Hukuk Mahkemelerince kabul edildiğini, 2012 yılı öncesi çalışan işçilerin kadroya geçirildiğini, davacının 2012 yılı sonrası işe girmesi sebebi ile kadro hakkından mahrum bırakıldığını, eşit davranma ilkesine aykırılık teşkil ettiğini, kadroya alınan işçiler ile aralarında hiçbir fark bulunmadığını, davacının tüm emir ve talimatları bölge müdürlüğünden aldığını, bölge müdürlüğünün kendi işçileri ile aynı işi yaptığını işe ilişkin tüm ekipman ve malzemenin ...’ne ait olduğunu, hizmet alım sözleşmesi imzalayan taşeronlar değişmesine rağmen, çalışan işçilerin hep aynı kaldığını, davacının asıl ve gerçek işvereninin ... olduğunu, ... ile taşeron şirketler arasındaki hukuki ilişkinin muvazaalı olduğunu ileri sürerek; davacının işe girdiği 13/05/2013 tarihinden itibaren davalı kurumun asıl işçisi olduğunun tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Davalı kurum vekili özetle; yüklenici firmalarla ... arasındaki sözleşmelerin muvazaalı olduğu iddiası ile bu yöndeki alacak taleplerinin hukuka aykırı olduğunu, talep edilen alacakların zamanaşımına uğradığını, 6001 sayılı Yasada Genel müdürlüğün görev ve yetkilerine bakıldığında; 4.maddede sayılan işleri ... kendisi yapabileceği gibi, bunları hizmet alım yolu ile ihale kanununa uygun olarak yüklenici firmalarada gördürebileceğini, bu işlerin yardımcı iş olduğunu, davacı işçinin seçimini işçisi olduğu firmanın yaptığını, ... ile yüklenici firmalar arasındaki ilişkinin işçi temini niteliğinde olmadığı gibi muvazaalı asıl işveren-alt işveren ilişkisi de olmadığını savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Dahili Davalı... Servis Hizmetleri Taşımacılık Oto Gıda Mob. Tekstil İnş. San. Tic. Ltd. Şti. – ... vekili; ... 7. Bölge Müdürlüğüne bağlı yollarda peyzaj ve bakım işlerinin yürütülmesine ilişkin, hizmet alımına ait, sözleşme incelendiğinde davacı her ne kadar şirket işçisi olarak görünse de gelen hak ediş ve istihkaklardan işçilere ücretin ödendiğini, işin yapısı, işleyişi yönlendirmeleri ve her türlü işe ilişkin eylemlerin taraflarına dahi direktifi olmadan doğrudan işçiler muhatap alınarak diğer davalı ... tarafından yapıldığını, davacının; firmalarının ortak olarak yaptığı işte 15.04.2014- 31.12.2014 arası çalıştığını, alt işveren olarak herhangi bir sorumluluğu bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
İlk Derece Mahkemesince, yapılan yargılama sonucunda toplanan delillere ve emsal yargı kararlarına dayanılarak, yazılı gerekçe ile davalı ..."nün asıl işi olan peyzaj bakım ve yol bakım onarım işi için teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektirmediği halde hizmet alımı yaptığı, hizmet alımı yapılan işçilerin emir ve talimatları karayolları çalışanlarından aldığı ve işçilerin şirketler değişmesine rağmen değişmeyip Karayollarının uygun gördüğü kişilerin işçi olarak çalışmaya devam ettirildiği ayrıca davacı ile aynı işi yapan bir kısım işçilerin davalı ... tarafından kadroya alınıp aynı işinde kadrolu çalışan olarak çalışmaya devam ettiği anlaşılmakla bu halde dahili davalı alt işveren şirketlerin sözleşme ile üstlendiği mal veya hizmet üretimi için belirli bir organizasyona, uzmanlığa ve hukuksal bağımsızlığa sahip olmadığı, işçi alım ve çıkarmaya Karayollarının görüşü ile karar verilip alt işverenlerin işçi alım ve çıkarma yetkisini bağımsız olarak kullanmadığı ve alt işveren uygulamasının asıl işin yapılması için işçi teminine yönelik olduğu gerekçesi ile Karayolları ile taşeron şirketler arasındaki hizmet alımına ilişkin sözleşme ilişkisinin muvazaalı olduğunun tespiti ile davacının, ... taşeronları nezdinde işe başladığı tarihten itibaren ... işçisi olduğunun tespitine karar verilmiştir.
İstinaf Başvurusu :
İlk Derece Mahkemesinin kararına karşı, davalı kurum vekili ve dahili davalı... Servis Hizm. Taş. Oto. Gıd. Mob. Teks. İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti vekili ile İhbar olunan ... vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesi Kararının Özeti :
Bölge Adliye Mahkemesince, ihbar olunan ... hakkında aleyhe hüküm kurulmadığından ve ihbar olunan sıfatı ile istinaf başvuru hakkı bulunmadığından talebin usulden reddine, İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu gerekçesiyle, davalıların istinaf başvurusunun esastan reddine, karar verilmiştir.
Temyiz Başvurusu :
Kararı, davalı ... vekili ve dahili davalı... Servis Hizm. Taş. Oto. Gıd. Mob. Teks. İnş. San.ve Tic. Ltd. Şti vekili temyiz etmiştir.
Gerekçe:
Taraflar arasındaki uyuşmazlık, asıl işveren-alt işveren ilişkisinin kanuna uygun kurulup kurulmadığı ve muvazaaya dayanıp dayanmadığı noktasında toplanmaktadır.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 2. maddesinin altıncı fıkrasında asıl işveren-alt işveren ilişkisi; “bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile iş aldığı işveren arasında kurulan ilişki” olarak tanımlanmış; aynı maddenin yedinci fıkrasında “asıl işverenin işçilerinin alt işveren tarafından işe alınarak çalıştırılmaya devam ettirilmesi suretiyle hakları kısıtlanamaz veya daha önce o işyerinde çalıştırılan kimse ile alt işveren ilişkisi kurulamaz. Aksi halde ve genel olarak asıl işveren-alt işveren ilişkisinin muvazaalı işleme dayandığı kabul edilerek alt işverenin işçileri başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçisi sayılarak işlem görürler. İşletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işler dışında asıl iş bölünerek alt işverenlere verilemez” kuralına yer verilmiştir.
Asıl işveren-alt işveren ilişkisinin geçerli olarak kurulabilmesi için iki işverenin bulunması, mal veya hizmet üretimine ilişkin bir işin varlığı ve asıl işin bölünerek alt işverene verilmesi halinde “işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektirme” unsurunun gerçekleşmiş olması gerekir. Bundan başka asıl işverenin işçilerinin alt işveren tarafından işe alınarak çalıştırılmaya devam ettirilmesi suretiyle haklarının kısıtlanması veya daha önce asıl işveren tarafından o iş yerinde çalıştırılan kimse ile alt işveren ilişkisi kurulması gibi muvazaa kriterlerinin bulunmaması icap eder. Aksi halde alt işveren işçisi başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçisi sayılarak işlem görecektir.
İşverenler arasında muvazaalı biçimde asıl işveren-alt işveren ilişkisi kurulmasının önüne geçilmek amacıyla 4857 sayılı Kanun"un 2. maddesinde bazı muvazaa kriterlerine yer verilmiştir. Muvazaa Borçlar Kanunu"nda düzenlenmiş olup, tarafların üçüncü kişileri aldatmak amacıyla, kendi gerçek iradelerine uymayan, aralarında hüküm ve sonuç meydana getirmesini arzu etmedikleri, görünüşte bir anlaşma olarak tanımlanabilir. Muvazaada, taraflar arasında üçüncü kişileri aldatma kastı bulunmakta ve sözleşmedeki gerçek amaç gizlenmektedir. Muvazaa genel ispat kuralları ile ispat edilebilir. Bundan başka 4857 sayılı
Kanun"un 2. maddesinin yedinci fıkrasında sözü edilen hususların, aksi kanıtlanabilen adi kanuni karineler olduğu kabul edilmelidir.
Somut olayda, davacının 13.05.2013- 15.12.2013 arası ... işyeri numaralı... Servis Hizm. Taş. Oto. Gıd. Mob. Teks. İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. nezdinde; 15.04.2014 - 31.12.2014 arası 1104124 işyeri numaralı... Servis Hizm. Taş. Oto. Gıd. Mob. Teks. İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. - ... nezdinde; 06.06.2015 tarihinden itibaren dava tarihi 16/01/2018 dahil 1112898 işyeri numaralı ... Petrol Mad. Taah. İnş. Ltd. Şti-... İnş. San. Tic. Aş. Adi Ortaklığı nezdinde çalıştığı anlaşılmaktadır.
Dairemizin incelemesinden geçen emsal dosyalarda, 2012 yılı sonu veya 2013 yılı için yapılan hizmet alım sözleşmeleri yönünden davalı kurum ile yüklenici şirketler arasında muvazaanın varlığı kabul edilmiştir. Ancak somut olayda muvazaanın tespitine dair karar verilmesi istenen dönemin dava tarihine kadar olan süreyi kapsadığı nazara alındığında, özellikle uyuşmazlık konusu son dönem hizmet alım sözleşmeleri yönünden, her bir dönem için ayrı ayrı geçerlilik ve muvazaa araştırması ve incelemesi yapılmadan tüm çalışma dönemi konusunda değerlendirme yapılması yerinde değildir.
Dosya kapsamında yer alan dahili davalı... Servis Hizm. Taş. Oto. Gıd. Mob. Teks. İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti.-... ortak girişimine verilen iş, 15.04.2014-31.12.2014 arası ...Bölge Müdürlüğüne bağlı yollarda peyzaj ve bakım işlerinin yürütülmesi işi iken dahili davalı ... Petrol Mad. Taah. İnş. Ltd. Şti. -... İnş.San.Tic. Aş. adi ortaklığı ile yapılan hizmet alım sözleşmesine konu iş, ... Bölge Müdürlüğü şube şeflikleri yollarında rutin yol bakım onarımı ile kar ve buz mücadelesi yapılması işidir. 13.05.2013- 15.12.2013 arası dahili davalı... Servis Hizm. Taş. Oto. Gıd. Mob. Teks. İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. ile yapılan sözleşme ise dosya kapsamında bulunmamaktadır. Her ne kadar mahkemece asıl işveren-alt işveren ilişkisinin muvazaalı olduğu kabul edilmiş ise de, davacının çalışma süresi içerisinde üç ayrı hizmet alım sözleşmesinin bulunduğu dikkate alınmamıştır. Kesinleşmiş yargı kararına konu önceki hizmet alım sözleşmelerinin kanuna uygun kurulmamış olması veya muvazaalı olması, sonrakilerin de aynı şekilde kanuna uygun kurulmadığını ya da muvazaaya dayandığını göstermez. Öncelikle 13.05.2013- 15.12.2013 arası düzenlenen hizmet alım sözleşmesi getirtilerek sözleşmenin kanuna uygunluk ve muvazaa yönünden değerlendirmeye tabi tutulması gerekmektedir.
Diğer taraftan, davalılar arasında yapılan 15.04.2014-31.12.2014 tarihleri arası geçerli peyzaj ve bakım işlerinin yürütülmesi sözleşmesine ait teknik şartnamede belirtilen iş tanımı ile sözleşme tarihinde yürürlükte bulunan 6001 sayılı Kanunun 4. maddesi, 4857 sayılı Kanun"un 2. maddesinin 7. fıkrası bahsi geçen iş tanımınındaki işlerin 6001 sayılı kanunun 4/1-c de belirtildiği üzere davalı kurum tarafından yerine getirilebileceği gibi alt işverenler vasıtası ile de yaptırılabileceği anlaşıldığından geçerli bir asıl işveren-alt işveren ilişkisinin kurulduğu kabul edilmelidir.
Dosyada son ihale dönemine ait ihale sözleşmesinin muvazaalı olduğuna yönelik her hangi bir delil bulunmamaktadır. Tanık anlatımlarında iş ile ilgili emir ve talimatların davalı ... yetkililerince verildiği, taşeronlar değişse bile işçilerin değişmeden çalışmaya devam ettiği belirtilmişse de, bu hususlar tek başına ilişkinin muvazaalı olduğunu kabule yeterli değildir. Asıl işverenin işin yapımına ilişkin günlük çalışma düzeni içerisinde genel emir ve talimatlar vermesi işin şartname ve sözleşme hükümlerine uygunluğunun sağlanması açısından, işçi alımında görüşünün alınması ise çalışmanın devamlılığı ve işin gerekleri açısından olağan karşılanmalıdır. Öte yandan yargı kararları sonrasında işçi sendikası ile yapılan protokol gereği bazı işçilerin 2013 yılı öncesinde kadroya alınması mahkeme kararlarının yerine getirilmesinin gereği olduğundan davacının kadroya alınan işçiler ile aynı işte çalışması ilişkisinin geçerliliğini etkilemeyeceği gibi kadroya alınma hakkını da bahşetmez. Hal böyle olunca mevcut delil durumuna göre yukarıda açıklanan dönemler itibari ile davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğu sonucuna varılması doğru olmamıştır.
Açıklanan nedenle karar bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ: Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının ve bu karara karşı istinaf başvurusunu esastan reddeden Bölge Adliye Mahkemesi kararının, yukarıda yazılı sebepten dolayı BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin ise kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, peşin alınan temyiz karar harcının istek halinde dahili davalı... Servis hizmetleri Taşımacılık Otomotiv Gıda Mobilya Tekstil İnşaat San. ve Tic. Ltd. Şti. iadesine, 04.03.2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.