Danıştay 4. Daire 1997/251 Esas 1997/1845 Karar Sayılı İlamı

Daire : DÖRDÜNCÜ DAİRE
Karar Yılı : 1997
Karar No : 1845
Esas Yılı : 1997
Esas No : 251
Karar Tarihi : 09/06/997

HAYAT SİGORTA ŞİRKETLERİNDE RİYAZİ İHTİYAT OLARAK AYRILAN FONLARIN DEVLET TAHVİLİ İLE HAZİNE BONOSU GİBİ MENKUL KIYMETLERE YATIRILMASI SONUCU ELDE EDİLEN GELİRLERİN 193 SAYILI GELİR VERGİSİ KANUNU'NUN MÜKERRER 39.MADDESİ UYARINCA TİCARİ KAZANÇTAN İNDİRİLECEĞİ VE BU GELİRLER ÜZERİNDEN ANILAN KANUN'UN 94.MADDESİNİN 15.BENDİ UYARINCA VERGİ TEVKİFATI YAPILACAĞI HK.
Davacı anonim şirketin sigortalılardan tahsil ettiği hayat sigortası primlerini Devlet tahvili ve Hazine bonosuna yatırması sonucu elde ettiği faiz gelirleri üzerinden yapılan tevkifatın düzeltilerek tarafına iadesi isteminin reddedilmesi üzerine Maliye Bakanlığı'na başvurulmuş,bu istemin cevap verilmemek suretiyle reddi yolundaki olumsuz işlemin iptali talebiyle dava açılmıştır. Danıştay Dördüncü Dairesince verilen bozma kararı üzerine ...Vergi Mahkemesi … günlü ve … sayılı kararıyla; davacı şirketin 7397 sayılı Sigorta Murakabe Kanunu'nun 12 nci maddesinin II nci fıkrasının (a) bendine göre hesaplanan riyazi ihtiyatları anılan Kanunun 18 inci maddesine uygun yerlere yatırarak faiz geliri elde ettiği ve ihtirazi kayıtla beyan edilen bu faiz gelirleri üzerinden gelir (stopaj) vergisi ödendiği, elde edilen faiz gelirinin riyazi ihtiyata dahil olduğu, bu ihtiyatın iştirakçiye yapılacak ödeme dışında kullanılamayacağı, Maliye Bakanlığı'nın 47 nolu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği ile bu faizleri şirket kazancı olarak kabul etmediği, Gelir Vergisi Kanunu'nun 94 üncü maddesinde söz konusu faiz gelirlerinin tevkifata tabi olduğuna dair bir hüküm bulunmadığına göre, bu gelirin tevkifata tabi tutulması sonucu ödenen 1993/Nisan ayına ilişkin gelir (stopaj) vergisi ile fon karşılığında kanuna uygunluk olmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar vermiştir. Davalı İdare, sigorta şirketlerinin kurumlar vergisinden müstesna tutulan veya indirim konusu yapılan gelirlerden riyazi ihtiyatlara ayrılan kısmın gelir (stopaj) vergisine tabi olması gerektiğini ileri sürmekte, kararın bozulmasını istemektedir.
7397 sayılı Sigorta Murakabe Kanunu'nun 12 nci maddesi uyarınca hayat sigortacılığı alanında faaliyet gösteren sigorta şirketlerinde sigortalılardan tahsil edilen primlerden ölüm primi, idare ve tahsil giderlerinin indirilmesi sonucu kalan miktarlar bankalarda bloke edilerek yatırıma yönlendirilmekte ve bu amaçla da daha çok Devlet tahvili ve Hazine bonosuna yatırım yapılmaktadır. Bu şekilde elde edilen gelirler de ertesi yıl tekrar yatırım amacıyla kullanılmaktadır. Olayda hayat sigortasıyla uğraşan davacı şirket sigortalılardan tahsil ettiği primleri Devlet tahvili ve Hazine bonosuna yatırmış, elde edilen faiz gelirleri üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapmıştır. Ancak daha sonra bu faiz gelirlerinin şirketin kazancı olmadığı, tevkifatın yanlışlıkla yapıldığı ileri sürülerek, fazladan ödenen vergilerin iadesi istenilmiştir.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 3824 sayılı Kanunla değişik mükerrer 39 uncu maddesinde, ticari faaliyete bağlı olarak elde edilen bir kısım gelirlerin ve bu kapsamda devlet tahvili, hazine bonosu faizlerinin ticari kazançtan indirilmesi olanağı getirilmiş, 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 8 inci maddesinin yine 3824 sayılı Kanunla değişik 17 nci bendinde de anılan menkul kıymetlerin alım satım kazançlarının kurumlar vergisinden müstesna olduğu belirtilmiştir. Ticari kazançtan indirilen Devlet tahvili Hazine bonosu faiz gelirleri üzerinden Gelir Vergisi Kanunu'nun 3239 sayılı Kanun'la değişik 94 üncü maddesine 3505 sayılı Kanun'la eklenen 15 inci bendi, kurumlar vergisinden müstesna tutulan kazançlar üzerinden ise 8 inci bendi gereğince tevkifat yapılacaktır. Bakanlar Kurulu 94 üncü maddede yer alan tevkifat oranlarını, her bir bentte yer alan ödemeler için ayrı ayrı sıfıra kadar indirmeye veya bir katına kadar arttırmak suretiyle yeniden tespit etmeye yetkili kılınmıştır. Bu yetki doğrultusunda 31.12.1992 günlü ve 21452 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Kararnameyle Hazine bonosu ve Devlet tahvili faiz gelirleri üzerindeki tevkifat oranı % 15 olarak belirlenmiştir. Alım satım kazançları ile ilgili olarak uygulanacak oran konusunda yargıya intikal eden uyuşmazlıklar neticesinde 1992 yılı için tevkifat oranının % 10 olduğu kabul edilmiştir.
Bu yasal düzenlemelerin sonucu olarak Hazine bonosu ve Devlet tahvili faiz geliri elde edenlerin tevkifat yapması zorunludur. Her ne kadar dava konusu olayda davacı şirket, riyazi ihtiyatların yatırıma yönlendirilmesiyle elde edilen kazançların şirkete ait olmadığını ileri sürmekte ise de, sigortalılardan tahsil edilen primler ile buna yürütülen faizlerden oluşan fonun menkul ve gayrımenkullere yatırılması suretiyle elde edilen faizler kurum kazancına dahil olup, muhasebe sistemi ve beyannameler buna göre düzenlenmektedir.. Bu itibarla, davacı şirketin riyazi ihtiyatları Devlet tahvili ve Hazine bonosuna yatırması sonucu elde ettiği faiz gelirleri üzerinden tevkifat yapması yasal zorunluluk olduğundan aksi yöndeki mahkeme kararında isabet görülmemiştir.
Bu nedenle, ... Vergi Mahkemesinin … günlü ve … sayılı kararının bozulmasına karar verildi.