Danıştay 10. Daire 2017/2412 Esas 2020/5470 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2017/2412
Karar No : 2020/5470

DAVACI : … İşçileri Sendikası
VEKİLİ : Av. …

DAVALILAR :
1- … / … (Mülga …)
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri …

2- … Bakanlığı / …
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri …

DAVANIN KONUSU :
20/07/2017 tarih ve 30129 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı'nın (TPAO) sondaj, workover, kuyu tamamlama ve jeofizik operasyonları servis hizmeti işlerine ait her türlü araç, iş makinası, kule, gemi, diğer her türlü ekipman, malzeme, sondaj park sahalarının ve müştemilatının Turkish Petroleum International Company Limited Şirketi'ne (TPIC) devrine ilişkin ... tarih ve ... sayılı Bakanlar Kurulu kararının iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
Davacı tarafından,
-Dava konusu karar sonucunda TPIC’e devredilecek TP’ye ait işyerlerinde çalışan sendikalarına üye yaklaşık 1000 kişinin kazanılmış haklarından yoksun kalacağı,
-233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 54. maddesinde atıl durumda olan varlıkların devredileceğinin öngörüldüğü ancak devre konu olan varlıkların atıl durumda olmadığı, davalı bakanlığın devre ilişkin teklifinden 12 gün sonra kararın imzalandığı, bu durumun Başbakanlıkça teknik, idari ve hukuki yönlerden araştırma yapılmadan bakanlık teklifinin onaylandığı sonucunu ortaya çıkardığı, bu derece milli kamuya ait varlıkların, çalışanların devri gibi bir konuda araştırma, inceleme yapılmadan işlem tesis edildiği,
-TPAO’nun devredilen birimlerinin 63 yıllık bir deneyim sonucunda elde edildiği, TPIC’in kuruluş amacı yurt dışında faaliyet göstermek iken sonradan TP’den emekli olan kulelerde çalışanlardan eleman alarak TP sondaj kulelerinde çalışmaya başladıkları, bu uygulamanın başta verimli olduğu, sonradan keyfi uygulamalar ile fazla personel alınarak sınırsız bir harcama yapılması sonucunda TP yönetimi ile ters düşüldüğü, 2013 yılında TPIC’in BOTAŞ’a devredildiği, TPIC üst yönetimine liyakat tecrübe aranmadan atama yapıldığı, TPIC’in kule, atelye, operasyon birimlerine ait faaliyetlerinin olmadığı, harcamalardaki ölçünün kaçması ve 31/12/2014 tarihinde petrol fiyatlarının aniden düşmesi sonucu TPIC’in faaliyetlerinin azalması ve atıl durumda kalması sonucu TPIC üst düzey görevlilerinin baskısı sonucunda dava konusu kararı ile ünitelerin devrinin amaçlandığı, TP’nin geniş üretim sahalarına ve 1503 üretim kuyusuna sahip olduğu, devre konu işlerin başka şirketlere yaptırılmasının ciddi sıkıntılara neden olacağı, TP gibi faaliyet gösteren şirketlerin devre konu işleri yapan birimlerinin olduğu,
-Dava konusu kararın 3. maddesinin c. fıkrasında; TP’nin yurtiçi-yurtdışı onshore-offshore sondaj, worker, kuyu tamamlama ve jeofizik operasyonlarına ilişkin yapacağı hizmetlerin ücretleri mukabilinde TPIC tarafından yapılmasının öngörüldüğü, bu uygulama ile TP’nin serbest piyasa koşullarına göre hareket etme, rekabete açık bir uygulama yapmasının önünün kesildiği, adeta TPIC’e esir edildiği, serbest rekabete açık şartlarda çalıştırılmaması durumunda TP’den verimlilik beklenemeyeceği
-TPIC’in yurtdışında faaliyette bulunmak üzere yabancı devlet mevzuatına göre kurulduğu, kamu kuruluşu olamayacağı,
iddialarıyla dava konusu Bakanlar Kurulu Kararının iptal edilmesi gerektiği ileri sürülmektedir.

DAVALILARIN SAVUNMALARI :
Davalı idareler tarafından,
-Dava konusu karar gereği TP ve TPIC arasında imzalanan devir protokolünde “TPIC’in TP’den personel talep etmesi durumunda; ilgili personelin kabulü halinde personelin tüm işçilik hak ve alacakları ödendiğine dair ikale sözleşmesi ile iş akdi sona erdirilmek suretiyle geçişi sağlanır ” hükmünün yer aldığı, hiçbir işçinin kendi kabulü dışında devre konu olmayacağı, TP işçisi olarak çalışmaya devam edeceği,
-TP’nin ... tarih ve ... sayılı yazısı ile, asıl faaliyet alanları olan arama ve üretim projelerine yoğunlaşılabilmesini teminen, halen yürütmekte oldukları servis hizmetlerinin, faaliyetleri kapsamından çıkartılması amacıyla ana statülerinde değişiklik yapılmasının talep edildiği, bu doğrultuda Yüksek Planlama Kurulunca ... tarih ve ... sayılı kararla TP Genel Müdürlüğü Ana Statüsünün 4. maddesinde değişiklik yapılarak sondaj ve servis hizmetlerinin TP’nin amaç ve faaliyetleri arasından çıkarıldığı, bu hizmetlere ilişkin varlıkların TP yönünden atıl hale geldiği, TP’nin ... tarih ve ... sayılı yazısında yer alan talebe istinaden TP’nin sondaj, workover, kuyu tamamlama ve jeofizik operasyonları servis hizmeti işlerine ait her türlü araç, iş makinesi, kule, gemi, ekipman, malzeme, sondaj park sahalarının ve müştemilatının BOTAŞ’ın alt şirketi olan Turkish Petroleum International Company Limited Şirketine (TPIC) devredilmesi, servis işlerinde kullanılan taşınmazların ise TPIC’in kullanımına tahsis edilmesi hususunda dava konusu kararın alındığı,
-İddiaların ekseriyetinin söz konusu kamu şirketlerinin iç işleyişlerine ilişkin bir takım mesnetsiz iddialar ile piyasa gerçekleri ile uyuşmayan ve hukuki temelden yoksun olduğu, dava konusu kararın tek yanlı bir devri öngörmediği, kararın petrol piyasasının tarihi seyri ve bu konudaki Devlet politikaları ile uyumlu olarak kamu şirketleri açısından bir ihtisaslaşmanın öngörüldüğü, TP uhdesinde bulunan sondaj, workover, kuyu tamamlama ve jeofizik operasyonları servis hizmeti işlerinin bu konularda uzmanlaşması beklenen TPIC’e devri öngörülürken bunların karşılığında aynı amaca binaen TPIC’in yurt içinde ve yurt dışında doğrudan sahip olduğu petrol arama ve işletme ruhsatları veya bu ruhsatlardaki hisselerinin TP’ye devrinin öngörüldüğü, dünyadaki petrol şirketlerinin genel yapılanmalarının dava konusu karar ile amaçlanan şekilde olduğu, TP için tasarlanan modele uygun olarak arama-üretim şirketleri olan uluslararası petrol şirketlerin bu şekilde çalıştığı ve sondaj, kuyu tamamlama ve jeofizik hizmetler için dışarıdan hizmet aldıkları, TP ile aynı statüde olan uluslararası milli petrol şirketlerinin de aynı yolu izlediği, büyük servis firmalarının sadece servis hizmeti verdiği, arama-üretim ruhsatı edinme yoluna gitmediği, uluslararası petrol şirketlerinin çok sayıda alt şirketler ile projelerini yürüttüğü, bu durumun şirketler için muhasebesel, hukuki ve mali riskleri sınırlandırdığı ve yönetimde kolaylık sağladığı, alt şirketlerin genellikle Bahamaiar, Bermuda, New Jersey, Kanal Adaları gibi offshore adaları tercih ettiği, uluslararası standartlar, maliyet ve verimlilik odaklı bir sistemin öngörüldüğü, dava konusu karar ile amaçlananın hal-i hazırdaki hantal şirket yapılarının uluslar arası petrol sektörü ile uyumlaştırılması ve bunun için devlet şirketlerinin faaliyet alanlarının birbiri ile çatışmayacak şekilde ayrışması olduğu, dava konusu kararda devlet adına petrol ameliyeleri gerçekleştiren TP’ye ait servis hizmetlerinin diğer bir devlet şirketi olan TPIC’e devredilmesi ve buna mukabil TPIC’e ait olan ruhsatların (arama ve üretim yapılan yerlerin) TP’ye devredilmesinin tamamen bu amaca yönelik olduğu,
-TPIC’in uzun yıllardır yapılan sözleşmeler ile TP’ye ait sondaj, workover, kuyu tamamlama ve jeofizik operasyonları servis hizmetlerini yürüttüğü, dava konusu karar ile uzun yıllardır geçerli olan fiili durumun hukuki zeminde devamının sağlanacağı, TPIC’in bu faaliyetleri mevzuat çerçevesinde doğrudan yetkili olarak mali, hukuki ve sektörel bazda daha verimli bir şekilde devam ettireceği,
-1988 yılında 233 sayılı KHK nın 58/3. maddesinin verdiği yetkiye dayanılarak Bakanlar Kurulunca TP’ye yurtdışında şirket kurma izni verildiği, TPIC’in sermayesinin tamamı TP’ye dolayısıyla devlete ait olarak kurulduğu, dava konusu kararda belirtilen faaliyetleri uzun yıllardır kamu şirketi vasfı ile yerine getirdiği, 2001 yılında Milli Güvenlik Kurulunca Irak’tan yapılacak ham petrol ithalatının TPIC tarafından gerçekleştirilmesinin kararlaştırıldığı, 22/01/2013 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Bakanlar Kurulu kararı ile TPIC’in BOTAŞ’a devredildiği ve yapılan düzenleme ile TPIC’in yurt içinde çalışabilmesi hususunun netlik kazandığı, TPIC’in kuruluş yeri Jersey olmakla birlikte şirketin Türkiye’den yönetildiği, fiili idare merkezi Türkiye’de olduğu için 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un 9/4. maddesi uyarınca Türk hukukuna tabi olduğu, TPIC’in 4734 sayılı Kamu İhale ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunlarına tabi çalıştığı, Özelleştirme Kanununa tabi olduğu, alt şirketi olan TPPD (Türkiye Petrolleri Petrol Dağıtım A.Ş.) özelleştirildikten sonra personelinin havuz kapsamına alınarak diğer kamu kurum ve kuruluşlarına dağıtıldığı, sermayesinin tamamının BOTAŞ’a dolayısıyla Devlete ait kamu şirketi olduğu,
belirtilerek davanın reddine karar verilmesi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Arama ve üretim şirketi olarak faaliyet gösteren TPAO'nun, maliyetler ve uluslararası işleyiş de dikkate alınarak daha etkin ve verimli bir faaliyet yürütebilmesi amacıyla, bünyesinde bulundurduğu, sondaj, kuyu tamamlama ve jeofizik operasyonları ve servis hizmetlerin, arama ve üretim faaliyetinden ayrılarak, kamu sermayesi ile kurulan ve sermayesinin tamamı BOTAŞ’a ait olan TPİC'e devrinde hukuka aykırılık bulunmadığından davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ : Dava, 20.07.2017 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanmış olan, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığının sondaj, workover, kuyu tamamlama ve jeofizik operasyonları servis hizmeti işlerine ait her türlü araç, iş makinesi, kule, gemi diğer her türlü ekipman, malzeme, sondaj park sahalarının ve müştemilatının, Turkish Petroleum International Company Limited Şirketine devredilmesine ilişkin ... tarih ve ... sayılı Bakanlar Kurulu Kararı'nın iptali istemiyle açılmıştır.
233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin, "Teşebbüslerin amaç ve faaliyet alanları" başlıklı 54. maddesinde; "1.Teşebbüslerin amaç ve faaliyet alanları Koordinasyon Kurulu'nca belirlenir. 2. Teşebbüsler, müesseseler ve bağlı ortaklıklar, kuruluş amaçları dışında faaliyette bulunamazlar. Atıl kapasitelerin değerlendirilmesi amacıyla girişilen faaliyetlerde de bu esasa uyulur. 3. Kamu iktisadi teşebbüslerine ait işletmelerin atıl durumda bulunan varlıklarının genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri ve diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu iktisadi teşebbüslerine bedelsiz veya rayiç bedelin altında devri, teşebbüs yönetim kurulunun teklifi üzerine; devre konu varlıkların rayiç bedelinin 10.000.000 TL’nin altında olması durumunda ilgili bakanın onayı, bu tutarın üzerinde olması durumunda ise Cumhurbaşkanınca alınacak karar ile gerçekleştirilir. 10.000.000 TL’lık tutar her yıl yeniden değerleme oranına göre arttırılır. Maliye Bakanlığınca belirlenecek rayiç bedeli üzerinden Hazinenin özel mülkiyetinde bulunan taşınmazların; kamu iktisadi teşebbüsleri, müesseseler ve bağlı ortaklıklara sermaye olarak konulmasına, ödenmemiş sermayelerine mahsup edilmesine veya sermaye artırımına ilişkin taahhütlerin karşılanmasında kullanılmak üzere mülkiyetlerinin bunlara devrine, ilgili kamu iktisadi teşebbüsünün talebi ve Hazine Müsteşarlığının görüşü üzerine Maliye Bakanı yetkilidir. Maliye Bakanlığınca bu taşınmazların mülkiyetlerinin devrini müteakip yapılması gereken diğer işlemler Hazine Müsteşarlığı tarafından yerine getirilir. Ayrıca, Hazinenin özel mülkiyetinde bulunan taşınmazlar, talepleri halinde, kuruluş amaçlarında kullanılmak üzere 2/7/1964 tarihli ve 492 sayılı Harçlar Kanununun 63 üncü maddesinde yer alan harca esas değer üzerinden ve satış amacı dışında kullanılamayacağına dair tapu kütüğüne şerh konulmak kaydıyla bunlara doğrudan satılabilir veya bu taşınmazlar üzerinde ilk yıl için emlak vergisine esas asgari metrekare birim değerinin yüzde biri tutarındaki bedel üzerinden bunlar lehine pazarlık usulüyle sınırlı ayni hak tesis edilebilir ya da tarımsal amaçlı kiralamalarda ilk yıl için emlak vergisine esas asgari metrekare birim değerinin yüzde biri, diğer amaçlarla yapılan kiralamalarda ise yüzde ikisi tutarındaki bedel üzerinden pazarlık usulüyle bunlara kiralanabilir. (2/7/2018 tarihli ve 703 sayılı KHK’nin 133 üncü maddesiyle, bu fıkrada yer alan “ilgili bakanın teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca” ibaresi “Cumhurbaşkanınca” şeklinde değiştirilmiştir.
"İstisnalar" başlıklı 58. maddesinde de; "1. Atatürk Orman Çiftliği, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Anonim Şirketi, Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları Türk Anonim Şirketi, Türkiye İş Bankası Anonim Şirketi, Devlet Sanayi ve İşçi Yatırım Bankası Anonim Şirketi, İller Bankası Genel Müdürlüğü ve İller Bankası Genel Müdürlüğü ile il özel idareleri ve belediyelerin, sermayelerinin yarısından fazlasına tek başına veya birlikte sahip oldukları iktisadi teşebbüsler, bu Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine tabi değildir. 2. Yabancı sermayeyi teşvikle ilgili hükümlerden yararlanan gerçek veya tüzel kişilerle yabancı ülkeler kanunlarına veya uluslararası düzenlemelere göre kurulmuş ortaklıklara ait kanunların ve anasözleşmelerin hükümleri saklıdır. 3.Teşebbüslerin, bu Kanun Hükmünde Kararname hükümleriyle bağlı olmaksızın yurt dışında şirket kurmalarına ve kurulmuş şirketlere iştirak etmelerine izin vermeye ve bu konularda ilgili esasları kurumlar itibariyle belirlemeye Cumhurbaşkanı yetkilidir.(2/7/2018 tarihli ve 703 sayılı KHK’nin 133 üncü maddesiyle, bu fıkrada yer alan “Bakanlar Kurulu” ibaresi “Cumhurbaşkanı” şeklinde değiştirilmiştir.) hükmü yer almıştır.
20.07.2017 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanmış olan 2017/10472 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile; Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığının sondaj, workover, kuyu tamamlama ve jeofizik operasyonları servis hizmeti işlerine ait her türlü araç, iş makinesi, kule, gemi dığer her türlü ekipman, malzeme, sondaj park sahalarının ve müştemilatının, Turkish Petroleum International Company Limited Şirketine devredilmesine ilişkin Ekli Karar yürürlüğe konulmuş, sözkonusu Kararnamenin eki Kararın 1. maddesinde; Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı(TP)'nın sondaj, workover, kuyu tamamlama ve jeofizik operasyonları servis hizmeti işlerine ait her türlü araç, iş makinesi, kule, gemi diğer her türlü ekipman, malzeme, sondaj park sahaları ve müştemilatı, Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş. Genel Müdürlüğüne ait Turkish Petroleum International Company Limited Şirketi (TPIC)'ne, kayıtlı defter değeri üzerinden bedelsiz olarak devredileceği, devredilen servis hizmet işlerinde kullanılan taşınmazların da kayıtlı defter değeri üzerinden bedelsiz olarak TPIC'in kullanımına tahsis edileceği, 2. maddesinde; TPIC'in yurt içinde ve yurt dışında doğrudan sahip olduğu petrol arama ve işletme ruhsatları veya bu ruhsatlardaki hisselerinin, tüm hak ve yükümlülükleri ile birlikte TP'ye bedelsiz olarak devredileceği, yurt içindeki ruhsatların devir işlemlerinin ... tarih ve ... sayılı Türk Petrol Kanunu hükümleri, yurt dışındaki ruhsatların devir işlemleri ilgili ülke mevzuatı kapsamında TP ve TPIC tarafından ikmal edileceği, 3. maddesinde, (1) a)TP ile TPIC arasında 20 Mayıs 2013 tarihinde imzalanan işbirliği anlaşması kapsamındaki ruhsatlara ilişkin petrol gelir paylaşımı hükümleri. b)TP sondaj, workover, kuyu tamamlama ve jeofizik operasyonları servis hizmeti işlerinde çalışan personelin TPIC'e geçişiyle ilgili süreçler ve uygulamalar. c)TP'nin, yurt içi-yurt dışı, onshore, offshore sondaj, workover, kuyu tamamlama ve jeofizik operasyonlarına ilişkin yaptıracağı hizmetlerin ücretleri mukabilinde TPIC tarafından yapılması, hususlarının TP ile TPIC arasında devir ve çalışma protokollerinde belirleneceği, (2) Devir ve çalışma protokollerinin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının koordinasyonunda TP ve TPIC yetkililerinden oluşacak bir komisyon marifeti ile gerçekleştirileceği, hükme bağlanmıştır.
Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Ana Statüsünün; 4. maddesinde, Kamu petrol sektörünü merkezi plânlama ve koordinasyon ilkeleri dahilinde organize etmek ve bu suretle sektörü verimli, uyumlu ve memleket ihtiyaçlarını karşılamakta etkin duruma getirmek ve Petrol Kanununda tanımlanan petrol ameliyeleri ile dağıtım ve pazarlama faaliyetlerinde bulunmak ve Jeotermal enerji üretimini geliştirmek, sermaye birikimi sağlayarak öncelikle petrol arama ve üretiminde yatırım kaynağı yaratmak amacı ile teşkil edilen TPAO'nın faaliyet konuları: 1-Devletin genel enerji ve petrol politikası dahilinde yurt içinde ve gerektiğinde yurt dışında arama, üretim, taşıma, depolama ve rafinaj gibi tüm petrol ameliyelerini yapmak,(-YPK’nın 23.6.2017 tarih ve 2017/T-5 karar nolu kararı, 24.7.2017 tarih, 9373 sayılı Ticaret Sicil Gazetesinde yayımlandı.) 2-Jeotermal aramaları yapmak ve üretim tesisleri kurmak, 3-Hampetrol, tabii gaz ve petrol ürünleri ithal ve ihraç etmek, 4-Petrol ürünlerinin ihtiyaca göre bölgeler arasında dengeli bir şekilde dağıtılmasını ve yurt içinde veya yurt dışında depolanıp pazarlanmasını sağlamak, 5-Yurt içinde ve dışında mühendislik ve laboratuar hizmetlerini yürütmek, kurulmuş veya kurulacak ortaklıklara iştirak etmek veya ayrılmak, (YPK’nın 23.6.2017 tarih ve 2017/T-5 karar nolu kararı, 24.7.2017 tarih, 9373 sayılı Ticaret Sicil Gazetesinde yayımlandı.) (...) olarak sayılmıştır.
TPAO'nun bu amaç ve faaliyetlerini doğrudan doğruya ve müessese, bağlı ortaklık, iştirak ve diğer birimleri eliyle yerine getireceği, TPAO amaç ve faaliyet konularının, Yüksek Planlama Kurulu kararı ile değiştirilebileceği, kuralı getirilmiştir.
Ana Statünün 4. maddesinin 1. bendindeki "sondaj" ibaresi ile 5. bendindeki "ve servis" ibaresi, 24.07.2017 tarihli Türkiye Ticaret Sicil Gazetesinde yayımlanan; ... tarihli ve ... sayılı Yüksek Planlama Kurulu kararı ile çıkarılmıştır.
12.06.2017 tarih ve 2017/10472 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Karar ile de; 1- TPAO'nun sondaj, workover, kuyu tamamlama ve jeofizik operasyonları servis hizmeti işlerine ait her türlü araç, iş makinesi, kule, gemi diğer her türlü ekipman, malzeme, sondaj park sahalarının ve müştemilatının, Turkish Petroleum International Company Limited Şirketi'ne kayıtlı defter değeri üzerinden bedelsiz olarak devredilmesine, 2- TPİC'in yurt içinde ve yurt dışında doğrudan sahip olduğu petrol arama ve işletme ruhsatları veya bu ruhsatlardaki hisseleri, tüm hak ve yükümlülükleri ile birlikte TP'ye bedelsiz olarak devredilmesine, karar verilmiştir.
Ana Statüde yapılan değişiklik gerekçesinde, TPAO'nın, ülkemizin kamu sermayeli yegane arama ve üretim şirketi olarak faaliyet gösterdiği, servis işlerini gerçekleştiren yapıları bünyesinde bulundurması, çok sayıda engeli beraberinde getirdiği, asıl yoğunlaşması gereken arama ve üretim işlerine odaklanamadığı, bununla birlikte servis işleri bünyede bulundurulduğu için arama ve üretim projelerinde etkin bir maliyet yönetimi de gerçekleştirilemediği, (...) TP'nın organizasyon yapısı içinde yer alan servis operasyonlarının TP'nin yapısı dışında servis hizmetlerinin gerektirdiği organizasyon yapısının ve çalışma düzenin uygulandığı ve uluslararası endüstri uygulamalarına sahip bir yapı tarafından icra edilmesinin elzem hale geldiği, söz konusu servis hizmetlerinin BOTAŞ Genel Müdürlüğünün alt şirketi olan TPİC'e devredilmesinin öngörüldüğü açıklanmıştır.
21.08.1988 tarihli ve 19906 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 88/13180 sayılı Bakanlar Kurululu Kararı ile; Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığının Yurt Dışında Şirket Kurmasına ve Kurulmuş Şirketlere İştirak Etmesine ekli Kararda belirtilen esaslar çerçevesinde izin verilmesi kararlaştırılmış, eki Kararın 1. maddesinde; "Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı; Türkiye'nin petrol ihtiyacının karşılanmasına katkıda bulunmak, uluslararası ticaret alanında konuları ile ilgili olarak faaliyette bulunmasını temin etmek ve yurt dışı petrol ameliyelerini ve ticaretini icabında kuracağı bu şirket vasıtasıyla yürütmek amacıyla yurt dışında yabancı devlet mevzuatına göre petrol ameliyeleri ve ticareti (arama, sondaj, üretim, taşıma, pazarlama, servis hizmetleri ve rafinaj gibi) konularında faaliyet gösterecek bir şirket kurabilir, gerektiğinde kurulmuş şirketlere, o şirkette yönetim kurulunda temsilci bulundurma hakkı veren bir nispetle iştirak edebilir, kararına yer verilmiştir.
BOTAŞ Ana Statüsünde de, "Türkiye içinde ve dışında her türlü petrol ve petrol ürünleri ile doğal gaz boru hatlarını inşa etmek, ettirmek, inşa edilmiş boru hatlarını devralmak, satın almak veya kiralamak, boru hatları ile petrol, petrol ürünleri ve doğal gaz nakliyatında bulunmak ve anılan boru hatlarında nakledilecek ham petrol ve doğal gazı satın almak ve satmak, yurt dışında petrol ve doğal gazın teminine yönelik arama, sondaj, üretim, taşıma, depolama ve rafinaj gibi tüm petrol ameliyelerini yapmak amacı ile tüzel kişiliğine sahip, faaliyetlerinde özerk ve sorumluluğu sermayesiyle sınırlı bir İktisadi Devlet Teşekkülü olarak kurulmuş olduğu belirtilmiş, Şirketin bu amaca ulaşabilmesi için(...), "2. Yurt dışında arama, sondaj, üretim, taşıma, depolama ve rafinaj gibi tüm petrol ameliyelerini yapar, yaptırır. Bu faaliyetler için gerekli makina, kara ve deniz araçları ile teçhizatını inşa, imal ettirebilir, ithal edebilir veya sair şekillerde, üzerinde aynî haklar tesis edebilir. Bu hususlarla ilgili olarak patent haklan tesis edebilir, bu haklan satabilir. Patent hakları satın alabilir." kurala bağlanmıştır.
Daha sonra 22.01.2013 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 2012/4152 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile TPIC kuruluşuna dair BKK yeniden düzenlenmiş ve 1. maddesinde; Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş., Türkiye'nin petrol ihtiyacının karşılanmasına katkıda bulunmak, uluslararası ticaret alanında faaliyette bulunmasını temin etmek, petrol ameliyeleri (arama, sondaj, üretim, taşıma, pazarlama, saha hizmetleri ve rafinaj gibi) ve petrol ticareti ile jeotermal ameliyelerini icabında kuracağı şirket vasıtası ile yürütmek amacıyla, yabancı devlet mevzuatına göre faaliyet göstermek üzere yurtdışında bir şirket kurabilir, gerektiğinde kurulmuş şirketlere, o şirkette yönetim kurulunda temsilci bulundurma hakkı veren bir nispetle iştirak edebilir, şeklinde yeniden düzenlenmiştir.

Dosyanın incelenmesinden; ... günlü, ... sayılı Bakanlar Kurulu Kararının TPAO'ya verdiği yetkiye dayalı olarak 07/12/1988 tarihinde Kanal Adaları, Jersey merkezli TPİC'in kurulduğu, 22/01/2013 günlü, 28536 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan ... günlü, ... sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla; TPAO'ya bağlı TPİC'in, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının ... günlü, ... sayılı yazısına istianden Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş.'ne (BOTAŞ) devredilmesine karar verildiği, TPAO Yönetim Kurulu'nca alınan ... günlü, ... sayılı kararda özetle, "ortaklığın petrol ve doğalgaz sektöründe arama-üretim şirketi olarak yapılanmasının yanında sondaj, workover, kuyu tamamlama ve jeofizik operasyonları gibi servis hizmetlerini de kendi personeli, ekipman ve malzemeleri ile gerçekleştiren bir organizasyonun bulunduğu, oysa uluslararası sektör uygulamalarına bakıldığında dünyanın önde gelen arama-üretim şirketlerinin bu kapsamdaki servis işlerini dış alımla karşıladığı ve şirketlerin kendi yapılarında servis hizmetleri sağlayan organizasyonlara bu işlerin planlanması ve denetlenmesi dışında yer vermediğinin görüldüğü, bu iki faaliyetin aynı bünyede bulundurulmasının çok sayıda engeli birlikte getirdiği, asıl iştigal konusu olan arama-üretim faaliyetlerine odaklanılamadığı etkin bir maliyet-çıktı-verimlilik yönteminin geliştirilemediği, diğer tüm arama-üretim şirketleri için değişken maliyet sayılan pek çok giderin kendileri için sabit maliyet teşkil ettiği, petrol sektörünün durgun olduğu dönemde servisle ilgili edinilen varlıkların aktif bir şekilde kullanılamadığı ve atıl stok maliyeti doğurduğu ve ekipmanların aşınmaya uğradığı, ekipmanların bakımları, yedeklerinin tutulması gibi işlemlerin de önemli maliyetler doğurduğu, bu nedenle söz konusu servis hizmetlerinin uluslararası endüstri uygulamalarına paralel olarak hizmet satın alma yoluyla temin edilmesinin elzem hale geldiği, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile birlikte yürütülen çalışmalar dikkate alındığında, TPİC üzerinden servis hizmeti alınması halinde maliyetlerin optimize edileceği ve varlıkların etkin bir şekilde yönetileceği, TPİC'in 2007 yılından beri yurtiçi ve yurtdışında çok sayıda servis projesini ifa ettiği, servislerin TPİC'te toplanması halinde TPİC'in güçlü bir servis şirketi olacağı ve TPAO'nun da asıl faaliyet alanı olan arama ve üretim projelerine yoğunlaşabileceği, bu sebeplerle TPAO'ya ait workover, kuyu tamamlama ve jeofizik operasyonları servis hizmeti işlerine ait her türlü araç, iş makinası, kule, gemi, diğer her türlü ekipman, malzeme, sondaj park sahalarının ve müştemilatının BOTAŞ'a ait TPİC'e devri ve TPİC'in yurt içinde ve yurt dışında doğrudan sahip olduğu petrol arama ve işletme ruhsatları veya bu ruhsatlardaki hisseleri, tüm hak ve yükümlülükleri ile birlikte TPAO’ya bedelsiz olarak devri için Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına başvurulması, ayrıca ortaklığın Ana Statüsünün 4. maddesinin tadil edilmesi" hususlarına yer verildiği, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın Başbakanlığa gönderdiği 01/06/2017 günlü, 15486 sayılı yazı ile TPAO Yönetim Kurulu'nun yukarıda belirtilen kararındaki gerekçeler doğrultusunda TPAO'ya ait servis hizmetlerinde kullanılan varlıkların TPİC'e; TPİC'in yurt içinde ve yurt dışında doğrudan sahip olduğu petrol arama ve işletme ruhsatları veya bu ruhsatlardaki hisseleri, tüm hak ve yükümlülüklerinin ise TPAO'ya devri konusunda 233 sayılı KHK'nin 54. maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu kararının alınmasının istenilmesi üzerine dava konusu Bakanlar Kurulu Kararının alındığı anlaşılmaktadır.
233 sayılı KHK'nin 54. maddesinin 3. fıkrasındaki düzenleme dikkate alındığında, kamu iktisadi teşebbüslerine ait işletmelerin atıl durumda bulunan varlıkları, sadece genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri ve diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu iktisadi teşebbüslerine bedelsiz veya bedeli karşılığında devredilebilmesi mümkündür, Teşebbüslerin, bu Kanun Hükmünde Kararname hükümleriyle bağlı olmaksızın yurt dışında şirket kurmalarına ve kurulmuş şirketlere iştirak etmelerine izin vermeye ve bu konularda ilgili esasları kurumlar itibariyle belirlemeye (Bakanlar Kurulu) Cumhurbaşkanı'nın yetkilendirilmiştir ve bu kapsamda 21.08.1988 tarihli Resmi Gazete de yayımlanın 88/13180 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile yurt dışında yabancı devlet mevzuatına göre petrol ameliyeleri ve ticareti(arama, sondaj, üretim, taşıma, pazarlama, servis hizmetleri ve rafinaj gibi) konularında faaliyet gösterecek, şirketin sermayesinin yarıdan fazlasının TPAO'na ait olacağı bir şirket kurulmuş, ... tarihl ve ... sayılı BKK ile TPİC'in BOTAŞ' a devrinde şirket sermayesinin artırılmasına ve artırımın tamamının nakden ve defaten TPAO nun özkaynaklarından ödenmesine, ödemeyi müteakip bedelsiz olarak BOTAŞ'a devredilmesine karar verildiği dikkate alındığında, sermayesinin yarıdan fazlası TPAO'na ait olarak kurulmuş bir şirketin 233 sayılı KHK'ye tabi İktisadi Devlet Teşekkülü olarak yapılandırılan TPAO nın kuruluş amaç ve faaliyetlerini doğrudan doğruya ve müessese, bağlı ortaklık, iştirak ve diğer birimleri eliyle yerine getirmesinin mevzuatı ile mümkün kılınmıştır.
Bu itibarla; uluslararası işleyiş de değerlendirilerek, bir arama ve üretim şirketi olarak faaliyet gösteren TPAO'nun daha etkin ve verimli bir faaliyet yürütebilmesi amacıyla, bünyesinde bulundurduğu, sondaj, kuyu tamamlama ve jeofizik operasyonları ve servis hizmetlerini de yürütmesi halinde maliyetler göz önünde bulundurularak, söz konusu hizmetlerin, arama ve üretim faaliyetinden ayrılarak, kamu sermayesi ile kurulan TPİC,e devrinde hukuka aykırılık bulunmamıştır.
Öte yandan, çalışanların devri konusunda da inceleme yapılmadığı iddiasına yönelik olarak; TPAO ve TPIC arasında 18.12.2017 tarihinde imzalanan Servis İşlerinin Devrine ve Çalışmaya İlişkin Protokolün 4.12. maddesinde; TPIC'in TP'den personel talep etmesi durumunda ilgili personelin kabulü halinde personelin tüm işçilik hak ve alacakları ödendiğine dair ikale sözleşmesi ile iş akdi sona erdirilmek suretiyle geçişi sağlanır" kuralı dikkate alındığında geçiş için personelin kabulü esas alınmıştır.

Açıklanan nedenlerle, davanın reddi gerektiği, düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince duruşma için taraflara önceden bildirilen 26/11/2020 tarihinde, davacı vekili Av. …'ın, davalı … vekili Hukuk Müşaviri …'ın ve davalı … Bakanlığı vekili Hukuk Müşaviri …'nun geldiği, Danıştay Savcısının hazır olduğu görülmekle, açık duruşmaya başlandı. Taraflara usulüne uygun olarak söz verilerek dinlendikten ve Danıştay Savcısının düşüncesi alındıktan sonra taraflara son kez söz verilip, duruşma tamamlandı. Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Dava, 20/07/2017 tarih ve 30129 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı'nın (TPAO) sondaj, workover, kuyu tamamlama ve jeofizik operasyonları servis hizmeti işlerine ait her türlü araç, iş makinası, kule, gemi, diğer her türlü ekipman, malzeme, sondaj park sahalarının ve müştemilatının Turkish Petroleum International Company Limited Şirketi'ne (TPIC) devrine ilişkin ... tarih ve ... sayılı Bakanlar Kurulu kararının iptali istemiyle açılmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE :
İlgili Mevzuat:
233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin "Teşebbüslerin amaç ve faaliyet alanları" başlıklı 54. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte bulunan 3. fıkrasında, "Kamu iktisadi teşebbüslerine ait işletmelerin atıl durumda bulunan varlıklarının genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri ve diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu iktisadi teşebbüslerine bedelsiz veya rayiç bedelin altında devri, teşebbüs yönetim kurulunun teklifi üzerine; devre konu varlıkların rayiç bedelinin 10.000.000 TL’nin altında olması durumunda ilgili bakanın onayı, bu tutarın üzerinde olması durumunda ise Bakanlar Kurulu'nca alınacak karar ile gerçekleştirilir. 10.000.000 TL’lik tutar her yıl yeniden değerleme oranına göre arttırılır. ..." hükmüne; "İstisnalar" başlıklı 58. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte bulunan 3. fıkrasında; "Teşebbüslerin, bu Kanun Hükmünde Kararname hükümleriyle bağlı olmaksızın yurt dışında şirket kurmalarına ve kurulmuş şirketlere iştirak etmelerine izin vermeye ve bu konularda ilgili esasları kurumlar itibariyle belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkilidir." hükmüne yer verilmiştir.
21/08/1988 tarih ve 19906 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan ... tarihl ve ... sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla TPAO'nun 233 sayılı KHK'nin 58. maddesinin 3. fıkrası uyarınca yurt dışında şirket kurmasına ve kurulmuş şirketlere iştirak etmesine karar ekinde belirtilen esaslar çerçevesinde izin verilmiş olup, Karar eki esasların 1. maddesinde "Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı; Türkiye'nin petrol ihtiyacının karşılanmasına katkıda bulunmak, uluslararası ticaret alanında konulan ile ilgili olarak faaliyette bulunmasını temin etmek ve yurt dışı petrol ameliyelerini ve ticaretini icabında kuracağı bu şirket vasıtasıyla yürütmek amacıyla yurt dışında yabancı devlet mevzuatına göre petrol ameliyeleri ve ticareti (arama, sondaj, üretim, taşıma, pazarlama, servis hizmetleri ve rafinaj gibi) konularında faaliyet gösterecek bir şirket kurabilir, gerektiğinde kurulmuş şirketlere, o şirkette yönetim kurulunda temsilci bulundurma hakkı veren bir nispetle iştirak edebilir." hükmü; 2. maddesinde ise, "Şirketin merkezi Kanal Adaları, Jersey'dir. Şirketin nominal sermayesi 3 Milyon U.S. Dolarıdır. Şirketin sermayesinin yarıdan fazlası Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığına ait olup, şirketin kuruluş esasları ve sermaye kompozisyonu yabancı mevzuatın gerektirdiği şekil ve şartlara göre, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Yönetim Kurulunca düzenlenir ve kurulacak şirketin nominal sermayesine mahsuben ödenecek miktar, ihtiyaca göre Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Yönetim Kurulunca tespit edilir." hükmü yer almıştır.
22/01/2013 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 2012/4152 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığına bağlı Turkish Petroleum International Company Limited Şirketinin Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketine devredilmesine karar verilmiş, 21/08/1988 tarih ve 19906 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan ... tarihl ve ... sayılı Bakanlar Kurulu Kararının eki Kararın 1. maddesi, "Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş.; Türkiye'nin petrol ihtiyacının karşılanmasına katkıda bulunmak, uluslararası ticaret alanında faaliyette bulunmasını temin etmek, petrol ameliyeleri (arama, sondaj, üretim, taşıma, pazarlama, saha hizmetleri ve rafinaj gibi) ve petrol ticareti ile jeotermal ameliyelerini icabında kuracağı şirket vasıtası ile yürütmek amacıyla, yabancı devlet mevzuatına göre faaliyet göstermek üzere yurtdışında bir şirket kurabilir, gerektiğinde kurulmuş şirketlere, o şirkette yönetim kurulunda temsilci bulundurma hakkı veren bir nispetle iştirak edebilir." şeklinde yeniden düzenlenmiştir.

Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Ana Statüsünün; 4. maddesinde, Kamu petrol sektörünü merkezi plânlama ve koordinasyon ilkeleri dahilinde organize etmek ve bu suretle sektörü verimli, uyumlu ve memleket ihtiyaçlarını karşılamakta etkin duruma getirmek ve Petrol Kanununda tanımlanan petrol ameliyeleri ile dağıtım ve pazarlama faaliyetlerinde bulunmak ve Jeotermal enerji üretimini geliştirmek, sermaye birikimi sağlayarak öncelikle petrol arama ve üretiminde yatırım kaynağı yaratmak amacı ile teşkil edilen TPAO'nın faaliyet konuları: 1- Devletin genel enerji ve petrol politikası dahilinde yurt içinde ve gerektiğinde yurt dışında arama, sondaj, üretim, taşıma, depolama ve rafinaj gibi tüm petrol ameliyelerini yapmak, 2- Jeotermal aramaları yapmak ve üretim tesisleri kurmak, 3-Hampetrol, tabii gaz ve petrol ürünleri ithal ve ihraç etmek, 4- Petrol ürünlerinin ihtiyaca göre bölgeler arasında dengeli bir şekilde dağıtılmasını ve yurt içinde veya yurt dışında depolanıp pazarlanmasını sağlamak, 5- Yurt içinde ve dışında mühendislik ve laboratuar ve servis hizmetlerini yürütmek, kurulmuş veya kurulacak ortaklıklara iştirak etmek veya ayrılmak, (...) olarak sayılmıştır.
TPAO'nun bu amaç ve faaliyetlerini doğrudan doğruya ve müessese, bağlı ortaklık, iştirak ve diğer birimleri eliyle yerine getireceği, TPAO amaç ve faaliyet konularının, Yüksek Planlama Kurulu kararı ile değiştirilebileceği, kuralı getirilmiştir.
Ana Statünün 4. maddesinin 1. bendindeki "sondaj" ibaresi ile 5. bendindeki "ve servis" ibaresi, 24/07/2017 tarihli Türkiye Ticaret Sicil Gazetesinde yayımlanan; 23/06/2017 tarihli 2017/T-5 sayılı Yüksek Planlama Kurulu kararı ile çıkarılmıştır.
Ana Statüde yapılan değişiklik gerekçesinde, TPAO'nın, ülkemizin kamu sermayeli yegane arama ve üretim şirketi olarak faaliyet gösterdiği, TP'nin petrol ve doğalgaz sektöründe, bir arama-üretim şirketi olarak yapılanmasının yanında, Sondaj, workover, kuyu tamamlama ve jeofizik operasyonları gibi servis hizmetlerini de gerçekleştiren bir organizasyonunun bulunduğu, oysa uluslararası sektöre bakıldığında dünyanın önde gelen arama ve üretim şirketlerinin bu kapsamdaki servis işlerini dış alımlarla karşıladığı ve bu şirketlerin kendi yapılarında servis hizmetlerini sağlayan organizasyonlara yer vermediğinin görüldüğü, bir arama ve üretim şirketinin servis işlerini gerçekleştiren yapıları bünyesinde bulundurmasının, çok sayıda engeli beraberinde getirdiği, asıl yoğunlaşması gereken arama ve üretim işlerine odaklanamadığı, bununla birlikte servis işleri bünyede bulundurulduğu için arama ve üretim projelerinde etkin bir maliyet yönetimi de gerçekleştirilemediği, (...) TP'nın organizasyon yapısı içinde yer alan servis operasyonlarının TP'nin yapısı dışında servis hizmetlerinin gerektirdiği organizasyon yapısının ve çalışma düzenin uygulandığı ve uluslararası endüstri uygulamalarına sahip bir yapı tarafından icra edilmesinin elzem hale geldiği, söz konusu servis hizmetlerinin BOTAŞ Genel Müdürlüğünün alt şirketi olan TPİC'e devredilmesinin öngörüldüğü açıklanmıştır.
... tarih ve ... sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile; Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığının sondaj, workover, kuyu tamamlama ve jeofizik operasyonları servis hizmeti işlerine ait her türlü araç, iş makinesi, kule, gemi dığer her türlü ekipman, malzeme, sondaj park sahalarının ve müştemilatının, Turkish Petroleum International Company Limited Şirketine devredilmesine ilişkin Ekli Karar yürürlüğe konulmuş, sözkonusu Kararnamenin eki Kararın 1. maddesinde, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TP)'nın sondaj, workover, kuyu tamamlama ve jeofizik operasyonları servis hizmeti işlerine ait her türlü araç, iş makinesi, kule, gemi diğer her türlü ekipman, malzeme, sondaj park sahaları ve müştemilatı, Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş. Genel Müdürlüğüne ait Turkish Petroleum International Company Limited Şirketi (TPIC)'ne, kayıtlı defter değeri üzerinden bedelsiz olarak devredileceği, devredilen servis hizmet işlerinde kullanılan taşınmazların da kayıtlı defter değeri üzerinden bedelsiz olarak TPIC'in kullanımına tahsis edileceği; 2. maddesinde, TPIC'in yurt içinde ve yurt dışında doğrudan sahip olduğu petrol arama ve işletme ruhsatları veya bu ruhsatlardaki hisselerinin, tüm hak ve yükümlülükleri ile birlikte TP'ye bedelsiz olarak devredileceği, yurt içindeki ruhsatların devir işlemlerinin ... tarih ve ... sayılı Türk Petrol Kanunu hükümleri, yurt dışındaki ruhsatların devir işlemleri ilgili ülke mevzuatı kapsamında TP ve TPIC tarafından ikmal edileceği; 3. maddesinde, (1) a)TP ile TPIC arasında 20 Mayıs 2013 tarihinde imzalanan işbirliği anlaşması kapsamındaki ruhsatlara ilişkin petrol gelir paylaşımı hükümleri. b) TP sondaj, workover, kuyu tamamlama ve jeofizik operasyonları servis hizmeti işlerinde çalışan personelin TPIC'e geçişiyle ilgili süreçler ve uygulamalar. c) TP'nin, yurt içi-yurt dışı, onshore, offshore sondaj, workover, kuyu tamamlama ve jeofizik operasyonlarına ilişkin yaptıracağı hizmetlerin ücretleri mukabilinde TPIC tarafından yapılması, hususlarının TP ile TPIC arasında devir ve çalışma protokollerinde belirleneceği, (2) Devir ve çalışma protokollerinin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının koordinasyonunda TP ve TPIC yetkililerinden oluşacak bir komisyon marifeti ile gerçekleştirileceği, hükme bağlanmıştır.
TPAO ve TPIC arasında 18/12/2017 tarihinde imzalanan Servis İşlerinin Devrine ve Çalışmaya İlişkin Protokolün 4.12. maddesinde; TPIC'in TP'den personel talep etmesi durumunda ilgili personelin kabulü halinde personelin tüm işçilik hak ve alacakları ödendiğine dair ikale sözleşmesi ile iş akdi sona erdirilmek suretiyle geçişinin sağlanacağı düzenlemesine yer verilmiştir.

Dava konusu Bakanlar Kurulu kararının incelenmesi:
Dosyanın incelenmesinden; ... tarihl ve ... sayılı Bakanlar Kurulu Kararının TPAO'ya verdiği yetkiye dayalı olarak 07/12/1988 tarihinde Kanal Adaları, Jersey merkezli TPİC'in kurulduğu, 22/01/2013 tarih ve 28536 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 24/12/2012 tarih ve 2012/4152 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla; TPAO'ya bağlı TPİC'in, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının ... tarih ve ... sayılı yazısına istinaden Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş.'ne (BOTAŞ) devredilmesine karar verildiği, TPAO Yönetim Kurulu'nca alınan ... tarih ve ... sayılı kararda özetle, "ortaklığın petrol ve doğalgaz sektöründe arama-üretim şirketi olarak yapılanmasının yanında sondaj, workover, kuyu tamamlama ve jeofizik operasyonları gibi servis hizmetlerini de kendi personeli, ekipman ve malzemeleri ile gerçekleştiren bir organizasyonun bulunduğu, oysa uluslararası sektör uygulamalarına bakıldığında dünyanın önde gelen arama-üretim şirketlerinin bu kapsamdaki servis işlerini dış alımla karşıladığı ve şirketlerin kendi yapılarında servis hizmetleri sağlayan organizasyonlara bu işlerin planlanması ve denetlenmesi dışında yer vermediğinin görüldüğü, bu iki faaliyetin aynı bünyede bulundurulmasının çok sayıda engeli birlikte getirdiği, asıl iştigal konusu olan arama-üretim faaliyetlerine odaklanılamadığı etkin bir maliyet-çıktı-verimlilik yönteminin geliştirilemediği, diğer tüm arama-üretim şirketleri için değişken maliyet sayılan pek çok giderin kendileri için sabit maliyet teşkil ettiği, petrol sektörünün durgun olduğu dönemde servisle ilgili edinilen varlıkların aktif bir şekilde kullanılamadığı ve atıl stok maliyeti doğurduğu ve ekipmanların aşınmaya uğradığı, ekipmanların bakımları, yedeklerinin tutulması gibi işlemlerin de önemli maliyetler doğurduğu, bu nedenle söz konusu servis hizmetlerinin uluslararası endüstri uygulamalarına paralel olarak hizmet satın alma yoluyla temin edilmesinin elzem hale geldiği, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile birlikte yürütülen çalışmalar dikkate alındığında, TPİC üzerinden servis hizmeti alınması halinde maliyetlerin optimize edileceği ve varlıkların etkin bir şekilde yönetileceği, TPİC'in 2007 yılından beri yurtiçi ve yurtdışında çok sayıda servis projesini ifa ettiği, servislerin TPİC'te toplanması halinde TPİC'in güçlü bir servis şirketi olacağı ve TPAO'nun da asıl faaliyet alanı olan arama ve üretim projelerine yoğunlaşabileceği, bu sebeplerle TPAO'ya ait workover, kuyu tamamlama ve jeofizik operasyonları servis hizmeti işlerine ait her türlü araç, iş makinası, kule, gemi, diğer her türlü ekipman, malzeme, sondaj park sahalarının ve müştemilatının BOTAŞ'a ait TPİC'e devri ve TPİC'in yurt içinde ve yurt dışında doğrudan sahip olduğu petrol arama ve işletme ruhsatları veya bu ruhsatlardaki hisseleri, tüm hak ve yükümlülükleri ile birlikte TPAO’ya bedelsiz olarak devri için Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına başvurulması, ayrıca ortaklığın Ana Statüsünün 4. maddesinin tadil edilmesi" hususlarına yer verildiği, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın Başbakanlığa gönderdiği ... tarihl ve ... sayılı yazı ile TPAO Yönetim Kurulu'nun yukarıda belirtilen kararındaki gerekçeler doğrultusunda TPAO'ya ait servis hizmetlerinde kullanılan varlıkların TPİC'e; TPİC'in yurt içinde ve yurt dışında doğrudan sahip olduğu petrol arama ve işletme ruhsatları veya bu ruhsatlardaki hisseleri, tüm hak ve yükümlülüklerinin ise TPAO'ya devri konusunda 233 sayılı KHK'nin 54. maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu kararının alınmasının istenilmesi üzerine dava konusu Bakanlar Kurulu Kararının alındığı anlaşılmaktadır.
233 sayılı KHK'nin 54. maddesinin 3. fıkrasındaki düzenleme dikkate alındığında, kamu iktisadi teşebbüslerine ait işletmelerin atıl durumda bulunan varlıklarının, genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri ve diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu iktisadi teşebbüslerine bedelsiz veya bedeli karşılığında devredilebilmesi mümkündür. Teşebbüslerin, bu Kanun Hükmünde Kararname hükümleriyle bağlı olmaksızın yurt dışında şirket kurmalarına ve kurulmuş şirketlere iştirak etmelerine izin vermeye ve bu konularda ilgili esasları kurumlar itibariyle belirlemeye (Bakanlar Kurulu) Cumhurbaşkanı yetkilendirilmiştir ve bu kapsamda 21/08/1988 tarihli Resmi Gazete de yayımlanın 88/13180 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile yurt dışında yabancı devlet mevzuatına göre petrol ameliyeleri ve ticareti(arama, sondaj, üretim, taşıma, pazarlama, servis hizmetleri ve rafinaj gibi) konularında faaliyet gösterecek, şirketin sermayesinin yarıdan fazlasının TPAO'na ait olacağı bir şirket kurulmasına izin verildiği, sermayesinin tamamı TPAO'ya ait olan TPİC kurulduğu, ... tarihli ve ... sayılı BKK ile TPİC'in BOTAŞ' a devrinde şirket sermayesinin artırılmasına ve artırımın tamamının nakden ve defaten TPAO'nun özkaynaklarından ödenmesine, ödemeyi müteakip bedelsiz olarak BOTAŞ'a devredilmesine karar verildiği dikkate alındığında, sermayesinin tamamı 233 sayılı KHK'ye tabi İktisadi Devlet Teşekkülü olan TPAO'na ait olarak kurulan ve sonrasında yine 233 sayılı KHK'ye tabi İktisadi Devlet Teşekkülü olan BOTAŞ'a devredilen TPIC'in 233 sayılı KHK'nin 54. maddesinin 3. fıkrası kapsamında olduğu değerlendirilmektedir.
Bu itibarla; uluslararası işleyiş ve uygulamalar ile uluslararası şirket yapılanmaları da değerlendirilerek, bir arama ve üretim şirketi olarak faaliyet gösteren TPAO'nun daha etkin ve verimli bir faaliyet yürütebilmesi amacıyla maliyetler de göz önünde bulundurularak, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Ana Statüsünde yapılan değişiklik nedeniyle atıl hale gelen TPAO'nun bünyesinde bulundurduğu, sondaj, kuyu tamamlama ve jeofizik operasyonları ve servis hizmetlerinin, arama ve üretim faaliyetlerinden ayrılarak, kamu sermayesi ile kurulan TPİC'e devrinde hukuka aykırılık bulunmamıştır.
Öte yandan, davacı sendika tarafından üyesi olan çalışanların kazanılmış haklarını kaybedecekleri, bu devir nedeniyle olumsuz etkilenecekleri ileri sürülmüşse de; TPAO ve TPIC arasında 18/12/2017 tarihinde imzalanan Servis İşlerinin Devrine ve Çalışmaya İlişkin Protokolün 4.12. maddesinde; TPIC'in TP'den personel talep etmesi durumunda ilgili personelin kabulü halinde personelin tüm işçilik hak ve alacakları ödendiğine dair ikale sözleşmesi ile iş akdi sona erdirilmek suretiyle geçişinin sağlanacağı düzenlemesine yer verildiği, geçiş için personelin kabulü esas alındığı anlaşıldığından dava konusu kararda bu yönüyle de hukuka aykırılık görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. 20/07/2017 tarih ve 30129 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı'nın (TPAO) sondaj, workover, kuyu tamamlama ve jeofizik operasyonları servis hizmeti işlerine ait her türlü araç, iş makinası, kule, gemi, diğer her türlü ekipman, malzeme, sondaj park sahalarının ve müştemilatının Turkish Petroleum International Company Limited Şirketi'ne (TPIC) devrine ilişkin ... tarih ve ... sayılı Bakanlar Kurulu kararının iptali istemiyle açılan DAVANIN REDDİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca duruşmalı işler için belirlenen … TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idarelere verilmesine,
4. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğinden itibaren 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 26/11/2020 tarihinde oy çokluğuyla karar verildi.

(X)-KARŞI OY :

Dava; 20/07/2017 tarih ve 30129 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı'nın (TPAO) sondaj, workover, kuyu tamamlama ve jeofizik operasyonları servis hizmeti işlerine ait her türlü araç, iş makinası, kule, gemi, diğer her türlü ekipman, malzeme, sondaj park sahalarının ve müştemilatının Turkish Petroleum International Company Limited Şirketi'ne (TPIC) devrine ilişkin ... tarih ve ... sayılı Bakanlar Kurulu Kararının iptali istemiyle açılmıştır.
233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin (233 sayılı KHK) "Kapsam ve Amaç" başlıklı 1. maddesinde, "Bu Kanun Hükmünde Kararname, iktisadi devlet teşekkülleri ile kamu iktisadi kuruluşlarını ve bunların müesseselerini, bağlı ortaklıklarını ve iştiraklerini kapsar." denilmiş; "Tanımlar ve kısaltmalar" başlıklı 2. maddesinde, kamu iktisadi teşebbüsünün; iktisadi devlet teşekkülü ile kamu iktisadi kuruluşunun ortak adı olduğu; iktisadi devlet teşekkülünün; sermayesinin tamamı devlete ait, iktisadi alanda ticari esaslara göre faaliyet göstermek üzere kurulan, kamu iktisadi teşebbüsünü; kamu iktisadi kuruluşunun; sermayesinin tamamı devlete ait olup tekel niteliğindeki mal ve hizmetleri kamu yararı gözeterek üretmek ve pazarlamak üzere kurulan ve gördüğü bu kamu hizmeti dolayısıyla ürettiği mal ve hizmetler imtiyaz sayılan kamu iktisadi teşebbüsünü; müessesenin; sermayesinin tamamı bir iktisadi devlet teşekkülüne veya kamu iktisadi kuruluşuna ait olup, ona bağlı işletme veya işletmeler topluluğunu; bağlı ortaklığın; sermayesinin yüzde ellisinden fazlası iktisadi devlet teşekkülüne veya kamu iktisadi kuruluşuna ait olan işletme veya işletmeler topluluğundan oluşan anonim şirketleri; iştirakin; iktisadi devlet teşekküllerinin veya kamu iktisadi kuruluşlarının veya bağlı ortaklıklarının, sermayelerinin en az yüzde onbeşine, en çok yüzde ellisine sahip bulundukları anonim şirketleri ifade ettiği belirtilmiş; "Teşebbüslerin amaç ve faaliyet alanları" başlıklı 54. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte bulunan 3. fıkrasında, "Kamu iktisadi teşebbüslerine ait işletmelerin atıl durumda bulunan varlıklarının genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri ve diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu iktisadi teşebbüslerine bedelsiz veya rayiç bedelin altında devri, teşebbüs yönetim kurulunun teklifi üzerine; devre konu varlıkların rayiç bedelinin 10.000.000 TL’nin altında olması durumunda ilgili bakanın onayı, bu tutarın üzerinde olması durumunda ise Bakanlar Kurulu'nca alınacak karar ile gerçekleştirilir. 10.000.000 TL’lik tutar her yıl yeniden değerleme oranına göre arttırılır..." hükmüne; "Devlet malı sayılma" başlıklı 57. maddesinde, "Teşebbüslerin, müesseselerin, işletmelerin ve bağlı ortaklıkların malları ve her çeşit mevcutları aleyhine işlenen suçlar, Devlet malı aleyhine işlenmiş sayılır. Bu suçlara Türk Ceza Kanunundaki cezalar uygulanır." hükmüne; "İstisnalar" başlıklı 58. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte bulunan 3. fıkrasında, "Teşebbüslerin, bu Kanun Hükmünde Kararname hükümleriyle bağlı olmaksızın yurt dışında şirket kurmalarına ve kurulmuş şirketlere iştirak etmelerine izin vermeye ve bu konularda ilgili esasları kurumlar itibariyle belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkilidir." hükmüne yer verilmiştir.
Öte yandan, 21/08/1988 tarih ve 19906 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan ... tarihl ve ... sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla TPAO'nun 233 sayılı KHK'nin 58. maddesinin 3. fıkrası uyarınca yurt dışında şirket kurmasına ve kurulmuş şirketlere iştirak etmesine karar ekinde belirtilen esaslar çerçevesinde izin verilmiş olup, Karar eki esasların 1. maddesinde "Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı; Türkiye'nin petrol ihtiyacının karşılanmasına katkıda bulunmak, uluslararası ticaret alanında konulan ile ilgili olarak faaliyette bulunmasını temin etmek ve yurt dışı petrol ameliyelerini ve ticaretini icabında kuracağı bu şirket vasıtasıyla yürütmek amacıyla yurt dışında yabancı devlet mevzuatına göre petrol ameliyeleri ve ticareti (arama, sondaj, üretim, taşıma, pazarlama, servis hizmetleri ve rafinaj gibi) konularında faaliyet gösterecek bir şirket kurabilir, gerektiğinde kurulmuş şirketlere, o şirkette yönetim kurulunda temsilci bulundurma hakkı veren bir nispetle iştirak edebilir." hükmü; 2. maddesinde ise, "Şirketin merkezi Kanal Adaları, Jersey'dir. Şirketin nominal sermayesi 3 Milyon U.S . Dolarıdır. Şirketin sermayesinin yarıdan fazlası Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığına ait olup, şirketin kuruluş esasları ve sermaye kompozisyonu yabancı mevzuatın gerektirdiği şekil ve şartlara göre, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Yönetim Kurulunca düzenlenir ve kurulacak şirketin nominal sermayesine mahsuben ödenecek miktar, ihtiyaca göre Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Yönetim Kurulunca tespit edilir." hükmü yer almıştır.
Dosyanın incelenmesinden; ... tarihl ve ... sayılı Bakanlar Kurulu Kararının TPAO'ya verdiği yetkiye dayalı olarak 07/12/1988 tarihinde Kanal Adaları, Jersey merkezli TPİC'in kurulduğu, 22/01/2013 tarih ve 28536 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 24/12/2012 tarih ve 2012/4152 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla TPAO'ya bağlı TPİC'in Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının ... tarih ve ... sayılı yazısına istianden Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş.'ne (BOTAŞ) devredilmesine karar verildiği, TPAO Yönetim Kurulu'nca alınan ... tarih ve ... sayılı kararda özetle, "ortaklığın petrol ve doğalgaz sektöründe arama-üretim şirketi olarak yapılanmasının yanında sondaj, workover, kuyu tamamlama ve jeofizik operasyonları gibi servis hizmetlerini de kendi personeli, ekipman ve malzemeleri ile gerçekleştiren bir organizasyonun bulunduğu, oysa uluslararası sektör uygulamalarına bakıldığında dünyanın önde gelen arama-üretim şirketlerinin bu kapsamdaki servis işlerini dış alımla karşıladığı ve şirketlerin kendi yapılarında servis hizmetleri sağlayan organizasyonlara bu işlerin planlanması ve denetlenmesi dışında yer vermediğinin görüldüğü, bu iki faaliyetin aynı bünyede bulundurulmasının çok sayıda engeli birlikte getirdiği, asıl iştigal konusu olan arama-üretim faaliyetlerine odaklanılamadığı, etkin bir maliyet-çıktı-verimlilik yönteminin geliştirilemediği, diğer tüm arama-üretim şirketleri için değişken maliyet sayılan pek çok giderin kendileri için sabit maliyet teşkil ettiği, petrol sektörünün durgun olduğu dönemde servisle ilgili edinilen varlıkların aktif bir şekilde kullanılamadığı ve atıl stok maliyeti oluşturduğu, aşınmaya uğradığı, bakım-onarım maliyetlerinin önemli bir yekün tuttuğu, bu nedenlerle söz konusu servis hizmetlerinin uluslararası endüstri uygulamalarına paralel olarak hizmet satın alma yoluyla temin edilmesinin elzem hale geldiği, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile birlikte yürütülen çalışmalar dikkate alındığında TPİC üzerinden servis hizmeti alınması halinde maliyetlerin optimize edileceği ve varlıkların etkin bir şekilde yönetileceği, TPİC'in 2007 yılından beri yurtiçi ve yurtdışında çok sayıda servis projesini ifa ettiği, servislerin TPİC'te toplanması halinde TPİC'in güçlü bir servis şirketi olacağı ve TPAO'nun da asıl faaliyet alanı olan arama ve üretim projelerine yoğunlaşabileceği, bu sebeplerle TPAO'ya ait workover, kuyu tamamlama ve jeofizik operasyonları servis hizmeti işlerine ait her türlü araç, iş makinası, kule, gemi, diğer her türlü ekipman, malzeme, sondaj park sahalarının ve müştemilatının BOTAŞ'a ait TPİC'e devri ve TPİC'in yurt içinde ve yurt dışında doğrudan sahip olduğu petrol arama ve işletme ruhsatları veya bu ruhsatlardaki hisseleri, tüm hak ve yükümlülükleri ile birlikte TPAO’ya bedelsiz olarak devri için Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına başvurulması, ayrıca ortaklığın Ana Statüsünün 4. maddesinin tadil edilmesi" hususlarına yer verildiği, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın Başbakanlığa gönderdiği ... tarih ve ... sayılı yazı ile TPAO Yönetim Kurulu'nun yukarıda belirtilen kararındaki gerekçeler doğrultusunda TPAO'ya ait servis hizmetlerinde kullanılan varlıkların TPİC'e; TPİC'in yurt içinde ve yurt dışında doğrudan sahip olduğu petrol arama ve işletme ruhsatları veya bu ruhsatlardaki hisseleri, tüm hak ve yükümlülüklerinin ise TPAO'ya devri konusunda 233 sayılı KHK'nin 54. maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu kararının alınmasının istenilmesi üzerine dava konusu Bakanlar Kurulu Kararının alındığı anlaşılmaktadır.
233 sayılı KHK'nin 54. maddesinin 3. fıkrasındaki düzenleme dikkate alındığında, kamu iktisadi teşebbüslerine ait işletmelerin atıl durumda bulunan varlıkları, sadece genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri ve diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu iktisadi teşebbüslerine bedelsiz veya bedeli karşılığında devredilebilmesi olanaklı olup, bu varlıkların anılan maddede sayılmayan statüdeki kurum ve kuruluşlara devri mümkün değildir.
Bu itibarla; sermayesinin tamamı BOTAŞ'a ait olduğu anlaşılan TPİC, kamu iktisadi teşebbüsü niteliğindeki TPAO'nun 233 sayılı KHK hükümleriyle bağlı olmaksızın yurt dışında kurduğu ve kurulduğu ülkenin mevzuatına tabi olarak faaliyet gösteren ve bu yönüyle malları ile mevcutları aleyhine işlenen suçlar, Devlet malı aleyhine işlenmiş suç olarak nitelendirilemeyecek bir şirket olup, 233 sayılı KHK'nin 54. maddesinde sayma yoluyla belirtilen genel yönetim kapsamındaki kamu idaresi, diğer kamu kurum ve kuruluşu ve kamu iktisadi teşebbüsü statüsünde değerlendirilebilecek bir kuruluş olmadığından, TPAO'ya ait sondaj, workover, kuyu tamamlama ve jeofizik operasyonları servis hizmeti işlerine ait her türlü araç, iş makinası, kule, gemi, diğer her türlü ekipman, malzeme, sondaj park sahalarının ve müştemilatının anılan madde kapsamında TPİC'e devri mümkün değildir.
Açıklanan nedenlerle, dava konusu 20/07/2017 tarih ve 30129 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan ... tarih ve ... sayılı Bakanlar Kurulu Kararının iptaline karar verilmesi gerektiği oyuyla davanın reddi yolundaki Daire kararına katılmıyoruz.