Danıştay 13. Daire 2015/2279 Esas 2020/3469 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No : 2015/2279
Karar No : 2020/3469

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Kaymakamlığı …

İSTEMİN_KONUSU : … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…; K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacıya ait Bolvadin ilçesi, Aydınlar Mahallesi, … Caddesi, No:… sayılı adresi ile müştemilatında ve … oto yıkama dükkanı ve müştemilatında emniyet görevlileri tarafından yapılan kontrolde tespit edilen aykırılıklar nedeniyle 4733 sayılı Kanun'un 8. maddesinin 5. fıkrasının (g) bendi uyarınca 7.612,00-TL, (o) bendi uyarınca 307,00-TL, (j) bendi uyarınca 5.000,00-TL ve (f) bendi uyarınca 5.000,00-TL idarî para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve …, …., … ve … sayılı Bolvadin Kaymakamlığı işlemleri ile mülkiyetin kamuya geçirilmesi kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; davacının da aralarında bulunduğu yedi şahısla ilgili olarak … Sulh Ceza Hakimliği'nin kararı ile arama ve el koyma işlemlerinin yapıldığı, 15/09/2014 tarihinde yapılan aramada sarmalık kıyılmış tütün, kurumdan belge almamış kişilerden alınan ve satış belgesi olmaksızın satışa sunulan sigara paketleri ile arz ambalajı bozuk ve bölünmüş tütün mamüllerinin ele geçirildiği, arama sonucunda ele geçirilen tütün mamüllerinin satışının 4733 sayılı Kanun'a uygun olmadığı, bu durumda, davacının bahsi geçen eylemlerinin karşılığı olan idari para cezalarıyla cezalandırılmasına yönelik dava konusu işlemlerde hukuka aykırılık bulunmadığı, öte yandan, mülkiyetin kamuya geçirilmesinin … Sulh Ceza Hakimliği'nin dosyası kapsamındaki 15/09/2014 tarihli el koyma işlemi yapılması kararı uyarınca gerçekleştirildiği görüldüğünden bu konuda 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu uyarınca karar verilebilmesi mümkün olmadığından davanın bu kısmının incelenmeksizin reddi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu idarî para cezaları yönünden davanın reddine, mülkiyetin kamu geçirilmesi kararıyla ilgili olarak davanın incelenmeksizin reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, kaçak sigara ve benzeri tütün mamulünün bulunmadığı, yaşam biçimleri nedeniyle ayrımcılığa uğradıklarını, davalı idarenin ceza verme yetkisinin bulunmadığı ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'NIN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kısmen kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Kaçak tütün mamulü satışı yapıldığı ihbarı üzerine 15/09/2014 tarihinde Afyonkarahisar İli, Bolvadin İlçesi, … Mahallesi, …. Sokak No:… adresinde oto yıkama faaliyetinde bulunan işyerine ve … Mahallesi, … Sk. No:… adresindeki davacının oğlu ile ikamet ettiği konuta denetime gidilmiştir.
Yapılan denetimde aynı tarihli tutanakta 200.000 adet … blue marka içi boş makaron, …-… markalı içi tütün doldurulmuş 288 adet sigara, 57 paket … marka kaçak sigara, 19 paket … marka kaçak sigara, 15 paket … marka kaçak sigara bulunduğu tespitlerine yer verilmiştir.
Bu ürünlere ilişkin alınan 03/11/2014 tarihli ekspertiz raporunda, … marka boş makaron, … ve … marka içi dolu makaronun piyasaya arz izni uygunluk belgesi alınan …, …, … marka sarmalık kıyılmış tütün ile birlikte piyasaya arz edilen makaron olduğu, düzenlemelere uygun olduğu, ancak Kuruma gönderilmiş hali ile yakalanmış olması hâlinde tütün mamulünün arz ambalajının bozulması veya bölünmesi suretiyle satış yapmaktan 4733 sayılı Kanun'un 8. maddesinin 5. fıkrasının (j) bendi kapsamında idari yaptırım uygulanması gerektiği, makaron içerisinde bulunan sarmalık kıyılmış tütünün Kurumdan izin alınmadan yasadışı olarak piyasaya sunulduğu, 4733 sayılı Kanun'un 8. maddesinin 5. fıkrasının (o) bendi kapsamında idari yaptırım uygulanması gerektiği, … marka ve … marka kaçak sigaraların Kurum tarafından iç piyasaya arz amaçlı ithalat izni verilen sigara olmadığı, kaçak olduğu, 4733 sayılı Kanun'un 8. maddesinin 5. fıkrasının (f) ve (g) bendi kapsamında idari yaptırım uygulanması gerektiği tespitlerine yer verilmiştir.
Bu tespitler üzerine davacı hakkında idarî para cezası uygulanmasına ilişkin 4 ayrı işlem ile mülkiyetin kamuya geçirilmesi kararı alınması üzerine söz konusu işlemlerin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.


İLGİLİ MEVZUAT:
4733 sayılı Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun'un 8. maddesinin 5. fıkrasının (f) bendinde, "Kurumdan belge almamış kişilerden ürün alan veya bu kişilere ürün satan ya da belgesinde belirtilen işyeri dışında satış yapan toptan veya perakende tütün mamulü, etil alkol, metanol veya alkollü içki satıcıları ya da açık içki satıcılarına bin Yeni Türk Lirasından onbin Yeni Türk Lirasına kadar idarî para cezası verilir." kuralı, (g) bendinde, "Kurumdan satış belgesi almadan tütün mamulleri, etil alkol, metanol ve alkollü içkilerin toptan satışını yapanlara ellibin Yeni Türk Lirası; perakende satışını yapanlara beşbin Yeni Türk Lirası idarî para cezası verilir" kuralı, 8. maddesinin 5. fıkrasının (o) bendinde, "Ticari amaçla sarmalık kıyılmış tütün üretenler ile satan veya satışa arz edenlere ürettikleri, sattıkları veya satışa arz ettikleri tütünün; 50 kilograma kadar (50 kilogram dâhil) olması halinde 250 TL., 50 kilogramdan 100 kilograma kadar (100 kilogram dâhil) olması halinde 500 TL., 100 kilogramdan 250 kilograma kadar (250 kilogram dâhil) olması halinde 1.500 TL., 250 kilogramdan 500 kilograma kadar (500 kilogram dâhil) olması halinde 3.000 TL., 500 kilogramdan fazla olması halinde 5.000 TL. İdari para cezası verilir." kuralı, 8.maddesinin 5. fıkrasının (j) bendinde "Yetkili olmadıkları halde, açık olarak içki satışı veya sunumu yapanlar ile satışa sunulan tütün mamulleri, etil alkol, metanol ve alkollü içkileri arz ambalajlarını bozmak veya bunları bölmek suretiyle satanlara bin Yeni Türk Lirasından onbin Yeni Türk Lirasına kadar idarî para cezası verilir." kuralına yer verilmiştir. Aynı maddenin 9. fıkrasında ise, 5. fıkranın (f) ve (g), (ı), (j) bentlerinde yazılı fiiller hakkında idarî yaptırım uygulamaya mahalli mülkî amirlerin yetkili olduğu kurala bağlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
1. Temyize konu Mahkeme kararının, dava konu işlemlerden mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilişkin kısmı yönünden davanın incelenmeksizin reddine ilişkin kısmında hukukî isabetsizlik bulunmamaktadır.
2. Temyize konu Mahkeme kararının, davacıya idarî para cezası verilmesine yönelik davanın reddine ilişkin kısmı yönünden:
Dosyanın incelenmesinden, 15/09/2014 tarihinde emniyet görevlilerince alınan ihbar neticesinde yapılan denetimde, oto yıkama yeri ve müştemilatında ve oturulan konutta 200.000 adet … blue marka içi boş makaron, … markalı içi tütün doldurulmuş 288 adet sigara, 57 paket … marka kaçak sigara, 19 paket … marka kaçak sigara, 15 paket … marka kaçak sigara tespit edilmiştir.
Söz konusu tespitlere istinaden idare tarafından dört adet yaptırım tutanağı düzenlenmiştir.


Söz konusu tespitler Kanun'da aranan fiillerin işlenmiş olabileceği noktasında şüphe oluştursa da idari para cezasına hükmetmek için bu tespitlerin tek başına yeterli olmadığı, fiillerin gerçekleştiğinin tam olarak ortaya konulması gerektiği, ceza verilmesine neden olan fiillerin ve karşılığındaki ihlal edilen kanun maddesinin her idari yaptırım tutanağı açısından ayrı ayrı gösterilmesi gerekirken dört tutanağa da bütün aykırılıkların yazıldığı görülmekte olup bu durumlar kanunilik ilkesinin bir sonucu olan hukuki belirlilik ilkesine aykırılık teşkil etmektedir.
4733 sayılı Kanun'un 8. maddesinin 5. fıkrasının (f) bendinde düzenlenen "Kurumdan belge almamış kişilerden ürün almak" fiilinden dolayı bir kimseye idari para cezası verilebilmesi bakımından, kaçak olduğu tespit edilmiş ürünlerin bu kişinin iş yerinde yakalanması, idari para cezasına hükmetmek için tek başına yeterli olmadığı, madde metninde belirtildiği şekilde tipe uygun fiilin gerçekleştirildiğinin tam olarak ortaya konulması gerektiği, anılan fiilin gerçekleştiğinin ortaya konulmasını sağlamak amacıyla davacının söz konusu tütün mamullerinin yetkisiz kişilerden aldığını ortaya koyan fatura, alım veya satım yapılan kişilere ilişkin tanık beyanı gibi delillere de başvurulması gerektiği, öte yandan Kanun'un (g) bendinde düzenlenen "Kurumdan satış belgesi almadan tütün mamullerinin toptan satışını yapmak", 8. maddesinin 5. fıkrasının (j) bendinde düzenlenen "Yetkili olmadıkları halde, ...satışa sunulan tütün mamulleri,....arz ambalajlarını bozmak veya bunları bölmek suretiyle satmak" fiillerinden ötürü idari para cezası verilebilmesi için bu fiillerin gerçekleştiğinin somut olarak tespit edilmek suretiyle olarak ortaya konulması gerektiği, davacının bunları satarken yakalanması veya bunları toptan sattığı kimselerin ifadelerinin alınması, bu konuda tanık beyanlarına yönünde bir takım ek araştırma ve soruşturma sonucunda somut tespitlere dayalı olarak fiilin açıkça sübut bulması hâlinde idarî yaptırım uygulanması gerektiği, ambalaj bozma fiili açısından ambalajların bozulduğunun görsel olarak dosyada fotoğraflanması ve bu hususta ilişkin Kurum uzmanının ekspretiz raporunda açıkça tespitin yer alması gerektiği, ekspertiz raporunda ise varsayıma dayalı yorum yapıldığı bu durumun tek başına fiilin işlenmiş sayılması için yeterli olmadığı ve aynı zamanda dava konusu idari yaptırım tutanağındaki ceza verilmesine neden olan kanunun ilgili maddeleri ile tespit edilen aykırı kabahat/fiil arası bağlantının ne şekilde kurulduğunun açık ve anlaşılır şekilde belirtilmediği görülmektedir.
Bu itibarla hukuki belirlilik ilkesi gereğince hukuki denetime imkân tanıyacak şekilde kabahat teşkil eden fiillerin somut ve açık bir şekilde tespit edilerek, karşılığı kanun maddesi ile uyumlu olup olmadığı, idari yaptırım tutanaklarında hangi kabahatin/fiilin kanunun hangi maddesinin ihlal ettiğinin somut olarak yazılıp yazılmadığı ve fiilinin kanunun ilgili maddesine uyumlu olup olmadığı ekspertiz raporu ile işlemler arasında bir çelişki bulunup bulunmadığı her fiil ve yaptırım açısından ayrı ayrı irdelenmek suretiyle karar verilmesi gerekirken gerekli inceleme araştırma yapılmayarak her fiil ayrı ayrı irdelenmeden eksik incelemeye dayalı olarak karar verildiği görüldüğünden davacı hakkında tesis edilen idari para cezalarına ilişkin kısım yönünden davanın reddine ilişkin Mahkeme kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kısmen kabulüne;
2. … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının idarî para cezaları yönünden davanın reddine ilişkin kısmının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
3. Davacının temyiz isteminin kısmen reddine;
4. Temyize konu Mahkeme kararının mülkiyetin kamuya geçirilmesi işlemi yönünden verilen davanın incelenmeksizin reddine dair kısmında 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından anılan Mahkeme kararının bu kısmının ONANMASINA,
5. Bozulan kısım hakkında yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
6. 2577 sayılı Kanun'un Geçici 8. maddesi uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (on beş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 02/12/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.