Danıştay 10. Daire 2016/9134 Esas 2020/5970 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2016/9134
Karar No : 2020/5970

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Sebzeciler ve Meyveciler Odası Başkanlığı

İSTEMİN_KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Adana ili, Çukurova ilçesi, … Mahallesinde bulunan … Kapalı Semt Pazarı içerisindeki 16 tezgahın işletilmesi kendisine bırakılan Oda tarafından, … tarih ve … sayılı Çukurova Belediye Encümeni kararıyla sözleşmenin feshedildiğinden bahisle 24 saat içerisinde tezgahların tahliyesine ilişkin … tarih ve … sayılı ihtarnamenin iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; kamu idarelerince, özel hukuk kapsamında yapılan tüm konut ve çatılı işyeri kira sözleşmeleri (dava konusu olayda taraflar arasında imzalananın adı protokol olsa da niteliği itibariyle bir sözleşme olduğundan, sözleşme kapsamında değerlendirilmiştir) 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu hükümlerine tabi olup, kira ilişkisi devam ediyor iken sözleşme/protokol feshedilmek isteniliyorsa adli yargıda açılacak olan sözleşmenin feshi davasında verilecek karardan sonra bir işlem tesis edilmesi gerekirken, böyle bir yol izlenmeden kamu gücü kullanılmak suretiyle sözleşme feshedilerek buna istinaden 24 saat içerisinde tezgahların tahliyesine ilişkin olarak tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık görülmediği gerekçesiyle, dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ_EDENİN_İDDİALARI : Davalı idare tarafından, mülkiyeti belediyeye ait olan taşınmazda kamu menfaati ve kamu ihtiyacı doğrultusunda bölgeye canlılık getirmek ve mahalledeki pazar ihtiyacını karşılamak amacıyla kurulan … Semt Pazarı içerisinde bulunan 16 adet tezgahın işletiminin protokolle davacıya bırakıldığı, 2886 sayılı Kanun'un 35/a maddesine göre bazı kiralamalar yapıldığı ancak bazı dükkanların boş kaldığı, kiralama yaptığı halde bazı dükkanların işletilmediği, mevcut esnafın faaliyetinin ise yeterli olmaması nedeniyle projenin amacına ulaşamadığı, davacının kullanım bedelini ödemediği ve protokolde belirtilen hiçbir yükümlülüğünü yerine getirmediği, beklenen kamu yararının gerçekleşmesi ve yeni projenin hayata geçmesi için taşınmaza ihtiyaç duyulduğu, semt pazarı kiralama işlemlerine Borçlar Kanunu hükümleri değil 2886 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanması gerektiği belirtilerek, mahkeme kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davacı tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :

MADDİ OLAY :
Adana Sebzeciler ve Meyveciler Odası Başkanlığı tarafından, protokol yapılmak suretiyle işletilmesi kendisine bırakılan Adana ili, Çukurova ilçesi, … Mahallesinde bulunan … Kapalı Semt Pazarı içerisindeki 16 tezgahın, … tarih ve … sayılı Çukurova Belediye Encümeni kararıyla sözleşmenin feshedildiğinden bahisle 24 saat içerisinde tahliyesine ilişkin … tarih ve … sayılı ihtarnamenin iptali istemiyle bakılmakta olan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
1 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe giren 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 339. maddesinin 2. fıkrasında; kamu kurum ve kuruluşlarının, hangi usul ve esaslar içinde olursa olsun yaptıkları bütün kira sözleşmelerine de konut ve çatılı işyeri kiralarına ilişkin hükümlerin uygulanacağı hüküm altına alınmış, 6101 sayılı Türk Borçlar Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun'un 8. maddesinde; "Diğer mevzuatta, bu Kanun veya Türk Borçlar Kanunuyla yürürlükten kaldırılmış ya da değiştirilmiş bulunan kanunların maddelerine yapılan yollamalar, o maddeleri karşılayan yeni hükümlere yapılmış sayılır. Bununla birlikte, bu Kanunun 1 inci maddesinin hükümleri saklıdır." hükmüne yer verildikten sonra 10. maddesinde açık bir şekilde 6570 sayılı Gayrimenkul Kiraları Hakkında Kanunu'nun yürürlükten kaldırıldığı belirtilmesine rağmen yasa koyucunun aynı düzenlemeyi 2886 sayılı Kanun için öngörmediği ve dava konusu olayda uygulanan 75. maddenin halen yürürlükte bulunduğu anlaşılmaktadır.
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan haliyle 75. maddesinin 1. fıkrasında, Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malları ve Vakıflar Genel Müdürlüğü ile idare ve temsil ettiği mazbut vakıflara ait taşınmaz malların, gerçek ve tüzel kişilerce işgali üzerine fuzuli şagilden, bu Kanun'un 9. maddesindeki yerlerden sorulmak suretiyle, ecrimisilin idareden taşınmaz ve değerleme konusunda işin ehli veya uzmanı üç kişiden oluşan komisyonca tespit tarihinden geriye doğru beş yılı geçmemek üzere tespit ve takdir edilerek isteneceği; 3. fıkrasında, kira sözleşmesinin bitim tarihinden itibaren, işgalin devam etmesi halinde, sözleşmede hüküm varsa ona göre hareket edileceği, aksi halde ecrimisil alınacağı; 4. fıkrasında ise, işgal edilen taşınmaz malın, idarenin talebi üzerine, bulunduğu yer mülkiye amirince en geç 15 gün içinde tahliye ettirilerek, idareye teslim edileceği hükümlerine yer verilmiştir.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 15. maddesinde de 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 75. maddesi hükümlerinin belediye taşınmazları hakkında da uygulanacağı hükmü yer almaktadır.
2886 sayılı Kanun’un 75. maddesi ile Hazineye ait taşınmazların işgali sonucu tahliyesine ilişkin özel hükümler getirilmiş olup, kira sözleşmesinin süresinin bitimi veya sözleşmenin feshedilmesi üzerine fuzuli şagil durumuna düşen kişilerin tahliyesi, 2886 sayılı Kanun’un 75. maddesi uyarınca mülki amirden istenebilecektir.
13/07/2005 tarihinde yürürlüğe giren 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 15. maddesi hükmü uyarınca, 2886 sayılı Kanun’un 75. maddesinde, Hazine arazileri üzerindeki taşınmazların tahliyesine ilişkin olarak idarelere verilen mülki amirden tahliye talep etme yetkisinin, mülkiyeti belediyelere ait taşınmazlar için belediyeler tarafından da kullanılması mümkündür.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun “Ecrimisil ve Tahliye” başlıklı 75. maddesinin 3. ve 4. fıkralarında; “kira sözleşmesinin bitim tarihinden itibaren işgalin devam etmesi halinde, sözleşmede hüküm var ise ona göre hareket edilir. Aksi halde ecrimisil alınır. İşgal edilen taşınmaz mal, idarenin talebi üzerine bulunduğu yer mülkiye amirince en geç on beş gün içinde tahliye ettirilerek, idareye teslim edilir.” hükümleri bulunmaktadır.
Bu madde başlangıçta sadece Hazine tarafından bu kanun hükümlerine göre kiraya verilen taşınmazlar hakkında uygulanırken; 13/07/2005 tarihinde yürürlüğe giren 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 15. maddesi ile belediyelere, 5302 sayılı Kanun'un 7. maddesi ile İl Özel İdarelerine ve son olarak 5737 sayılı Kanun'un 79/c maddesi ile 2886 sayılı Kanun'da yapılan değişiklik ile Vakıflar Genel Müdürlüğüne ait taşınmazlar hakkında da uygulanması öngörülmüştür.
Hazine, Vakıflar Genel Müdürlüğü, İl Özel İdareleri ve Belediyeler; kiraya verdikleri taşınmazlarının tahliyesini, işgal ne kadar süre devam ederse etsin her zaman mülki idare amirinden isteyebilirler.
Dosyanın incelenmesinden; 12/10/2012 tarihli protokol ile, Adana ili, Çukurova ilçesi, … Mahallesinde bulunan … Kapalı Semt Pazarı içerisindeki 16 adet yaş sebze ve meyve satışına yönelik tezgahın işletilmesinin davacı Oda'ya bırakıldığı, protokolde "Kullanım amacına aykırı hareket edilmesi durumunda idare tarafından verilecek bir aylık süre sonunda aykırılık giderilmediği takdirde protokol tek taraflı olarak feshedilerek tahliye edilecektir." hükmünün bulunduğu, … tarih ve … sayılı Çukurova Belediye Encümeni kararıyla, pazar yeri içerisinde bulunan kira mükelleflerinin kira sözleşmelerinin 11. maddesinde yer alan "Taşınmaza kamu idarelerince ihtiyaç duyulması halinde sözleşme tek taraflı olarak feshedilir" hükmü uyarınca sözleşmenin tek taraflı olarak feshedildiği, daha sonra Çukurova Belediyesi Zabıta Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı ihtarnamesi ile, taraflar arasındaki sözleşmenin Encümen Kararı ile feshedildiği belirtilerek, 24 saat içerisinde tezgahların tahliyesinin istenilmesi üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Bakılan uyuşmazlıkta, davalı idare tarafından taraflar arasındaki sözleşmenin/ protokolün feshedilmesi sebebiyle davacının dava konusu taşınmazda fuzuli şagil olduğu açık olup, 2886 ve 5393 sayılı Kanunlar uyarınca işgal edilen taşınmazın idarenin talebi üzerine bulunduğu yer mülkiye amirince en geç on beş gün içinde tahliye ettirilerek, idareye teslim edilmesi gerekmekte iken, davalı idare Zabıta Müdürlüğünce taşınmazın 24 saat içerisinde tahliyesinin istenilmesinde hukuki isabet bulunmamaktadır.
Her ne kadar, mahkemece taraflar arasında düzenlenen sözleşme/protokolün 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu hükümlerine tabi olduğu, bunun feshi için adli yargıda açılacak davada verilecek karardan sonra bir işlem tesis edilmesi gerekirken, böyle bir yol izlenmeden kamu gücü kullanılmak suretiyle sözleşme feshedilerek buna istinaden 24 saat içerisinde tezgahların tahliyesine ilişkin olarak tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık görülmediği gerekçesiyle, dava konusu işlemin iptaline karar verilmesinde hukuki isabet bulunmamakta ise de, dava konusu işlemin iptali yolunda verilen temyize konu Mahkeme kararında sonucu itibarıyla hukuka aykırılık bulunmamıştır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin reddine,
2. Dava konusu işlemin iptali yolundaki … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı temyize konu kararının yukarıda belirtilen gerekçe ile ONANMASINA,
3. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 (on beş) gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 08/12/2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.