Danıştay 10. Daire 2015/2448 Esas 2020/5939 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2015/2448
Karar No : 2020/5939

DAVACI : … Genel Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. …
DAVALI : … Anonim Ortaklığı
VEKİLİ : Av. …
DAVANIN_KONUSU :
05/05/2006 tarih ve 26159 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Mal ve Hizmet Satım ve Değerlendirme Yönetmeliği'nin; 05/12/2014 tarih ve 29196 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Mal ve Hizmet Satım ve Değerlendirme Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin;
1- 5. maddesi ile değiştirilen 60. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinin (2) numaralı alt bendinin ilk cümlesinin, son cümlesinde yer alan ''... veya Genel Müdürlük Olur’u alınarak ihale yöntemleri uygulanıp piyasaya...'' ibaresinin ve
2- 6. maddesi ile 62. maddesine eklenen 7. fıkranın iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
31/10/1972 tarihli, 7/5472 sayılı “ihtiyaç fazlası (ölü stok) yedek parça ve malzemelerin tarifi, tespiti, değerlendirme ve tasfiyesi hakkında” Bakanlar Kurulu Kararının 1. ve 2. maddelerinde ihtiyaç fazlası (ölü stok) ve yedek parça ve malzemelerin tarifi ve tespitinin nasıl yapılacağının hüküm altına alındığı, davalı idarenin, ihtiyaç fazlası (ölü stok) yedek parça ve malzemelerini piyasaya ihale yoluyla satabileceğine dair özel kanuni bir düzenlemenin ve tekel hakkının bulunmadığı, söz konusu yönetmelik hükümlerinin 7/5472 sayılı Bakanlar Kurulu kararına aykırı olduğu, ayrıca 7/2156 sayılı Bakanlar kurulu kararıyla da kendilerinin yetkili idare olduğu ifade edildiğinden ihtiyaç fazlası ölü stok malzemelerin satışını düzenleyen kısımların iptaline karar verilmesi gerektiği ileri sürülmektedir.

DAVALININ SAVUNMASI :
Usul yönünden iptali istenen düzenlemelerin tam ve net olarak belirlenmediği, davanın süresinde açılmadığı, esas yönünden ise ihtiyaç fazlası yedek parça ve ekonomik değeri olan deklase ve ekonomik ömrünü doldurmuş malzemelerin piyasa fiyatı üzerinden satılarak gelir elde edilmesi amaçladığından bu yönetmeliğin düzenlendiği, anılan Bakanlar Kurulu kararındaki malzemeler öncelikle bu tür malların ilk maliki olan kamu kurum ve kuruluşlarına ait olduğundan, kendi kanun ve usullerine göre değerlendirebileceği ve bu kapsamda davaya konu yönetmelik ile düzenleme yapıldığı, Bakanlar Kurulu kararına aykırılık bulunmadığı, 62. maddenin 7. fıkrasındaki düzenlemenin deklase ve ekonomik ömrünü dolduran malzeme ve teçhizatla ilgili olduğu, bu düzenlemenin hurda makine, teçhizat, yedek parça ve malzemelerin davacı kuruma devrine engel bir husus içermediği, yönetmeliğin 60. maddesinin (b) bendindeki değişiklik ile; “Genel Müdürlük Olur’u alınarak çıkılan ihalede belirlenen muhammen bedelin altında, Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca belirlenen deklase fiyatının üstünde teklif temin edilmesi hâlinde İhale Komisyonu, satış kararı alıp almamakta serbesttir. Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca belirlenen deklase fiyatının altında teklif temin edilmesi hâlinde söz konusu deklaseler MKEK’ye satılır.” hükmüne yer verilerek davacı kurumun ve kamunun zarara uğramasının engellendiği savunulmaktadır.
DANIŞTAY_TETKİK_HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ :Dava konusu Yönetmeliğin ihtiyaç fazlası ölü stok malzemelerinin piyasaya satışını düzenleyen kısımlarının iptali gerektiği düşünülmektedir.
DANIŞTAY_SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ : Dava; 05/12/2014 gün ve 29996 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Mal ve Hizmet Satım ve Değerlendirme Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 5'inci ve 6'ncı maddelerinin ihtiyaç fazlası stok malzemelerinin piyasaya satışını düzenleyen kısımlarının iptali istemiyle açılmıştır.
Davalı idare tarafından ileri sürülen usule ilişkin iddialar yerinde görülmemiştir.
Öte yandan, 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine dayanılarak hazırlanan ve 05/05/2006 tarih ve 26159 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Mal ve Hizmet Satım ve Değerlendirme Yönetmeliğinin 2'nci maddesinde, Yönetmeliğin, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Genel Müdürlüğünün merkez ve taşra teşkilatında uygulanacağı belirtilmiş; 3'üncü maddesinde de, deklasenin, teknolojik gelişmeler sonucu, yeni teknolojilerdeki tip ve modele uygun olmayan veya kullanabileceği tipteki makine ve tesislerin faaliyetlerinin durması nedeniyle kullanma yeri kalmayan veya kullanılması ekonomik olmayan her türlü malzemeyi; Hurdanın, uzun çalışma sonucu ekonomik ömrünü doldurmuş veya bir hasar neticesi kullanılmayacak derecede hasara uğramış olması nedeniyle, hurda olarak değer ifade eden her türlü malzemeyi; Ekonomik ömrünü doldurmuş makine, teçhizat ve malzemenin, belli bir çalışma süreci sonucunda yeterli performans gösteremeyen, onarım ve işletme maliyetleri ekonomik olmaktan çıkan ve şirket faaliyetlerinde kullanılma imkânı kalmamış makine, teçhizat ve malzemeyi; Ekonomik ömrünü doldurmuş taşıt ve iş makinelerinin, 05/01/1961 tarihli ve 237 sayılı Taşıt Kanununun 13 üncü maddesi hükümlerine göre oluşturulan komisyon tarafından muayenesi yapılarak 18/07/1997 tarihli ve 23053 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 40 ıncı maddesi hükümleri doğrultusunda trafikten çekme işlemine tabi tutulan, onarımla yenileştirildikleri takdirde tekrar tescili yapılabilen taşıt ve iş makinelerini ifade edeceği kurala bağlanmıştır.
05/122014 tarih ve 29196 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Mal ve Hizmet Satım ve Değerlendirme Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 5'inci maddesi ile, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Mal ve Hizmet Satım ve Değerlendirme Yönetmeliğinin 60'ıncı maddesinin 1'inci fıkrasının (b) bendinin (2) numaralı alt bendi, ''Yurt dışından ithal edilen matkap, boru tip (casing, tübing, drillpipe, drillcollar ve benzerlerinin) malzemelerin Genel Müdürlük Olur’u alınarak piyasaya satılabileceği, talep olmaması halinde MKEK’na satılacağı, matkap, boru tip (casing, tübing, drillpipe, drillcollar ve benzerlerinin) haricindeki malzemeler öncelikle ilgili olabilecek kamu kurum ve kuruluşlarına sorulacağı, talep edilenlerin ilgili kurumlara Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca belirlenen deklase fiyatı veya daha fazla olması halinde ilgili kurumla anlaşmaya varılan fiyat üzerinden satılacağı, talep olmayanların ise doğrudan MKEK’ye veya Genel Müdürlük Olur’u alınarak ihale yöntemleri uygulanıp piyasaya satılabileceği, şeklinde değiştirilmiş; 6'ncı maddesi ile de, anılan yönetmeliğin 62'nci maddesine, 6'ncı fıkrasından sonra gelmek üzere ''(7) Yurt dışından ithal edilen ve kullanımı sonrasında ekonomik ömrünü dolduran matkap, boru tip malzemeler (casing, tübing, drillpipe, drillcollar ve benzerlerinin) için PİGM’den izin alınır ve Genel Müdürlük Olur’u alınarak piyasaya satılabilir.” fıkrası eklenmiştir.
Yukarıda yer verilen dava konusu düzenlemeler ile, yurt dışından ithal edilen ''deklase malzeme'' niteliğindeki matkap, boru tip (casing, tübing, drillpipe, drillcollar ve benzerlerinin) malzemelerin Genel Müdürlük Olur’u alınarak; matkap, boru tip (casing, tübing, drillpipe, drillcollar ve benzerlerinin) haricindeki malzemelerin ise, ilgili olabilecek kamu kurum ve kuruluşlarından talep gelmemesi halinde piyasaya satılabileceği; yine, yurt dışından ithal edilen ve kullanımı sonrasında ekonomik ömrünü dolduran matkap ve boru tip malzemelerin (casing, tübing, drillpipe, drillcollar ve benzerlerinin) PİGM’den izin alınarak piyasaya satılabileceği hükme bağlanmıştır.
3284 sayılı Bazı Maden Hurdalarının Dışarı Çıkarılmasının Yasak Edilmesi ve Satın Alınması Hakkında Kanun hükümleri ile Yasada belirtilen maddelerin yurtdışına çıkarılmasının yasak edilmesi ve resmi daire ile müesseselerde bu maddelerden kendi ihtiyaçlarından fazla olanların askeri fabrikalara devredilmesi öngörülmüş ve bu Yasa hükümlerini uygulama konusunda Bakanlar Kuruluna yetki verilmiştir. Söz konusu yetkiye dayanılarak ve 15.3.1950 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan, Kurum Ana Statüsüne paralel hükümler bulunan mülga 5591 sayılı Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu Kanunu ile anılan Kuruma verilen görevler gözönünde bulundurularak Bakanlar Kurulunca anılan Yasada yer alan maddelerin Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumuna devri usulü 20/03/1971 tarih ve 7/2156 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile düzenlenmiştir. Anılan Bakanlar Kurulu Kararı ile resmi daire ve idareler ve iktisadi devlet teşekkülleri ile bunlara ait müessese ve iştiraklerinin malik oldukları her çeşit maden hurdaları ile bunların hurda halindeki halitalarının ve kullanılmayacak bir hale gelmiş bulunan muharrik ve müteharrik araçlarının kendi ihtiyaçlarından fazlalarının, Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu tarafından altı ayda bir piyasa etütlerine dayanılarak yapacağı tesbit ve teklif ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca kabul edilecek fiyatlarla adı geçen Kuruma satış suretiyle devirleri kararlaştırılmıştır. Ayrıca 19/03/2001 tarih ve 2001/15 sayılı Genelgede, 7/2156 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı hükümleri çerçevesinde her türlü hurda malzemenin kamu kurum ve kuruluşlarınca Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu Hurda Sanayi İşletmeleri (HURDASAN) A.Ş.'ye satış suretiyle devri öngörülmüştür.
31/12/1972 tarih ve 14408 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Bakanlar Kurulu'nun 31.10.1972 tarih ve 7/5472 sayılı ''İhtiyaç Fazlası (Ölü Stok) Yedek Parça ve Malzemelerin Tarifi, Tespiti, Değerlendirme ve Tasfiyesi Hakkında Karar''ında, ''İhtiyaç fazlası (ölü Stok) yedek parça ve, malzeme'': Motorlu ve motorsuz inşaat makinaları, traktörler, her cins taşıtlar ve diğer çeşitli makinalarla bunların üzerindeki motor ve diğer aksesuara ait olan fakat kullanıldığı makinaların servis harici tutulması veya satışı nedenleriyle kullanma yeri kalmayan ve diğer çalışan makinalarda da kullanılmayan, çalışan makinalara ait olmakla beraber en az beş yıl hiç kullanılmamış bulunan ve ait oldukları makinaların ömürleri boyunca da kullanılması ihtimali olmayan yedek parça ve malzemelerle, stokta bekleme müddeti dolayısiyle kullanılamayacak duruma gelmesi ihtimali olan iç ve dış lastik, akümülâtör gibi malzemelerle, kullanılma yeri kalmayan her çeşit inşaat malzemesi, demirbaş malzeme, takım ve avadanlıklardan, yeni ve kullanılabilir durumda olanlar şeklinde tanımlanmış; resmi daire ve idareler ile iktisadi devlet teşekkülleri ve bunlara ait müessese ve iştiraklerin sahip oldukları makine ve motorlu taşıtlardan resmi kuruluşların stoklarında zamanla oluşan ihtiyaç fazlası yedek parça ve malzemelerden resmi dairelerin satın almadıkları ve herhangi bir değerlendirme imkanı da bulunmayan malzemelerin Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumuna satış sureti ile devredileceği kurala bağlanmıştır.
Yukarıda yer verilen mevzuat uyarınca, resmi daire ve idareler, davalı ve diğer iktisadi devlet teşekkülleri ile bunlara ait müessese ve iştiraklerinin malik oldukları her çeşit maden hurdaları ile bunların hurda halindeki halitalarının ve kullanılmayacak bir hale gelmiş bulunan muharrik ve müteharrik araçlarının kendi ihtiyaçlarından fazlalarının, stoklarında zamanla oluşan ihtiyaç fazlası yedek parça ve malzemelerden resmi dairelerin satın almadıkları ve herhangi bir değerlendirme imkanı da bulunmayan malzemelerin Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumuna satılacağı açıktır.
Bu durumda, sözü edilen Bakanlar Kurulu Kararları dikkate alınmaksızın, yapılan düzenlemelerde hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenle; 05/12/2014 gün ve 29196 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Mal ve Hizmet Satım ve Değerlendirme Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 5 ve 6'ncı maddelerinin ihtiyaç fazlası ölü stok malzemelerinin piyasaya satışını düzenleyen kısımlarının iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
05/05/2006 tarih ve 26159 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Mal ve Hizmet Satım ve Değerlendirme Yönetmeliğinin; 05/12/2014 tarih ve 29196 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Mal ve Hizmet Satım ve Değerlendirme Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin;
1- 5. maddesi ile değiştirilen 60. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinin (2) numaralı alt bendinin ilk cümlesinin, son cümlesinde yer alan ''... veya Genel Müdürlük Olur’u alınarak ihale yöntemleri uygulanıp piyasaya...'' ibaresinin ve;
2- 6. maddesi ile 62. maddesine eklenen 7. fıkranın iptali istemiyle bakılmakta olan dava açılmıştır.
İNCELEME VE GEREKÇE :
USUL YÖNÜNDEN:
Davacı tarafından, 05/12/2014 tarih ve 29196 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Mal ve Hizmet Satım ve Değerlendirme Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin ihtiyaç fazlası ölü stok malzemelerin piyasaya satışını düzenleyen kısımlarının iptali istemiyle açılan davada, dava dilekçesinde anılan Yönetmeliğin 5. ve 6. maddelerinde davalı idarenin ihtiyaç fazlası ölü stok malzemelerinin piyasaya satışa arz edilerek değerlendirilmesine ilişkin kısımlarının iptali istenildiğinden, davalı idarenin hangi maddelerin iptali istenildiğinin açık ve net olmadığı yönündeki savunması yerinde görülmemiştir.
Öte yandan, davalı idare tarafından, davanın süresinde açılmadığı ileri sürülmüşse de uyuşmazlık konusu olayda, açılan davanın süresinde olduğu sonucuna varılmıştır.
ESAS YÖNÜNDEN:
İlgili Mevzuat:
3284 sayılı Bazı Maden Hurdalarının Dışarı Çıkarılmasının Yasak Edilmesi ve Satın Alınması Hakkında Kanun'un dava konusu düzenlemelerin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan haliyle 1. maddesinde; demir, bakır, kurşun, kalay, tutya, aleminyum, antimuvan ve nikel hurdalarile bunların hurda halindeki halitalarının ve kullanılamayacak bir hale gelmiş bilümum muharrik veya müteharrik vasıtaların memleket dışına çıkarılmasını yasak etmiye İcra Vekilleri Heyetinin salahiyetli olduğu, 2. maddesinde; resmi daire ve müesseselerde birinci maddede yazılı mevaddan kendi ihtiyaçlarından fazla olanların, 2490 sayılı kanunun 66 ncı maddesine göre askeri fabrikalara devredileceği hükümlerine yer verilmiştir.
06/04/1971 tarih ve 13801 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 7/2156 Karar sayılı M.K.E. Kurumu Hurda Malzeme Alımına Ait Kararname ile; Resmi Daire ve İdareler ve İktisadi Devlet Teşekkülleri ile bunlara ait Müessese ve iştiraklerinin malik oldukları her çeşit maden hurdaları ile bunların hurda halindeki halitalarının ve kullanılamayacak bir hale gelmiş bulunan muharrik ve müteharrik araçlarının kendi ihtiyaçtan fazlalarının, Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu tarafından 6 ayda bir piyasa etütlerine dayanılarak yapacağı tespit ve teklif ile Sanayi ve Ticaret Bakanlıklarınca kabul edilecek fiyatlarla adı geçen Kuruma satış suretiyle devirlerinin, Sanayi Bakanlığının 06/03/1971 tarih ve V/4-04043 sayılı yazısı üzerine Bakanlar Kurulunca 20/03/1971 tarihinde kararlaştırıldığı, kararnamenin ekinde hurda tarifinin yapıldığı ve 3. fıkrasında; tedarik maksat ve gayesine uygun şekilde kullanılması imkanı kalmayan her çeşit malzeme, parça, makina, tezgah, aparat, tesisat, muharrik ve müteharrik araç ve gereçlerden; 3. bendinde; teknik ve teknolojinin gelişmesi kapsamında tip, kapasite ve mahiyeti itibariyle kullanılışından ekonomik fayda temin edilmesi mümkün olmayanlar olarak sınıflandırma yapıldığı anlaşılmaktadır.
31/12/1972 tarih ve 14408 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Bakanlar Kurulu'nun 31/10/1972 tarih ve 7/5472 sayılı ''İhtiyaç Fazlası (Ölü Stok) Yedek Parça ve Malzemelerin Tarifi, Tespiti, Değerlendirme ve Tasfiyesi Hakkında Karar''ında, ''İhtiyaç fazlası (ölü Stok) yedek parça ve, malzeme'': Motorlu ve motorsuz inşaat makinaları, traktörler, her cins taşıtlar ve diğer çeşitli makinalarla bunların üzerindeki motor ve diğer aksesuara ait olan fakat kullanıldığı makinaların servis harici tutulması veya satışı nedenleriyle kullanma yeri kalmayan ve diğer çalışan makinalarda da kullanılmayan, çalışan makinalara ait olmakla beraber en az beş yıl hiç kullanılmamış bulunan ve ait oldukları makinaların ömürleri boyunca da kullanılması ihtimali olmayan yedek parça ve malzemelerle, stokta bekleme müddeti dolayısiyle kullanılamayacak duruma gelmesi ihtimali olan iç ve dış lastik, akümülâtör gibi malzemelerle, kullanılma yeri kalmayan her çeşit inşaat malzemesi, demirbaş malzeme, takım ve avadanlıklardan, yeni ve kullanılabilir durumda olanlar şeklinde tanımlanmış; resmi daire ve idareler ile iktisadi devlet teşekkülleri ve bunlara ait müessese ve iştiraklerin sahip oldukları makine ve motorlu taşıtlardan resmi kuruluşların stoklarında zamanla oluşan ihtiyaç fazlası yedek parça ve malzemelerden resmi dairelerin satın almadıkları ve herhangi bir değerlendirme imkanı da bulunmayan malzemelerin Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumuna satış sureti ile devredileceği kurala bağlanmıştır.
05/05/2006 tarih ve 26159 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Mal ve Hizmet Satım ve Değerlendirme Yönetmeliği; mal ve/veya hizmet satımı, devredilmesi, kiraya verilmesi, ekonomik ömrünü doldurmuş araç ve hurda malzeme satışları, hibe ve ödünç işleri ile ölü stok malzeme dâhil olmak üzere her türlü değerlendirme işlemlerinde uygulanacak usul ve esasları belirlemek amacıyla çıkarılmış; 2. maddesinde, Yönetmeliğin, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Genel Müdürlüğünün merkez ve taşra teşkilatında uygulanacağı belirtilmiştir.
Anılan Yönetmeliğin "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinde, "Deklasenin", teknolojik gelişmeler sonucu, yeni teknolojilerdeki tip ve modele uygun olmayan veya kullanabileceği tipteki makine ve tesislerin faaliyetlerinin durması nedeniyle kullanma yeri kalmayan veya kullanılması ekonomik olmayan her türlü malzemeyi; "Hurdanın", uzun çalışma sonucu ekonomik ömrünü doldurmuş veya bir hasar neticesi kullanılmayacak derecede hasara uğramış olması nedeniyle, hurda olarak değer ifade eden her türlü malzemeyi; "Ekonomik ömrünü doldurmuş makine, teçhizat ve malzemenin", belli bir çalışma süreci sonucunda yeterli performans gösteremeyen, onarım ve işletme maliyetleri ekonomik olmaktan çıkan ve şirket faaliyetlerinde kullanılma imkânı kalmamış makine, teçhizat ve malzemeyi; "Ekonomik ömrünü doldurmuş taşıt ve iş makinelerinin", 5/1/1961 tarihli ve 237 sayılı Taşıt Kanununun 13 üncü maddesi hükümlerine göre oluşturulan komisyon tarafından muayenesi yapılarak 18/7/1997 tarihli ve 23053 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 40 ıncı maddesi hükümleri doğrultusunda trafikten çekme işlemine tabi tutulan, onarımla yenileştirildikleri takdirde tekrar tescili yapılabilen taşıt ve iş makinelerini ifade ettiği kurala bağlanmıştır.
05/12/2014 tarih ve 29196 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Mal ve Hizmet Satım ve Değerlendirme Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 5. maddesi ile, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Mal ve Hizmet Satım ve Değerlendirme Yönetmeliğinin ''Deklase Malzeme Satış İşlemleri'' başlıklı 60. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinin (2) numaralı alt bendi, ''Yurt dışından ithal edilen matkap, boru tip (casing, tübing, drillpipe, drillcollar ve benzerlerinin) malzemeler Genel Müdürlük Olur’u alınarak piyasaya satılabilir. Talep olmaması halinde MKEK’na satılır. Matkap, boru tip (casing, tübing, drillpipe, drillcollar ve benzerlerinin) haricindeki malzemeler öncelikle ilgili olabilecek kamu kurum ve kuruluşlarına sorulur. Talep edilenler ilgili kurumlara Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca belirlenen deklase fiyatı veya daha fazla olması halinde ilgili kurumla anlaşmaya varılan fiyat üzerinden satılır, talep olmayanlar ise doğrudan MKEK’ye veya Genel Müdürlük Olur’u alınarak ihale yöntemleri uygulanıp piyasaya satılabilir.” şeklinde değiştirilmiş; 6. maddesi ile de, anılan yönetmeliğin ''Ekonomik ömrünü doldurmuş veya hurdaya ayrılan ithal menşeli gümrük muafiyetli araç, iş makinesi, malzeme ve donanım satışı'' başlıklı 62. maddesine, altıncı fıkrasından sonra gelmek üzere ''(7) Yurt dışından ithal edilen ve kullanımı sonrasında ekonomik ömrünü dolduran matkap, boru tip malzemeler (casing, tübing, drillpipe, drillcollar ve benzerlerinin) için PİGM’den izin alınır ve Genel Müdürlük Olur’u alınarak piyasaya satılabilir.” fıkrası eklenmiştir.
Yukarıda aktarılan dava konusu düzenlemeler ile, yurt dışından ithal edilen ''deklase malzeme'' niteliğindeki matkap, boru tip (casing, tübing, drillpipe, drillcollar ve benzerlerinin) malzemelerin Genel Müdürlük Olur’u alınarak; matkap, boru tip (casing, tübing, drillpipe, drillcollar ve benzerlerinin) haricindeki malzemelerin ise, ilgili olabilecek kamu kurum ve kuruluşlarından talep gelmemesi halinde piyasaya satılabileceği; yine, yurt dışından ithal edilen ve kullanımı sonrasında ekonomik ömrünü dolduran matkap ve boru tip malzemelerin (casing, tübing, drillpipe, drillcollar ve benzerlerinin) PİGM (Petrol İşleri Genel Müdürlüğü)’den izin alınarak piyasaya satılabileceği hükme bağlanmıştır.
Dava Konusu Yönetmeliğin İncelenmesi:
3284 sayılı Kanun hükümleri ile Kanunda belirtilen maddelerin yurtdışına çıkarılmasının yasak edildiği ve resmi daire ile müesseselerde bu maddelerden kendi ihtiyaçlarından fazla olanların askeri fabrikalara devredilmesinin öngörüldüğü ve bu Kanun hükümlerini uygulama konusunda Bakanlar Kuruluna yetki verildiği görülmektedir.
Bu yetkiye dayanılarak 15/03/1950 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan, Kurum Ana Statüsüne paralel hükümler bulunan mülga 5591 sayılı Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu Kanunu ile anılan Kuruma verilen görevler gözönünde bulundurularak Bakanlar Kurulu'nca anılan Kanunda yer alan maddelerin Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu'na devri usulü 20/03/1971 tarih ve 7/2156 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile düzenlenmiştir. Anılan Bakanlar Kurulu Kararı ile resmi daire ve idareler ve iktisadi devlet teşekkülleri ile bunlara ait müessese ve iştiraklerinin malik oldukları her çeşit maden hurdaları ile bunların hurda halindeki halitalarının ve kullanılmayacak bir hale gelmiş bulunan muharrik ve müteharrik araçlarının kendi ihtiyaçlarından fazlalarının, Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu tarafından altı ayda bir piyasa etütlerine dayanılarak yapacağı tesbit ve teklif ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca kabul edilecek fiyatlarla adı geçen Kuruma satış suretiyle devirleri kararlaştırılmıştır. Ayrıca 19/03/2001 tarih ve 2001/15 sayılı Genelge'de, 7/2156 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı hükümleri çerçevesinde her türlü hurda malzemenin kamu kurum ve kuruluşlarınca Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu Hurda Sanayi İşletmeleri (HURDASAN) A.Ş.'ye satış suretiyle devrinin öngörüldüğü anlaşılmaktadır.
Bir İktisadi Devlet Teşekkülü olan davalı Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığının, 20/03/1971 tarih ve 7/2156 sayılı ve 31/10/1972 tarih ve 7/5472 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı kapsamında olduğu hususunda duraksama bulunmamaktadır.
Yukarıda yer verilen mevzuat uyarınca, resmi daire ve idareler, davalı ve diğer iktisadi devlet teşekkülleri ile bunlara ait müessese ve iştiraklerinin malik oldukları her çeşit maden hurdaları ile bunların hurda halindeki halitalarının ve kullanılmayacak bir hale gelmiş bulunan muharrik ve müteharrik araçlarının kendi ihtiyaçlarından fazlalarının, stoklarında zamanla oluşan ihtiyaç fazlası yedek parça ve malzemelerden resmi dairelerin satın almadıkları ve herhangi bir değerlendirme imkanı da bulunmayan malzemelerin Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumuna satılacağı açıktır.
Bu durumda, sözü edilen Bakanlar Kurulu Kararları dikkate alınmaksızın, yapılan düzenlemelerde hukuka uygunluk bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Mal ve Hizmet Satım ve Değerlendirme Yönetmeliğinin, 05/12/2014 tarih ve 29196 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Mal ve Hizmet Satım ve Değerlendirme Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 5. maddesi ile değiştirilen 60. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinin (2) numaralı alt bendinin ilk cümlesinin, son cümlesinde yer alan ''... veya Genel Müdürlük Olur’u alınarak ihale yöntemleri uygulanıp piyasaya...'' ibaresinin ve 6. maddesi ile 62. maddesine eklenen 7. fıkrasının İPTALİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
3. Davalı idare tarafından yapılan … TL yargılama giderinin üzerinde bırakılmasına,
4. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca … TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
5. Posta giderleri avansından artan tutarların kararın kesinleşmesinden sonra yatıran taraflara iadesine,
6. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen otuz (30) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 08/12/2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.