Danıştay 13. Daire 2015/3292 Esas 2021/60 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2015/3292
Karar No:2021/60

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Kurulu
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : … Haber ve Görsel Yayıncılık A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN_KONUSU : .... İdare Mahkemesi'nin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirkete ait “...” logosuyla yayın yapan televizyon kanalında 09/01/2014 tarihinde yayınlanan “...” isimli program ile 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun'un 8. maddesinin 1. fıkrasının (m) bendindeki hükmün tekraren ihlâl edildiğinden bahisle aynı Kanun'un 32. maddesinin 2. fıkrası uyarınca davacı şirkete 418.963,00-TL idari para cezası verilmesine ilişkin ... tarih ve ... sayılı işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; dava konusu programda kullanılan bazı ifadelerin olumsuz örnek olarak değerlendirilebilecek nitelikte olduğu, ancak; genel anlamda bakıldığında program formatının mizah üzerine kurgulanmış olduğu, adı geçen program içerisinde geçen ifadelerin mizah anlayışı içerisinde değerlendirilebileceği, programın formatının izleyiciler tarafından bilindiği, programdaki konuşmalarda mizahi bir üslubun kullanıldığı, gülmece anlayışının ön plana çıkartıldığı, programın mizahi bir tarzda olduğu ve yapılan esprilerin yayın akışı içinde doğal karşılanabileceği, programda güldürme amacı dışında bir hedef olmadığı, argo kullanım kastının olmadığı, bu nedenle de anılan eğlence programında kullanılan ifadelerin 6112 sayılı Kanun'un 8/1-m maddesinde belirtilen “Türkçenin, özellikleri ve kuralları bozulmadan doğru, güzel ve anlaşılır şekilde kullanılmasını sağlamak zorunda olduğu; dilin düzeysiz, kaba ve argo kullanımına yer verilemez” ilkesini ihlâl eder nitelikte olmadığı, bu nedenle davacı yayın kuruluşuna idari para cezası verilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.


TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, kullanılan sözcüklerin fazla tekrarından dolayı güldürme kastını aştığı, 6112 sayılı Kanun'un ilgili maddesinin ihlâl edilip edilmediğinin değerlendirilmesinde kasıt unsurunun aranmayacağı, mizahi nitelik taşıdığı gerekçesiyle kullanılan ifadelerin görmezden gelinmesi hâlinde 6112 sayılı Kanun'un ilgili maddesinin bu tür programlarda uygulanma kabiliyetinin kalmayacağı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, mizah programlarında Türkçe'nin özelliklerinin ve kurallarının bozulmamasını istemenin yapılan yayının ruhuna aykırı olacağı, bir yayında hukuka aykırılık bulunup bulunmadığının tespitinde sadece seçili birkaç cümlenin değil, yayının bütününün göz önünde bulundurulması gerektiği, idarenin temyiz dilekçesinde belirttiği ''güldürme kastını aştığı, rahatsızlık boyutuna ulaştığı, tolere sınırını aştığı'' şeklinde belirttiği ifadelerin bilimsel ve gerçekçi olmadığı belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'NİN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Davacı şirkete ait “...” logosuyla yayın yapan televizyon kanalında yayınlanan “...” isimli programda oyuncular ... ve … tarafından oyunun bir karakteri olan yönetmenin direktifleriyle doğaçlama olarak skeçler yapıldığı, anılan programın 09/01/2014 tarihinde yayınlanan bölümünde direktiflerini yerine getirmeyen oyunculara, yönetmen tarafından defalarca “geri zekâlı, mal, sığır, salak, ayı, ulan, manyak” gibi sözcükler kullanıldığı, konunun değerlendirilmesi neticesinde, anılan programda kaba ve düzeysiz kelimelerin olağan sınırlarının dışında sıklıkla kullanıldığı, programın güldürme kastını aşar nitelik aldığı sonucuna varıldığı, bu nedenle 6112 sayılı Kanun'un 8. maddesinin 1. fıkrasının (m) bendindeki hükmün ihlâl edildiğine karar verildiği, yayıncı kuruluşa 27/02/2013 tarihli yayını nedeniyle daha önce … tarih ve … sayılı kararı ile anılan bendin ihlâli nedeniyle uyarı yaptırımı uygulandığı, anılan kuralın tekrar ihlâlinden bahisle aynı Kanun'un 32. maddesinin 2. fıkrası uyarınca davacı şirkete 418.963,00-TL idari para cezası verildiği, bunun üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun’un “Yayın hizmeti ilkeleri” başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasında, ''Medya hizmet sağlayıcılar, yayın hizmetlerini kamusal sorumluluk anlayışıyla bu fıkrada yer alan ilkelere uygun olarak sunarlar. Yayın hizmetleri;
...
m) Türkçenin, özellikleri ve kuralları bozulmadan doğru, güzel ve anlaşılır şekilde kullanılmasını sağlamak zorunda olduğu; dilin düzeysiz, kaba ve argo kullanımına yer verilemez.” kuralına, “İdari yaptırımlar” başlıklı 32. maddesinin 2. fıkrasında, ''8'inci maddenin birinci fıkrasının diğer bentleri ile ikinci ve üçüncü fıkralarında ve bu Kanunun diğer maddelerinde belirlenen ilke, yükümlülük veya yasaklara aykırı yayın yapan ve/veya bu Kanun hükümleri kapsamında Üst Kurul tarafından belirlenen yükümlülüklerini yerine getirmeyen medya hizmet sağlayıcıya ihlâlin ağırlığı, yayının ortamı ve alanı gözönünde bulundurularak, ihlâlin tespit edildiği aydan bir önceki aydaki brüt ticari iletişim gelirinin yüzde birinden yüzde üçüne kadar idari para cezası verilir. (…) İdarî para cezası miktarı, radyo kuruluşları için bin Türk Lirasından, televizyon kuruluşları ve isteğe bağlı medya hizmet sağlayıcıları için onbin Türk Lirasından az olamaz.'' kuralına yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
6112 sayılı Kanun'da medya hizmet sağlayıcıları, yayın hizmetlerini kamusal sorumluluk anlayışıyla yayın ilkelerine uygun olarak sunmakla yükümlü kılınmıştır. Bu ilkelerden biri de dilin düzeysiz ve kaba bir şekilde kullanılmaması ve argo kullanımına yer verilemeyeceğine ilişkindir.
Dosyada bulunan CD içeriği ile yayın deşifre metni incelendiğinde yayın esnasında ''geri zekâlı, mal, sığır, salak, ayı, ulan, manyak'' ifadelerinin kullanıldığı görülmektedir.
"Argo" sözcüğü, Türk Dil Kurumu sözlüğünde ''Her yerde ve her zaman kullanılmayan veya kullanılmaması gereken çoklukla eğitimsiz kişilerin söylediği söz veya deyim'' olarak tanımlanmıştır. "Mizah" sözcüğü ise, Türk Dil Kurumu sözlüğünde gülmece olarak tanımlanmış, "gülmece" sözcüğü ise ''Eğlendirme, güldürme ve bir kimsenin davranışına incitmeden takılma amacını güden ince alay'' olarak tanımlanmıştır.
Mizah programlarında takılma ve eğlenmenin olabileceğinde kuşku olmamakla birlikte bunun argo kelime kullanımı ya da dilin düzeysiz ve kaba bir şekilde kullanılması yoluyla da yapılabileceği şeklinde bir değerlendirmenin Kanun'un getirdiği yayıncılık ilkesini uygulanamaz hâle getireceği açıktır. Uyuşmazlığa konu yayının, dilin düzeysiz, kaba ve argo kelimeler kullanılmak suretiyle yapıldığı konusunda tereddüt bulunmadığından, mizah programı olarak nitelenen yayınların Kanunda belirtilen yayın ilkelerine tâbi olmadığı anlamına gelecek bir yorumun Kanunun lafzına ve amacına uygun olmadığı açıktır.
Bu itibarla, söz konusu yayında yer alan ifadeler 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun'un 8. maddesinin 1. fıkrasının (m) bendindeki yayın ilkesine aykırılık teşkil ettiğinden, dava konusu işlemin iptali yönündeki İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca .... İdare Mahkemesi'nin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
4. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (on beş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 13/01/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.