Danıştay 13. Daire 2015/2008 Esas 2021/32 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2015/2008
Karar No:2021/32

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Kurumu
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : ... Elektrik Dağıtım A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : .... İdare Mahkemesi'nin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirket tarafından, Ekim 2012-Aralık 2012 dönemlerinde sayaç okuma ve okunan değerleri Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi'ne (PMUM) bildirme yükümlülüğünü yerine getirmeyerek Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği'nin 15. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine ve 81. maddesine aykırı hareket edildiğinden bahisle 339.814,00-TL idari para cezası verilmesine ilişkin ... tarih ve ... sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (Kurul) kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .... İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; davacı şirketin, Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği'nin 15/1-b ve 81. maddeleri uyarınca, serbest tüketicilerin sayaçlarını okuma ve okunan değerleri PMUM'a bildirme yükümlülüğü bulunduğu, dava konusu işlemin, Ekim 2012- Aralık 2012 döneminde bu yükümlülüğünün yerine getirilmemesi üzerine tesis edildiği, ancak davacı şirketin Van, Muş, Bitlis ve Hakkari il merkezleri, ilçeleri, köy ve mezralarında faaliyet gösterdiği, söz konusu faaliyet alanında dava konusu ihlâlin gerçekleştiği dönemde yoğun kış şartlarının yaşandığı, bunun yanında güvenlik sorununun bulunduğu, özellikle kış aylarında sayaç okuma işlemlerinin güçleştiği, bu durumun davacının 15/08/2013 tarihli yazılı savunmasında da belirtildiği, gerek yoğun kış şartları ve gerekse güvenlik risklerinin bulunmasının tüketicilerin sayaçlarının okunamaması açısından mücbir sebep teşkil ettiği, davacı şirketin faaliyet gösterdiği bölgenin kendine has özellikleri, dava konusu işleme ilişkin dönemde bölgede yaşanan yoğun kış şartları ve güvenlik sorunları göz önüne alındığında, davacı şirketin elektrik sayaçlarının tamamını okuyamamasının mücbir sebepten kaynaklandığı, davacıya atfedilecek bir kusurun bulunmadığı, mücbir sebepten kaynaklı olarak sayaçların okunamaması ve PMUM'a bildirilmemesi nedeniyle davacının cezalandırılamayacağı, sayaç okuma ve okunan değerleri PMUM'a bildirme yükümlülüğünü yerine getirmediğinden bahisle idari para cezası verilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka aykırı bulunarak işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, mevzuatta belirlenen metodolojiye uygun olarak tahmini tüketim değeri girebilme imkânı tanındığı için davacının bu imkânı varken sayaç değerlerinin PMUM'a bildirilmemesinin güvenlik ve hava şartlarına dayalı olarak mücbir sebep kapsamında değerlendirilemeyeceği, elektrik piyasasına ilişkin mevzuatta düzenlenen mücbir sebebe dayalı imkânlardan yararlanmak üzere Kuruma herhangi bir başvuruda bulunulmadığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, maruz kalınan koşulların tahmini tüketim değeri girilmesine dahi imkân vermediği, sayaçlarını okuma ve okunan değerleri PMUM'a bildirme yükümlülüğünün kendi kusurlarından kaynaklanmayan nedenlerle yerine getirilemediği, mücbir sebep nedeniyle kendilerine bir sorumluluk yüklenemeyeceği, elektrik dağıtım hizmetinin kendi sorumluluklarına tevdi edildiği tarihten önceki eylemlerden sorumlu tutulamayacakları, idari para cezası verilmeden önce ihlâle ilişkin fiil hakkında usulüne uygun olarak ihtarda bulunulmadığı belirtilerek temyiz istemin reddi ile Mahkeme kararının onanması gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'NUN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Davacı şirkete Temmuz 2010-Mayıs 2011 dönemlerinde sayaç okuma ve okunan değerleri PMUM'a bildirme yükümlülüğünü yerine getirmeyerek Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği'nin 15. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine ve 81. maddesine aykırı hareket ettiğinden bahisle, 4628 sayılı Kanun'un 11. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca 28/06/2012 tarih ve 3903-41 sayılı Kurul kararı ile yapılan ihtar, 07/09/2012 tarihinde davacı şirkete tebliğ edilmiştir.
Ekim 2012-Aralık 2012 dönemlerinde sayaç okuma ve okunan değerleri PMUM'a bildirme yükümlülüğünü yerine getirmediğinden bahisle, 4628 sayılı Kanun'un 11. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca ... tarih ve ... sayılı Kurul kararı ile davacı şirkete 339.814,00-TL idari para cezası verilmiştir.
Bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu'nun 30. maddesiyle yürürlükten kaldırılan, isnat edilen fiilin işlendiği tarihte yürürlükte bulunan 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu'nun 11. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde, "Bu Kanun hükümlerine ve çıkarılan yönetmelik, talimat ve tebliğlere aykırı hareket edildiğinin saptanması hâlinde, aykırılığın otuz gün içinde giderilmesi ihtar edilir ve yapılan yazılı ihtara rağmen aykırı durumlarını devam ettirenlere, ikiyüzellibin Yeni Türk Lirası idarî para cezası verilir."; 5326 sayılı Kabahatler Kanunu'nun 17. maddesinin yedinci fıkrasında, "İdarî para cezaları her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 04/01/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298. maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilân edilen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanır." kuralına yer verilmiş; 23/12/2011 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Elektrik Piyasası Kanunu'nun 11. Maddesi Uyarınca 2012 Yılında Uygulanacak Para Cezaları Hakkında Tebliğ"de, Elektrik Piyasası Kanunu'nun 11. maddesi birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca 2012 yılında uygulanacak idari para cezası miktarı 339.814 TL olarak belirlenmiştir.
28/01/2003 tarih ve 25007 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Elektrik Piyasasında Yapılacak Denetimler ile Ön Araştırma ve Soruşturmalarda Takip Edilecek Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin dava konusu işlem tarihinde yürürlükte olan 23. maddesinde, elektrik piyasasında faaliyette bulunan gerçek veya tüzel kişilerin ilgili mevzuat hükümlerine aykırı faaliyet ve işlemlerinden bu Yönetmelikte düzenlenen ön araştırma ve soruşturma safhalarına gerek olmayacak derecede açık olduğu Kurul tarafından belirlenenler için, Daire Başkanlığı vasıtasıyla ilgili gerçek veya tüzel kişiye on beş günden az olmamak üzere uygun bir süre verilerek yazılı savunmasının alınacağı, Daire Başkanının, ilgili tüzel kişinin yazılı savunmasını, kendi görüşüyle birlikte Başkanlığa sunacağı, Başkanın, konuyu Kurul gündemine öncelikle alacağı belirtilmiştir.
04/08/2002 tarih ve 24836 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan ve davaya konu fiilin işlendiği tarihte yürürlükte bulunan Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği'nin "Kapsam" başlıklı 2. maddesinde, Yönetmeliğin hâlen piyasada faaliyet gösteren veya gösterecek tüzel kişilerin, elektrik üretimi, iletimi, dağıtımı, toptan satışı, perakende satışı, perakende satış hizmeti, ithalat ve ihracatı faaliyetlerini gösterebilmek için almak zorunda oldukları lisanslarda yer alması gereken hükümler, lisans verilmesine, lisansların tadiline, yenilenmesine, sona ermesine ve iptaline ilişkin usul ve esaslar ile lisans sahibi tüzel kişilerin hak ve yükümlülüklerini kapsadığı; "Mücbir sebepler" başlıklı 51. maddesinde, bir olayın mücbir sebep hâli sayılabilmesi için; olaydan etkilenen tarafın gerekli özen ve dikkati göstermiş ve tüm önlemleri almış olmasına karşın önlenemeyecek, kaçınılamayacak veya giderilemeyecek olması ve bu durumun etkilenen tarafın ilgili mevzuat kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmesini engellemesi gerektiği, doğal afetler ve salgın hastalıklar, savaş, nükleer ve kimyasal serpintiler, seferberlik hâlleri, halk ayaklanmaları, saldırı, terör hareketleri ve sabotajlar, grev, lokavt veya diğer memur ve işçi hareketlerinin bunlarla sınırlı olmamak kaydıyla, genel mücbir sebepler olarak kabul edileceği, lisans sahibi tüzel kişilerin faaliyetlerine özgü özel mücbir sebeplerin lisanslarında yer aldığı, mücbir sebeplerin gerçekleşmesi hâlinde, mücbir sebeplerin etkileri giderilinceye kadar, lisans sahibi tüzel kişinin ilgili mevzuattan kaynaklanan yükümlülükleri etkilendikleri oranda Kurul kararıyla ertelenebileceği, söz konusu yükümlülüklerin yerine getirilemeyeceğinin anlaşıldığı hâllerde, Kurulun, tüzel kişinin yükümlülüğünün kaldırılmasına da karar verebileceği, iletim ve dağıtım faaliyetlerine ilişkin yükümlülüklerin kaldırılmasının talep edilemeyeceği, ilgili mevzuat kapsamındaki yükümlülüklerin ertelenmesi veya kaldırılması kararının verilebilmesi için, tüzel kişinin mücbir sebebin başlama tarihini, mahiyetini, ilgili mevzuat kapsamındaki yükümlülüklerine olan etkilerini ve mümkün olması hâlinde etkilerin tahmini giderilme süresini içeren başvurusunu, mücbir sebebin başlama tarihinden itibaren otuz gün içerisinde Kuruma yazılı olarak bildirmesi gerektiği kurala bağlanmıştır.
Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği'nin "Dağıtım lisansı sahibi tüzel kişilerin sorumlulukları" başlıklı 15. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde, "Bu fıkranın (a) bendinde belirtilen sayaçlara yönelik test, kontrol ve denetim çalışmaları yapmak suretiyle uzlaştırmaya esas ölçüm verilerinin doğruluğunun sağlanması, sayaçların okunması, bölgesinde bulunan uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi konfigürasyonlarının belirlenmesi, ölçüm verilerinin saklanması, zamanında ve Piyasa İşletmecisi tarafından belirlenen formatta Piyasa İşletmecisine bildirilmesi, ilgili tek hat şemalarının onaylanması" dağıtım lisansı sahibi tüzel kişilerin görevleri arasında sayılmış; 81. maddesinde, "Piyasa katılımcıları adına kayıtlı olan uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi konfigürasyonları içerisinde yer alan sayaçlar, OSOS kapsamında tanımlı olan periyotlarda TEİAŞ veya dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler tarafından OSOS vasıtasıyla okunur ve okunan değerler elektronik olarak PYS’ye aktarılır." kuralına yer verilmiş; Otomatik Sayaç Okuma Sistemlerinin (OSOS) Kapsamına ve Sayaç Değerlerinin Belirlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar'ın 11. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde, "Söz konusu uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimine ait geçmişe ait tüketim değerlerinin dağıtım şirketlerinde mevcut olmaması hâlinde benzer tüketim özelliklerine sahip diğer tüketicilerin geçmişe ait tüketim değerleri kullanılır." kuralı yer almıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Aktarılan mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, elektrik dağıtım şirketlerinin, sayaç okuma ve okunan değerleri Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezine bildirmekle yükümlü oldukları, bu yükümlülüğe aykırı hareket edildiğinin tespit edilmesi hâlinde ihtar edilecekleri, yapılan yazılı ihtara rağmen yükümlülüklerini yerine getirmeyenlere idari para cezası verileceği, anılan yükümlülüğün mücbir sebepler nedeniyle yerine getirilmesine imkân bulunmaması hâlinde bahse konu yükümlülüğün ertelenmesi veya kaldırılması kararının verilebilmesi için usulüne uygun olarak Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'na başvuruda bulunulması gerektiği, dağıtım lisansı sahibi tüzel kişilerin okuma listesindeki sayaçlara ait değerleri süresi içinde PMUM'a bildirmesinin mevzuat gereği bir zorunluluk olduğu, okuma listesinde yer alan sayaçların tüketim değerlerinin sıfır bile olsa PMUM'a bildirilmesi gerektiği, dağıtım şirketlerinin öncelikle sayaç okuma yükümlülüğünü yerine getirmesi ve bir yanlışlık varsa düzeltme talebinde bulunması ve dağıtım şirketlerinin sayaç değeri bildirmeyerek kendi düzeltmesini kendisinin yapması gibi bir hakkının bulunmadığı, Otomatik Sayaç Okuma Sistemleri Usul ve Esaslarının 11. maddesi gereğince aylık okunan sayaçlarda önceki tüketim değeri olmasa bile benzer tüketim değerlerine sahip diğer tüketicilerin verilerinin kullanılmasına imkân tanındığı, okunamayan sayaçlar için yapılacak planlama dâhilinde bulunacak tahmini değerlerin bildiriminin yapılmasının mümkün olduğu, sonradan geriye dönük olarak yapılan düzeltmenin bildirim yükümlülüğüne yönelik ihlâli ortadan kaldırmadığı görülmektedir.
Dosyanın incelenmesinden, davacı şirketin, Temmuz 2010 - Mayıs 2011 dönemine ilişkin sayaç okuma ve okunan değerleri Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezine bildirme yükümlülüğünü yerine getirmediğinden bahisle … tarih ve … sayılı Kurul kararı ile ihtar edildiği, aynı yükümlülüğün Ekim 2012-Aralık 2012 dönemlerinde de yerine getirilmemesi nedeniyle yürütülen idari tahkikat kapsamında davacının yazılı savunmasının alındığı, davacının yazılı savunmasında anılan yükümlülüğün büyük ölçüde yerine getirildiği ve fakat hava şartları ve güvenlik sorunlarından kaynaklı olarak bir kısmının ise yerine getirilemediğinin ifade edildiği, davalı idare tarafından ileri sürülen iddialar yeterli bulunmayarak davacıya dava konusu idari para cezasının verildiği, söz konusu işlemin iptali istemiyle açılan davada temyize konu Mahkeme kararıyla, elektrik sayaçlarının tamamının okunamamasının mücbir sebepten kaynaklandığı, davacıya atfedilecek bir kusurun bulunmadığı, mücbir sebepten kaynaklı olarak sayaçların okunamaması ve PMUM'a bildirilmemesi nedeniyle davacının cezalandırılamayacağı, sayaç okuma ve okunan değerleri PMUM'a bildirme yükümlülüğünü yerine getirmediğinden bahisle idari para cezası verilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verildiği anlaşılmaktadır.
Dava konusu işlem, sayaç okuma ve okunan değerleri PMUM'a bildirme yükümlülüğünün yerine getirilmemesi nedeniyle tesis edilmiş olup, davacı şirket tarafından idari para cezasına konu fiilin işlendiğinde, başka bir deyişle, sayaç okuma ve okunan değerleri PMUM'a bildirme yükümlülüğünün yerine getirilmediğinde herhangi bir tereddüt bulunmamaktadır.
Bununla birlikte, aktarılan mevzuat kapsamında, mücbir sebep koşulları varsa, Kuruma usulüne uygun olarak yapılacak başvuruya istinaden sayaç okuma ve okunan değerleri PMUM'a bildirme yükümlülüğünün yerine getirilmesi ertelenebileceği gibi bu yükümlülük tamamen de ortadan kaldırılabilir. Ayrıca, davacı şirket, sayaç okuma ve okunan değerleri PMUM'a bildirme yükümlülüğünü tahmini tüketim değeri girmek suretiyle de yerine getirebilir.
Bu durumda, mücbir sebeplere ilişkin koşullar ile PMUM'a tahmini tüketim değeri girmek suretiyle bahse konu yükümlülüğü yerine getirme imkânı davacının idari para cezasına konu fiilini etkileyen iki unsur olarak ortaya çıkmaktadır.
Temyize konu Mahkeme kararında, davacının fiilinin mücbir sebeplere ilişkin sübjektif koşullar altında gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğinin irdelenmediği, davacının faaliyet bölgesinde fiilin işlendiği Ekim 2012 - Aralık 2012 dönemindeki hava şartlarının ve güvenlik koşullarının davacıyı hangi ölçüde etkilediği somut olarak araştırılmadığı, mücbir sebeplere yönelik koşullar mevcut olsa dahi mevzuatta buna hangi sonuçların bağlandığının dikkate alınmadığı, davacının sayaç okumama ve/veya okunan değerleri PMUM'a bildirmeme şeklindeki fiilinin davacının tahmini tüketim değeri girme imkânıyla birlikte değerlendirilmediği görülmektedir.
Bu durumda, davacının sayaç okuma ve okunan değerleri PMUM'a bildirme yükümlülüğünün mücbir sebep koşulları altında gerçekleşip gerçekleşmediği somut olarak araştırıldıktan sonra, bu husus tahmini tüketim değeri girme imkanı ile birlikte değerlendirilerek yeniden bir karar verilmesi gerektiğinden, dava konu işlemin iptali yönündeki İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca .... İdare Mahkemesi'nin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (on beş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 13/01/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.