Danıştay 6. Daire 2016/4013 Esas 2021/1129 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2016/4013
Karar No : 2021/1129

DAVACILAR : 1- … … 31- … Turizm ve Tanıtma Derneği Adına Başkan …
VEKİLLERİ : Av. …
32- … Odası … Şubesi
VEKİLİ : Av. …

DAVALILAR : 1- … Bakanlığı - …
VEKİLİ : Av. …
2- … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU : Antalya ili, Kaş ilçesine yönelik olarak … tarihli, … sayılı Antalya Büyükşehir Belediye Meclisi kararıyla kabul edilen 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı ile … tarihli, … sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı kararı ile onaylanan Antalya-Burdur-Isparta Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planının kısmen iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI : Davaya konu planın aşağıda her bir başlık ayrıntılı olarak yer verilen iddialar doğrultusunda şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına aykırı olduğu ileri sürülmektedir

DAVALININ SAVUNMASI Dava konusu işlemde şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına aykırılık bulunmadığı ileri sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ … DÜŞÜNCESİ : Uyuşmazlığın çözümlenmesi için yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen bilirkişi raporu doğrultusunda, Antalya ili, Kaş ilçesine yönelik olarak … tarihli, … sayılı Antalya Büyükşehir Belediye Meclisi kararıyla kabul edilen 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı ile … tarihli, … sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı kararı ile onaylanan Antalya-Burdur-Isparta Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planının Antalya, Kaş, ... Mevkii, Çukurbağ Yarımadası ile ... Bölgesinde öngörülen turizm ve tercihli kullanım alanı kararları ve Antalya ili, Kaş İlçesine yönelik nüfus projeksiyonu ve nüfus kabulleri yönünden iptali gerektiği düşünülmektedir.


DANIŞTAY SAVCISI … DÜŞÜNCESİ : Dava ,Antalya İli, Kaş İlçesine yönelik olarak … tarihli, … sayılı Antalya Büyükşehir Belediye Meclisi kararıyla kabul edilen 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı ile … tarihli, … sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı kararı ile onaylanan Antalya-Burdur-Isparta Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planının iptali istemiyle açılmıştır.
2872 sayılı Çevre Kanununun 9. (b) maddesinde "Ülke fizikî mekânında, sürdürülebilir kalkınma ilkesi doğrultusunda, koruma-kullanma dengesi gözetilerek kentsel ve kırsal nüfusun barınma, çalışma, dinlenme, ulaşım gibi ihtiyaçların karşılanması sonucu oluşabilecek çevre kirliliğini önlemek amacıyla nazım ve uygulama imar plânlarına esas teşkil etmek üzere bölge ve havza bazında 1/50.000-1/100.000 ölçekli çevre düzeni plânları Bakanlıkça yapılır, yaptırılır ve onaylanır. Bölge ve havza bazında çevre düzeni plânlarının yapılmasına ilişkin usûl ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir." hükmüne yer verilmiştir.
Sözü edilen kanun maddesine dayanılarak çıkarılan Çevre Düzeni Planlarına Dair Yönetmelikte "Havza" ; bir akarsu kaynağını besleyen yüzey ve yer altı su kaynaklarının tabii su toplama alanını kapsayacak biçimde, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünce belirlenmiş alanlar, "Bölge" coğrafi, sosyal, ekonomik, fiziksel nitelikleri açısından benzerlik gösteren alan ve/veya Devlet Planlama Teşkilatınca belirlenmiş olan istatistiki bölge (düzey 2) birimleri olarak tanımlanmıştır.
Çevre Düzeni Planlarına Dair Yönetmeliğin 4. maddesi (ç) bendinde, Çevre düzeni planı açıklama raporu: Çevre düzeni planının vizyonunun, amacının, hedeflerinin, stratejilerinin, ilkelerinin ve politikalarının açıklandığı ve bunlar doğrultusunda belirlenen projeksiyon nüfusuna, sektörel yapıya, alan büyüklüklerine, plan kararlarına, plan uygulama araçlarına, kurumsal yapıya ve denetime ilişkin gerekçeli açıklamaların yapıldığı ve çevre düzeni planı ile bütün olan rapor;
(d) bendinde; çevre düzeni planı araştırma raporu; Planlama alanına ilişkin geleceğe yönelik projeksiyonların yapılabilmesi, plan kararlarının, koruma ve gelişme politika ve stratejilerinin ve plan hükümlerinin belirlenebilmesi için 7'nci madde kapsamında toplanan verilerin planlama çalışmasında kullanılacak biçimde analiz ve sentezinin yapıldığı, alana yönelik fırsatların, tehditlerin, güçlü yönler ve zayıflıkların belirlenerek ilgilisine göre farklı disiplinlerden uzmanlarca hazırlanan rapor, olarak tanımlanmış; çevre düzeni planının niteliklerinin belirlendiği 5. maddesi (e) bendinde, "planlamaya temel oluşturan verilerin farklılığından dolayı farklı mesleklerden uzmanların fiili katılımı ile hazırlanan üst ölçekli bir plan olduğu" plan nitelikleri arasında yer almıştır.
Yönetmeliğin Planlama Alanının Tespiti Başlıklı 6. maddesinin 1/a bendinde Planlama alanı; Çevre ve Orman Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ve Çevre Kanunu kapsamında; Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü tarafından belirlenen büyük akarsu havzaları veya Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı tarafından belirlenmiş istatistiki bölge birimleri (düzey 2) ile birlikte idari sınırları da dikkate alınarak, en az iki il sınırını içerecek şekilde belirlenir hükmü yer almıştır.
Diğer taraftan 14.06.2014 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinin 38. maddesinin 2. fıkrası ile Çevre Düzeni Planlarına Dair Yönetmelik yürürlükten kaldırılmış, Geçici 1. maddesinde, bu yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce onay makamına sunulan veya idare meclisinde gündeme alınan plan tekliflerinin bu yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önceki mevzuat hükümlerine göre sonuçlandırılacağı hüküm altına alınmıştır.
Mekansal Planlar Yönetmeliğinin 4. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde çevre düzeni planı; varsa mekansal strateji planlarının hedef ve strateji kararlarına uygun olarak, orman akarsu, göl ve tarım arazileri gibi temel coğrafi verilerin gösterildiği, kentsel ve kırsal yerleşim, gelişme alanları, sanayi, tarım, turizm, ulaşım, enerji gibi sektörlere ilişkin genel arazi kullanım kararlarını belirleyen, yerleşme ve sektörler arasında ilişkiler ile koruma-kullanma dengesini sağlayan 1/50.000 veya 1/100.000 ölçekteki haritalar üzerinde ölçeğine uygun gösterim kullanılarak bölge, hava veya il düzeyinde hazırlanabilen plan notları ve raporuyla bir bütün olarak yapılan plan diye tanımlanmış; 18. maddesinin 1. fıkrasında çevre düzeni planının; coğrafi, sosyal, ekonomik, idari, mekansal ve fonksiyonel nitelikleri açısından benzerlik gösteren bölge, havza veya en az bir il düzeyinde yapılacağı hükme bağlanmış, 19. maddesinde planın ilke ve esasları belirtilmiştir.
Davacılar tarafından, davaya konu çevre düzeni planının iptali istemiyle açılan bu davada hem plan hükümlerinin hem de planla getirilen mekansal kullanım kararlarının iptali istenmektedir.
Dava konusu çevre düzeni planlarının ilgili mevzuatta belirlenen kurallara, şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına uygun olup olmadığının belirlenmesi amacıya yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen bilirkişi raporunda özetle Planlama yaklaşımı bakımından; "Üst ölçekli planı yapan idare, somut alan kullanımlarına ilişkin kararların kesinleştirilmesi sorumluluğunun alt ölçekli planlama çalışmalarına ait olduğunu belirtirken, alt ölçekli planı yapan idare ise üst ölçekli plan kararlarının alt ölçekte aynen devam ettirilmesinin gerekçesini, üst ölçekli planı hazırlayan idarenin belirlediği vizyona ve yaptığı öngörülere dayandırmaktadır. Bu da üst ölçekli planların öngörülerinin, ölçekler arası geçişlerde kapsamlı ve anlamlı sorgulamalar yapılmadan aynen devam ettirilmesi sonucunu doğurmaktadır. Bu durumda da 1/100.000 ölçekli planın alan/kullanım temelli kararlarının şematik olduğu, alt ölçekli planlama çalışmalarında bu kararların somutluk ve kesinlik kazanacağı iddiası havada kalmaktadır. Üst ölçekli planların şematik olduğu öne sürülen kullanım öngörüleri, alt ölçekli planlarda çok kısmi değişiklikler ile büyük ölçüde korunmaktadır. Ayrıca üst ölçekli bir planın yönlendirmesi olmadan yapılan daha alt ölçeklerdeki planlardan gelen kararların, hak kaybı oluşması ve benzeri gerekçeler ile üst ölçekli planlara aktarılması sonucunda, farklı ölçeklerdeki planlar arası geçişin mantığı ortadan kalkmaktadır. Dava konusu 1/100.000 ve 1/25.000 ölçekli planlar arasında bu durumu açık biçimde ortaya koyan bir ilişki söz konusudur. Üst ölçekli planda, tercihli kullanım alanı ya da turizm tesis alanı olarak öngörülen bölgeler, alt ölçekli planda büyük ölçüde turizm tesis alanı kısmen de kentsel gelişme alanı olarak öngörülmüştür. Kurulumuz, farklı kademelerdeki bu iki plan arasında bu şekilde ortaya çıkan ilişkinin, planların kademeli birlikteliği ilkesi başta olmak üzere planlama ilkeleri ve şehircilik esaslarıyla bağdaşmadığı kanaatindedir." görüşüne,B) ... Mevkii bakımından; "Kaş'ın mevcut yerleşik alanından uzakta, henüz yapılaşmamış bir koy niteliğindedir. Alan, 3. Derece Doğal Sit Alanı olup, içerisinde ve komşuluğunda arkeolojik sit alanları bulunmaktadır. Bölge ayrıca Kaş Kekova Özel Çevre Koruma Alanı'nın da yanındadır. Dava konusu planların böylesi bir bölgede, büyük bir alanı turizm tesis alanı olarak öngörmesi şehircilik ilkeleri ve planlama esasları ve koruma yaklaşımı açısından doğru değildir." görüşüne, C) Çukurbağ yarımadası bakımından; "Tümüyle 3. derece doğal sit alanı olup, içerisinde Arkeolojik Sit Alanı da bulunmaktadır, yarımadanın güneybatı ucunda, mevcut kentten oldukça kopuk bir biçimde ikinci konut gelişimi gözlenmektedir. Dava konusu planların, yarımadadaki bu türden gelişme eğilimlerini denetim altına alması beklenirken, yeni konut ve turizm yatırımları öngörülmesi her iki plan açısından. özellikle de korumaya yönelik hedefler dikkate alındığında tutarsızlık yaratmaktadır. 3. derece doğal sit alanlarında konut ve turizm yatırımlarına izin veren ilke kararları olması, bu tutarsızlığa gerekçe oluşturmamalıdır. Çukurbağ yarımadası ... Mevkii ise, yarımadanın denize en açık yerinde ve en dar bölgesinde, arkeolojik sit alanının da hemen yanında bulunmaktadır. Buradaki yapılaşma, yanmada genelindeki yapılaşma ve gelişme baskısını artıracak, kentin doğal çevre ile bütünleşen görünümünü bozacak, bunların yanı sıra 1. derece arkeolojik sit alanı üzerinde olumsuz etkiler yaratacaktır. Tümüyle doğal sit alanı olan ve içerisinde arkeolojik sit alanı da barındıran Çukurbağ Yarımadası'nın güneybatı ucu İle ... Mevkiinde gelişme alanları ve turizm tesis alanları öngörülmesi doğru bir planlama yaklaşımı değildir." görüşüne,D) ... bölgesi bakımından; "Turizm tesis alanları, orman alanlarından parçacı bir biçimde ayrılmış parsellerde öngörülmüştür. Orman alanları içerisinde bulunan ve halen yapılaşmamış bu bölgelerde, parçacı biçimde öngörülen turizm yatırımları, doğal niteliğe sahip bölgede gelişme baskısını arttıracaktır. Bu da zaman içinde bölgedeki doğal yapının geri dönüşü olmayacak şekilde zarar görmesine neden olacaktır. Alanın topografik yapısı ve mevcut kentsel alandan kopuk olması altyapı sunumunu güç ve pahalı hale getirmektedir. ... bölgesinde kentten kopuk, olumsuz çevresel etkiler yapma potansiyeline sahip parçacı turizm tesis alanı öngörüleri planlama esasları ve şehircilik ilkelerine aykırıdır." görüşüne yer verildiği, Nüfus kabullerinin, planın tüm kararlarını etkileyen önemli bir veri olduğu belirtilmelidir. Bu verinin, teknik ve bilimsel yöntemlerden yararlanılarak, kuşkuya ve belirsizliğe yer vermeyecek şekilde üretilmesi gerekir. Ayrıca planın ilgili belgelerinde bu verinin elde edilmesine ilişkin kapsamlı ve doyurucu açıklamalara da yer verilmelidir. Bunlar, planlama esasları ve şehircilik ilkeleri bakımından temel gerekliliklerdir. Bilirkişi Kurulumuz, dava konusu plan özelinde bu gerekliliklerin titizlikle yerine getirildiğinden kuşku duymaktadır. 1/100.000 ve 1/25.000 Ölçekli her iki planın da araştırma raporu ve plan açıklama raporunda, nüfus projeksiyon sonuçları ile nüfus kabulleri arasında 3-5 kata ulaşan kayda değer bir fark olması ve bu farkın teknik ve bilimsel dayanaklarına ilişkin doyurucu bir açıklamanın yapılmamış olması Kurulumuzca önemli bir yanlışlık olarak saptanmaktadır. Plancılar, matematiksel yöntemler yardımıyla ve güncel verilere dayanarak nüfus projeksiyonlarını yapmıştır. Planın temel araştırma veri tabanını oluşturan Plan Araştırma Raporunda, demografik verilerin toplanması ve analiz edilmesi ile nüfus kestirimlerinin yapılması konularında önemli bir sorun saptanmamakla birlikte, asıl sorun, plan açıklama raporunda yer alan ve araştırma raporundaki projeksiyon sonuçlarından farklı olan nüfus kabullerinden kaynaklanmaktadır. Projeksiyonlar yanı sıra yerleşmelerin gelişimine etki edecek diğer dinamikleri de dikkate alarak farklı nüfus kabulleri yapılması anlaşılır olmakla birlikte, kabuller ile projeksiyon sonuçlan arasında önemli düzeyde fark olması halinde, bu farkın nesnel ve bilimsel temellerinin açıklanması ve gerekçelerinin ortaya konulması gerekir. Aksi takdirde, planın nüfus öngörülerinin abartılı olduğu, bu doğrultuda planın alan kullanım kararlarının da irrasyonel olduğu şekildeki itiraz ve eleştirilere haklılık zemini yaratılmış olur. Bu çerçevede Bilirkişi Kurulumuz, planda geliştirilen tüm alan kullanımlarına ilişkin öngörü ve kararları doğrudan etkileyecek olan nüfus verilerine ilişkin olarak, planın araştırma ve açıklama raporları arasındaki farkın gerekçeleri ile açıklanması ve gereken düzeltmelerin yapılmasının dava konusu planlama çalışması için temel bir zorunluluk olduğu görüşündedir.Kentsel gelişme alanlarına ilişkin olarak ise davacıların 1/25.000 ve 1/100.000 ölçekli Planların Plan Açıklama Raporlarında Kaş yerleşmesi için nüfusla ilgili öngörülerin hiçbir bilimsel temeli olmadığı yönündeki savla ilgili olarak; dava konusu planlarda tartışmalı nüfus kestirimlerinin dahi 3-5 kat üzerinde nüfus öngörüleri yapılmış olduğu, planlama çalışmalarının tartışmalı nüfus kabullerine dayandırıldığı gözlenmiştir. Dava konusu 1/100.000 ölçekli planın açıklama raporunda, planın analitik etüt çalışmasında ulaşılan nüfus projeksiyonları ile planın nüfus kabulleri arasındaki fark hiç konu edilmemekte, bu farkın dayanaklarının neler olduğu, hangi kabuller ve çözümlemeler sonucunda bu farka ulaşıldığı konularına açıklık getirilmemektedir. Dolayısıyla, Kaş merkezi için gerekçeleri açık bir biçimde ortaya konulmadan, planlama çalışmalarına esas olmak üzere 2025 yılı için kestirim verilerinin birkaç kat üzerine çıkan yüksek nüfus öngörüleri doğru ve güvenilir olarak görülmemiştir. Dava konusu planlar; plansızlık sonucu gelişigüzel bir biçimde oluşmuş gelişme eğilimlerini ya da inisiyatiflerini veri alarak bunları plan öngörüsü haline getirmekte, parçacı ve birbirinden kopuk kentsel gelişme ve turizm tesisi alanlarının ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bu durumda, Kaş'a özgün niteliğini kazandıran doğal ve arkeolojik alanlar ile orman alanları süreklilik arz eden ekosistemler olmaktan çıkıp, kentsel gelişme alanlarının arasında kalan "eşikler" konumuna itileceklerdir. Bu durum ise doğal alanlar üzerindeki gelişme baskısını artıracaktır. Alt ölçekli planlar ile imara açılan alanların sorgulanmadan üst ölçekli plan kararı haline getirilmesi, planlama ilkeleri ve şehircilik esasları ile bağdaşmamaktadır." görüşlerine yer verildiği anlaşılmaktadır.

Davacılar iddiaları doğrultusunda, uyuşmazlık, Antalya-Burdur-Isparta Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planının Antalya, Kaş, ... Mevkii, Çukurbağ Yarımadası ile ... Bölgesinde öngörülen turizm ve tercihli kullanım alanı kararları yönünden değerlendirildiğinde, bilirkişi raporundaki tespitler göz önünde bulundurularak, doğal niteliği korunması gereken alanlarda bu ölçüde turizm ve tercihli kullanım alanı planlanmasının şehircilik ilkeleri ve planlama esaslarına aykırı olduğu sonucuna varılmıştır.
Öte yandan dayanağı üst ölçekli plan kararları hukuka aykırı bulunduğundan, alt ölçekli 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planının bu kısımlarında da hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Dava konusu çevre düzeni planlarının Antalya İli Kaş İlçesine yönelik nüfus projeksiyonları ile nüfus kabulleri yönünden incelenmesinden; dava konusu çevre düzeni planlarının araştırma raporları ve plan açıklama raporlarındaki nüfus projeksiyon sonuçları ile nüfus kabulleri arasındaki farkın ,somut ve nesnel gerekçelerinin ortaya konulamadığı anlaşılmaktadır.
Bu itibarla nüfus değerlerinin ayrıntılı bir inceleme ve araştırmaya dayanmadan belirlendiği sonucuna varıldığından çevre düzeni planlarının Antalya İli ,Kaş İlçesine yönelik nüfus projeksiyonu ve nüfus kabullerine ilişkin kısımlarında da şehircilik ilkeleri ve planlama esaslarına uyarlık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, Antalya İli, Kaş İlçesine yönelik olarak ... tarihli ve ... sayılı Antalya Büyükşehir Belediye Meclisi kararıyla kabul edilen 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı ile ... tarihli ve ... sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı kararı ile onaylanan Antalya-Burdur-Isparta Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planının Antalya, Kaş, ... Mevkii, Çukurbağ Yarımadası ile ... Bölgesinde öngörülen turizm ve tercihli kullanım alanı kararları ve Antalya ili, Kaş İlçesine yönelik nüfus projeksiyonu ve nüfus kabulleri yönünden iptali gerektiği, düşünülmektedir

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince duruşma için taraflara önceden bildirilen 03/02/2021 tarihinde, davacılar vekili Av. …'u temsilen Av. …'ın ve davalı idare … Bakanlığı vekili Av. …' ın geldiği, davalı idare … Büyükşehir Belediye Başkanlığı vekili Av. …'in ve davacı … Odası (… Şubesi) vekili Av. …'nin gelmediği, Danıştay Savcısı …’ın hazır olduğu görülmekle, açık duruşmaya başlandı. Taraflara usulüne uygun olarak söz verilerek dinlendikten ve Danıştay Savcısının düşüncesi alındıktan sonra taraflara son kez söz verilip, duruşma tamamlandı. Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY:
Dava, Antalya İli, Kaş İlçesine yönelik olarak ... tarihli ve ... sayılı Antalya Büyükşehir Belediye Meclisi kararıyla kabul edilen 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı ile ... tarihli ve ... sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı kararı ile onaylanan Antalya-Burdur-Isparta Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planının kısmen iptali istemiyle açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2872 sayılı Çevre Kanununun 9. (b) maddesinde "Ülke fizikî mekânında, sürdürülebilir kalkınma ilkesi doğrultusunda, koruma-kullanma dengesi gözetilerek kentsel ve kırsal nüfusun barınma, çalışma, dinlenme, ulaşım gibi ihtiyaçların karşılanması sonucu oluşabilecek çevre kirliliğini önlemek amacıyla nazım ve uygulama imar plânlarına esas teşkil etmek üzere bölge ve havza bazında 1/50.000-1/100.000 ölçekli çevre düzeni plânları Bakanlıkça yapılır, yaptırılır ve onaylanır. Bölge ve havza bazında çevre düzeni plânlarının yapılmasına ilişkin usûl ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir." hükmüne yer verilmiştir.
Sözü edilen kanun maddesine dayanılarak çıkarılan Çevre Düzeni Planlarına Dair Yönetmelikte "Havza" ; bir akarsu kaynağını besleyen yüzey ve yer altı su kaynaklarının tabii su toplama alanını kapsayacak biçimde, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünce belirlenmiş alanlar, "Bölge" coğrafi, sosyal, ekonomik, fiziksel nitelikleri açısından benzerlik gösteren alan ve/veya Devlet Planlama Teşkilatınca belirlenmiş olan istatistiki bölge (düzey 2) birimleri olarak tanımlanmıştır.
Çevre Düzeni Planlarına Dair Yönetmeliğin 4. maddesi (ç) bendinde, Çevre düzeni planı açıklama raporu: Çevre düzeni planının vizyonunun, amacının, hedeflerinin, stratejilerinin, ilkelerinin ve politikalarının açıklandığı ve bunlar doğrultusunda belirlenen projeksiyon nüfusuna, sektörel yapıya, alan büyüklüklerine, plan kararlarına, plan uygulama araçlarına, kurumsal yapıya ve denetime ilişkin gerekçeli açıklamaların yapıldığı ve çevre düzeni planı ile bütün olan rapor;
(d) bendinde; çevre düzeni planı araştırma raporu; Planlama alanına ilişkin geleceğe yönelik projeksiyonların yapılabilmesi, plan kararlarının, koruma ve gelişme politika ve stratejilerinin ve plan hükümlerinin belirlenebilmesi için 7'nci madde kapsamında toplanan verilerin planlama çalışmasında kullanılacak biçimde analiz ve sentezinin yapıldığı, alana yönelik fırsatların, tehditlerin, güçlü yönler ve zayıflıkların belirlenerek ilgilisine göre farklı disiplinlerden uzmanlarca hazırlanan rapor, olarak tanımlanmış; çevre düzeni planının niteliklerinin belirlendiği 5. maddesi (e) bendinde, "planlamaya temel oluşturan verilerin farklılığından dolayı farklı mesleklerden uzmanların fiili katılımı ile hazırlanan üst ölçekli bir plan olduğu" plan nitelikleri arasında yer almıştır.
Yönetmeliğin Planlama Alanının Tespiti Başlıklı 6. maddesinin 1/a bendinde Planlama alanı; Çevre ve Orman Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ve Çevre Kanunu kapsamında; Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü tarafından belirlenen büyük akarsu havzaları veya Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı tarafından belirlenmiş istatistiki bölge birimleri (düzey 2) ile birlikte idari sınırları da dikkate alınarak, en az iki il sınırını içerecek şekilde belirlenir hükmü yer almıştır.
Diğer taraftan 14.06.2014 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinin 38. maddesinin 2. fıkrası ile Çevre Düzeni Planlarına Dair Yönetmelik yürürlükten kaldırılmış, Geçici 1. maddesinde, bu yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce onay makamına sunulan veya idare meclisinde gündeme alınan plan tekliflerinin bu yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önceki mevzuat hükümlerine göre sonuçlandırılacağı hüküm altına alınmıştır.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca çıkarılan 14.06.2014 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinin 4.maddesinin 1.fıkrasının (c) bendinde, "Çevre düzeni planı: Varsa mekânsal strateji planlarının hedef ve strateji kararlarına uygun olarak orman, akarsu, göl ve tarım arazileri gibi temel coğrafi verilerin gösterildiği, kentsel ve kırsal yerleşim, gelişme alanları, sanayi, tarım, turizm, ulaşım, enerji gibi sektörlere ilişkin genel arazi kullanım kararlarını belirleyen, yerleşme ve sektörler arasında ilişkiler ile koruma-kullanma dengesini sağlayan 1/50.000 veya 1/100.000 ölçekteki haritalar üzerinde ölçeğine uygun gösterim kullanılarak bölge, havza veya il düzeyinde hazırlanabilen, plan notları ve raporuyla bir bütün olarak yapılan planı ifade eder." kuralı yer almaktadır.
Yönetmeliğin "Planlama alanı" başlıklı 18.maddesinde, "Çevre düzeni planı; coğrafi, sosyal, ekonomik, idari, mekânsal ve fonksiyonel nitelikleri açısından benzerlik gösteren bölge, havza veya en az bir il düzeyinde yapılır." kuralına, "Plan ilke ve esasları" başlıklı 19. maddesinin 1.fıkrasında ise, "Çevre düzeni planları hazırlanırken; a) Varsa mekânsal strateji planlarına uygunluğun sağlanması, b) Yeni gelişmeler ve bölgesel dinamiklerin dikkate alınması, c) İlgili kamu kurum ve kuruluşlarının mekânsal kararları etkileyecek nitelikteki bölge planı, strateji planı ve belgesi, sektörel yatırım kararlarının dikkate alınarak değerlendirilmesi, ç) Sürdürülebilir kalkınma amacına uygun olarak ekolojik ve ekonomik kararların bir arada değerlendirilmesi, d) Tarihi, kültürel yapı ile orman alanları, tarım arazileri, su kaynakları ve kıyı gibi doğal yapı ve peyzajın korunması ve geliştirilmesi, e) Doğal yapının, ekolojik dengenin ve ekosistemin sürekliliğinin korunması amacıyla arazi kullanım bütünlüğünün sağlanması, f) Ulaşım ağının arazi kullanım kararlarıyla birlikte ele alınması suretiyle imar planlarında güzergahı netleştirilecek yolların güzergah ve yönünün genel olarak belirlenmesi, g) Çevre sorunlarına neden olan kaynaklara yönelik önleyici strateji ve politikaların belirlenerek arazi kullanım kararlarının oluşturulması, ğ) İmar planlarına esas olacak şematik ve grafik dil kullanılarak arazi kullanım kararları ile koruma ve gelişmenin sağlanması, h) Afet tehlikelerine ilişkin mevcut raporlar ve jeolojik etütler dikkate alınarak afet risklerini azaltıcı önerilerin dikkate alınması esastır." kuralına yer verilmiştir.
Anılan 19.maddenin 2.fıkrasında, "Çevre düzeni planlarının hazırlanması sürecinde, planlama alanı sınırları kapsamında aşağıda genel başlıklar halinde belirtilen konular ile diğer konularda ilgili kurum ve kuruluşlardan veriler elde edilir; bu veriler kapsamında analiz, etüt ve araştırmalar yapılır: a) Sınırlar. b) İdari ve bölgesel yapı. c) Fiziksel ve doğal yapı. ç) Sit ve diğer koruma alanları, hassas alanlar, doğal karakteri korunacak alanlar. d) Ekonomik yapı. e) Sektörel gelişmeler ve istihdam. f) Demografik ve toplumsal yapı. g) Kentsel ve kırsal yerleşme alanları ve arazi kullanımı. ğ) Altyapı sistemleri. h) Yeşil ve açık alan kullanımları. ı) Ulaşım sistemleri. i) Afete maruz ve riskli alanlar. j) Askeri alanlar, askeri yasak bölgeler ve güvenlik bölgeleri. k) Planlama alanına yönelik bölgesel ölçekli kamu projeleri ve yatırım kararları. l) Her tür ve ölçekteki plan, program ve stratejiler. m) Göller, barajlar, akarsular, taşkın alanları, yeraltı ve yüzeysel su kaynakları ve benzeri hidrolojik, hidrojeolojik alanlar. n) Çevre sorunları ve etkilenen alanlar." düzenlemesine yer verilmiştir.

Aynı maddenin 3.fıkrasında, " Çevre Düzeni Planlarının hazırlanması sürecinde planlama alanı sınırları kapsamındaki tüm veriler 1/25.000 ölçekli harita hassasiyetinde hazırlanır." kuralı, 4.fıkrasında, "Plan hazırlık sürecinde ihtiyaç duyulan veri, bilgi ve belgeler; ilgili veriyi hazırlamakla sorumlu kurum ve kuruluşlardan, bilimsel çalışmalardan ve uzmanlarca arazide yapılacak çalışmalardan elde edilir." kuralı, 5.fıkrasında, "Planlama sürecinde coğrafi bilgi sistemleri ve uzaktan algılama yöntemleri kullanılarak güncellenebilir ve sorgulanabilir sayısal veri tabanı oluşturulur." kuralı bulunmaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Davacılar tarafından, davaya konu çevre düzeni planının iptali istemiyle açılan bu davada hem plan hükümlerinin hem de planla getirilen mekansal kullanım kararlarının iptali istenmektedir.
Dava konusu çevre düzeni planlarına (ÇDP) karşı açılan bu davada dava konusu planın ilgili mevzuatta belirlenen kurallara, şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına uygun olup olmadığının belirlenmesi amacıya Naip üye … tarafından resen seçilen Prof. Dr. …, Prof. Dr. … ve Doç. Dr. …'ın katılımıyla mahalinde yapılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonunda düzenlenen bilirkişi raporu taraflara tebliğ edilmiş ve tebliğ üzerine itirazlar sunulmuştur.
Dairemizce davacıların dava dilekçesindeki iddiaları, davalıların savunması, bilirkişi raporundaki değerlendirmeler ve rapora yapılan itirazlar çerçevesinde konular itibariyle ayrı ayrı değerlendirilmiştir.

1) Dava dilekçesinde; iptali istenen çevre düzeni planlarının turizme ilişkin genel yaklaşımına ve yeni turizm tesis alanı öngörülerine ilişkin olarak, yerel halktan tecrit edilmiş, 4 ve 5 yıldızlı otellere dayalı turizm gelişme öngörüsünün bölgedeki yerel halk ile iç içe olan turizm sistemini bozacağı, planın ilçe merkezini kapsadığı ve kırsal kesimin göz ardı edildiği, doğal ve kültürel değerleri yok eden, olumsuz çevresel etkilere neden olan, ağır altyapı maliyetleri getiren, yeni turizm tesis alanları oluşturmanın gerçekçi projeksiyonlara dayanmadığı, öte yandan sözü edilen kadar turizm potansiyelinin olmadığı, planlanan alanda doğal ve arkeolojik sit alanları bulunduğu, bir kısmının da Kaş - Kekova Özel Çevre Koruma Bölgesi sınırları içinde olduğu, ancak bu bölgede özel planlama çalışmaları yapılmadığı, her ne kadar bu bölge plan dışı bırakılmışsa da alanın bitiminin turizm alanı ilan edildiği ve etkileşim geçiş alanı öngörülmemiş olmasının tehlikeli olduğu, ... ve ... Mevkiilerinde arkeolojik sit alanları ile doğal zeytinliklerin yer aldığı, doğal sit alanlarının turistik tesis alanı olarak planlandığı, bu alanlardaki altyapı çalışmaları ve turizm yapılaşmasının çok ciddi tahribata neden olacağı, bölgenin imara açılmasının Kaş'ın turizm gelirine, ekonomisine dolayısıyla geleceğine yönelik çok ciddi tehlike oluşturacağı, Çukurbağ Yarımadasının 3. derece doğal sit alanı olduğu ve doğusundaki doğal yapısı gereği imara açılmaması gereken alanın imara açıldığı, doğal dokunun bozulacağı ileri sürülmüştür.

Savunmalarda; 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planının üzerinden ölçü alınarak uygulama yapılacak bir plan olmadığı, bu planda belirlenen kullanım alanlarının alt ölçekli planlama çalışmalarında ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri doğrultusunda, doğal, yapay ve yasal eşikler çerçevesinde kesinleşeceği, bu doğrultuda; Kaş ... Bölgesi, Çukurbağ ... Mevkii ve ... Tepesi'nde yer alan turizm alanı öngörülerinin 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planının ilgili plan hükümleri uyarınca alt ölçekli planlarda ilgili idare tarafından değerlendirilecek bir konu olduğu, ayrıca, ... Bölgesi, Çukurbağ Yarımadası'nda bulunan ... Mevkii ile ... Tepesi'nde bulunan 3. derece doğal sit alanlarının turizme açıldığı iddiasına ilişkin olarak, bu doğal alanların, 3. derece doğal sit statüsünde olduğu, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu'nun Doğal (Tabii) Sİtler, Koruma ve Kullanma Koşulları ile ilgili İlke Kararı uyarınca 2. ve 3. derece doğal sit alanları içerisinde turizm kullanımlarının yer alabildiği, doğal sit alanlarında Antalya Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonu kararları ve ilgili mevzuat hükümleri doğrultusunda yapılacak olan koruma amaçlı imar planı kararları ile uygulamaların gerçekleştirilmekte olduğu, doğal sit alanlarının doğrudan dava konusu plan ile turizme açıldığı iddiasının yersiz olduğu, 1/25.000 ölçekli çevre düzeni planında yer alan, ..., Çukurbağ Yarımadası ve ... mevkilerindeki turizm tesis alanı öngörülerinin, teklif aşamasında olduğunu ve Bakanlığın onayına sunulduğu, 1/100.000 ölçekli planda bu alanlar için verilen kararlara uyulduğu, bu kararların alt ölçekli çalışmalarda kurum görüşlerine uygunluk yönünden değerlendirildiği ve aykırılık tespit edilmediği ileri sürülmektedir.

Bilirkişi raporunda;
A) Planlama yaklaşımı bakımından; "Üst ölçekli planı yapan idare, somut alan kullanımlarına ilişkin kararların kesinleştirilmesi sorumluluğunun alt ölçekli planlama çalışmalarına ait olduğunu belirtirken, alt ölçekli planı yapan idare ise üst ölçekli plan kararlarının alt ölçekte aynen devam ettirilmesinin gerekçesini, üst ölçekli planı hazırlayan idarenin belirlediği vizyona ve yaptığı öngörülere dayandırmaktadır. Bu da üst ölçekli planların öngörülerinin, ölçekler arası geçişlerde kapsamlı ve anlamlı sorgulamalar yapılmadan aynen devam ettirilmesi sonucunu doğurmaktadır. Bu durumda da 1/100.000 ölçekli planın alan/kullanım temelli kararlarının şematik olduğu, alt ölçekli planlama çalışmalarında bu kararların somutluk ve kesinlik kazanacağı iddiası havada kalmaktadır. Üst ölçekli planların şematik olduğu öne sürülen kullanım öngörüleri, alt ölçekli planlarda çok kısmi değişiklikler ile büyük ölçüde korunmaktadır. Ayrıca üst ölçekli bir planın yönlendirmesi olmadan yapılan daha alt ölçeklerdeki planlardan gelen kararların, hak kaybı oluşması ve benzeri gerekçeler ile üst ölçekli planlara aktarılması sonucunda, farklı ölçeklerdeki planlar arası geçişin mantığı ortadan kalkmaktadır.

Dava konusu 1/100.000 ve 1/25.000 ölçekli planlar arasında bu durumu açık biçimde ortaya koyan bir ilişki söz konusudur. Üst ölçekli planda, tercihli kullanım alanı ya da turizm tesis alanı olarak öngörülen bölgeler, alt ölçekli planda büyük ölçüde turizm tesis alanı kısmen de kentsel gelişme alanı olarak öngörülmüştür. Kurulumuz, farklı kademelerdeki bu iki plan arasında bu şekilde ortaya çıkan ilişkinin, planların kademeli birlikteliği ilkesi başta olmak üzere planlama ilkeleri ve şehircilik esaslarıyla bağdaşmadığı kanaatindedir." görüşüne,
B) ... Mevkii bakımından; "Kaş'ın mevcut yerleşik alanından uzakta, henüz yapılaşmamış bir koy niteliğindedir. Alan, 3. Derece Doğal Sit Alanı olup, içerisinde ve komşuluğunda arkeolojik sit alanları bulunmaktadır. Bölge ayrıca Kaş Kekova Özel Çevre Koruma Alanı'nın da yanındadır. Dava konusu planların böylesi bir bölgede, büyük bir alanı turizm tesis alanı olarak öngörmesi şehircilik ilkeleri ve planlama esasları ve koruma yaklaşımı açısından doğru değildir." görüşüne,
C) Çukurbağ yarımadası bakımından; "Tümüyle 3. derece doğal sit alanı olup, içerisinde Arkeolojik Sit Alanı da bulunmaktadır, yarımadanın güneybatı ucunda, mevcut kentten oldukça kopuk bir biçimde ikinci konut gelişimi gözlenmektedir. Dava konusu planların, yarımadadaki bu türden gelişme eğilimlerini denetim altına alması beklenirken, yeni konut ve turizm yatırımları öngörülmesi her iki plan açısından. özellikle de korumaya yönelik hedefler dikkate alındığında tutarsızlık yaratmaktadır. 3. derece doğal sit alanlarında konut ve turizm yatırımlarına izin veren ilke kararları olması, bu tutarsızlığa gerekçe oluşturmamalıdır.
Çukurbağ yarımadası ... Mevkii ise, yarımadanın denize en açık yerinde ve en dar bölgesinde, arkeolojik sit alanının da hemen yanında bulunmaktadır. Buradaki yapılaşma, yanmada genelindeki yapılaşma ve gelişme baskısını artıracak, kentin doğal çevre ile bütünleşen görünümünü bozacak, bunların yanı sıra 1. derece arkeolojik sit alanı üzerinde olumsuz etkiler yaratacaktır. Tümüyle doğal sit alanı olan ve içerisinde arkeolojik sit alanı da barındıran Çukurbağ Yarımadası'nın güneybatı ucu İle ... Mevkiinde gelişme alanları ve turizm tesis alanları öngörülmesi doğru bir planlama yaklaşımı değildir." görüşüne,
D) ... bölgesi bakımından; "Turizm tesis alanları, orman alanlarından parçacı bir biçimde ayrılmış parsellerde öngörülmüştür. Orman alanları içerisinde bulunan ve halen yapılaşmamış bu bölgelerde, parçacı biçimde öngörülen turizm yatırımları, doğal niteliğe sahip bölgede gelişme baskısını arttıracaktır. Bu da zaman içinde bölgedeki doğal yapının geri dönüşü olmayacak şekilde zarar görmesine neden olacaktır. Alanın topografik yapısı ve mevcut kentsel alandan kopuk olması altyapı sunumunu güç ve pahalı hale getirmektedir. ... bölgesinde kentten kopuk, olumsuz çevresel etkiler yapma potansiyeline sahip parçacı turizm tesis alanı öngörüleri planlama esasları ve şehircilik ilkelerine aykırıdır." görüşüne yer verilmiştir.

Dairemizce yapılan değerlendirmede; Planlamanın en temel unsurlarından birisi olan, birbirini yönlendiren ve denetleyen farklı ölçeklerdeki planlar arasındaki "kademeli birliktelik" ilkesi uyarınca, alt ölçekli planlar, bir üst ölçekte belirlenen temel ilke, strateji ve plan kararlarına uygun olmak zorunda olup, bunun sonucu olarak, dava konusu 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı ile belirlenen leke niteliğindeki kullanım kararlarının da, üst kademede bulunan 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı'nın leke niteliğindeki genel arazi kullanım kararları ile uyumlu olması gerektiği açıktır.
Uyuşmazlık konusu Antalya-Burdur-Isparta Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planının Antalya, Kaş, ... Mevkii, Çukurbağ Yarımadası ile ... Bölgesinde öngörülen turizm ve tercihli kullanım alanı kararları yönünden değerlendirildiğinde, bilirkişi raporundaki tespitler göz önünde bulundurularak, doğal niteliği korunması gereken alanlarda bu ölçüde turizm ve tercihli kullanım alanı planlanmasının şehircilik ilkeleri ve planlama esaslarına aykırı olduğu sonucuna varılmış olup, bu alanlara yönelik dava konusu 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı ile getirilen genel arazi kullanım kararlarında şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve koruma yaklaşımı bakımından hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
Bilirkişi raporunda "A) Planlama yaklaşımı" bölümünde yer alan tespitlerde detaylı olarak açıklandığı üzere üst ölçekli planda, tercihli kullanım alanı ya da turizm tesis alanı olarak öngörülen bölgeler, alt ölçekli planda büyük ölçüde turizm tesis alanı kısmen de kentsel gelişme alanı olarak öngörüldüğü ve somut alan kullanımlarına ilişkin kararların kesinleştirilmesi sorumluluğunun alt ölçekli planlama çalışamalarında yerine getirilmediğinden dava konusu 1/25000 ölçekli Çevre Düzeni Planının bu kısmının planlama ilkeleri ve şehircilik esaslarıyla bağdaşmadığı görülmektedir.

2) Dava dilekçesinde; Antalya, Burdur ve Isparta illerini içine alan çevre düzeni planının Kaş'a ilişkin kısmında; plan amaçlarında her ne kadar sürdürülebilir turizm, doğa ve çevreye uyum, doğal ve tarihi sit alanlarını korumaktan bahsetse de, sonuç olarak yoğun bir yapılaşma getirdiği, bir cazibe merkezi ve yeni rant alanları oluşturulmaya çalışıldığı, Kaş Merkez İlçe 2025 yılı nüfus kabullerinin bilimsel temelinin olmadığı, bu nedenle bölgeye ilişkin hatalı nüfus hedefinin ortaya çıktığı, bu nüfus kabulü ile planlama yapılırsa Kaş tarihi dokusundaki aşırı yoğunlaşmanın yanı sıra, Kaşın kuzey ve kuzeydoğusunda yeni bir Kaş yerleşimi oluşturmasının kaçınılmaz olacağı ileri sürülmüştür.

Savunmalarda; Davacıların iddialarının aksine, nüfus kabulleri geliştirilirken istatistik yöntemlerinin yanı sıra kalkınma planları ile bölgenin ekonomik durumunun nüfusa ve mekânsal kullanımlara etkilerinin de dikkate alındığı savunulmuştur.

Bilirkişi raporunda; "Nüfus kabullerinin, planın tüm kararlarını etkileyen önemli bir veri olduğu belirtilmelidir. Bu verinin, teknik ve bilimsel yöntemlerden yararlanılarak, kuşkuya ve belirsizliğe yer vermeyecek şekilde üretilmesi gerekir. Ayrıca planın ilgili belgelerinde bu verinin elde edilmesine ilişkin kapsamlı ve doyurucu açıklamalara da yer verilmelidir. Bunlar, planlama esasları ve şehircilik ilkeleri bakımından temel gerekliliklerdir. Bilirkişi Kurulumuz, dava konusu plan özelinde bu gerekliliklerin titizlikle yerine getirildiğinden kuşku duymaktadır. 1/100.000 ve 1/25.000 Ölçekli her iki planın da araştırma raporu ve plan açıklama raporunda, nüfus projeksiyon sonuçları ile nüfus kabulleri arasında 3-5 kata ulaşan kayda değer bir fark olması ve bu farkın teknik ve bilimsel dayanaklarına ilişkin doyurucu bir açıklamanın yapılmamış olması Kurulumuzca önemli bir yanlışlık olarak saptanmaktadır.
Plancılar, matematiksel yöntemler yardımıyla ve güncel verilere dayanarak nüfus projeksiyonlarını yapmıştır. Planın temel araştırma veri tabanını oluşturan Plan Araştırma Raporunda, demografik verilerin toplanması ve analiz edilmesi ile nüfus kestirimlerinin yapılması konularında önemli bir sorun saptanmamakla birlikte, asıl sorun, plan açıklama raporunda yer alan ve araştırma raporundaki projeksiyon sonuçlarından farklı olan nüfus kabullerinden kaynaklanmaktadır. Projeksiyonlar yanı sıra yerleşmelerin gelişimine etki edecek diğer dinamikleri de dikkate alarak farklı nüfus kabulleri yapılması anlaşılır olmakla birlikte, kabuller ile projeksiyon sonuçlan arasında önemli düzeyde fark olması halinde, bu farkın nesnel ve bilimsel temellerinin açıklanması ve gerekçelerinin ortaya konulması gerekir. Aksi takdirde, planın nüfus öngörülerinin abartılı olduğu, bu doğrultuda planın alan kullanım kararlarının da irrasyonel olduğu şekildeki itiraz ve eleştirilere haklılık zemini yaratılmış olur. Bu çerçevede Bilirkişi Kurulumuz, planda geliştirilen tüm alan kullanımlarına ilişkin öngörü ve kararları doğrudan etkileyecek olan nüfus verilerine ilişkin olarak, planın araştırma ve açıklama raporları arasındaki farkın gerekçeleri ile açıklanması ve gereken düzeltmelerin yapılmasının dava konusu planlama çalışması için temel bir zorunluluk olduğu görüşündedir.
Kentsel gelişme alanlarına ilişkin olarak ise davacıların 1/25.000 ve 1/100.000 ölçekli Planların Plan Açıklama Raporlarında Kaş yerleşmesi için nüfusla ilgili öngörülerin hiçbir bilimsel temeli olmadığı yönündeki savla ilgili olarak; dava konusu planlarda tartışmalı nüfus kestirimlerinin dahi 3-5 kat üzerinde nüfus öngörüleri yapılmış olduğu, planlama çalışmalarının tartışmalı nüfus kabullerine dayandırıldığı gözlenmiştir.
Dava konusu 1/100.000 ölçekli planın açıklama raporunda, planın analitik etüt çalışmasında ulaşılan nüfus projeksiyonları ile planın nüfus kabulleri arasındaki fark hiç konu edilmemekte, bu farkın dayanaklarının neler olduğu, hangi kabuller ve çözümlemeler sonucunda bu farka ulaşıldığı konularına açıklık getirilmemektedir. Dolayısıyla, Kaş merkezi için gerekçeleri açık bir biçimde ortaya konulmadan, planlama çalışmalarına esas olmak üzere 2025 yılı için kestirim verilerinin birkaç kat üzerine çıkan yüksek nüfus öngörüleri doğru ve güvenilir olarak görülmemiştir.
Dava konusu planlar; plansızlık sonucu gelişigüzel bir biçimde oluşmuş gelişme eğilimlerini ya da inisiyatiflerini veri alarak bunları plan öngörüsü haline getirmekte, parçacı ve birbirinden kopuk kentsel gelişme ve turizm tesisi alanlarının ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bu durumda, Kaş'a özgün niteliğini kazandıran doğal ve arkeolojik alanlar ile orman alanları süreklilik arz eden ekosistemler olmaktan çıkıp, kentsel gelişme alanlarının arasında kalan "eşikler" konumuna itileceklerdir. Bu durum ise doğal alanlar üzerindeki gelişme baskısını artıracaktır. Alt ölçekli planlar ile imara açılan alanların sorgulanmadan üst ölçekli plan kararı haline getirilmesi, planlama ilkeleri ve şehircilik esasları ile bağdaşmamaktadır." görüşlerine yer verilmiştir.


Dairemizce yapılan değerlendirmede;
Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği'nin 19.maddesinin 2.fıkrasında, çevre düzeni planlarının hazırlanması sürecinde, planlama alanı sınırları kapsamında, diğer başka konular yanında, "demografik ve toplumsal yapı" konusunda ilgili kurum ve kuruluşlardan veriler elde edileceği ve bu veriler kapsamında analiz, etüt ve araştırmalar yapılacağı öngörülmüştür.
Bilirkişi raporundaki yukarıda belirtilen tespitler göz önünde bulundurulduğunda, 1/100.000 ve 1/25.000 çevre düzeni planlarının araştırma raporları ve plan açıklama raporlarının, dava konusu Antalya ili, Kaş ilçesine yönelik nüfus projeksiyon sonuçları ile nüfus kabulleri arasında 3 ila 5 kata varan farklılık bulunduğu anlaşılmaktadır.
Davalı idarece, bu farklılıkların, nüfus kabulleri geliştirilirken, istatistik yöntemlerinin yanı sıra kalkınma planları ile bölgenin ekonomik durumunun nüfusa ve mekânsal kullanımlara etkilerinin de dikkate alınmasından kaynaklandığı belirtilmiş ise de, doğal yapının, ekolojik dengenin ve ekosistemin sürekliliğinin korunması için arazi kullanım bütünlüğünün sağlanması amacıyla hazırlanan çevre düzeni planlarında abartılı nüfus projeksiyonları ile nüfus kabullerinin, yerleşim ihtiyacının çok üzerinde bir alanın yapılaşmaya açılması ve planlama alanındaki doğal alanlar üzerindeki kentsel gelişme baskısının artması sonucunu doğurabileceği dikkate alındığında, söz konusu planlarda yer alan nüfus projeksiyonu ve kabullerinin ayrıntılı bir araştırma ve inceleme sonucu hazırlanması ve buna yönelik verilerin planların bir bütününü oluşturan açıklama raporu ile ortaya konulması gerekmektedir.
Uyuşmazlıkta, dava konusu çevre düzeni planlarının araştırma raporları ve plan açıklama raporlarındaki nüfus projeksiyon sonuçları ile nüfus kabulleri arasındaki farkın, somut ve nesnel gerekçelerinin ortaya konulamadığı anlaşıldığından, söz konusu nüfus değerlerinin ayrıntılı bir inceleme ve araştırmaya dayanmadan belirlendiği sonucuna varılmış olup, bu haliyle çevre düzeni planlarının Antalya ili, Kaş ilçesine yönelik nüfus projeksiyonu ve nüfus kabullerine ilişkin kısımlarında şehircilik ilkelerine ve planlama esaslarına uyarlık görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Dava konusu ... tarihli ve ... sayılı Antalya Büyükşehir Belediye Meclisi kararıyla kabul edilen 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı ile ... tarihli ve ... sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı kararı ile onaylanan Antalya-Burdur-Isparta Planlama Bölgesi 1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planının Antalya, Kaş, ... Mevkii, Çukurbağ Yarımadası ile ... Bölgesinde öngörülen turizm ve tercihli kullanım alanı kararları ve Antalya ili, Kaş İlçesine yönelik nüfus projeksiyonu ve nüfus kabulleri yönünden İPTALİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam …- TL yargılama giderinin davalı idarelerden alınarak davacılara verilmesine, Maliye Bakanlığı tarafından yatırılan avanstan karşılanan keşif ve bilirkişi incelemesi gideri olan …- TL'nin davalı idareler üzerinde bırakılmasına,
3.Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca duruşmalı işler için belirlenen …-TL vekâlet ücretinin davalı idarelerden alınarak davacılara verilmesine ( duruşmaya katılmayan davacı TMMOB vekili lehine takdiren 1.800,00-TL, duruşmaya katılan davacılar vekili lehine takdiren … TL, olmak üzere verilmesine)
4.Maliye Bakanlığı tarafından yatırılan keşif avansından harcanan …-TL'nin davalı idarelerden alınarak Maliye Hazinesine yatırılması ve davalı idarelerden tahsilinin sağlanabilmesi için kararın bir örneğinin Maliye Bakanlığı Başhukuk Müşavirliği ile Muhakemat Genel Müdürlüğüne tebliğine,
5.Keşif ve bilirkişi avansından artan …-TL'nin Hazine adına Maliye Bakanlığı'na iadesine,
6. Posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra taraflara iadesine,
7.Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 03/02/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.