I-BAŞVURU
Başvuran Av. ... 11/10/2019 tarihli dilekçesi ile; ... Bölge Adliye Mahkemesi 27. Hukuk Dairesi’nin 2017/3254 E. sayılı kararı ile, istinaf taleplerinin esastan reddine karar verilerek yetkili mahkemenin işçinin işini yaptığı yer Mahkemesi olan... İş Mahkemelerinin olduğunu gösterdiğini, aynı konuda ... Bölge Adliye Mahkemesi 24. Hukuk Dairesi’nin ise 2018/319 E. sayılı kararında, istinaf başvurularının kabulüne karar verilerek, seçimlik hakkın davalıya geçtiğinden bahisle ilk derece mahkemesi kararının kaldırılarak yetkili mahkemenin ... İş Mahkemeleri olduğunun kabul edildiğini, kesin olarak verilen iki karar arasında çelişki olduğunu belirterek uyuşmazlığın ... Bölge Adliye Mahkemesi 24. Hukuk Dairesi kararı doğrultusunda giderilmesini talep etmiştir.
II-UYUŞMAZLIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİNE KONU BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARLARI
A) ... BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 24. HUKUK DAİRESİNİN 25/01/2018 TARİHLİ VE 2018/319 E.- 2018/242 K. SAYILI KARARI
... Bölge Adliye Mahkemesi 24. Hukuk Dairesince;
“Uyuşmazlık davaya bakmakla yetkili mahkemenin tespitine ilişkindir.
5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanununun 5. maddesi uyarınca, iş mahkemelerinde açılacak her dava, açıldığı tarihte dava olunanın Türk Medeni Kanunu gereğince ikametgâhı sayılan yer mahkemesinde bakılabileceği gibi, işçinin işini yaptığı işyeri için yetkili mahkemede de bakılabilir. Bunlara aykırı sözleşme geçerli değildir.
Bir dava için birden fazla (genel ve özel) yetkili mahkeme varsa, davacı bu mahkemelerden birinde dava açmak hususunda seçimlik hakka sahiptir. Davacı, davasının bu genel ve özel yetkili mahkemelerden hiç birisinde açmaz ve yetkisiz bir mahkeme de açar ise, o zaman seçme hakkı davalılara geçer. Somut olayda dava yetkili Mahkemede açılmamış olduğundan seçimlik hak davalı tarafa geçmiştir ve davalı yetki itirazında davanın şirketin adresi Mahkemesi olan ... İş Mahkemesinde açılmasını istemiştir. Bu durumda dosyanın yetkili ... İş Mahkemesine gönderilmesi gerekirken ... Anadolu İş Mahkemesine gönderilmesi hatalı olmuştur.” gerekçesiyle ,
“1-Davalının istinaf başvurusunun KABULÜNE, Mahkeme kararının ORTADAN KALDIRILMASI İLE;
Mahkemenin yetkisizliğine, ... İş Mahkemesinin (Bireysel İş Hukuku uyuşmazlıklarına bakmakla görevli) yetkili olduğuna, Süresinde talep edilmesi halinde dosyanın yetkili ... İş Mahkemesine gönderilmesine,” karar verilmiştir.
B) ... BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 27. HUKUK DAİRESİNİN 2017/3254 E.- 2019/2308 K. SAYILI KARARI
... Bölge Adliye Mahkemesi 27. Hukuk Dairesince;
“… Mahkeme tarafından davacının işini yaptığı işyerinin Tuzla olup, ... Anadolu İş Mahkemelerinin yetkili olduğundan bahisle yetkisizlik kararı verilmiştir.
5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu 5. maddesinde iş uyuşmazlıklarında yer itibari ile yetkili iş mahkemelerini belirlemiştir. Buna göre, "İş mahkemelerinde açılacak her dava, açıldığı tarihte dava olunanın Türk Medeni Kanunu gereğince ikametgahı sayılan yer mahkemesinde bakılabileceği gibi, işçinin işini yaptığı işyeri için yetkili mahkemede de bakılabilir. Bunlara aykırı sözleşme muteber sayılmaz".
Somut olayda davacının işini yaptığı 1070291 numaralı işyerinin SGK kayıtlarına göre adresi " Orhanlı Beldesi Kpınar Mevki Tuzla/..." olduğu anlaşılmakla, davacının işini yaptığı işyeri itibarıyle ... Anadolu İş Mahkemesinin de yetkili olması nedeniyle İlk Derece Mahkemesince verilen yetkisizlik kararında bir isabetsizlik bulunmamaktadır. Davalı vekilinin aksi yöndeki istinaf sebepleri yerinde değildir. …” gerekçesiyle, “ 1-)Davalının istinaf başvurusunun HMK"nın 353/1-b.1 maddesi gereğince ESASTAN REDDİNE,” karar verilmiştir.
III-... BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ HUKUK DAİRELERİ BAŞKANLAR KURULUNUN 27/12/2019 TARİHLİ ve 2020/2SAYILI KARARI
İlk derece mahkemesi karar tarihinde yürürlükte bulunan 5521 Sayılı İş Mahkemeleri Kanunun 5.maddesinde düzenlenen yetki kuralının kamu düzenine ilişkin olduğu ve öngörülen mahkemelerden birini tercih etme hakkının davacı işçiye ait olduğu hususu dikkate alındığında, davacı işçi tarafından yetkisiz mahkemede dava açılmış olsa bile, tercih hakkının davalı işverene geçmeyeceği görüşü ile bu konuda çıkan uyuşmazlığın giderilmesi açısından dosyanın 5235 Sayılı Kanunun 35/3.maddesi gereğince Yargıtay 9. Hukuk Dairesine gönderilmesine dair karar oyçokluğu ile verilmiştir.
IV- YARGITAY KARARI GEREKÇESİ
Uyuşmazlığın giderilmesindeki asıl mesele, davacı işçinin davasını yetkisiz mahkemede ikame etmesi halinde yetkili mahkemenin nasıl belirlenmesi gerektiğine ilişkindir.
1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun 9 uncu maddesinde, “Her dava, kanunda aksine hüküm bulunmadıkça açıldığı tarihte davalının Türk Kanunu Medenisi gereğince ikametgahı sayılan yer mahkemesinde görülür” kuralına yer verilmiş, aynı şekilde bu Kanunu yürürlükten kaldırarak 12.01.2011 tarihinde kabul edilen mer’i 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 6. maddesinde de, "Genel yetkili mahkeme, davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesidir" düzenleme yer almıştır.
Uyuşmazlığa konu davaların açıldığı tarihte yürürlükte olan mülga 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanun’un 5 inci maddesi ise; “İş mahkemelerinde açılacak her dava, açıldığı tarihte dava olunanın Türk Medeni Kanunu gereğince ikametgahı sayılan yer mahkemesinde bakılabileceği gibi, işçinin işini yaptığı işyeri için yetkili mahkemede de bakılabilir. Bunlara aykırı sözleşme muteber sayılmaz” hükmünü havidir.
Görüldüğü üzere; iş yargılamasında, genel yargılama usulünden farklı olarak davacı lehine yetkili mahkeme tercihli olarak belirlenmiştir. Yine iş mahkemelerinde yetki kuralı kamu düzeninden sayılmakla davalı tarafça usulüne uygun yetki itirazında bulunulmamış olsa dahi, mahkeme re’sen bu husus gözönünde bulundurmalıdır. Başka bir anlatımla hâkim, davanın her aşamasında yetki itirazını dikkate alabileceği gibi, taraflarca ileri sürülmese dahi re’sen yetkisizlik kararı vermelidir.
Bu yetki kuralı kamu düzenine ilişkin olup, içeriği itibariyle genel usul kanundan ayrılan bir usulü öngörmesi karşısında, normun uyuşmazlığa tatbikînde bu vasfından kaynaklı olarak dar (lafzî) yorumlanması isabetli olacaktır. Kaldı ki, Ülkemiz uygulamasında iş uyuşmazlıklarında çoğunlukla davanın taraflarından işçinin, davacı mevkîinde olduğu da izaha muhtaç olmayacak şekilde bilinmekte olup, Anayasamızın sosyal devlet sistemini kabul etmesi ve yine iş hukukuna yön veren ilkelerin (işçinin korunması ilkesi ve işçi lehine yorum ilkesi) gözetilmesi halinde dahi, Kanunkoyucunun iş hukuku mevzuatında iş ilişkisinin güçsüz olan tarafı, yani işçinin işveren karşısında korunması amacıyla bazı düzenlemeleri bilinçli olarak yaptığının da kabulü gereklidir. Bu bağlamda iş mahkemelerindeki yetki kuralının gayesinin de lafzından farklı olduğunu söylemek yerinde olmayacaktır.
Keza 5521 sayılı Kanun’un yukarıda zikredilen maddesinde, yetkili mahkemeyi tercih etme hakkının davacıya tanındığı da tartışmasızdır. Bu cümleden olarak, kanunun açık hükmüyle tanınan bir hak ve yetkinin bariz bir şekilde kötüye kullanımı sözkonusu olmadığı veyahut haklı ve meşru bir gerekçesi bulunmadığı müddetçe kullanılmasını engelleyecek bir karar istihsalinin ise, Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatlarıyla da örtüşmeyeceği açıktır.
Yukarıda zikredilen kanun maddeleri, yapılan tespit ve açıklamalar kapsamında uyuşmazlığın giderilmesi talebi değerlendirildiğinde;
Somut uyuşmazlıkta; İlk Derece Mahkemelerinin davacıların yetkisiz mahkemede davalarını ikâme etmesi nedeniyle yetkili mahkemeyi göstererek verdikleri usulden red kararlarına karşı davalı vekilince yapılan istinaf başvurularında, ... Bölge Adliye Mahkemesi 24. Hukuk Dairesi’nce 5521 sayılı sayılı Kanun’un 5 inci maddesinde davacıya tanınan yetkili mahkemenin tayinindeki seçimlik hakkını yanlış kullanmakla, bu hakkın davalıya tarafa geçtiği gerekçesiyle istinaf başvurusunun kabulüne karar verir iken, aynı konuda ... Bölge Adliye Mahkemesi 27. Hukuk Dairesi’nce istinaf başvurusunun esastan reddine karar verildiği ve böylelikle Daireler arasında içtihat farklılığının oluştuğu anlaşılmıştır.
Herne kadar Dairemiz içtihadı, ... Bölge Adliye Mahkemesi 24. Hukuk Dairesi’nin kararı doğrultusunda ise de; Dairemizin bu konudaki içtihadının aksi yönünde 22. Hukuk Dairesi’nden içtihatların (22.HD.’nin 2012/12342 E., 2016/22047 E.) sadır olduğunun anlaşılması ve 5235 sayılı Kanun ile getirilen uyuşmazlığın giderilmesi müessesinin Bölge Adliye Mahkemesi kararları arasındaki içtihat farklılıklarının giderilmesine matuf olması karşısında, uygulamadaki istikrarın sağlanmasını teminen Dairemizce konunun tekrar incelenmesi ve değerlendirilmesi gereği hasıl olmuş ve neticesinde 22. Hukuk Dairesi içtihatlarındaki gerekçelere ilave olarak yukarıda değinilip kabul edilen gerekçelerle, davacının kanunî yetkili mahkeme dışında başka bir yer mahkemesinde dava açmasının, tercih hakkını ortadan kaldırmayacağı gibi bu seçim hakkının davalıya geçmesi sonucunu da doğurmayacağı kabul edilmiştir.
Netice itibariyle; davacı tarafından yetkisiz bir mahkemede dava açılması yetkili mahkemeyi belirleme hakkını ortadan kaldıracak bir neden olmadığından yetkili mahkemenin davacının tercihine göre belirlenmesi gerektiği cihetle, uyuşmazlığın ... Bölge Adliye Mahkemesi 27. Hukuk Dairesi’nin kararı doğrultusunda giderilmesine karar verilmiştir.

VI-SONUÇ
5235 sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş Görev ve Yetkilerini Düzenleyen Kanun’un 35 inci maddesine dayalı olarak; davacı tarafından yetkisiz mahkemede dava açılması halinde davacının tercih hakkı ortadan kalkmayacağından yine davacı işçinin tercihine göre yetkili mahkemenin belirlenmesi gerektiğine ve uyuşmazlığın bu şekilde giderilmesine, 05.02.2020 günü oybirliği ile karar verildi.