Danıştay 13. Daire 2019/2651 Esas 2021/506 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No : 2019/2651
Karar No : 2021/506

DAVACI : … Enerji Üretim Anonim Şirketi
VEKİLİ : Av. …

DAVALILAR : 1- … Bakanlığı
VEKİLLERİ : Hukuk Müşaviri …, Hukuk Müşaviri …
2- … İşleri (…) Genel Müdürlüğü …/…
VEKİLLERİ : Hukuk Müşaviri …, Av. …

DAVANIN KONUSU :
21/02/2015 tarih ve 29274 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Elektrik Piyasasında Üretim Faaliyetinde Bulunmak Üzere Su Kullanım Hakkı Anlaşması İmzalanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin (Yönetmelik), "Hidroelektrik Enerji Üretim Tesisinin Su Kullanım Hakkı ve İşletme Esaslarına İlişkin Tip Anlaşma" (SKHA) başlıklı Ek-1 kısmında yer alan 41. maddesi ile Hizmet Bedelleri başlıklı Ek-2 kısmında yer alan “DSİ ile Su Kullanım Hakkı Anlaşması imzalayarak EPDK'dan lisans alan şirket, yukarıda belirtilen hizmet bedellerini ve aşağıda kurulu güçleri belirtilen üretim tesisleri için yıllık toplam enerji üretim miktarının kWh başına 0,0009586-TL ile çarpılarak hesaplanacak Havza Hidrolojik Gözlem, Değerlendirme ve Kontrol Hizmet Bedeli'ni EK-5 Taahhütname çerçevesinde yıllık olarak DSİ'ye öder. Bu bedeller şirket tarafından, kurulacak hidroelektrik enerji üretim tesislerinin işletmeye açılmasını müteakip lisans süresince her yılın Ocak ayı sonuna kadar bir önceki yılda gerçekleşen üretim miktarına göre hesaplanır ve ödenir. Ödenecek bedeller aşağıda tabloda belirtilen üst sınır bedelini aşamaz” bölümü ve Taahhütname başlıklı Ek-5 kısmında yer verilen “(4) Yönetmelik kapsamında Ek-2’de yer alan ve aşağıda belirlenen bedelleri taahhüt ettiğimiz şekilde DSİ’ye ödeyeceğimizi,” ibaresi ile “(8) Tesis edilecek enerji üretim tesislerinin işletmeye alınmasını müteakip bir önceki yılda gerçekleşen üretim miktarına göre hesaplanan Havza Hidrolojik Gözlem, Değerlendirme ve Kontrol Hizmet Bedeli'ni üretim lisansı süresince her yılın Ocak ayı sonuna kadar bildirilecek hesap numarasına yatıracağımızı kabul ettiğimizi,” ibaresinin iptali ve anılan düzenlemeler uyarınca davacıdan tahsil edilen toplam 100.769,70-TL'nin ödeme tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte tazminine karar verilmesi istenilmektedir.


DAVACININ İDDİALARI :
Davacı şirketin, ... Elektrik Üretim A.Ş., ... Elektrik Üretim A.Ş. ve ... Enerji Elektrik Üretim A.Ş.’nin birleşmesinden meydana geldiği, havza hidrolojik gözlem değerlendirme ve kontrol hizmet bedeli adı altında bir bedel talep ve tahsil edilmesinin hukuka aykırı olduğu, havza hidrolojik gözlem değerlendirme ve kontrol hizmet bedelinin Yönetmelik ve SKHA hükümlerinin 41. maddesine dayanılarak tahsil edildiği, SKHA’nın idare tarafından tek taraflı hazırlanan ve müzakere edilmeyen genel işlem şartı mahiyetinde iltihaki bir sözleşme olduğu, bu sözleşmenin imzalanmadan elektrik üretim faaliyetlerine başlanamayacağı, yeknesak tip işlemlerin birçok alanda olduğu gibi idare ile yapılan anlaşmalar bakımından da uygulanabilir nitelikte olduğu, kamu gücüne dayanılarak matbu hâle getirilmiş sözleşmelerin müdahale edilmeksizin imzalandığı, havza hidrolojik gözlem değerlendirme ve kontrol hizmet bedelinin hiçbir yasal dayanağı olmadığı hâlde tahsil edildiği, davalı idare tarafından hiçbir hizmet verilmediği hâlde bedelin talep edilmesinin hukuka aykırı olduğu, kendisi tarafından kurulan hidroelektrik santrallerinde davalı idarelerin hiçbir hizmetinin bulunmadığı, bahsi geçen havza hidrolojik gözlem değerlendirme ve kontrol hizmet bedelinin davacının talebi üzerine verilmediği, kamu kurumlarının hangi hizmetleri vereceklerinin kanunla belirlendiği, davalı idarelerin yasayla belirlenmiş görevini ifa etmesi için bedel/ücret talep etmesinin hukuken kabul edilemez olduğu ileri sürülmüştür.

DAVALI … BAKANLIĞININ SAVUNMASI :
Usûle ilişkin olarak, davanın süresinde açılmadığı, husumetin DSİ'de bulunduğu, davacı şirket tarafından havza hidrolojik gözlem değerlendirme ve kontrol bedeli olarak ödenen toplam 100.769,70-TL’nin tahsili için ... İdare Mahkemesi’nin E:... sayılı dosyasında dava açıldığı, her iki dava arasında derdestliğin bulunduğu, esasa ilişkin olarak ise, DSİ tarafından yapılan havza hidrolojik gözlemi, değerlendirmesi ve kontrolünden baraj, Hes ve regülatör gibi diğer su tesislerinin de faydalandığı, nitekim aynı mahiyette açılan davalarda Danıştay Onüçüncü Dairesi’nin E:2013/717 ve E:2014/863 sayılı dosyalarında davanın reddine karar verildiği ve bu kararların onandığı, şimdiye kadar SKHA imzalanması hakkında yönetmeliklerde 3 kez değişiklik olmasına karşın, her 3 yönetmelikte de havza hidrolojik gözlem değerlendirme ve kontrol hizmet bedeline yer verildiği, mülga Yönetmelikte hangi projelerden havza hidrolojik gözlem değerlendirme ve kontrol hizmet bedelinin alınmayacağının kurala bağlandığı, davacı şirketin projesinin bu projelerden olmadığı, davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
DAVALI … GENEL MÜDÜRLÜĞÜNÜN SAVUNMASI :
Usûle ilişkin olarak, 15/06/2019 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan yönetmelik ile dava konusu yönetmeliğin yürürlükten kaldırıldığı, bu nedenle davanın konusuz kaldığı, davacı şirket tarafından havza hidrolojik gözlem değerlendirme ve kontrol bedeli olarak ödenen toplam 100.769,70-TL’nin tahsili için ... İdare Mahkemesi’nin E:... sayılı dosyasında dava açtığı, her iki dava arasında derdestlik bulunduğu; esasa ilişkin olarak ise, şimdiye kadar SKHA imzalanması hakkında yönetmeliklerde 3 kez değişiklik olmasına karşın, her 3 yönetmelikte de havza hidrolojik gözlem değerlendirme ve kontrol hizmet bedeline yer verildiği, 6200 sayılı Kanun’un mülga 38. maddesinde havza hidrolojik gözlem değerlendirme ve kontrol hizmet bedelinin DSİ’nin gelirleri arasında sayıldığı, sonrasında ise 4 no.lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 124. maddesinde aynı şekilde havza hidrolojik gözlem değerlendirme ve kontrol hizmet bedelinin DSİ’nin gelirleri arasında sayıldığı, mülga Yönetmelikte havza hidrolojik gözlem değerlendirme ve kontrol hizmet bedelinin alınmayacağı projelerin sayıldığı, davacı şirketin santrallerinin bu projelerden olmadığı, hizmet bedelinin esasını davacı şirket ile imzalanan SKHA’nın 4. maddesinde yer verilen “tahsis edilecek suların miktar ve zamanlamasını belirleyecek olan işletme planları DSİ tarafından yapılır.” kuralı ile 5. maddesinde yer alan, “Hidroelektrik enerji üretim tesisleri, DSİ tarafından belirlenecek memba ve mansap projelerindeki su kullanım paternine göre işletilecektir.” kuralı gereği verilen hizmetlerin karşılığı olduğu, 6200 sayılı Kanun’un 24. maddesinde, “Tesislerin meydana getirilmesi için ihtiyar olunacak bilcümle masraflar 25 inci maddede yazılı esaslar dairesinde bu tesislerden istifade edebilecekler tarafından ödenir.” kuralı ile Kanun’un 26. maddesinde yer verilen, “Tesislerin işletmeleri için ihtiyar olunan bilcümle masraflar, (Taşkından ve sellerden koruma ile ıslah ve seyrüsefere elverişli hale getirme tesisleri hariç) faydalananlar tarafından ödenir.” kuralı gereği DSİ tarafından verilen hizmetlerin faydalananlar tarafından ödeneceğini kurala bağlandığı, DSİ tarafından yapılan havza hidrolojik gözlemi, değerlendirmesi ve kontrolünden baraj, Hes ve regülatör gibi diğer su tesislerinin de faydalandığı, nitekim aynı mahiyette açılan davalarda Danıştay Onüçüncü Dairesi’nin E:2013/717 ve E:2014/863 sayılı dosyalarında davanın reddine karar verildiği ve bu kararların onandığı, davanın reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ … DÜŞÜNCESİ : Dava konusu düzenlemelerin yetki unsuru yönünden hukuka aykırı olduklarından iptaline, anılan düzenlemeler uyarınca davacıdan tahsil edilen toplam 100.769,70-TL'nin yasal faiziyle birlikte tazmini talebi hakkında ise karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI … DÜŞÜNCESİ :
Dava; 21/02/2015 tarih ve 29274 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Elektrik Piyasasında Üretim Faaliyetinde Bulunmak Üzere Su Kullanım Anlaşması İmzalanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik'in, "Enerji Üretim Tesisinin Su Kullanım Hakkı ve İşletme Esaslarına İlişkin Tip Anlaşma" başlıklı Ek-1 kısmında yer alan 41. maddesi ile Hizmet Bedelleri başlıklı Ek-2 kısmında ödenmesi istenilen ve Taahhütname başlıklı Ek-5 kısmı uyarınca ödeneceği konusunda taahhüt alınan Havza Hidrolojik Gözlem, Değerlendirme ve Kontrol Hizmet Bedelinin iptali ve anılan düzenlemeler uyarınca davacıdan tahsil edilen toplam 100.769,70-TL'nin yasal faiziyle birlikte tazminine karar verilmesi istemiyle açılmıştır.

Dava konusu yönetmeliğin, 21.02.2015 tarih ve 29274 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Elektrik Piyasasında Üretim Faaliyetinde Bulunmak Üzere Su Kullanım Hakkı Anlaşması İmzalanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 21. maddesiyle yürürlükten kaldırıldığı, buna göre davanın esası hakkında karar verilmesine yer olmadığı görülmekle birlikte, yönetmeliğe dayalı uygulama işlemi bulunduğundan, iptal isteminin incelenmesi gerekmektedir.
Dava dilekçesinde, havza hidrolojik gözlem, değerlendirme ve kontrol hizmet bedeli ödenmesi talebini içeren işlem ile bu işlemin dayanağı olan Elektrik Piyasasında Üretim Faaliyetinde Bulunmak Üzere Su Kullanım Hakkı Anlaşması İmzalanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik'in, "Enerji Üretim Tesisinin Su Kullanım Hakkı ve İşletme Esaslarına İlişkin Tip Anlaşma" başlıklı Ek-1 kısmında yer alan 41. maddesi ile, "Hizmet Bedelleri" başlıklı Ek-2 kısmı ve "Taahhütname" başlıklı Ek-5 kısmının iptali istenilmiş ise de; dava dilekçesi içeriği ve öne sürülen hukuka aykırılık sebepleri dikkate alınarak, havza hidrolojik gözlem, değerlendirme ve kontrol hizmet bedeli ödenmesi talebini içeren işlem ile bu işlemin dayanağı olan Elektrik Piyasasında Üretim Faaliyetinde Bulunmak Üzere Su Kullanım Hakkı Anlaşması İmzalanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik'in, "Enerji Üretim Tesisinin Su Kullanım Hakkı ve İşletme Esaslarına İlişkin Tip Anlaşma" başlıklı Ek-1 kısmında yer alan 41. maddesi ile, "Hizmet Bedelleri" başlıklı Ek-2 kısmı ve "Taahhütname" başlıklı Ek-5 kısmının anılan hizmet bedelinin ödenmesine ilişkin kısımları itibarıyla inceleme yapılmıştır.
6200 sayılı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun, 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Maksatlı Kullanımına İlişkin Kanun ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu hükümlerine dayanılarak hazırlanan dava konusu yönetmeliğin "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinde, "Bakanlık: DSİ’nin bağlı olduğu bakanlığı", "DSİ: Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünü", "Su Kullanım Hakkı Anlaşması: Hidroelektrik enerji üretim tesislerinin su kullanımına ilişkin işletme esaslarını ve DSİ’ye ödenecek bedellerin ödeme şeklini belirleyen ilgili mevzuat hükümlerine göre DSİ ile şirket arasında akdedilen anlaşmayı" ifade ettiği belirtilmiştir.
25.12.1953 tarih ve 8592 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 6200 sayılı Kanun'un 1. maddesinde, "Yerüstü ve yeraltı sularının zararlarını önlemek ve bunlardan çeşitli yönden faydalanmak maksadiyle Bayındırlık Vekâletine bağlı hükmi şahsiyeti haiz mülhak bütçeli Devlet Su İşleri Umum Müdürlüğü kurulmuştur." düzenlemesine yer verilmiş; 02.11.2011 tarih ve 28103 sayılı Mükerrer Resmî Gazete'de yayımlanan 662 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin 49. maddesiyle anılan düzenleme, "Bu Kanunun amacı; yerüstü ve yeraltı sularının zararlarını önlemek ve/veya bunlardan çeşitli yönlerden faydalanmak maksadıyla bu Kanun ve ilgili diğer mevzuatla verilen görevleri yerine getirmek ve yetkileri kullanmak üzere; Orman ve Su İşleri Bakanlığına bağlı, kamu tüzel kişiliğine sahip, merkezi Ankara’da bulunan özel bütçeli bir kuruluş olan Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün kuruluş, görev, yetki ve sorumluluklarını düzenlemektir. Genel Müdürlüğün kısa adı DSİ’dir." şeklinde değiştirilmiştir.
Elektrik Piyasasında Üretim Faaliyetinde Bulunmak Üzere Su Kullanım Hakkı Anlaşması İmzalanmasına İlişkin Usul ve Esaslar hakkında Yönetmeliğin; 7. maddesinin 1. bendinde; "Su kullanım hakkı anlaşması yapılmak üzere DSİ’ye müracaat eden şirket veya şirketler, Ek-2’de belirtilen ve DSİ’ye ödenmesi gereken hizmet bedellerinin ödendiğine ilişkin belgeleri, Ek-5’de yer alan taahhütname ile birlikte DSİ’ye ibraz eder." hükmü,
"Enerji Üretim Tesisinin Su Kullanım Hakkı ve İşletme Esaslarına İlişkin Tip Anlaşma" başlıklı Ek-1 kısmında yer alan 41. maddesinde; "Şirket üretime geçtikten sonra iletim sistemine verilen yıllık toplam enerji üretim miktarının kWh başına DSİ tarafından belirlenen birim bedel ile çarpılması sonucu Ek-2'de belirtilen sınır değerler dikkate alınarak bulunan "Havza Hidrolik Gözlem, Değerlendirme ve Kontrol Hizmet Bedeli" ni lisans süresince her yılın Ocak ayı sonuna kadar DSİ'ye öder." hükmü yer almış,
"Hizmet Bedelleri" başlıklı Ek-2 kısmında, Kesin projesi, planlaması, master planı, ön incelemesi ve ilk etüdü DSİ veya mülga EİE tarafından hazırlanan projeler için ödenecek hizmet bedelleri aşağıda belirtilmiştir:
a) Kesin projesi hazır olanlar; projenin güncelleştirilmiş tesis bedelinin enerji hissesine isabet eden bölümünün % 1,5’i,
b) Planlaması hazır olanlar; projenin güncelleştirilmiş tesis bedelinin enerji hissesine isabet eden bölümünün % 1’i,
c) Master planı hazır olanlar; projenin güncelleştirilmiş tesis bedelinin enerji hissesine isabet eden bölümünün % 0,5’i,
d) Ön incelemesi veya ilk etüdü hazır olanlar; projenin güncelleştirilmiş tesis bedelinin enerji hissesine isabet eden bölümünün % 0,1’i.
Hidrolojik ve meteorolojik verilerin temini bedeli; verilerin içeriği ve veriliş şekline göre yıllık olarak DSİ tarafından ayrıca belirlenerek DSİ'nin internet sayfasında ilan edilir.
Şirket tarafından hazırlanan Fizibilite Raporunun DSİ tarafından incelenerek görüş bildirilmesi 27.313 TL'dir.
Planlaması veya kesin projesi hazır olan ve revizyonuna ihtiyaç duyulmayan DSİ veya mülga EİE tarafından yapılan projeler için ayrıca Fizibilite Raporu inceleme ücreti talep edilmez.
DSİ ile Su Kullanım Hakkı Anlaşması imzalayarak EPDK’dan lisans alan şirket, yukarıda belirtilen hizmet bedellerini ve aşağıda kurulu güçleri belirtilen üretim tesisleri için yıllık toplam enerji üretim miktarının kWh başına 0,0009586 TL ile çarpılarak hesaplanacak "Havza Hidrolojik Gözlem, Değerlendirme ve Kontrol Hizmet Bedeli"ni EK-5 Taahhütname çerçevesinde yıllık olarak DSİ’ye öder. Bu bedeller şirket tarafından, kurulacak hidroelektrik enerji üretim tesislerinin işletmeye açılmasını müteakip lisans süresince her yılın Ocak ayı sonuna kadar bir önceki yılda gerçekleşen üretim miktarına göre hesaplanır ve ödenir. Ödenecek bedeller aşağıda tabloda belirtilen üst sınır bedelini aşamaz." düzenlemesine yer verilmiş ve ödenecek bedeller ekli tabloda ayrıntılı olarak belirtilip, yukarıda verilen ve 2015 yılı için hesaplanan bedellerin tamamı, DSİ tarafından her yıl Ocak ayı başında bir önceki yılda gerçekleşen Yİ-ÜFE'nin yıllık (12 aylık) ortalama değişim oranı çerçevesinde güncellenip internet sayfasında yayımlanacağı, bu bedellerin tamamında veya bir kısmında arttırım olması halinde, arttırım miktarının Yİ-ÜFE'ye göre hesap edilerek uygulanacağı, "Havza Hidrololojik Gözlem, Değerlendirme ve Kontrol Hizmet Bedeli" üretim tesisinin işletmeye alınmasını takip eden ilk beş yıl için %50 indirimli uygulanacağı hükmü getirilmiş bulunmaktadır.
"Taahhütname" başlıklı E-5 kısmında ise; "Tesis edilecek enerji üretim tesislerinin işletmeye alınmasını müteakip bir önceki yılda gerçekleşen üretim miktarına göre hesaplanan "Havza Hidrolojik Gözlem, Değerlendirme ve Kontrol Hizmet Bedeli" ni lisans süresince her yılın Ocak ayı sonuna kadar bildirilecek hesap numarasına yatıracağımızı kabul ettiğimizi," şeklinde taahhütte bulunulması gerektiği belirtilmiştir.
6200 sayılı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü Kuruluş Kanunu'nun "Vazife ve Selahiyetler" başlıklı 2.maddesinin (l) bendinde; "Hükümet daireleriyle, Hükümete bağlı müesseseler ve diğer hükmi ve hakiki şahıslar tarafından yapılıp amme menfaati bulunan ve Umum Müdürlüğün vazifesi ile ilgili işlere ait proje ve keşif evrakını tetkik ve tasdik etmek, inşaatın yapılmasının proje ve fenni icaplara uygunluğunu murakabe etmek ve bu işlerin etüd ve projelerini uygun gördüğü bir ücret mukabilinde yapmak ve yaptırmak" hükmü yer almış, Kanunun, 662 sayılı KHK'nin 55. maddesi ile değişik 38. maddesinde, özel sektör tarafından gerçekleştirilecek enerji projelerinden sağlanan; ... havza hidrolojik gözlem, değerlendirme ve kontrol bedeli DSİ'nin gelirleri arasında sayılmış bulunmaktadır.
6200 sayılı Kanun’da Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü’nün gelirleri arasında sayılan bedelin Yönetmelik hükmüyle muaf tutulan projeler haricindeki DSİ ile Su Kullanım Hakkı Anlaşması imzalayarak Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’ndan (EPDK) lisans alan üretim tesislerine yıllık toplam enerji üretim miktarı üzerinden kWh başına uygulanmak üzere belirlendiği, projenin söz konusu bedelden muaf tutulan projeler arasında olmadığı, davacı şirketin ihaleyi kazandığı tarihte yürürlükte olan söz konusu Yönetmelik hükümlerine uymak zorunda olduğu sonucuna ulaşılmaktadır.
Diğer taraftan; dava konusu bedele ilişkin temel şartların Yönetmeliğin 2 numaralı ekinde düzenlendiği, DSİ ile Su Kullanım Hakkı Anlaşması imzalayarak EPDK’dan lisans alan şirketlerin havza hidrolojik gözlem, değerlendirme ve kontrol hizmet bedelini yıllık olarak davalı idareye ödemesinin öngörüldüğü, anılan ekin Yönetmeliğin bir parçası olduğu ve imzalanmasının söz konusu olmadığı anlaşılmaktadır.
Bu itibarla, Yönetmeliğin "Hizmet Bedelleri" başlıklı Ek-2 nolu formu ile "Taahhütname" başlıklı Ek-5 nolu formunun dava konusu havza hidrolojik gözlem, değerlendirme ve kontrol hizmet bedelinin ödenmesine ilişkin kısımlarında hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Hukuka uygun olduğu yukarıda belirtilen Yönetmelik hükümlerine uygun olarak tesis edilen dava konusu işlemde de aynı gerekçeyle hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle davanın reddine karar verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.


TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesince duruşma için taraflara önceden bildirilen 16/02/2021 tarihinde, davacı vekilinin 16/02/2021 tarihinde kayıtlara giren dilekçesi ile daha önce taraflara saati 09:50 olarak bildirilen duruşmanın, vekilin yolda olduğu, şehir dışından katılım nedeniyle hava ve yol şartlarından dolayı saat 10.30'a talikinin talep edilmesi üzerine saat 10:45'e kadar beklenmesine rağmen davacı vekilinin ve davalı DSİ Genel Müdürlüğü vekilinin gelmedikleri, davalı Tarım ve Orman Bakanlığı Hukuk Müşaviri Serpil Turgut'un geldiği, Danıştay Savcısının hazır olduğu görülmekle, açık duruşmaya başlandı. Gelen tarafa usûlüne uygun olarak söz verilerek dinlendikten ve Danıştay Savcısının düşüncesi alındıktan sonra gelen tarafa son kez söz verilip, duruşma tamamlandı. Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Davacı şirket, ... Elektrik Üretim A.Ş., ... Elektrik Üretim A.Ş. ve ... Enerji Elektrik Üretim A.Ş.’nin birleşmesinden meydanda gelmiştir ve hidroelektrik santralinde elektrik üretimi yapmaktadır. 05/11/2008 tarihinde imzaladığı Su Kullanım Hakkı Anlaşması (SKHA) kapsamında ... regülatöründe, yine 05/11/2008 tarihinde imzaladığı bir başka SKHA uyarınca Kesme regülatöründe hidroelektrik santrali işletmektedir.
DSİ tarafından … tarih ve ... sayılı yazı ile Kesme regülatörü için “Yönetmelik hükümlerine göre her yılın Ocak ayının sonuna kadar tahsil edilen” havza hidrolojik gözlem, değerlendirme ve kontrol hizmet bedeli olan 14.608,11-TL tutar; … tarih ve … sayılı yazı ile ... regülatörü için 86.161,59-TL tutarın ödenmesi gerektiğinin, aksi hâlde sözleşmedeki hükümlere göre tahsilatın yapılacağının bildirilmesi üzerine davacı şirketçe toplam 100.769,70-TL ödeme yapılarak 03/04/2019 tarihinde kayıtlara giren dilekçeyle dava açılmıştır. Ancak, Dairemiz tarafından 08/05/2019 tarih ve E:2019/1288, K:2019/1617 sayılı karar ile dilekçenin reddine karar verilmesi üzerine 18/07/2019 tarihinde kayıtlara giren yenileme dilekçesi ile bakılan dava açılmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
03/04/2019 tarihinde kayıtlara giren dilekçenin reddi üzerine 18/07/2019 tarihinde verilen yenileme dilekçesi ile iptali talep edilen 21/02/2015 tarih ve 29274 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Elektrik Piyasasında Üretim Faaliyetinde Bulunmak Üzere Su Kullanım Hakkı Anlaşması İmzalanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin, 15/06/2019 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan yönetmelik ile tamamen yürürlükten kaldırıldığı görülmekle birlikte, yürürlükten kaldırılmadan önce iptali istenen maddelerin davacıya uygulandığı görüldüğünden davalı idarelerden DSİ Genel Müdürlüğü'nün davanın konusuz kaldığına ilişkin itirazı;

Davacı şirket tarafından 01/04/2019 tarihinde kayıtlara giren dilekçe ile 100.769,70-TL havza hidrolojik gözlem, değerlendirme ve kontrol hizmet bedelinin yasal faiziyle birlikte davalı idareden tahsiline karar verilmesi talebiyle ... İdare Mahkemesi'nde bir davanın daha açıldığı, açılan davada ... İdare Mahkemesi'nin ... tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile dilekçenin reddedilmesi üzerine 21/05/2019 tarihinde kayıtlara giren yenileme dilekçesi ile ... İdare Mahkemesi'nin … esasına kayden açılan davada, Mahkeme tarafından … tarih E:…, K:… sayılı karar ile bağlantı nedeniyle dosyanın Danıştay'a gönderildiği, 04/06/2020 tarih ve E:2020/1352 sayılı kararımızla işbu dava ile anılan dava arasında bağlantı olduğundan bahisle bağlantı isteminin kabulüne karar verilmesi neticesinde anılan davada Dairemizin 16/02/2021 tarih ve E:2020/1352, K:2021/507 sayılı kararı ile derdestlik nedeniyle davanın incelenmeksizin reddine karar verildiği görüldüğünden, davalı idarelerin derdestlik itirazı ve usule ilişkin diğer itirazları geçerli görülmeyerek esasın incelenmesine geçildi.

ESAS YÖNÜNDEN:
İLGİLİ MEVZUAT:
6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu'nun "Hidrolik kaynaklara başvuruların değerlendirilmesi" başlıklı 29. maddesinde, "(1) Hidrolik kaynaklar için üretim lisansı almak maksadı ile su kullanım hakkı anlaşması imzalamak üzere yapılan başvurularda, su kullanım hakkı anlaşması imzalanacak tüzel kişiyi belirlemeye DSİ yetkilidir. Aynı kaynak için DSİ’ye birden fazla başvuru yapılmış olması hâlinde; fizibilitesi kabul edilebilir bulunanlar arasından her yıl için birim megavat başına en yüksek oranda hidroelektrik kaynak katkı payı vermeyi teklif eden tüzel kişi, anlaşma imzalanmak üzere belirlenir ve Kuruma bildirilir. (2) Hidroelektrik kaynak katkı payı bedeli her yıl ocak ayı sonuna kadar DSİ bütçesine gelir kaydedilmek üzere ödenir. (3) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar DSİ’nin bağlı olduğu bakanlık tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir." kuralı yer almaktadır.
Dava konusu 21/02/2015 tarih ve 29274 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Elektrik Piyasasında Üretim Faaliyetinde Bulunmak Üzere Su Kullanım Hakkı Anlaşması İmzalanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "Dayanak" başlıklı 3. maddesinde, bu Yönetmeliğin, "6200 sayılı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun, 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Maksatlı Kullanımına İlişkin Kanun ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu hükümlerine dayanılarak" hazırlandığı belirtilmiş, "Yürütme" başlıklı 23. maddesinde, "Bu Yönetmelik hükümlerini Devlet Su İşleri Genel Müdürü yürütür." kuralına yer verilmiştir.
17/02/2006 tarih ve 26083 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Mevzuat Hazırlama Usul ve Esasları HakkındaYönetmeliğin "Teklif yazıları" başlıklı 8. maddesinin 2. fıkrasında, "Bağlı, ilgili ve ilişkili kurum ve kuruluşlarca Başbakanlığa gönderilecek taslaklara ilişkin teklif yazıları bağlı, ilgili ve ilişkili olunan bakan tarafından imzalanır. (...)" kuralı yer almıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME
Yönetmeliğin dayanağı olarak gösterilen 6200 sayılı Kanun ile 5346 sayılı Kanun'da yetkiye ilişkin açık bir düzenleme bulunmamakla birlikte, 6446 sayılı Kanun'un "Hidrolik kaynaklara başvuruların değerlendirilmesi" başlıklı 29. maddesinin üçüncü fıkrasında, "Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar, DSİ'nin bağlı olduğu bakanlık tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir." kuralına yer verilmiştir.
6446 sayılı Kanun'un yukarıda belirtilen açık düzenlemesine karşın, 21/02/2015 tarih ve 29274 sayılı Resmî Gazete'de, Yönetmeliğin, "Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünden:" üst başlığıyla yayımlandığı, ayrıca "Yürütme" başlıklı 23. maddesinde, "Bu Yönetmelik hükümlerini Devlet Su İşleri Genel Müdürü yürütür." kuralının yer aldığı görüldüğünden, Dairemizin 10/11/2015 tarihli ara kararıyla, 6446 sayılı Kanun'un yukarıda aktarılan düzenlemesi karşısında, dava konusu Yönetmeliğin, DSİ'nin bağlı olduğu Orman ve Su İşleri Bakanlığı'nca değil de DSİ tarafından çıkarılmasının yasal dayanağının sorulmasına karar verilmiş, ara kararına verilen cevapta, yönetmelik taslağının hazırlanması ile ilgili çalışmaların DSİ tarafından başlatıldığı, çalışmalar sonucunda hazırlanan taslağa ilişkin tüm kurum ve kuruluşların görüşlerinin alındığı ve sonrasında Bakanlık tarafından da gerekli incelemeler yapılarak taslağa son hâlinin verildiği, bu itibarla, yönetmeliğin hazırlanma sürecindeki sekreterya işlemlerinin DSİ Hidroelektrik Enerji Dairesi Başkanlığı tarafından yerine getirildiği ve Bakan imzasıyla yayımlanmak üzere Başbakanlığa gönderildiği, dolayısıyla 6446 sayılı Kanun'da ifade edildiği üzere yönetmelik çıkarma yetkisinin Bakan tarafından kullanıldığı belirtilmiştir.
"Yetki" idarî işlemin temel unsurlarından olup, idarî makamların yetkileri kamu düzenine ilişkindir. Bu itibarla yetkili makamlar tarafından tesis edilmeyen işlemlerin hukuka aykırı olacağı kuşkusuzdur.
6446 sayılı Kanun'un açık düzenlemesine göre, dava konusu Yönetmeliğin çıkarılmasına ilişkin yetki DSİ'nin bağlı olduğu Tarım ve Orman Bakanlığı'na (dava tarihinde Orman ve Su İşleri Bakanlığı'na) ait olduğu hâlde Yönetmelik DSİ Genel Müdürlüğü'nce çıkarılmış olup, resmî yazışma kuralları gereği Resmî Gazete'de yayımlanmak üzere Bakan imzasıyla Başbakanlığa gönderilmiş olması Yönetmeliğin Bakanlıkça çıkarıldığı anlamına gelmeyeceğinden, dava konusu Yönetmelikte yetki unsuru yönünden hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
Öte yandan, 30/04/2016 tarih ve 29699 sayılı Resmî Gazete'de Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından yayımlanan "Elektrik Piyasasında Üretim Faaliyetinde Bulunmak Üzere Su Kullanım Hakkı Anlaşması İmzalanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik"in 1. maddesinde, Yönetmeliğin 11. maddesinin 6. fıkrasının, "21/2/2015 tarihinden önce imzalanan Su Kullanım Hakkı Anlaşmalarında yer alan K1 tanımı, ödemeye esas üretim yılında gerçekleşen yıllık ortalama piyasa takas fiyatı şeklinde uygulanır.”; 2. maddesinde, "Yürütme" başlıklı 23.maddesinde yer alan "Bu Yönetmelik Hükümlerini Devlet Su İşleri Genel Müdürü yürütür." kuralının "Bu Yönetmelik hükümlerini Orman ve Su İşleri Bakanı yürütür.” olarak değiştirildiği belirtilmiş; 3. maddesinde, aynı Yönetmeliğin Ek-1'inde yer alan "Tip Anlaşma"nın 40. maddesinin 2. fıkrası değiştirilerek, hidroelektrik kaynak katkı payı teklif verme toplantısı Yönetmeliğin yürürlük tarihi olan 21/02/2015 tarihinden önce gerçekleştirilen projeler için hidroelektrik kaynak katkı payı tutarının hesaplanmasında kullanılacak formülasyona yer verilmiştir.
Yapılan bu değişikliklere karşı açılan iptal davasında, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun 06/07/2017 tarih ve YD. İtiraz No:2017/286 sayılı kararı ile, "Yetkisiz makam tarafından tesis edilen bireysel ya da düzenleyici nitelikteki işlemlerin, ilgili idaresince kaldırılmadan ya da iptal edilmeden, yetkili makam tarafından sonradan verilecek bir "olur"la veya yapılacak bir değişiklikle hukuka uygun hale getirilmeleri mümkün değildir.
Anayasa'nın 124. maddesi ile 6446 sayılı Kanun'un 29. maddesindeki düzenlemeler dikkate alındığında, elektrik piyasasında üretim faaliyetinde bulunmak üzere su kullanım hakkı anlaşması imzalanmasına ilişkin usul ve esasları belirleyecek Yönetmeliği çıkartma yetkisi Orman ve Su İşleri Bakanlığı'na ait olup, 21/02/2015 günlü, 29274 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Yönetmelik, konu hakkında Yönetmelik çıkartma yetkisi bulunmayan Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü'nce çıkartılmış olduğundan, Danıştay Onüçüncü Dairesi'nin 18/02/2016 günlü, E:2015/1832 sayılı kararından sonra, davalı idarece yeni bir düzenleme ile Yönetmelik çıkartılması yoluna gidilmeden, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü'nce çıkartılan Yönetmelikte değişiklik yapılması mümkün olmayıp, yapılan değişiklikle birlikte anılan Yönetmeliğin "Yürütme" maddesinin de değiştilmiş olması, anılan Yönetmeliğin yetkili idare olan Orman Su İşleri Bakanlığı'nca çıkartılmış olduğu anlamına gelmeyeceği gibi, usulü eksiklikleri giderilmek suretiyle hukuka uygun hale geldiği sonucuna varılması da imkansızdır." gerekçesiyle 30/04/2016 tarih ve 29699 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan "Elektrik Piyasasında Üretim Faaliyetinde Bulunmak Üzere Su Kullanım Hakkı Anlaşması İmzalanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin dava konusu edilen 1. ve 3. maddelerinin yürütülmesinin durdurulmasına karar verilmiş, Dairemizin 17/12/2019 tarih ve E:2016/2553, K:2019/4368 sayılı kararıyla da Yönetmeliğin dava konusu edilen 1. ve 3. maddelerinin iptaline karar verilmiştir.
Hukuka aykırı olarak tahsil edildiği iddia edilen 100.769,70-TL'nin yasal faiziyle birlikte tazminine karar verilmesi talebinin incelenmesi;
Davacı tarafından, haksız tahsil edildiği belirtilen 100.769,70-TL havza hidrolojik gözlem değerlendirme ve kontrol hizmet bedeli ödemesinin iadesi talebinin dayanağı Yönetmelik maddeleri "dava konusu Yönetmelikte yetki unsuru yönünden hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle" iptal edildiğinden, yetkili makam tarafından yapılacak yeni düzenlemeye göre iadesi istenen tutarın fazladan tahsil edilip edilmediği hususu yeniden değerlendirilerek işlem tesis edileceğinden, davacının talebi hakkında bu aşamada Dairemizce karar verilmesine gerek bulunmamaktadır.


KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Dava konusu 21/02/2015 tarih ve 29274 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Elektrik Piyasasında Üretim Faaliyetinde Bulunmak Üzere Su Kullanım Hakkı Anlaşması İmzalanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin (Yönetmelik), "Hidroelektrik Enerji Üretim Tesisinin Su Kullanım Hakkı ve İşletme Esaslarına İlişkin Tip Anlaşma" (SKHA) başlıklı Ek-1 kısmında yer alan 41. maddesi ile Hizmet Bedelleri başlıklı Ek-2 kısmında yer alan “DSİ ile Su Kullanım Hakkı Anlaşması imzalayarak EPDK'dan lisans alan şirket, yukarıda belirtilen hizmet bedellerini ve aşağıda kurulu güçleri belirtilen üretim tesisleri için yıllık toplam enerji üretim miktarının kWh başına 0,0009586-TL ile çarpılarak hesaplanacak Havza Hidrolojik Gözlem, Değerlendirme ve Kontrol Hizmet Bedeli'ni EK-5 Taahhütname çerçevesinde yıllık olarak DSİ'ye öder. Bu bedeller şirket tarafından, kurulacak hidroelektrik enerji üretim tesislerinin işletmeye açılmasını müteakip lisans süresince her yılın Ocak ayı sonuna kadar bir önceki yılda gerçekleşen üretim miktarına göre hesaplanır ve ödenir. Ödenecek bedeller aşağıda tabloda belirtilen üst sınır bedelini aşamaz” bölümü ve Taahhütname başlıklı Ek-5 kısmında yer verilen “(4) Yönetmelik kapsamında Ek-2’de yer alan ve aşağıda belirlenen bedelleri taahhüt ettiğimiz şekilde DSİ’ye ödeyeceğimizi,” ibaresi ile “(8) Tesis edilecek enerji üretim tesislerinin işletmeye alınmasını müteakip bir önceki yılda gerçekleşen üretim miktarına göre hesaplanan Havza Hidrolojik Gözlem, Değerlendirme ve Kontrol Hizmet Bedeli'ni üretim lisansı süresince her yılın Ocak ayı sonuna kadar bildirilecek hesap numarasına yatıracağımızı kabul ettiğimizi,” ibaresinin İPTALİNE;
2. Hukuka aykırı tahsil edildiği belirtilen …-TL'nin yasal faiziyle birlikte tazmini istemi hakkında KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA;
3. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam …-TL yargılama gideri ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …-TL vekâlet ücretinin davalı idarelerden alınarak davacıya verilmesine,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'na temyiz yolu açık olmak üzere, 16/02/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.