Danıştay 10. Daire 2020/6028 Esas 2021/610 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2020/6028
Karar No : 2021/610

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Destekleme Kurumu
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACILAR) : … mirasçıları; 1- … 2- ... 3- … 4- …
VEKİLLERİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :

Dava konusu istem: Davacılar tarafından, IPARD Programı Fonlarının Tahsisine Dair Sözleşme kapsamında verilen 771.943,09 TL hibe desteğinin geri istenilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı borç bildirim mektubunun iptali istenilmektedir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla, davacı ile davalı kurum arasında imzalanan sözleşmenin "Geri alım" başlıklı 22. maddesinin 3. bendinde; "Sözleşmenin herhangi bir nedenle feshedilmesi halinde faydalanıcı, sözleşmenin feshi tarihine kadar kendisine ödenmiş tutarı, Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK) tarafından yapılan tebligatta belirtilen süre içerisinde TKDK'nın banka hesabına (hesaplarına) geri ödeyeceğini kabul eder" şeklinde hükmün mevcut olduğu, davalı İdare tarafından, kamulaştırma kararı nedeniyle projenin gerçekleştirilmesinin mümkün olmaması, tarım ve kırsal kalkınma desteğinin kullandırılma amacının da ortadan kalkması gerekçesiyle sözleşmenin feshedildiği, davacının sözleşmenin 22.3 maddesinde, sözleşmenin feshi halinde faydalanıcının kendisine ödenen tutarı geri ödeyeceğini sözleşmeyi imzalamak suretiyle kabul ettiği, idarece bu hükme istinaden sözleşmenin feshedilerek davacıya ödenen bedelin iadesi konusunda borç bildirim belgesi gönderildiği, davacı tarafından kamulaştırma işleminin kendisinden kaynaklanmadığı dolayısıyla mücbir sebep kapsamında değerlendirilmesi gerektiği ileri sürülmüş ise de, kamulaştırma sonucu ile bu işlemden haberdar olan davacının sözleşme ile belirlenen 10 günlük süre zarfında bunu idareye bildirmedği gibi ilerleyen zamanda da haberdar etmediğinden bu hususun işlemi sakatlar nitelikte bulunmadığı, bu durumda davalı idarece, IPARD Programı Fonlarının Tahsiline Dair Sözleşmede yer alan hükümler çerçevesinde sözleşmenin feshi üzerine ödenen bedelin iadesini temin bakımından mevzuat hükümlerine uygun şekilde davacıya borç bildirim mektubu gönderilmesine dair işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varıldığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla, uyuşmazlıkta; davacılar vekili tarafından ... Asliye Hukuk Mahkemesi'nin … esas sayılı dosyasında davalı idarece gönderilen borç bildirim belgesine karşı açılan menfi tespit davasında "davacının sözleşme konusu taşınmazın kamulaştırma kararını davalı kuruma bildirmediğinden bahisle sözleşmeyi feshederek yapılan yardımı geri istediği, taraflar arasındaki sözleşmenin Genel Hükümler bölümünün "Faydalanıcının yükümlülükleri" başlıklı kısmında (f) ve (g) bentlerinde, faydalanıcının taşınmazla ilgili değişiklik yapmak istemesi ya da herhangi bir değişiklik gerektirecek durumun ortaya çıkması ya da ekonomik durumunda değişiklik olursa kuruma haberdar etme yükümlülüğü getirildiği, … Asliye Hukuk Mahkemesi'nin … esas sayılı dosyası ile ... Anonim Şirketi (EÜAŞ) tarafından acele kamulaştırma talep edildiği, 24/02/2017 tarihinde acele kamulaştırma kararı verildiği, acele kamulaştırma davalarında taşınmaz sahiplerinin acele kamulaştırma kararı ile ya da keşfe gelindiğinde taşınmazın kamulaştırıldığını öğrendiklerinden davacının kamulaştırma kararını acele kamulaştırma kararının tebliği ile öğrendiğinin kabulünün gerektiği, kamulaştırma davasının ise daha sonra açılarak EÜAŞ tarafından acele kamulaştırma bedelinin 02/06/2017 tarihinde yatırıldığı, kamulaştırma kararının davacının insiyatifi dışında gelişen ve kontrolünde olmayan bir işlem olduğu, bu değişikliği kendisinin istemesinin mümkün olmadığı ancak taşınmazın projeye göre kullanımını tamamen değiştiren bir durum olup davacının bu değişikliği bildirmesinin gerekli olduğu, taraflar arasındaki sözleşmede değişikliklerin ne kadar sürede bildirilmesi gerektiğinin belirlenmediği, acele kamulaştırma kararı 24/02/2017 tarihinde verilmiş ise de bedelin 02/06/2017 tarihinde yatırıldığı, kamulaştırma şerhinin tapuya işlendiği, davalı kurumun ise davacıya yapılan hibenin iadesi için 29/06/2019 tarihinde ödeme emri tanzim ettiği, bu durumda davacının bildirim yapması için makul sürenin geçip geçmediğinin tartışılmasının gerektiği, makul süre içerisinde bildirim yapılmadığı kabul edilirse dahi davacı da kurulan tesis için masraf yapmış olup 3 yıl gibi bir süre sözleşme şartlarını yerine getirdiği, bu durumda davacının kendisinden kaynaklanmayan bir değişikliği bildirmediğinden bahisle yapılan hibenin iadesinin istenmesinin hakkaniyetle bağdaşmayacağı, kamulaştırma işleminin mücbir sebep olarak kabul edilmesi gerektiği, davalı kurumca sözleşme feshedilmiş olsa bile sözleşmenin "mücbir sebep" başlıklı 10. maddesi gereğince tazminat talep etmemesi gerektiği, mahkemece kamulaştırma kararının davacının önceden öngörülmesi mümkün olmayan ve kontrolü dışında gelişen bir işlem olduğundan sözleşmenin mücbir sebep olarak belirlenen işlemlerden sayılarak davalı tarafından yapılan hibenin iadesine yönelik işlemin hatalı olduğu" gerekçesiyle davanın kabulüne karar verildiği, söz konusu karar içeriğinde meydana gelen durumun davacılardan kaynaklanmadığı, davalı kurum ile imzalanan sözleşmede yer alan mücbir sebep kapsamında bulunduğuna hükmedildiği görüldüğünden, davacılara IPARD programı kapsamında yapılan 771.943,09 TL hibe desteğinin mücbir sebep şartları yönünden geri istenmesi sözleşme hükümlerine göre mümkün olmadığından dava konusu işlemin iptali gerektiği halde aksi yönde verilen İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmadığı sonucuna varıldığı gerekçesiyle davacıların istinaf isteminin kabulüne, ... İdare Mahkemesi'nce verilen … tarih ve E:…; K:… sayılı kararının kaldırılmasına ve dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, davacının kamulaştırma işlemi ve süreçleri hakkında kuruma başvurarak bilgilendirme yapmadığı, sözleşmeye göre bir durumun mücbir sebep olarak kabul edilmesinin şartlarından birinin olayla ilgili olarak kuruma bilgi verilmesi olduğu, dava konusu borç bildirim mektubunun hukuka, davacı ile kurum arasında imzalanan sözleşmeye ve kurumsal prosedürlere uygun olarak tesis edildiği, destek tutarının geri istenmesinin kamu yararına uygun olduğu, dava konusu işlemin iptaline karar verilmesinin hukuka aykırı olduğu, bu nedenlerle temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davacılar tarafından temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Mahkeme kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında bir karar verilmeksizin, işin gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :

Davalı kurum ile (dava devam ederken vefat eden) davacı arasında 17/03/2014 tarihinde ... Çiftliği isimli yatırımı yapması karşılığında Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti eş finansmanı kapsamında davacıya şartlı ve mükellefiyetli karşılıksız destek verilmesi konulu bir sözleşme imzalanmış ve davacının taahhütlerini yerine getirdiğinin anlaşılması üzerine 18/07/2014 ve 18/08/2014 tarihlerinde iki taksit şeklinde ödeme yapılmıştır.
Davacının yatırım yaptığı arazinin, ... Anonim Şirketi tarafından bölgede kurulacak bir termik santralde değerlendirilmek amacıyla acele kamulaştırma işlemine tabi tutulduğu, kamulaştırma işlemlerine ilişkin sürecin davalı kuruma bildirilmediği gerekçesiyle sözleşmenin 15/06/2017 tarihli yazı ile feshedildiği, ödenen hibe bedelinin iadesinin istenildiği görülmektedir.
Acele kamulaştırma işleminin, davacının bilgisi ve inisiyatifi dışında kamu gücü kullanılarak gerçekleştirildiği ve sözleşme hükümlerinde belirtilen "mücbir sebep" tanımı içinde olduğu açıktır.
Acele kamulaştırma işlemi sonucunda, yatırım konusu taşınmazın ... Anonim Şirketi adına tapuda tescili ve fiilen el koyulması işlemlerinin halen yapılmadığı, başka bir deyişle kamulaştırma sürecinin devam ettiği, bu aşamada davacının süreçle ilgili bildirim yükümlülüğü doğmadığından sözleşmenin bu hususa ilişkin hükmünün ihlalinden söz edilemeyeceği gibi, sözleşmenin feshedildiği 15/06/2017 tarihinde davacının yatırım konusu faaliyetine devam ettiği anlaşılmaktadır.
Bölge idare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU :

Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin reddine,
2. … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı temyize konu kararının yukarıda belirtilen açıklama ile ONANMASINA,
3. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın, ... İdare Mahkemesine gönderilmesine, artan posta ücretinin istemi halinde davalı idareye iadesine, 18/02/2021 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.