Danıştay 10. Daire 2019/8973 Esas 2021/806 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2019/8973
Karar No : 2021/806

TEMYİZ EDEN (DAVACILAR) : 1- …
2- …
3- …
VEKİLLERİ : Av. …

TEMYİZ EDEN (DAVALILAR) : 1- … Bakanlığı
VEKİLİ : I. Hukuk Müşaviri Yrd. V. …
2- … Valiliği
VEKİLİ : Av. …

İSTEMLERİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdare Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının taraflarca aleyhlerine olan kısımlarının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacılardan ...ve ...'un kızı, davacı ...'nin ise eşi olan ...'nin 07/06/2016 tarihinde İstanbul Vezneciler'de meydana gelen bombalı terör saldırısında vefat etmesi sonucu, fazlaya ilişkin haklar saklı kalmak üzere 5.000,00 TL maddi tazminat (destekten yoksun kalma tazminatı) ve her bir davacı için 100.000,00 TL olmak üzere toplam 300.000,00 TL manevi tazminatın yasal faiziyle birlikte ödenmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesi kararıyla; sosyal risk ilkesi ile toplumun içinde bulunduğu koşullardan kaynaklanan, idarenin faaliyet alanında meydana gelmekle birlikte, yürütülen kamu hizmetinin doğrudan sonucu olmayan, toplumsal nitelikli riskin gerçekleşmesi sonucu oluşan, salt toplumun bireyi olunması nedeniyle uğranılan özel ve olağandışı zararların da topluma pay edilerek giderilmesinin amaçlandığı, genel bir ifade ile "terör olayları" olarak nitelenen eylemlerin, Devlete yönelik olduğu, Anayasal düzeni yıkmayı amaçladığı, bu tür olaylarda zarar gören kişi ve kuruluşlara karşı kişisel husumetten kaynaklanmadığı, sözü edilen olaylar nedeniyle zarara uğrayan kişilerin, kendi kusur ve eylemleri sonucu değil, toplumun bir bireyi olmaları nedeniyle zarar gördükleri, belirtilen şekilde ortaya çıkan zararların ise, özel ve olağandışı nitelikleri dikkate alınıp, terör olaylarını önlemekle yükümlü olduğu halde önleyemeyen idarece, sosyal risk ilkesine göre, topluma pay edilmesi suretiyle tazmininin hakkaniyet gereği olduğu, sosyal devlet ilkesine de uygun düşeceği, terör olayları nedeniyle meydana gelen ve sosyal risk ilkesi kapsamında bulunup 5233 sayılı Kanun uyarınca karşılanmayan ilgililerin ileri sürdükleri manevi zarara bağlı tazminat taleplerine ilişkin uyuşmazlıklarda, idare hukukunun tazminata ilişkin ilke ve kuralları çerçevesinde 2577 sayılı Kanunun öngördüğü usullere tabi olarak manevi tazminat ödenip ödenmeyeceğine ilişkin yargısal incelemenin yapılması gerektiği, dava dosyasının incelenmesinden; 07/06/2017 tarihinde terör eylemi nedeniyle maddi zarara uğrayan davacılar tarafından ölüm sonucu meydana gelen zararın karşılanması talebiyle İstanbul Valiliği Zarar Tespit Komisyonuna başvuruda bulunulduğu ve Komisyonun … tarih ve … sayılı kararı ile 5233 sayılı Kanunun 9' uncu maddesi ile ilgili yönetmeliğin 21'inci maddeleri uyarınca yapılan hesaplama sonucu maddi tazminatın 32.640,65 TL olduğuna karar verildiği, davacılar vekilince uzlaşma sağlanıp sulhnamenin imzalandığı söz konusu bedelin yasal mirasçı olan davacıların hesabına miras hisseleri oranında intikal ettirildiği, söz konusu terör saldırısına ilişkin uğranılan maddi zararların tazmini isteminin 5233 sayılı Kanun kapsamında bulunduğu yolunda herhangi bir tereddüt bulunmamakla beraber zararın, idari hizmetin işleyişine ilişkin bir kusurdan değil de, terör eyleminden kaynaklanması karşısında, uyuşmazlığın çözümünde maddi tazminat istemlerinin, özel bir kanun olan 5233 sayılı Kanun kapsamında değerlendirilmesi gerektiği ve anılan Kanunda da destekten yoksun kalma tazminatı ödenmesine ilişkin bir düzenleme bulunmadığı anlaşıldığından, davacılar tarafından genel hükümlere göre talep edilen maddi tazminat taleplerinin reddi gerektiği, davacıların kızı/eşi olan ...'nin ölümü neticesinde davacıların yaşam süresince duyacakları derin elem ve üzüntü nedeniyle takdiren anne ...için 75.000,00 TL, baba ... için 75.000,00 TL ve eş ... için de 80.000,00 TL manevi tazminatın idareye başvuru tarihi olarak kabul edilen 05/06/2017 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davacılara ödenmesine karar verilmesinin hakkaniyete uygun bulunduğu, fazlaya ilişkin istemin ise reddine karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne kısmen reddine, davacıların maddi tazminat istemleri yönünden davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi ... İdare Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu ... İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu, davacılar ve davalı idareler tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği gerekçesiyle istinaf başvurularının reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Davacılar vekili tarafından, olayda davalı idarenin hizmet kusurunun bulunduğu, kararlarda hizmet kusuru hususunun dikkate alınmadığı, Zarar Tespit Komisyonu ödemesinin yetersiz olduğu, olayın oluş şekli ve müvekkillerin yaşadıkları dikkate alındığında talep edilen manevi tazminatın tamamının kabul edilmesi gerektiği, hükmedilen tazminat miktarının tatmin edicilik ve caydırıcılık unsurlarının bulunmadığı ileri sürülmektedir.
Davalı İçişleri Bakanlığı tarafından, idarenin ağır hizmet kusuru halinde sorumluluğunun bulunduğu, olayın bir terör olayı olduğu ve bu nedenle 5233 sayılı Kanun kapsamında değerlendirilmesi gerektiği, manevi tazminat ilgili Kanunda düzenlenmediğinden manevi tazminat sorumluluklarının bulunmadığı, belirlenen manevi tazminatın düzenlenme amacına aykırı yüksek belirlendiği, sebepsiz zenginleşmeye yol açacak bir karar olduğu, manevi tazminata faiz yürütülmesinin temerrüt söz konusu olmadığından hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.
Davalı İstanbul Valiliği tarafından, maddi tazminatın usul ve esaslarının 5233 sayılı Kanun kapsamında düzenlendiği, olayın oluş şekli ve olayla ilgili istihbari bilgi ve veri olmaması nedeniyle olayın bir terör olayı olduğu, idarenin manevi tazminat sorumluluğunun kusur ve kusursuz sorumluluk halinde geçerli olduğu, kabul etmemekle birlikte manevi tazminat miktarının fahiş olduğu, idarelerinin harçtan muaf olduğu ileri sürülmektedir.

TARAFLARIN SAVUNMALARI : Davacılar vekili tarafından, davalı idarelerin temyiz istemlerinin reddi gerektiği savunulmaktadır. Davalı idareler tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …

DÜŞÜNCESİ : Davalı idarelerin temyiz istemlerinin kabulü ile davacılardan anne, baba ve eş için hükmedilen manevi tazminat miktarının benzer olaylara göre yüksek belirlendiği düşüncesiyle bozulması, davacılar vekilinin temyiz isteminin İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 48. maddesi 6. ve 7. fıkraları gereği temyiz harç ve posta ücretinin ilgili tamamlatma yazısına rağmen yatırılmadığı gerekçesiyle temyiz edilmemiş sayılmasına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Davacılar yakını ...'nin 07/06/2016 tarihinde İstanbul Vezneciler'de meydana gelen bombalı terör saldırısında vefat etmesi sonucu, fazlaya ilişkin haklar saklı kalmak üzere maddi tazminat (destekten yoksun kalma tazminatı) ve manevi tazminatın yasal faiziyle birlikte ödenmesi istenilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
A- Davacılar vekilinin temyiz isteminin incelenmesi:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen 48. maddesinin 6. fıkrasında temyiz dilekçesi verilirken gerekli harç ve giderlerin tamamının ödenmemiş olması halinde, verilecek yedi günlük süre içerisinde tamamlanması, aksi halde temyizden vazgeçilmiş sayılacağı hususunun temyiz edene yazılı olarak bildirileceği, verilen süre içinde harç ve giderler tamamlanmadığı takdirde, kararın temyiz edilmemiş sayılmasına karar verileceği; aynı maddenin 7. fıkrasında da, temyiz dilekçesi verilirken gerekli harç ve giderlerin ödenmemiş olduğunun dosyanın gönderildiği Danıştayın ilgili dairesi ve kurulunca saptanması hallerinde, 6. fıkrada sözü edilen kararın verileceği hükme bağlanmıştır.
Dosyanın incelenmesinden; davacılar vekili tarafından davalı idarelerin temyiz dilekçelerine cevap verilirken katılma yoluyla temyiz talebinde bulunulduğu, ancak temyiz harç ve posta giderlerinin yatırılmadığı, … Bölge İdare Mahkemesi ... İdare Dava Dairesi Başkanı imzasıyla temyiz harç ve posta ücretine ilişkin 2577 sayılı Kanun'un 48. maddesinin 6. fıkrası uyarınca davacılar vekiline harcın ve posta ücretinin yatırılması için para isteme yazısının 13/05/2019 tarihinde gönderildiği, davacılar vekiline yedi gün süre verildiği, aksi takdirde temyiz isteminden vazgeçmiş sayılacağının bildirilmesine rağmen, verilen süre içinde anılan eksikliğin tamamlanmadığı anlaşıldığından, kararın temyiz edilmemiş sayılmasına karar verilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

B- Davalı idarelerin temyiz istemlerinin incelenmesi:
Davalı idareler tarafından, Bölge İdare Mahkemesi kararının aleyhlerine olan manevi tazminata ilişkin kısmı hakkında temyiz istemi olduğundan, kararın manevi tazminata ilişkin kısmı hakkında temyiz incelemesi yapılmıştır.
Manevi zarar; kişinin fizik yapısının ve iç huzurunun bozulmasını, yaşama gücünün ve sevincinin azalmasını, kişilik haklarının zedelenmesini, şeref ve haysiyetinin rencide edilmesini, ölüm veya uğranılan diğer cismani zarar nedeniyle duyulan acı ve ızdırabı, kişinin günlük yaşamını zorlaştıran belli ağırlıktaki her türlü üzüntü ve sıkıntıyı ifade etmektedir. Kendisinin veya yakınlarının uğradığı tecavüz, saldırı veya meydana gelen bir ölüm olayı sonucunda; fiziki veya manevi acılar duyan, ruhsal dengesi bozulan, yaşama sevinci azalan kişinin manevi yönden zarara uğramış olduğu kabul edilmektedir.
Manevi tazminat, kişinin mal varlığında meydana gelen eksilmeyi gidermeye yönelik bir tazmin aracı değil, manevi değerlerinde bir eksilme meydana gelen ve yaşama sevinci ve zevki azalan kişinin manen tatminini sağlamaya yönelik bir tazmin aracıdır. Manevi zararın başka türlü giderim yollarının bulunmayışı veya yetersiz kalışı manevi tazminatın parasal olarak belirlenmesini zorunlu kılmaktadır. Manevi tazminat, olay nedeniyle duyulan elem ve ızdırabı kısmen de olsa hafifletmeyi amaçlar. Belirtilen niteliği gereği manevi tazminatın, zenginleşmeye yol açmayacak şekilde belirlenmesi ve tam yargı davalarının niteliği gereği takdir edilecek manevi tazminat miktarının, olayın ağırlığını ortaya koyacak, hukuka aykırılığı özendirmeyecek, bir başka ifade ile benzeri olayların bir daha yaşanmaması için caydırıcı ve aynı zamanda cezalandırıcı bir miktarda olması gerekmektedir.
Bakılan uyuşmazlıkta, Bölge İdare Mahkemesince söz konusu patlamalarda vefat eden kişilerin yakınlarının açmış olduğu manevi tazminat istemli dosyalarda aynı derecede yakınlık bağı bulunan kişiler için farklı miktarlarda manevi tazminata hükmedildiği görülmektedir. İş bu dosyada davacı anne, baba için ayrı ayrı 75.000,00 TL ve davacı eş için 80.000,00 TL manevi tazminat miktarının yukarıda izah edilen nedenlerle Dairemiz içtihatlarına göre yüksek olması nedeniyle manevi tazminatın amaç ve niteliği de dikkate alınarak olay karşısında duyulan acıyla da orantılı olacak şekilde yeniden takdiri yapılması gerektiği sonucuna varılmıştır.
Dairemizce incelenen, 10/10/2015 tarihli Ankara Garı'nda meydana gelen patlamalar nedeniyle tazminat istemlerine ilişkin … tarih ve E:…, K:… sayılı dosyasında anne, baba için belirlenen 30.000,00 TL ile yine aynı tarih ve E:…, K:… sayılı dosyada eş için belirlenen 50.000,00 TL manevi tazminat miktarının onandığı görülmüştür.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.Davacılar yönünden kararın temyiz edilmemiş sayılmasına,
2. Davalı idarelerin temyiz istemlerinin kısmen kabulüne,
3. Temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi ... İdare Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
4. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 02/03/2021 tarihinde kesin olarak oy birliğiyle karar verildi.