Danıştay 8. Daire 2018/2431 Esas 2021/1558 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/2431
Karar No : 2021/1558

DAVACI : … Sendikası
VEKİLİ : Av. …

DAVALI : … Bakanlığı - ANKARA
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU :
İlköğretim kurumları (ilkokul ve ortaokul) haftalık ders çizelgesinin seçmeli dersler bölümünde değişiklik yapılmasına ilişkin Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı'nın 19.02.2018 tarih ve 58 sayılı kararının ekinde yer alan ''Çizelgenin Uygulanması ile İlgili Açıklamalar'' kısmının 2. maddesinin iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanununa aykırı olarak, tercih hakkının sınırlandırılmasının öğrencilerin ilgi ve yeteneklerinin dikkate alınmamasına yol açacağı, okulun imkanının olması durumunda dahi azami sınır konulmasının izahının olmadığı, Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliğinin 11. maddesinin 5. fıkrası ile seçmeli dersin merkezi bir okulda alınması yönünde ortaöğretim kurumlarına tanınan imkanın ilköğretimde de tanınması gerektiği, eksik düzenleme içerdiği, kişiliğin ilköğretim çağında oluştuğu ve geliştiği dikkate alındığında, ilköğretim okullarının öneminin daha iyi anlaşılacağı öne sürülmektedir.

DAVALININ SAVUNMASI :
Davaya konu düzenlemenin, Anayasaya ve 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanununa uygun olduğu, öğrencilerin bireysel ilgi ve ihtiyaçları doğrultusunda ortaya çıkan farklılıkların dikkate alınması suretiyle imkanlar doğrultusunda uygulamaya esneklik sağlanması ve okulların imkanlarının göz önünde bulundurulması amacının taşındığı, seçmeli ders çeşitliliğinin fazla olduğu, öğrenci ve velilerin ise farklı taleplerinin bulunduğu, okullardaki fiziki koşulların ve öğretmen yeterliliğinin talepleri karşılama konusunda yetersiz kalması nedeniyle dava konusu düzenlemenin tesis edildiği, davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ :Dava, Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı'nın İlköğretim Kurumları Haftalık Ders Çizelgesinin Seçmeli Dersler Bölümünde değişiklik yapılmasına ilişkin 19.02.2018 gün ve 58 sayılı kararın ekinde yer alan Çizelgenin Uygulanması ile İlgili Açıklamaların 2.maddesinin iptali istemine ilişkindir.
Anayasa'nın "Eğitim-Öğrenim Hakkı ve Ödevi" başlıklı 42. maddesinin 2. fıkrasında; eğitim ve öğretim, Atatürk İlkeleri ve inkilapları doğrultusunda, çağdaş bilim ve eğitim esaslarına göre, Devletin gözetim ve denetimi altında yapılır, amir hükmü öngörülmüştür.
Öte yandan, 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunun "Genel amaçlar" başlıklı 2. maddesinin 1. fıkrasının 3. bendinde; Türk Milli Eğitiminin genel amaçlarından birinin "Türk Milletinin bütün fertlerini ilgi, istidat ve kabiliyetlerini geliştirerek gerekli bilgi, beceri, davranışlar ve birlikte iş görme alışkanlığı kazandırmak suretiyle hayata hazırlamak ve onların, kendilerini mutlu kılacak ve toplumun mutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek sahibi olmalarını sağlamak olduğu; "Türk Milli Eğitiminin Temel İlkeleri" üst başlıklı ve "yöneltme" alt başlıklı 6. maddesinde; "Fertler, eğitimleri süresince, ilgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde ve doğrultusunda çeşitli programlara veya okullara yöneltilerek yetiştirilirler. Milli eğitim sistemi, her bakımdan, bu yöneltmeyi gerçekleştirecek biçimde düzenlenir. Bu amaçla, ortaöğretim kurumlarına, eğitim programlarının hedeflerine uygun düşecek şekilde hazırlık sınıfları konulabilir. Yöneltmede ve başarının ölçülmesinde rehberlik hizmetlerinden ve objektif ölçme ve değerlendirme metotlarından yararlanılır." hükmü, 28. maddesinde; "Ortaöğretimin amaç ve görevleri, Milli Eğitimin genel amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak, 1)- Bütün öğrencilere ortaöğretim seviyesinde asgari ortak bir genel kültür vermek suretiyle onlara kişi ve toplum sorunlarını tanımak, çözüm yolları aramak ve yurdun iktisadi sosyal ve kültürel kalkınmasına katkıda bulunmak bilincini ve gücünü kazandırmak, 2)- Öğrencileri, çeşitli program ve okullarla ilgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde ve doğrultusunda yüksek öğretime veya hem mesleğe hem de yüksek öğretime veya hayata ve iş alanlarına hazırlamaktır. Bu görevler yerine getirilirken öğrencilerin istekleri ve kabiliyetleri ile toplum ihtiyaçları arasında denge sağlanır." hükmü yer almıştır.
Dava dosyasının incelenmesinden, Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı'nın İlköğretim Kurumları Haftalık Ders Çizelgesinin Seçmeli Dersler Bölümünde değişiklik yapılmasına ilişkin 19.02.2018 gün ve 58 sayılı kararın ekinde yer alan Çizelgenin Uygulanması ile İlgili Açıklamaların 2.maddesinde, okullarda seçmeli ders uygulaması konusunda esneklik sağlanacak ve her okul yönetimi kendi imkanları doğrultusunda çizelgenin seçmeli dersler bölümünde yer alan azami 10 dersten bir grup oluşturacaktır. Öğrenciler, kendi okullarında okul yönetimi tarafından oluşturulan gruptan derslerini seçecektir, ifadesine yer verilmiştir.
Yukarıda açıklanan hükümlere göre; Türk Milli Eğitiminin temel ilkesinin, öğrencilerin eğitimleri süresince ilgi, beceri ve yetenekleri doğrultusunda temel bilgi, davranış ve alışkanlık kazandırılarak hayata ve üst öğrenime hazırlamak olduğu anlaşılmakta ve bu görev ve ilkeleri gerçekleştirmekle görevli olan davalı idarenin de, eğitimde niteliği arttırmak, ülkenin geleceği olan öğrencilere ve gençlere, insani, ahlaki ve kültürel değerleri benimsetmek, görev ve sorumluluk alma gerekliliğini kavratmak, iyi insan ,iyi birey olmaları için en iyi şekilde yetiştirerek hayata hazırlanmasını sağlamak üzere bir plan ve program hazırlaması, buna göre, farklı stratejik eylem planları yürürlüğe koyması, yine bu plan ve programları hazırlayıp yürürlüğe koyarken okulların fiziki imkanlarını, eğitim kadrosunu, öğrencinin seçim özgürlüğüne bağlı olarak oluşacak grup sayılarını ve eğitim-öğretim sürecini dikkate alması gerekmektedir.
Olayda, belirtilen bu esaslar doğrultusunda, okulların fiziki koşulları, öğretmen yeterliliği ile öğrencilerin istekleri ve kabiliyetleri dikkate alınarak tesis edilen davaya konu edilen işlemde hukuka ve mevzuata aykırılılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle davanın reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ SÜREÇ :
Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu'nun 19.02.2018 tarihli toplantısında; Temel Eğitim Genel Müdürlüğünün 09.02.2018 tarih ve E.2859989 sayılı işlemi görüşülerek, ilköğretim kurumları (ilkokul ve ortaokul) haftalık ders çizelgesinin seçmeli dersler bölümünde değişiklik yapılmasına karar verilmiştir. Bu kararın ekinde yer alan ''Çizelgenin Uygulanması ile İlgili Açıklamalar'' kısmının 2. maddesinde yer verilen; ''Okullarda seçmeli ders uygulaması konusunda esneklik sağlanacak ve her okul yönetimi kendi imkanları doğrultusunda çizelgenin seçmeli dersler bölümünde yer alan azami 10 dersten bir grup oluşturacaktır. Öğrenciler, kendi okullarında okul yönetimi tarafından oluşturulan gruptan derslerini seçecektir.'' düzenlemesinin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İNCELEME VE GEREKÇE:

İlgili Mevzuat:
1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanununun "Genel amaçlar" başlığını taşıyan 2. maddesinin 1. fıkrasının 3. bendinde; Türk Milli Eğitiminin genel amaçlarından birinin, Türk Milletinin bütün fertlerini ilgi, istidat ve kabiliyetlerini geliştirerek gerekli bilgi, beceri, davranışlar ve birlikte iş görme alışkanlığı kazandırmak suretiyle hayata hazırlamak ve onların, kendilerini mutlu kılacak ve toplumun mutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek sahibi olmalarını sağlamak olduğu; ''Yöneltme'' başlığını taşıyan 6. maddesinde; fertlerin, eğitimleri süresince, ilgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde ve doğrultusunda çeşitli programlara veya okullara yöneltilerek yetiştirilirleceği; milli eğitim sisteminin, her bakımdan, bu yöneltmeyi gerçekleştirecek biçimde düzenleneceği; bu amaçla, ortaöğretim kurumlarına, eğitim programlarının hedeflerine uygun düşecek şekilde hazırlık sınıfları konulabileceği; yöneltmede ve başarının ölçülmesinde rehberlik hizmetlerinden ve objektif ölçme ve değerlendirme metotlarından yararlanılacağı; ''Bilimsellik'' başlığını taşıyan 13. maddesinde; her derece ve türdeki ders programlarının ve eğitim metotlarıyle ders araç ve gereçleri, bilimsel ve teknolojik esaslara ve yeniliklere, çevre ve ülke ihtiyaçlarına göre sürekli olarak geliştirileceği; eğitimde verimliliğin artırılması ve sürekli olarak gelişme ve yenileşmenin sağlanmasının bilimsel araştırma ve değerlendirmelere dayalı olarak yapılacağı; bilgi ve teknoloji üretmek ve kültürümüzü geliştirmekle görevli eğitim kurumlarının gereğince donatılıp güçlendirilleceği; bu yöndeki çalışmaların maddi ve manevi bakımından teşvik edileceği ve destekleneceği; ''Planlılık'' başlığını taşıyan 14. maddesinde; milli eğitimin gelişmesi iktisadi, sosyal ve kültürel kalkınma hedeflerine uygun olarak eğitim - insangücü - istihdam ilişkileri dikkate alınmak suretiyle, sanayileşme ve tarımda modernleşmede gerekli teknolojik gelişmeyi sağlayacak mesleki ve teknik eğitime ağırlık verecek biçimde planlanacağı ve gerçekleştirileceği; mesleklerin kademeleri ve her kademenin unvan, yetki ve sorumluluklarının kanunla tespit edileceği ve her derece ve türdeki örgün ve yaygın mesleki eğitim kurumlarının kuruluş ve programlarının bu kademelere uygun olarak düzenleneceği; ''Amaç ve görevler'' başlığını taşıyan 23. maddesinde; ilköğretimin amaç ve görevlerinin, milli eğitimin genel amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak, her Türk çocuğuna iyi bir vatandaş olmak için gerekli temel bilgi, beceri, davranış ve alışkanlıkları kazandırmak; onu milli ahlak anlayışına uygun olarak yetiştirmek; her Türk çocuğunu ilgi, istidat ve kabiliyetleri yönünden yetiştirerek hayata ve üst öğrenime hazırlamak olduğu belirtilerek, ilköğretimin son ders yılının ikinci yarısında öğrencilere, ortaöğretimde devam edilebilecek okul ve programların hangi mesleklerin yolunu açabileceği ve bu mesleklerin kendilerine sağlayacağı yaşam standardı konusunda tanıtıcı bilgiler vermek üzere rehberlik servislerince gerekli çalışmaların yapılacağı kurala bağlanmıştır.
14.09.2011 gün ve 28054 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan 652 sayılı Milli Eğitim Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin dava konusu işlem tarihi itibarıyla yürürlükte bulunan, ''Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı'' başlığını taşıyan 28. maddesinde; Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının, Bakanlığın bilimsel danışma ve karar organı olduğu; aynı maddenin 6. fıkrasında; Talim ve Terbiye Kurulunun, evrensel değer ve standartları gözönünde bulundurarak, kalite, eşitlik ve etkililik ilkeleri ile millî ve toplumsal değerlere dayalı bir eğitim sistemi oluşturmak amacıyla sınırlı sayıda belirtilen görevleri yerine getireceği kurala bağlanarak; aynı fıkranın (a) bendinde; eğitim sistemini, eğitim ve öğretim plan ve programlarını, ders kitaplarını hazırlatmak, hazırlananları incelemek veya inceletmek, araştırmak, geliştirmek ve uygulama kararlarını Bakan onayına sunmak; (ç) bendinde, eğitim ve öğretimle ilgili konularda Bakanlığın diğer birimleri tarafından oluşturulacak politika ve stratejilerin belirlenmesinde işbirliği yapmak, Talim Terbiye Kurulunun görevleri arasında sayılmıştır.
Hukuki Değerlendirme:
İdarenin yetkilerini kullanırken ve görevlerini yerine getirirken egemen olan ilkeler ve Türk Milli Eğitiminin temel ilke ve kuralları bir bütün olarak değerlendirildiğinde; 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu ve 652 sayılı Milli Eğitim Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname gereği; eğitim sistemini, eğitim ve öğretim plan ve programlarını hazırlatmak, hazırlananları incelemek veya inceletmek, araştırmak, geliştirmek Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulunun görev ve yetkileri arasındadır. Milli Eğitim Bakanlığının bu görev ve yetkisini, üst hukuk normlarına ve Türk Milli Eğitiminin temel ilke ve kurallarına uygun kullanıp kullanmadığının yargısal olarak denetlenmesi hukuk devleti ilkesinin gereğidir.
Diğer bir anlatımla; bir kamu hizmeti olan eğitim öğretim hizmetinin yürütülmesinden, gözetim ve denetiminden, eğitim ve öğretim programlarının hazırlanması, uygulanması ve güncellenmesinden asıl olarak sorumlu olan Milli Eğitim Bakanlığının, davaya konu haftalık ders çizelgesinin hazırlanmasında, Türk Milli Eğitiminin temel ilkelerini, bilimsel ve teknik esasları dikkate alması gerekmektedir.
İlköğretim kurumları (ilkokul ve ortaokul) haftalık ders çizelgesinin seçmeli dersler bölümününde; din, ahlak ve değerler, dil ve anlatım, yabancı dil, fen bilimleri ve matematik, sanat ve spor ve sosyal bilimler olmak üzere altı farklı ders grubuna yer verilmiş olup, seçilebilecek seçmeli ders sayısı ortaokullar için her bir sınıf düzeyinde altı olarak belirlenmiştir.
Dava konusu düzenleme ile okullarda seçmeli ders uygulaması konusunda esneklik sağlanacağı belirtilerek, okulların gerek fiziki yönden gerek öğretmen yönünden imkanlarının göz önünde bulundurulması suretiyle seçmeli ders gruplarının oluşturulmasının, öğrencilerin, ilgi, istek ve yeteneklerinde ortaya çıkan farklılıkların dikkate alındığını ortaya koymaktadır. Eğitim ve öğretim hakkının fırsat ve imkan eşitliği dahilinde sunulabilmesi için ilgi, yetenek ve eğilimleri farklı olan öğrencilerin, okulun mevcut imkanları çerçevesinde, kendilerine en uygun seçmeli dersleri alabilmeleri, seçmeli ders uygulamasının, etkin ve verimli yürütümünü sağlayacaktır. Yapılan düzenleme ile uygulamada öğrenci sayısının yetersizliği, fiziki imkanların elverişsizliği ve öğretmen yetersizliği gibi sıkıntıların ve olumsuzlukların yaşanmaması amacının taşındığı anlaşılmıştır.
Öte yandan, davacı tarafından; Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliğinin 11. maddesinin 5. fıkrasında; yeterli talebin olmamasından dolayı açılamayan seçimlik derslerin millî eğitim müdürlüklerinin onayına bağlı olarak merkezi okul/okullarda açılabileceği ve farklı okul öğrencilerinin kayıtlarının okullarında kalmak üzere seçimlik dersleri bu okul/okullarda almalarının sağlanabileceği düzenlemesine yer verildiği, ortaöğretim kurumlarına tanınan imkanın ilköğretimde de tanınması gerektiği, eksik düzenleme olduğu ileri sürülmüşse de, Millî Eğitim Bakanlığına bağlı resmî ve özel, ilköğretim kurumlarının Türk Millî Eğitiminin genel amaç ve temel ilkelerine uygun olarak görev ve işleyişi ile ilgili usul ve esaslarını düzenleyen, 26.07.2014 tarih ve 29072 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliğinde bu yönde bir düzenleme olmadığı, anılan Yönetmeliğin de dava konusu olmadığı açıktır.
Bu bağlamda; alanında uzman akademisyenlerden oluşan, bilimsel, danışma ve inceleme organı olan, Talim Terbiye Kurulunca bilimsel kriterler, ülkenin ihtiyaçları, çağın gerekleri çerçevesinde, Temel Eğitim Genel Müdürlüğünün ilgili yazısı değerlendirilerek tesis edildiği anlaşılan, dava konusu işlemin, öğrencilerin, ilgi, istek ve yeteneklerinde ortaya çıkan farklılıkların ve okulların fiziki ve öğretmen yönünden imkanlarının dikkate alınması suretiyle seçmeli ders uygulamasının, pedagojik gereklerine uygun olarak, etkin yürütümünün amaçlandığı, seçmeli derslerde verimliliğin arttırılmasına ve uygulamada oluşabilecek sıkıntıların önlenmesine yönelik olduğu, üst hukuk normlarına ve Türk Milli Eğitiminin temel ilkelerine aykırılık bulıunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1.Milli Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisinin Mart 2018- 2726 sayısında yayımlanan, İlköğretim Kurumları (İlkokul ve Ortaokul) Haftalık Ders Çizelgesinin Seçmeli Dersler Bölümünde Değişiklik Yapılmasına İlişkin Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu Başkanlığının 19.02.2018 gün ve 58 sayılı kararının ekinde yer alan ''Çizelgenin Uygulanması ile İlgili Açıklamalar'' kısmının 2. maddesinin iptali istemi yönünden DAVANIN REDDİNE,
2. Aşağıda dökümü yapılan … TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına ve karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca … TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
3. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemi halinde davacıya iadesine,
4. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere,
16/03/2021 tarihinde oybirliği ile karar verildi.