BAM Hukuk Mahkemeleri İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 13. Hukuk Dairesi 2021/1227 Esas 2021/1555 Karar Sayılı İlamı

T.C.
İSTANBUL
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
13. HUKUK DAİRESİ
DOSYA NO: 2021/1227 Esas
KARAR NO: 2021/1555 Karar
T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A
B Ö L G E A D L İ Y E M A H K E M E S İ K A R A R I
İNCELENEN KARARIN
MAHKEME: İSTANBUL ANADOLU 12. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
TARİHİ: 27/01/2021
DOSYA NUMARASI: 2020/283 Esas 2021/66 Karar
DAVA: Zayi Belgesi Verilmesi
KARAR TARİHİ: 04/11/2021
İlk Derece Mahkemesinde yapılan inceleme sonucunda verilen karara karşı istinaf kanun yoluna başvurulmuş olmakla dava dosyası incelendi:
TARAFLARIN İDDİA VE SAVUNMASININ ÖZETİ: Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Müvekkili şirketlerin 15.11.2019 tarihinde GİB sistemine 2019 Ağustos dönemine ilişkin e-defter kayıtları yapılırken, sistem kaynaklı problemler nedeniyle, sistem bünyesindeki 2019 Temmuz dönemine ilişkin berat defterleri kaydının silindiğini, bu nedenle 2019 Ağustos dönemine ilişkin e-defter berat kayıtlarının GİB sistemine yüklenemediğini, söz konusu durumun tespiti amacıyla ... - ... Sistem firması tarafından veri kurtarma işlemine tabi tutulmuşsa da işlemin sonuçsuz kaldığını, veri kurtarma işleminin sonuçsuz kalmasının akabinde, zayi olan e-defter berat kayıtlarının yeniden oluşturulmasına yönelik olarak, silinmesi ve yeniden oluşturulup sisteme yüklenmesi talep edilen e-defterlere ilişkin bilgilerin tespiti amacı ile ... A.Ş. Firması tarafından müvekkili şirketler için tasdik raporları oluşturulduğunu, bu raporlar ile 22.01.2020 tarihinde Gelir İdaresi Başkanlığı'na, müvekkili şirketlere ait 2019 Temmuz e-defterlerinin silinip yeni 2019 Temmuz-Ağustos e-defterlerinin yüklenebilmesi için başvuruda bulunulduğunu, başvuru neticesinde, kurumdan 27.01.2020 tarihinde gelen e-postada, talebin değerlendirilebilmesi için yetkili mahkemeden zayi belgesine ihtiyaç duyulduğunun ifade edildiğini belirterek, müvekkili şirketlere ait Temmuz 2019 e-defter beratları hakkında zayi belgesi verilmesini talep ve dava etmiştir.
İLK DERECE MAHKEMESİNİN KARARININ ÖZETİ: İlk Derece Mahkemesi 27/01/2021 tarih ve 2020/283 Esas 2021/66 Karar sayılı kararı ile; "...Somut olayda, davacılar elektronik ortamda muhafaza ettiği 2019 Temmuz dönemine ilişkin e-defter beratlarının 15/11/2019 tarihinde, 2019 Ağustos dönemine ilişkin e defterler yüklenirken silindiğini beyan ederek, e defterlere ulaşılamadığına dair ... - ... firması tarafından düzenlenen tarihsiz durum tespit tutanağı ile yeminli mali müşavir ... tarafından hazırlanan 27/12/2019 tarihli raporu delil olarak dosyaya ibraz etmiş olup, e defterlerin zayi olduğunu en geç 27/12/2019 tarihinde öğrenmiş bulunmaktadır. Yasa ve tebliğ gereğince bu tarihten itibaren 15 gün içinde yetkili mahkemeye kendisine zayi belgesi verilmesi için başvurmak zorunda olup, davacı iş bu davayı sürenin bitiminden sonra 31/01/2020 tarihinde açmıştır. Bu nedenle, davanın, TTK'nın 82/7. Maddesinde öngörülen hak düşürücü süreden sonra açılmış olması nedeniyle HMK 114/2 ve 115/2 maddeleri gereğince dava şartı yokluğu nedeniyle usulden reddine dair aşağıdaki şekilde karar vermek gerekmiştir. " gerekçeleri ile; " 1-Hak düşürücü süre nedeniyle davanın REDDİNE, ... " karar verilmiş ve verilen karara karşı, davacı vekili tarafından istinaf kanun yoluna başvurulmuştur.
İLERİ SÜRÜLEN İSTİNAF SEBEPLERİ: Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; Dava dilekçesindeki beyanlarını tekrar ederek, ilaveten; her ne kadar 19.10.2019 tarihinde Elektronik Defter Genel Tebliği'inde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ ile zayi belgesi talebi için 15 gün içerisinde yetkili mahkemeye başvurulması gerektiği belirtilmişse de, ilgili maddede mahkemeye başvuru için; 1-Berat Defterlerinin Silinmesi, 2-Berat defterlerinin muhafaza edildiği e-defter saklama hizmeti veren özel entegratörler kuruluşlarından veya başkanlıktan ikincil örneklerin temin edilememesi hallerinin birlikte gerçekleşmesi koşulunun arandığını, http://...gov.tr/..." Adım:9 ... UYARI: Berat yükleme süresi geçen e-Defterlere ilişkin berat silme işlemi, mükellef talebinin Başkanlığımızca uygun bulunması halinde yapılabilmektedir.
Buna göre, yasal yükleme süresi geçen beratlara ilişkin e-Defterlerde; Teknik veya yazılımsal kaynaklı eksik veya hatalı veri girişleri olması ve söz konusu hatanın Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğlerinde belirtilen şekilde yapılacak kayıtlarla izleyen ay veya aylarda düzeltilebilmesinin mümkün olmadığı durumlar ile e-Defter ve beratlarının siber saldırı, virüs vb. nedenlerle veya 213 sayılı Vergi Usul Kanunun 13 üncü maddesinde belirtilen mücbir sebep halleri dolayısıyla zayi olması halinde; konunun detaylı olarak anlatıldığı bir dilekçe ve duruma göre aşağıda belirtilen belgeler ile Gelir İdaresi Başkanlığı Denetim ve Uyum Yönetimi Daire Başkanlığı (I)’na başvurulması halinde, konu değerlendirilecek olup, başvurusu uygun bulunanlara; söz konusu e-Defterlere ilişkin e-Defter veri tabanına kayıtlı beratları silme ve yeni oluşturulacak beratları sisteme yükleme olanağı sağlanacaktır. e-Defter ve beratlarının, 213 sayılı Vergi Usul Kanunun 13 üncü maddesinde belirtilen mücbir sebep halleri dolayısıyla zayi olması halinde ise; - Özel Amaçlı YMM Raporu, Ayrıca, mücbir sebep halini tevsik edici diğer belgeler (polis tutanağı, yangın raporu, teknik rapor vb.) Başkanlık, gerekli gördüğü takdirde yukarıda belirtilen belgelere ilave olarak başka tevsik edici belgeler de talep edebilir." düzenlemesinin yer aldığını, 13.12.2011 tarih ve 28141 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Elektronik Defter Genel Tebliği (Sıra No:1) nin 19.10.2019 tarih ve 30923 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Elektronik Defter Genel Tebliği'nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ(Sına No:3) ile değiştirilen 7. maddesinin 1. fıkrasına göre; "e-Defter tutanlar, Vergi Usul Kanununda belirtilen “Mücbir Sebep” halleri nedeniyle e-Defter veya beratlarına ait kayıtlarının bozulması, silinmesi, zarar görmesi veya işlem görememesi ve e-defter ve berat dosyalarının muhafaza edildiği e-Defter saklama hizmeti veren özel entegratör kuruluşlardan veya Başkanlıktan ikincil örneklerinin temin edilemediği hallerde, söz konusu durumların öğrenilmesinden itibaren tevsik edici bilgi ve belgeleri ile birlikte 15 gün içinde ticari işletmesinin bulunduğu yetkili mahkemesine başvurarak kendisine bir zayi belgesi verilmesini istemelidir." İlgili tebliğ'de e-defter ve berat dosyalarının muhafaza edildiği e-defter saklama hizmeti veren özel entegratör kuruluşları ile başkanlıktan ikincil örneklerin muhafazası zorunluluğunun yürürlüğünün 2020 Ocak ayına bırakıldığını, "4.4. e-Defter Dosyaları, Berat Dosyaları ve Muhasebe Fişlerinin Muhafaza ve İbrazı e) e-Defter dosyaları ile bunlara ilişkin berat dosyalarının ikincil kopyalarının, gizliliği ve güvenliği sağlanacak şekilde e-Defter saklama hizmeti yönünden teknik yeterliliğe sahip ve Başkanlıktan bu hususta izin alan özel entegratörlerin bilgi işlem sistemlerinde ya da Başkanlığın bilgi işlem sistemlerinde 1/1/2020 tarihinden itibaren asgari 10 yıl süre ile muhafaza edilmesi zorunludur. e-Defter ve beratların teknik yeterliğe sahip ve Başkanlıktan bu hususta saklama izni verilen özel entegratörlerin bilgi işlem sistemlerinde muhafaza usulü ile muhafaza edilmesi sürecinde e-Defter uygulamasına dâhil olan mükellefler ve özel entegratörler tarafından uyulması gereken genel, gizlilik ve güvenliğe ilişkin usul ve esaslar, Başkanlık tarafından hazırlanarak....gov.tr adresinde yayımlanan “e-Defter Saklama Kılavuzu”nda açıklanır. e-Defter ve berat dosyalarına ait ikincil kopyalarının bu fıkra uyarınca muhafazası için gerekli yükleme işlemlerinde bu Tebliğin (4.3.4) numaralı fıkrasında belirtilen süreler dikkate alınır." Bu halde, zorunlu ikincil kopyalarının e-defter saklama hizmeti veren özel entegratörlerin bilgi işlem sistemlerinde ya da başkanlığın bilgi sistemlerinde muhafaza edilmeye başlanması 2020/ Ocak ayına bırakıldığı için bu şarta bağlanan 7. maddenin 1. fıkrasının da yürürlüğünün Ocak ayına bırakıldığının kabulü gerektiğini, Bilirkişilerce de, 2019 yılı Temmuz ayı dönemine ilişkin elektronik defter beratlarının bilgisayar sisteminden kaynaklanan sorun nedeniyle zayi olduğu ve müvekkilinin 2019 Ekim ayındaki uygulama klavuzuna göre başvurusunun kabul edilmesi gerektiği yönünde görüş bildirildiğini, ayrıca" Tebliğdeki yetkili mahkemeye başvurarak zayi belge verilmesini isteme zorunluluğunun iki ön şartı bulunduğu cümlede bulunan "ve" bağlacı nedeniyle bu iki ön şartın bir arada bulunması gerektiği gözden kaçırılmıştır. 2020/Ocak ayından önceki aylara ilişkin dosyalar, dolayısıyla dava konusu olan 2019/Temmuz ayı dosyaları ile ilgili yazılarında bahsettikleri "e-Defter Uygulama Klavuzu"na uygun önceki uygulamalarına devam etmeleri gerekirken, bu dosyalarda uygulanması mümkün olmayan Tebliğin 7. maddesinin 1. fıkrasına göre mükellefleri, dolayısıyla davacıları zayi belgesi alınması için ticari işletmesinin bulunduğu yetkili mahkemeye yönlendirmişlerdir. " şeklinde tespit yapılarak, raporun sonunda 27.01.2020 tarihinde Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından verilen cevap üzerine 15 günlük sürenin başladığı ve süresi içerisinde dava açıldığının belirtildiğini, 15.11.2019 tarihinde sistemden kaynaklanan teknik bir sorun nedeniyle 2019-Temmuz ayı berat defterlerinin zayi olduğu bilirkişi raporu ile tespit edilmiş olduğundan; 19.10.2019 tarihli Elektronik Defter Genel Tebliği'nde yapılan ilgili değişikliğin yukarıda açıklanan nedenlerle 01.01.2020 tarihinden itibaren geçerli olmasına rağmen hukuka aykırı olarak başvurularının reddedilmesinin usul ve yasaya aykırı olduğunu belirterek, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak talepleri doğrultusunda zayi belgesi verilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
İSTİNAF SEBEPLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ: HMK'nın 355. maddesine göre istinaf incelemesi; istinaf dilekçesinde belirtilen sebeplerle sınırlı olarak ve kamu düzenine aykırılık görüldüğü takdirde ise resen gözetilmek suretiyle yapılmıştır. Dava, TTK 82. maddesi kapsamında zayi belgesi verilmesi istemine ilişkindir. Davacılar vekili tarafından, 15.11.2019 tarihinde GİB sistemine 2019 Ağustos dönemine ilişkin e-defter kayıtları yapılırken, sistem kaynaklı problemler nedeniyle sistem bünyesindeki 2019 Temmuz dönemine ilişkin berat defterleri kaydının silindiği ileri sürülerek zayi belgesi verilmesi talep edilmiştir. İlk derece mahkemesince davanın reddine karar verilmiş; karara karşı, davacı vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulmuştur. TTK'nın 64/3. maddesinin son cümlesi "Fiziki ortamda veya elektronik ortamda tutulan ticari defterlerin nasıl tutulacağı, defterlere kayıt zamanı, onay yenileme ile açılış ve kapanış onaylarının şekli ve esasları Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Maliye Bakanlığınca müştereken çıkarılan tebliğle belirlenir." şeklindedir. TTK'nın 82/7. Maddesinde " Bir tacirin saklamakla yükümlü olduğu defterler ve belgeler; yangın, su baskını veya yer sarsıntısı gibi bir afet veya hırsızlık sebebiyle ve kanuni saklama süresi içinde zıyaa uğrarsa tacir zıyaı öğrendiği tarihten itibaren onbeş gün içinde ticari işletmesinin bulunduğu yer yetkili mahkemesinden kendisine bir belge verilmesini isteyebilir." hükmü düzenlenmiştir. 19 Ekim 2019 tarih ve 30923 sayılı resmi gazetede yayınlanan ELEKTRONİK DEFTER GENEL TEBLİĞİ (SIRA NO: 1)’NDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR TEBLİĞ (SIRA NO: 3) 7.1. maddesinde "e-Defter tutanlar, Vergi Usul Kanununda belirtilen “Mücbir Sebep” halleri nedeniyle e-Defter veya beratlarına ait kayıtlarının bozulması, silinmesi, zarar görmesi veya işlem görememesi ve e-Defter ve berat dosyalarının muhafaza edildiği e-Defter saklama hizmeti veren özel entegratör kuruluşlardan veya Başkanlıktan ikincil örneklerinin temin edilemediği hallerde, söz konusu durumların öğrenilmesinden itibaren tevsik edici bilgi ve belgeleri ile birlikte 15 gün içinde ticari işletmesinin bulunduğu yetkili mahkemesine başvurarak kendisine bir zayi belgesi verilmesini istemelidir." düzenlemesi yapılmıştır. TTK'nın 82/7. maddesinde düzenlenen zayi belgesi verilmesi için başvuru süresi hak düşürücü süre olup bu süre içinde başvuru yapılması zorunludur. Elektronik Defter Genel Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğde de TTK 82/7 maddede öngörülen süreden farklı bir düzenleme yapılmamış, sadece vergi usul kanunda öngörülen mücbir sebepler nedeniyle e- defterlere ait kayıtların silinmesi, kaybı, bozulması, işlem görememesi, zarar görmesi hallerinde zayi belgesi talep edilebileceği belirtilmiştir. Somut olayda, davacı tarafça 15.11.2019 tarihinde GİB sistemine 2019 Ağustos dönemine ilişkin e-defter kayıtları yapılırken, sistem kaynaklı problemler nedeniyle sistem bünyesindeki 2019 Temmuz dönemine ilişkin berat defterleri kaydının silindiğinin beyan edildiği, davacı tarafça 27/12/2019 tarihinde e-defter ve beratlarının silme işleminin yapılabilmesi için özel amaçlı rapor alındığı, raporda kullanılan bilgisayar programından kaynaklanan hata nedeniyle temmuz ayı kayıtlarına ulaşılamadığının tespit edildiği, davanın ise 31/01/2020 tarihinde açıldığı, bu hali ile TTK'nın 82.maddesinin, anılan Tebliğ hükmü ile birlikte değerlendirildiğinde davacı tarafça hak düşürücü süre içinde zayi belgesi verilmesi talebinde bulunulmadığı, 04.10.2019 tarihli e-Defter Uygulama Klavuzu 9. madde hükmüne göre değerlendirme yapılması gerektiği istinaf sebebi olarak ileri sürülmüş ise de, bahsedilen Klavuz hükmünde, idareye başvuru usulünün düzenlendiği, mahkemeye başvurularak zayi belgesi alınması yönünde bir usulün öngörülmediği, dolayısıyla yorum yapılmak suretiyle 19.10.2019 tarihli Elektronik Defter Genel Tebliği'nde yapılan ilgili değişikliğin 01.01.2020 tarihinden itibaren geçerli olacağı şeklinde bir kabulün mümkün olmadığı anlaşılmaktadır. Dava dosyası içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararının gerekçesinde dayanılan delillerin tartışılıp, değerlendirilmesinde usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmayıp, mahkeme kararı usul ve yasaya uygun olduğundan davacı vekilinin istinaf başvurusunun HMK'nın 353/1/b.1 maddesi uyarınca esastan reddine karar verilmesi gerektiği kanaatine varılarak, aşağıdaki hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM: Yukarıda açıklanan nedenlerle; 1-Davacının istinaf başvurusunun 6100 sayılı HMK' nın 353/1-b1 maddesi gereğince ESASTAN REDDİNE, 2-Harçlar Kanunu gereğince istinaf eden davacı tarafından yatırılan 162,10.TL istinaf kanun yoluna başvurma harcının hazineye gelir kaydına, 3-Karar tarihi itibariyle Harçlar Kanunu gereğince istinaf talep eden davacıdan alınması gereken 59,30.TL istinaf karar harcı istinaf aşamasında peşin olarak yatırıldığından yeniden alınmasına yer olmadığına, yatırılan harcın hazineye gelir kaydına, 4-İstinaf yargılama giderlerinin istinaf talep eden davacı üzerinde bırakılmasına, 5-Artan gider avansı varsa talep halinde yatıran tarafa iadesine, 6-Kararın ilk derece mahkemesince tarafa tebliğe gönderilmesine, Dosya üzerinde yapılan inceleme sonucunda 04/11/2021 tarihinde HMK' nın 362/1-ç maddesi gereğince kesin olarak oy birliği ile karar verildi.