Yargıtay 8. Hukuk Dairesi 2021/3198 Esas 2022/3140 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ :Kadastro Mahkemesi
DAVA TÜRÜ : Kadastro Tespitine İtiraz

Taraflar arasında görülen ve yukarıda açıklanan davada yapılan yargılama sonunda Mahkemece, davanın reddine karar verilmiş olup hükmün davacı ... vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine; dosya incelendi, gereği düşünüldü:
K A R A R
Mahkemenin verdiği önceki karar Yargıtay tarafından bozulmuş olup, bozma ilamında özetle; "dava konusu taşınmazların bulunduğu bölgede tesis kadastro çalışmalarının hangi tarihte yapıldığının ve taşınmazların hangi vasıfla tespit harici bırakıldığının tespit edilmesi, dava konusu taşınmazlara komşu olan taşınmazların kadastro tutanakları ile varsa tespite dayanak belgeler ve kadastro sonucu oluşan tapu kayıtlarının onaylı örneklerinin Tapu Müdürlüğünden, dava konusu taşınmazların tespit tarihinden 15-20-25 yıl öncesine ait hava fotoğraflarının Harita Genel Komutanlığından getirtilip dosya ikmal edildikten sonra mahallinde, yaşlı, tarafsız, yöreyi iyi bilen, davada yararı bulunmayan şahıslar arasından seçilecek yerel bilirkişiler, taraf tanıkları, jeolog bilirkişi, jeodezi ve fotogrametri mühendisi bilirkişi, teknik bilirkişi ve 3 kişilik ziraatçi bilirkişi kurulunun katılımıyla yeniden keşif yapılması; keşifte, yerel bilirkişi ve tanıklardan, taşınmazların öncesinin ne olduğu, kim tarafından, hangi tarihten beri ve ne şekilde kullanıldığı, taşınmazlarda imar-ihya işlemi yapılıp yapılmadığı, yapılmış ise imar-ihyanın hangi tarihte tamamlandığı hususlarında olaylara dayalı ayrıntılı bilgi alınması; komşu taşınmazların dayanak kayıtlarının dava konusu taşınmazların yönünü ne okuduğunun bilirkişi ve tanık beyanları ile denetlenmesi; yerel bilirkişi ve tanık sözleri arasında doğabilecek çelişkilerin gerektiğinde yüzleştirme yapılmak suretiyle yöntemince giderilmesi; tespite aykırı sonuçlara ulaşılması halinde tüm tespit bilirkişileri tanık sıfatıyla dinlenilerek aykırılıkların giderilmesine çalışılması; yerel bilirkişi ve tanık sözlerinin komşu taşınmazların kadastro tutanakları ve varsa dayanaklarını oluşturan kayıtlarla denetlenmesi; teknik bilirkişiden, keşfi takibe elverişli krokili rapor alınması; ziraatçi bilirkişi kurulundan, dava konusu taşınmazların toprak yapısı ve niteliğini, zirai durumunu, üzerinde sürdürülen zilyetliğin şekli ve süresini, taşınmazlar üzerindeki bitki örtüsünü, taşınmazların imar-ihyaya konu olabilecek yerlerden olması halinde imar-ihyaya konu olmaya başladığı ve imar-ihyanın tamamlandığı tarihi bildirir, komşu parsellerle karşılaştırmalı değerlendirmeyi ve taşınmazların değişik yönlerden çekilmiş fotoğraflarını da içerir ayrıntılı ve gerekçeli rapor alınması; jeodezi ve fotogrametri uzmanı harita mühendisi bilirkişiden, yukarıda belirtilen tarihlerde çekilmiş üç adet hava fotoğrafının stereoskop aletiyle incelenmesi neticesinde taşınmazların sınırlarını ve niteliğini, taşınmazlarda imar- ihya tamamlanmış ise tamamlandığı tarih ile üzerinde sürdürülen zilyetliğin başlangıcı, şekli ve süresini belirtir şekilde rapor alınması; jeolog bilirkişisinden, dava konusu taşınmazların sınırında dere bulunduğu göz önünde bulundurularak, taşınmazların önceki ve şimdiki niteliğini, dere yatağı niteliğinde olup olmadığını, evveliyatının ... veya dere yatağı niteliğinde olup olmadığını, dere yatağından kazanılıp kazanılmadığını, halen aktif dere yatağında kalıp kalmadığını, aktif dere yatağında kalmıyor ise derenin etkisi altında kalan yerlerden olup olmadığını açıklar nitelikte ayrıntılı ve gerekçeli rapor alınması ve sonucuna göre karar verilmesi" gereğine değinilmiştir.
Mahkemece, bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonunda, davanın reddine karar verilmiş; hüküm, davacı ... vekili tarafından temyiz edilmiştir
Dava kadastro tespitine itiraza ilişkindir.
1. Dosya muhtevasına, dava evrakı ile yargılama tutanakları münderecatına, mevcut deliller Mahkemece takdir edilerek karar verildiğine ve takdirde bir isabetsizlik bulunmadığına göre, davacı ... vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Kural olarak, mahkemenin, Yargıtayın bozma ilamına uyması ile bozma kararı lehine olan taraf yararına bir usuli kazanılmış hak doğar. Diğer taraftan yerel mahkemenin Yargıtay Dairesince verilen bozma ilamına uyması sonunda, kendisi için o kararda gösterilen şekilde inceleme ve araştırma yaparak, yine o kararda belirtilen hukuki esaslar gereğince hüküm verme yükümlülüğü doğar. “Usuli kazanılmış hak” olarak tanımlayacağımız bu müessese mahkemeye, hükmüne uyduğu Yargıtay bozma ilamındaki esas çerçevesinde işlem yapma ve hüküm kurma zorunluluğu getirir (09.05.1960 tarihli ve 21/9 sayılı YİBK).
Usuli kazanılmış hak ilkesi kamu düzeniyle ilgilidir ve davaların uzamasını önlemek, hukuki alanda istikrar sağlamak ve kararlara karşı genel güvenin sarsılmasını önlemek amacıyla Yargıtay uygulamaları ile geliştirilmiş, öğretide kabul görmüş ve usul hukukunun vazgeçilmez ana ilkelerinden biri haline gelmiştir. Anlam itibariyle, bir davada mahkemenin ya da tarafların yapmış olduğu bir usul işlemi ile taraflardan biri lehine doğmuş ve kendisine uyulması zorunlu olan hakkı ifade etmektedir.
Taraflardan yalnız birinin hükmü temyiz etmesi halinde Yargıtayın temyiz eden tarafın yararına olarak verdiği bozma kararına uyan yerel mahkeme artık, temyiz eden tarafın önceki bozulan karara oranla daha aleyhine bir hüküm veremez. Buna da "aleyhe hüküm verme yasağı" denir. Aksi halde usul hükümleri ile hedef tutulan istikrar zedelenir ve mahkeme kararlarına karşı güven sarsılır.
Somut olayda; Mahkemece, ilk kararda davanın kısmen kabulüne, ... İlçesi ... Köyü Köyiçi mevkiinde bulunan 195 ada 29 ve 30 parsel sayılı taşınmazların tapulama tespitlerinin ve komisyon kararlarının iptaline, fen bilirkişisi ... tarafından düzenlenen 29.05.2015 tarihli ek rapor ve krokisinde olduğu gibi 195 ada 29 numaralı parselin D-29 ile gösterilen 260,00 m2 ve aynı ada 30 numaralı parselin D-30 ile gösterilen 523,43 m2 lik bölümlerinin dere yatağı olarak tescil harici bırakılmasına, fen bilirkişisi ... tarafından düzenlenen 29.05.2015 tarihli ek rapor ve krokisinde olduğu gibi 195 ada 29 numaralı parselin 29/A ile gösterilen 1115,09 m2 lik bölümünün 195 ada 29 numaralı parsel adıyla ve yüzölçümünün 1115,09 m2 ye tenzili ve tarla vasfı ile tespit gibi tam hisse olarak Kenan oğlu 1971 doğumlu ... T.C Kimlik numaralı ... adına tapuya kayıt ve tesciline, fen bilirkişisi ... tarafından düzenlenen 29.05.2015 tarihli ek rapor ve krokisinde olduğu gibi 30/A ile gösterilen 3253,70 m2 lik bölüm 195 ada 30 numaralı parsel adıyla ve yüz ölçümünün de 3253,70 m2 ye tenzili ile, 30/B ile gösterilen 23,38 ve 30/C ile gösterilen 24,72 m2 lik bölümlerin de aynı adanın son parsel numaraları verilmek suretiyle ve tarla vasıflarıyla tamamı 7 hisseye itibar edilerek: 1/7 hissesinin ... kızı 1927 D'lu ... T.C Kimlik numaralı ..., 1/7 hissesinin ... oğlu 1933 d'lu ... T.C Kimlik numaralı ..., 1/7 hissesinin ... kızı 1927 D'lu ... T.C Kimlik numaralı Hanife İncirbelen, 1/7 hissesinin ... oğlu 1945 D'lu ... T.C Kimlik numaralı ..., 1/7 hissesinin ... oğlu 1947 D'lu ... T.C Kimlik numaralı ..., 1/7 hisseninin ... kızı 1947 D'lu ... T.C Kimlik numaralı ..., 1/7 hissesinin ... oğlu 1951 D'lu ... T.C Kimlik numaralı ... adlarına tapuya kayıt ve tesciline hükmedilmiş ve bu kararğn, yalnızca davacı ... vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Yargıtay 16. Hukuk Dairesince, davacı Hazinenin temyiz istemi kabul edilerek üzerine anılan hükmün bozulmasına karar verilmiş olup; Mahkemece de söz konusu bozma ilamına uyulmak suretiyle hüküm tesis edildiği halde, davacı ... lehine oluşan usuli kazanılmış hakka riayet edilmeyerek davanın reddine karar verilmiştir.
Hal böyle olunca; Mahkemece, dava konusu 195 ada 29 ve 30 parsel sayılı taşınmazlar yönünden, önceki kararda hükme esas alınan fen bilirkişi ...’un 29.05.2015 tarihli ek raporu ve krokisi dikkate alınarak, 195 ada 29 numaralı parselin D-29 ile gösterilen 260,00 m2 ve 195 ada 30 numaralı parselin D-30 ile gösterilen 523,43 m2' lik bölümlerinin dere yatağı olarak tescil harici olarak bırakıldığı ve bu kısma ilişkin hükmün temyiz edilmediği, böylelikle davalılar aleyhine ve davacı ... lehine olmak üzere usuli kazanılmış hak oluştuğu gözetilmek suretiyle, bu bölümler yönünden davacı Hazinenin davasının kabulü ile bu bölümlerin dere yatağı olarak tescil harici bırakılmalarına; çekişmeli 195 ada 29 ve 30 parsel sayılı taşınmazların geriye kalan bölümleri yönünden ise yazılı şekilde davanın reddine karar verilmesi gerekirken, davacı ... lehine oluşan usuli kazanılmış hak göz ardı edilerek, dava konusu taşınmazların tamamı yönünden red kararı verilmesi doğru olmamıştır.
SONUÇ: Yukarıda (2) nolu bentte açıklanan nedenlerle, davacı ... vekilinin temyiz itirazları yerinde görüldüğünden kabulüyle, 6100 sayılı HMK’nin Geçici 3. maddesi yollamasıyla HUMK’un 428. maddesi uyarınca BOZULMASINA; (1) nolu bentte açıklanan nedenlerle davacı Hazinenin sair temyiz itirazlarının reddine; taraflarca HUMK'un 440/I maddesi gereğince Yargıtay ilamının tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme isteğinde bulunulabileceğine, 31.03.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.