Danıştay 6. Daire 2020/2936 Esas 2021/4740 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2020/2936
Karar No : 2021/4740

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı

VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALILAR) : 1- … Bakanlığı

VEKİLİ : Hukuk Müşaviri …

2- … Belediye Başkanlığı

VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Aydın ili, Nazilli ilçesinde bulunan 39 farklı bölgeyi kapsayan alanda (mülga) 644 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin 7. maddesinin birinci fıkrasının (h) bendi ve 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 9. maddesi uyarınca Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın … tarih ve … sayılı işlemi ile onaylanan Nazilli 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ile 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğine yapılan itirazın zımnen reddine ilişkin işlemin 36 numaralı bölgeye ilişkin kısmının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E…, K:… sayılı kararda; mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi üzerine düzenlenen raporun dosyada bulunan bilgi ve belgelerle birlikte incelenmesi sonucunda, 36 numaralı bölgede yapılan imar planı değişikliği ile davalı Nazilli Belediye Başkanlığı mülkiyetinde bulunan … ada, … parsel sayılı taşınmazın konut kullanım kararının park alanı olarak değiştirildiği, dava konusu imar planı değişikliğinin uygulandığı tarihte mer'i üst ölçekli planların ölçekleri ile söz konusu planlarda anılan bölge için belirlenen plan kararları nazara alındığında, plan kararının üst ölçekli planlar ile çelişmediği ve planların kademeli birlikteliği ilkesine uygun bulunduğu, yapılan plan değişikliği ile bölgeki park ve yeşil alan miktarının artacağı, bunun yanında park alanı olarak belirlenen taşınmazın büyüklüğü, erişim kolaylığı ve konumu itibarıyla değişik kullanıcı gruplarına faydalanma imkanı sağlayacağı, söz konusu taşınmazın bulunduğu alanın yakınında iki adet küçük park dışında başkaca aktif yeşil alan önerisinin de olmadığı, Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği'nin 26. maddesinde öngörülen esas ve ilkelere de uygun bulunduğu anlaşılan dava konusu 1/5000 ölçekli nazım ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliklerine 36 numaralı bölge yönünden yapılan itirazın zımnen reddine dair işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varıldığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : İlçe belediyesince büyükşehir belediyesinin devre dışı bırakılması maksadıyla Bakanlığa başvurularak imar planları ile ilgili iki belediye arasında ihtilaf varmış gibi hareket edildiği, ilgili kurum görüşleri alınmadan yapılan dava konusu imar planı değişikliklerinin hukuka aykırı olduğu, 36 numaralı bölgeye ilişkin imar planı değişikliği gerekçesinin bölgenin park ihtiyacını karşılamak amacı ile belediye mülkiyetindeki taşınmazın konut alanından park alanına dönüştürülmesi olarak ifade edildiği, ancak söz konusu park alanının 28 numaralı bölgede yapılan imar planı değişikliği ile kaldırılan park alanına eşdeğer park alanı olarak gösterilen taşınmaz olduğu, dolayısıyla ihtiyaca yönelik park alanı yaratıldığı gerekçesinin 28 numaralı bölgede yapılan imar planı değişikliği ile çeliştiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idareler tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'NİN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği ile uyuşmazlık konusu 36 numaralı bölgenin park ihtiyacını karşılamak amacıyla 36 numaralı bölgede yer alan Nazilli Belediye Başkanlığı mülkiyetinde bulunan … ada, … parsel sayılı taşınmazın imar planındaki ''konut alanı'' fonksiyonu ''park alanı'' olarak değiştirilmiştir. Bu değişikliğin yapıldığı tarihte yürürlükte olan 04.12.2013 tarihli üst ölçekli 1/5000 revizyon nazım imar planında ise taşınmazın ''konut alanı (orta yoğunlukta)'' olarak planlandığı görülmüştür. Davacı tarafından, söz konusu park alanının 28 numaralı bölgede kaldırılan park alanına eşdeğer alan olarak gösterildiği, bu durumun imar planı değişikliğinin bölgedeki park alanı ihtiyacına yönelik yapıldığı yönündeki gerekçe ile çeliştiği, bunun Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği'ne aykırı olduğu ileri sürülerek bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
Dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan 3194 sayılı İmar Kanunu'nun ''Tanımlar'' başlıklı 5. maddesinde nazım imar planı; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plan olarak, Uygulama İmar Planı ise; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan olarak tanımlanmış, “Plan Kademeleri” başlıklı 6. maddesinde ise; planlar kapsadıkları alan ve amaçları açısından bölge planları ve imar planları olarak iki ana kategoriye ayrılmış, imar planları da uygulamaya esas alan uygulama imar planları ve bu planın hazırlanmasındaki temel hedefleri, ilkeleri ve arazi kullanım kararlarını belirleyen nazım imar planları olarak sınıflandırılmış, 8. maddesinde ise, planların tanımlaması yapılarak, planlar bölge planı, çevre düzeni planı, nazım imar planı ve uygulama imar planı olarak kademelendirilmiş ve alt ölçekli planların üst ölçekli planlarda belirlenen planlama ana ilkelerine, stratejilerine ve kararlarına uyumlu olması zorunluluğu getirilmiştir.
Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği'nin "Mekansal planlama kademeleri ve ilişkileri" başlıklı 6. maddesinin 1. fıkrasında, mekansal planların kapsadıkları alan ve amaçları açısından mekansal strateji planları, çevre düzeni planları ve imar planları olarak hazırlanacağı, buna göre planlama kademelerinin, üst kademeden alt kademeye doğru sırasıyla; mekansal strateji planı, çevre düzeni planı, nazım imar planı ve uygulama imar planından oluştuğu kural altına alınmış, aynı maddenin 2. fıkrasında, mekansal planların, plan kademelenmesine uygun olarak hazırlanacağı, her planın, planlar arası kademeli birliktelik ilkesi uyarınca yürürlükteki üst kademe planların kararlarına uygun olmak, raporu ile bütün oluşturmak ve bir alt kademedeki planı yönlendirmek zorunda olduğu düzenlenmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Planlamanın en temel unsurlarından birisi olan, birbirini yönlendiren ve denetleyen farklı ölçeklerdeki planlar arasındaki "kademeli birliktelik" ilkesi uyarınca, alt ölçekli planlar, bir üst ölçekte belirlenen temel ilke, strateji ve plan kararlarına uygun olmak zorunda olup, bunun sonucu olarak, 1/1000 ölçekli uygulama imar planı ile belirlenen kullanım kararlarının, üst kademede bulunan 1/5000 ölçekli nazım imar planı ile uyumlu olup olmadığı yönünden incelenmesi gerektiği açıktır. Başka bir deyimle hiyerarşik planlama ilişkisine göre, bir plan bir üst ölçekli plan tarafından yönlendirilmeli ve ona uyumu noktasında denetlenmelidir.
Davanın 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin iptali istemiyle açıldığı hususu göz önüne alındığında planların kademeli birlikteliği ilkesi uyarınca 1/1000 ölçekli uygulama imar planına yönelik incelemenin 1/5000 ölçekli revizyon nazım imar planına uygun olup olmadığı yönünden yapılması gerekmektedir.
Bakılan uyuşmazlıkta, üst ölçekli 1/5000 revizyon nazım imar planında konut alanında kalan uyuşmazlık konusu taşınmaza dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği ile park alanı kullanımı getirildiği görülmüş, taşınmazın yaklaşık 1380 m2 olduğu dikkate alındığında, bu büyüklükteki bir park alanı kullanımının 1/5000 ölçekli nazım imar planında ölçek itibariyle gösterilmesi gerektiği, bu sebeple dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin "planların kademeli birlikteliği" ilkesine ve üst ölçekli nazım imar planına aykırı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Bu itibarla, davanın reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 30/03/2021 tarihinde, kesin olarak, oyçokluğuyla karar verildi.

(X)KARŞI OY :
Dava; Aydın ili, Nazilli ilçesinde bulunan 39 farklı bölgeyi kapsayan alanda (mülga) 644 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin 7. maddesinin birinci fıkrasının (h) bendi ve 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 9. maddesi uyarınca Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın 25.05.2017 tarih ve 9965 sayılı işlemi ile onaylanan Nazilli 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ile 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğine yapılan itirazın zımnen reddine ilişkin işlemin 36 numaralı bölgeye ilişkin kısmının iptali istemiyle açılmıştır.
Dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürülükte bulunan Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği'nin 23. maddesinde "Nazım imar planında karar düzeyi ve içerikleri bakımından, uygulama imar planındaki detay kararlar alınmaması esas olup, uygulamaya dönük kararlar uygulama imar planlarında belirlenir. İhtiyaç duyulması halinde, nazım imar planlarında, sosyal ve teknik altyapı alanları ve kamuya ayrılan alan dengeleri gözetilmek suretiyle uygulama imar planlarının yapım etapları belirlenebilir." hükmüne; 24. maddesinin ikinci fıkrasında "Nazım imar planları üzerinde gösterilen sosyal ve teknik altyapı alanlarının konum ile büyüklükleri, toplam standartların altına düşülmemek, nazım imar planının ana kararlarını, sürekliliğini, bütünlüğünü ve genel işleyişini bozmamak ve hizmet etki alanı içinde kalmak şartı ile ilgili kurum ve kuruluşların görüşü dikkate alınarak uygulama imar planlarında değiştirilebilir." hükmüne; üçüncü fıkrasında ise "Uygulama imar planlarında, bölgenin ihtiyacına yönelik çocuk bahçesi, yeşil alan, otopark, cep otoparkı, yol boyu otopark, durak cebi, aile sağlık merkezi, mescit, karakol, muhtarlık, trafo gibi sosyal ve teknik altyapı alanlarını artırıcı küçük alan gerektiren fonksiyonlar ayrılabilir ve bu fonksiyonların konulması nazım imar planına aykırılık teşkil etmez." hükmüne yer verilmiştir.
Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden; imar planlarının kademeli birlikteliği ilkesi uyarınca, uygulama imar planlarının nazım imar planlarına uygun olarak hazırlanması esas olmakla birlikte, bölgenin ihtiyacına yönelik çocuk bahçesi, yeşil alan, park gibi sosyal ve teknik altyapı alanlarını arttırıcı küçük alan gerektiren fonksiyonların uygulama imar planlarında ayrılmasının, üst ölçekli nazım imar planlarına aykırılık teşkil etmeyeceği sonucuna varılmaktadır.
Bakılan uyuşmazlıkta, dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği ile 36 numaralı bölgede yer alan … ada, … parsel sayılı taşınmazın imar planındaki ''konut alanı'' fonksiyonu ''park alanı'' olarak değiştirilmiş, böylelikle bölgede yaklaşık 1380 m2 büyüklüğünde yeni bir park alanı oluşturulmuş ve taşınmazın ''kullanma'' fonksiyonu ''yararlanmaya'' dönüştürülerek etrafında bulunan yoğun konut bölgesinde yaşayanların yararlanabileceği, erişilebilirliği yüksek bir yerde aktif bir yeşil alan oluşturulmuştur.
Bu durumda, dava konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin bölgenin ihtiyacına yönelik sosyal ve teknik altyapı alanını arttırıcı nitelik taşıdığı ve bu alanların uygulama imar planında ayrılmasının nazım imar planına aykırılık teşkil etmeyeceği, 1/5000 ölçekli nazım imar planlarında konut alanı olarak görülen ve yoğunluğu tanımlanan bölgelerde, içinde bulunduğu konut alanının komşuluk ünitesine hizmet edecek nitelikte bir büyüklüğe sahip olan sosyal ve teknik altyapı donatı alanlarının bu ölçekte gösterilemeyeceği, dava konusu taşınmazın da içinde bulunduğu 1/5000 ölçekli nazım imar planının gerek plan ifade teknikleri, gerekse plan kararlarının niteliği itibariyle davaya konu imar planı değişikliğini gösterebilecek bir ölçek olmadığı hususları dikkate alındığında, davaya konusu 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin "planların kademeli birlikteliği" ilkesine aykırı olmadığı ve üst ölçekli plana uygun olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Bu itibarla, davanın reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu İzmir Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği oyuyla Daire kararına katılmıyoruz.