Danıştay 6. Daire 2019/12137 Esas 2021/4864 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/12137
Karar No : 2021/4864

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Valiliği
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Madencilik İnş. Yapı Malz. San. ve Tic. A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: İzmir İli, Bornova İlçesi, … Köyü, İR:… ruhsat numaralı sahada maden üretimi nedeniyle yapılan patlatmalarda, üçüncü kez proje tanıtım dosyasında taahhüt edilen miktardan fazla dinamit ve anfo kullanıldığının tespit edildiğinden bahisle, 2872 sayılı Çevre Kanununun 20. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendinin 2. paragrafı ile aynı Kanunun 23. maddesi uyarınca 42.732,00 TL para cezası verilmesine ilişkin İzmir Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün …tarih ve … sayılı idari yaptırım kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Dava konusu işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararının Danıştay Ondördüncü Dairesinin 28/04/2015 tarih ve E:2013/6446, K:2015/3364 sayılı kararıyla davanın yalnızca İzmir Valiliği husumetiyle görülüp karara bağlanması gerekirken, Çevre ve Şehircilik Bakanlığının da husumetiyle görülüp karara bağlanmasında hukuki isabet bulunmadığı gerekçesiyle bozulması üzerine, bozma kararına uyulmayarak, dava konusu işlemin iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi ısrar kararının Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 12/04/2018 tarih ve E:2016/3604, K:2018/1719 sayılı kararıyla bozulması üzerine, bozma kararına uyularak verilen temyize konu kararda; davacı şirketin ÇED ön araştırma raporunda, bir delikte 60 kg anfo ve 1 kg dinamit kullanılacağı, bir patlatmada ön sıra 6, arka sıra 5 olmak üzere 11 delik patlatılacağı, maksimum anlık şarjın 6 delik olarak 360 kg olacağı taahhüt edilmesine rağmen, davacı şirket tarafından gönderilen patlatma tutanakları değerlendirilerek, 29/10/2011 tarihli patlatma tutanağında 121 kg dinamit ve 5125 kg anfo, 31/10/2011 tarihli patlatma tutanağında 93 kg dinamit ve 4875 kg anfo, 02/11/2011 tarihli patlatma tutanağında ise 98 kg dinamit ve 4975 kg anfo kullanıldığı tespitine dayanılarak proje tanıtım dosyasında taahhüt edilen patlayıcı miktarlarının aşıldığından bahisle, tekerrür nedeniyle arttırım uygulanmak suretiyle 42.732,00 TL para cezasının verildiği anlaşılmaktadır.
Bununla birlikte, davacı şirketin günde bir patlatma yapacağına ilişkin bir taahhüdünün olmadığı, dolayısıyla davacı şirketin ön araştırma raporunda taahhüt ettiği üretim miktarını sağlayacak kadar patlatma yapabileceği açık olduğundan, bu itibarla günde bir defadan fazla patlatma yapılmak suretiyle taahhüt edilen patlayıcı miktarlarının aşıldığından bahisle, davacı şirketin 42.732,00 TL para cezası ile cezalandırılmasına ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : ÇED ön araştırma raporunda, bir delikte 60 kg anfo ve 1 kg dinamit kullanılacağı, bir patlatmada ön sıra 6, arka sıra 5 olmak üzere 11 delik patlatılacağı, maksimum anlık şarjın 6 delik olarak 360 kg olacağı taahhüt edildiği, dolayısıyla ÇED ön araştırma raporunda belirtilen değerin üzerinde yapılacak her türlü değişikliğin, çevresel etkileri değiştirebileceği dikkate alındığında, ÇED ön araştırma raporunda günde kaç patlatma yapılabileceğinin belirtilmesi gerektiği, dolayısıyla günde bir patlatma ile 660 kg anfo ve 11 kg dinamit kullanılması gerekirken, patlatma tutanaklarına göre bu değerin aşıldığının açık olduğu, ayrıca taahhüt edilen miktardan fazla patlayıcı madde kullanıldığının patlayıcı madde satın alma ve kullanma izin belgesinden de anlaşıldığı, dava konusu işlemin hukuka uygun olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : ÇED ön araştırma raporunda günde 11 delik ile sadece bir patlatma yapılabileceğine yönelik bir taahhüdün bulunmadığı, (yıllık) 6.000.000 ton maden üretiminin tümüyle patlayıcı kullanılarak yapılacağının, bir delikten 400 ton maden alınacağının ve 11 deliklik atımlarla patlatma yapılacağının taahhüt edildiği, günlük 11 delik ile bir patlatma yapılabilecek olsaydı (11x400x365) yıllık sadece 1.606.000 ton maden üretimiyle sınırlı kalınabileceği, oysa taahhüt edilen 6.000.000 ton /yıl miktarını sağlayacak şekilde üretim yapma hakkının bulunduğu, dolayısıyla bu miktara ulaşabilmek için günde bir kaç kez patlatma yapılabilmesinin mümkün olduğu, bu nedenle taahhüt edilen miktarın aşılmadığı, para cezasının hukuka aykırı olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'NUN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
İzmir İli, Bornova İlçesi, … Köyü, İR:…ruhsat nolu sahada patlatma yaparak maden üretimi yapan işletmede 28/04/2010 tarihinde yapılan denetimde, taahhüt edilen miktarın üzerinde patlayıcı kullandığından bahisle, 2872 sayılı Çevre Kanununun 20. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendinin 2. paragrafı uyarınca verilen 13.226,00 TL para cezasının iptali istemiyle … İdare Mahkemesinin E:… sayılı dosyasında açılan davada, … tarih ve E:…, K:… sayılı kararla davanın yetki yönünden reddedilerek dosyanın, yetkili … İdare Mahkemesine gönderilmesine karar verilmesi üzerine ... İdare Mahkemesine gönderilen dosyada, … tarih ve E:…, K…. sayılı karar ile davanın reddine karar verilmiştir. Bu karar ise Danıştay Ondördüncü Dairesinin 23/10/2013 tarih ve E:2012/5451, K:2013/7036 sayılı kararıyla onanmıştır.
Daha sonra 24/03/2011 tarihinde yapılan denetimde aynı taahhüdün ikinci kez ihlal edildiği tespit edildiğinden bahisle, 2872 sayılı Çevre Kanununun 20. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendinin 2. paragrafı ile aynı Kanunun 23. maddesi uyarınca bir kat artırılmak suretiyle 28.488,00 TL olarak verilen para cezasının iptali istemiyle … İdare Mahkemesinin E:… sayılı dosyasında açılan davada, … tarih ve E:…, K:… sayılı karar ile davanın yetki yönünden reddedilerek dosyanın, yetkili …İdare Mahkemesine gönderilmesine karar verilmesi üzerine, … İdare Mahkemesine gönderilen dosyada, … tarih ve E:…, K:… sayılı kararla davanın reddine karar verilmiştir. Bu karar ise temyiz edilmeksizin kesinleşmiştir.
Sonrasında 01/11/2011 tarihinde denetim yapılmış ve proje tanıtım dosyasında bir delikte 60 kg anfo ve 1 kg dinamit kullanılacağı, bir patlatmada ön sıra 6, arka sıra 5 olmak üzere 11 delik patlatılacağı, maksimum anlık şarjın 6 delik olarak 360 kg olacağı taahhüt edildiği halde, 29/10/2011 tarihli patlatma tutanağında 121 kg dinamit ve 5125 kg anfo, 31/10/2011 tarihli patlatma tutanağında 93 kg dinamit ve 4875 kg anfo, 02/11/2011 tarihli patlatma tutanağında ise 98 kg dinamit ve 4975 kg anfo kullanıldığı tespit edilmiş, bu tutanağa istinaden İzmir Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı idari yaptırım kararıyla taahhüt üçüncü kez ihlal edildiğinden bahisle, aynı Kanunun 20. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendinin 2. paragrafı uyarınca hesaplanan para cezası 23. madde uyarınca iki kat artırılarak 42.732,00 TL para cezası verilmiştir.
Bunun üzerine, anılan para cezasının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2872 sayılı Çevre Kanununun "Tanımlar" başlıklı 2. maddesinde; Çevresel Etki Değerlendirmesi: Gerçekleştirilmesi planlanan projelerin çevreye olabilecek olumlu ve olumsuz etkilerinin belirlenmesinde, olumsuz yöndeki etkilerin önlenmesi ya da çevreye zarar vermeyecek ölçüde en aza indirilmesi için alınacak önlemlerin, seçilen yer ile teknoloji alternatiflerinin belirlenerek değerlendirilmesinde ve projelerin uygulanmasının izlenmesi ve kontrolünde sürdürülecek çalışmalar olduğu belirtilmiş, aynı Kanunun "İdari Nitelikteki Cezalar" başlıklı 20. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendinin 2. paragrafında; "Çevresel Etki Değerlendirmesi sürecinde verdikleri taahhütnameye aykırı davrananlara, her bir ihlal için 10.000 Türk Lirası idarî para cezası verileceği" hükmüne, 23. maddesinde ise; "Bu Kanunda belirtilen idarî para cezaları, bu cezaların verilmesini gerektiren fiillerin işlenmesinden itibaren üç yıl içinde birinci tekrarında bir kat, ikinci ve müteakip tekrarında iki kat artırılarak verilir." hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden; projelerin uygulanmasının izlenmesi ve kontrolünde sürdürülecek çalışmaları da kapsayan çevresel etki değerlendirmesi sürecinde, ilgili idare tarafından ÇED Olumlu veya ÇED Gerekli Değildir kararı verildikten sonra nihai ÇED raporu veya proje tanıtım dosyasında taahhüt edilen hususların yerine getirilip getirilmediğinin izleneceği ve kontrol edileceği, bu kapsamda yapılan denetimlerde taahhüdün yerine getirilmediğinin tespit edilmesi halinde, her bir yerine getirilmeyen taahhüt nedeniyle para cezası verileceği açıktır.
Uyuşmazlıkta; tekerrür nedeniyle verilen 28.488,00 TL para cezasının iptali istemiyle açılan davada, … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararında; dosya içerisinde yer alan idarece hazırlanmış hesaplama cetvelinde, 1999 tarihli ÇED ön araştırma raporunda belirtilen yıllık üretim miktarı olan 6.000.000 tonun, günlük 17.000 ton üretim miktarına denk geldiği, bir patlatmada 720 kg patlayıcı kullanılabileceği ve bunun ise günde 4 patlatmaya denk geldiği ve bir günde toplam 2880 kg patlayıcı kullanılabileceği, 2003 tarihli ÇED ön araştırma raporunda günlük 22.222 ton üretim ve 5 patlatma yapılabileceği, bir patlatmada 208 kg patlayıcı kullanılabileceği, günde toplam 1.040 kg patlayıcı kullanılabileceği, 2005 tarihli ÇED ön araştırma raporunda günlük 833.3 ton üretim yapılacağı ve bir buçuk günde bir patlatma yapılacağı, bir patlatmada 75 kg patlayıcı kullanılabileceği, günde 75 kg patlayıcı kullanılabileceği hesaplamalarının yapıldığının görüldüğü, ÇED raporlarında davacı şirketin günde sadece bir patlatma yapabileceğine ilişkin taahhüdünün bulunmadığı, raporlarda belirtilen patlatma sayısı varsa bu patlatma sayısında kullanılacak miktarda patlayıcı kullanılabileceği, raporda günlük patlatma sayısı yoksa da, raporlarda belirtilen üretim miktarını sağlayacak kadar patlatma yapabileceği ve bu miktarı sağlayacak kadar patlayıcı kullanabileceği açık olduğu, buna göre; davacının kapasite artırımlarıyla beraber halihazırda üretimde olan tüm tesisi için günlük kullanabileceği maksimum patlayıcı miktarının, davacının taahhütleri esas alınarak hazırlanan idarenin hesaplama cetvelinden görüldüğü üzere 3.995 kg olduğu tespitlerine yer verilerek patlatma tutanaklarına göre patlayıcı miktarları aşıldığı gerekçesiyle davanın reddine karar verildiği anlaşılmaktadır.
Bakılan davada, her ne kadar İdare Mahkemesince; davacı şirketin günde bir patlatma yapacağına ilişkin bir taahhüdünün olmadığı, bu nedenle davacı şirketin ön araştırma raporunda taahhüt ettiği üretim miktarını sağlayacak kadar patlatma yapabileceğinin açık olduğu, dolayısıyla taahhüdün ihlal edilmediği gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiş ise de, dava dosyasında söz konusu ÇED araştırma ön raporu veya proje tanıtım dosyası bulunmadığından, öncelikle ÇED araştırma ön raporunda veya proje tanıtım dosyasında günde sadece bir patlatma yapılacağı yönünde taahhüdün bulunup bulunmadığı araştırılarak, böyle bir taahhüdün bulunmaması halinde ise ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararında belirtilen patlayıcı miktarına yönelik idarece hazırlanmış hesaplama cetveli istenilerek, yıllık üretim miktarı sağlanıncaya kadar günlük en fazla kullanılabilecek patlatma miktarı belirlenmek suretiyle davacının, taahhüdü ihlal edip etmediği hakkında yeniden bir karar verilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla, İdare Mahkemesince davacının günde bir patlatma taahhüdü bulunmaması halinde dahi, günlük maksimum yapabileceği patlatma miktarı araştırılmaksızın, eksik incelemeyle dava konusu işlemin iptali yolunda verilen temyize konu İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2.Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 31/03/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.