Danıştay 8. Daire 2019/411 Esas 2021/2034 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2019/411
Karar No : 2021/2034

TEMYİZ EDENLER : 1- (DAVALI) … Büyükşehir Belediye Başkanlığı

VEKİLİ : Av. …

2- (DAVALI YANINDA DAVAYA KATILANLAR)
I- …
…
VII- …

VEKİLLERİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …

VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... gün ve E:..., K:... sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Tekirdağ Büyükşehir Belediye Başkanlığı Ulaşım Koordinasyon Merkezinin ... tarih ve ... sayılı kararının kendisine ilişkin kısmının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; 15.06.2006 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Büyükşehir Belediyeleri Koordinasyon Merkezleri Yönetmeliği'nin 29. maddesinde, Büyükşehir belediyeleri dahilinde daha önce il trafik komisyonları veya valiliklerce alınan karar veya izinlerle elde edilmiş hakların saklı olduğunun hükme bağlandığı, davacının ... tarih ve 2263 sayılı " Taksi Sırası Devri" konulu devir uygunluk yazısı ve Çerkezköy 3. Noterliği'nin ... tarih ve ... yevmiye no.lu Hat Satış Sözleşmesi ile durak hakkını satın aldığı A.E.'nin ... Taksi Durağındaki durak hakkının ... tarih ve ... sayılı Encümen kararına dayandığı, söz konusu kararda belirli bir süre öngörülmediği, durağın iptal edilmesine ilişkin daha sonra alınan bir Belediye Meclis/Encümen kararının bulunmadığı, dolayısıyla söz konusu durak hakkını satın alan davacının ticari yolcu taşımacılığına ilişkin kazanılmış bir hakkının bulunduğu hususu dikkate alındığında, dava konusu işlemin, Kapaklı Belediye Başkanlığı'nın ... tarih ve 2263 sayılı "Taksi Sırası Devri" konulu devir uygunluk yazısının 6360 sayılı Yasa gereği yapılan devir işlemlerinin İl Belediyesinde onaylanması gerektiği ve Tekirdağ Büyükşehir Belediyesi Ticari Taksi (T Plaka) ve Taksi Durakları Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğinin geçici 5. maddesi "5393 sayılı yasadan sonra ilgili belediyesinden 2886 sayılı Devlet İhale Kanununa aykırı olarak, ihale yapılmaksızın durak hissesi verilmiş ancak T plakasını almamış/alamamış olanlara T plaka tahsisi yapılmayacak, durak hisseleri ise iptal edilecektir" hükmü uyarınca davacının durak hakkının iptal edilerek, T plaka verilmemesine ilişkin kısmında hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince; istinaf başvurusuna konu kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davalı ile müdahiller tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf taleplerinin reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, usul yönünden davanın süresinde açılmadığı; esas yönünden, 30.03.2014 tarihinden sonra Tekirdağ'ın büyükşehir olması nedeniyle ulaşım hizmetleri konusundaki yetkinin UKOME'ye geçtiği, öte yandan, devir işleminin yok hükmünde olduğu; müdahiller tarafından ise, davacının belediyeden izin almadığı, söz konusu durakta yeni bir hak sahibine ihtiyaç bulunmadığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Kapaklı Belediye Encümeni'nin ... tarih ve ... no.lu kararı ile Kapaklı ... … Bulvarında ... Taksi Durağı altında çalışan bir adet taksi sayısının iki adete çıkartılmasına karar verildiği, ... tarih ve … sayılı Encümen kararı ile, anılan durakta üç adet taksi sayısının beşe çıkartılmasına karar verildiği, ... tarih ve ... sayılı Encümen kararı ile de beş adet taksi sayısının dokuza çıkartılmasına, durağa davacının durak hakkını satın aldığı A. E.'nin de bulunduğu dört kişinin ilave edilmesine karar verildiği, 30.03.2014 tarihinde yapılan ilk mahalli idareler genel seçim sonrası Tekirdağ Büyükşehir Belediyesi'nin kurulması üzerine ulaşıma ilişkin yetkilerin UKOME'ye geçtiği, Tekirdağ ili genelindeki taksi durakları ve taksicilik faaliyeti ile uğraşanların hukuki durumlarının tespiti, gerçeğe ve hukuka uygun, güvenilir bir arşiv kaydı oluşturabilmek amacıyla, 23.03.2016 tarih ve 2016/125 sayılı UKOME kararının tesis edildiği, bu karar uyarınca kurulan güncelleme komisyonunca, ilçelerde bulunan her taksi durağına gidilerek yerinde incelemeler yapıldığı, taksi duraklarında hak sahibi olduklarını iddia edenler veya hak sahibi olarak çalışmakta olanlardan, haklarının geçerliliğini ispata yarar bilgi ve belgelerin örneklerini almak suretiyle çalışmaların yürütüldüğü, güncelleme çalışmalarının 2016 Temmuz ayında tamamlandığı, bu çalışmalar sonucunda, Tekirdağ Büyükşehir Belediye Başkanlığı Ulaşım Koordinasyon Merkezi'nin ... tarih ve ... sayılı kararı ile, davacının durak hakkının … tarih ve … sayılı UKOME kararı ile güncellenen, ... Taksi Durağında durak hakkı bulunan A.E.'den Kapaklı Belediye Başkanlığı'nın ... tarih ve 2263 sayılı " Taksi Sırası Devri" konulu devir uygunluk yazısı ve Çerkezköy 3. Noterliği'nin ... tarih ve ... yevmiye no.lu Hat Satış Sözleşmesi ile devir işlemleri yapılarak alındığı ancak Kapaklı Belediye Başkanlığı'nın ... tarih ve 2263 sayılı "Taksi Sırası Devri" konulu devir uygunluk yazısının 6360 sayılı Yasa gereği yapılan devir işlemlerinin İl Belediyesinde onaylanması gerektiği ve Tekirdağ Büyükşehir Belediyesi Ticari Taksi (T Plaka) ve Taksi Durakları Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliği'nin geçici 5. maddesinde yer alan"5393 sayılı yasadan sonra ilgili belediyesinden 2886 sayılı Devlet İhale Kanununa aykırı olarak, ihale yapılmaksızın durak hissesi verilmiş ancak T plakasını almamış/alamamış olanlara T plaka tahsisi yapılmayacak, durak hisseleri ise iptal edilecektir" hüküm uyarınca durak hakkının iptal edilerek, T plaka verilmemesine karar verilmesi üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu'nun 7/f maddesinde; Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak; ulaşım ve toplu taşıma hizmetlerini plânlamak ve koordinasyonu sağlamak; kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek, büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları arasında düzenlenmiştir. Aynı Kanun'un "Ulaşım hizmetleri" başlıklı 9.maddesinde ise, büyükşehir içindeki kara, deniz, su, göl ve demiryolu üzerindeki her türlü taşımacılık hizmetlerinin koordinasyon içinde yürütülmesi amacıyla büyükşehir belediye başkanı ya da görevlendirdiği kişinin başkanlığında, yönetmelikle belirlenecek kamu kurum ve kuruluşları ile, Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonunun görevlendireceği ilgili odanın temsilcisinin katılacağı Ulaşım Koordinasyon Merkezi'nin kurulacağı hükme bağlanmıştır.
5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 15. maddenin 3. fıkrasında: belediyenin, toplu taşıma hizmetlerini Danıştay'ın görüşü ve İçişleri Bakanlığı'nın kararıyla süresi 49 yılı geçmemek üzere imtiyaz yoluyla devredebileceği; bu hizmeti tekel oluşturmayacak biçimde ruhsat usulüyle yerine getirebileceği gibi toplu taşıma hattını kiraya verme ve ya 67. madde esaslarına göre ihale ile satın alma yoluyla yerine gelebileceği; 84. maddesinde ise Karayolu Trafik Kanununun bu kanun hükümlerine uygun olmayan hükümlerinin uygulanmayacağı hükmü yer almaktadır.
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun "Kapsam" başlıklı 1. maddesinde, "Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işleri bu Kanunda yazılı hükümlere göre yürütülür." kuralı bulunmaktadır.
Diğer taraftan, getirdiği ölçütler yönünden yukarıdaki mevzuat hükümleriyle de uyumlu olduğu anlaşılan 86/10553 sayılı Ticari Plakaların verilmesinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkındaki Bakanlar Kurulu kararında da ticari plaka sayısının artırılması, diğer bir değişle; yeni ticari plaka tahsisi yapılması halinde uygulanacak yöntemin ihale yöntemi olduğu belirtilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer alan mevzuatın ...te değerlendirilmesinden; taksi, dolmuş, minibüs ve umum servis araçlarına verilecek ticari plakaların sayısı, verilme usul ve esaslarının belediyelerin denetim ve yönetiminde olup; dağıtımının da 2886 Yasa kapsamında ihale yoluyla yapılması gerektiği, bu şekilde elde edilecek plakaların mülkiyetinin, şartları sağlayan ve belediyece uygun görülen üçüncü şahıslara satış yoluyla devrinin mümkün olduğu, taşımacılık faaliyetine ilişkin plaka uygulamasının (örneğin M, S, T ve J plaka gibi) plakaların şehir içi toplu taşımacılık yapan araçların belirli bir düzende faaliyet göstermeleri ve takibinin kolaylığı açısından getirilmiş bir uygulama olduğu, bu plakaların (M, S, T ve J v.b.) temelinde çalışma izni olmaması halinde başka bir harf grubuna dahil olmasıyla bu harf grubuna dahil olması arasında hukuken her hangi bir fark bulunmadığı, bu plakaların mülkiyet hakkı gibi süreklilik arz edemeyeceği, sahipliklerinin dayanak işlemlerinin süresiyle sınırlı olduğu, nitekim taşıma işlerinin 2886 sayılı Yasanın 2. maddesi kapsamında Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi olduğu, başka bir deyişle Belediyelerin kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirleme, durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etme ve işletme, işlettirme veya kiraya verme görevi ve tespit edilen bu yerlerde kim ya da kimlerin çalışması gerektiğine karar verme yetkisi bulunsa da buralarda kim ya da kimlerin çalışması gerektiğine ancak eşitlik, şeffaflık ve rekabet ilkeleri gözetilerek mer'i mevzuatta öngörülen usul ve esaslara göre ihale yöntemi ile karar verilmesi gerektiği, hiç kimseye imtiyaz ve ayrımcılık tanınamayacağı, Kanun önünde herkesin eşit olduğu, rekabet ilkesinin korunması gerektiği, bunun dışında, 6360 sayılı Yasa uyarınca büyükşehir belediyesi sınırlarına giren belediyelerin, kanunların verdiği yetkiye dayanarak fiilen yürütmekte oldukları toplu taşıma ve ulaşım hizmetlerinin, gerçek ve tüzel kişilere yaptırılması amacıyla daha önce verilen ruhsat, imtiyaz sözleşmesi ve ulaşım araçları kira sözleşmesinin, ruhsatta öngörülen süre ve sahip oldukları hat güzergâhı ile sınırlı olmak şartıyla herhangi bir işleme gerek kalmaksızın büyükşehir belediyesi toplu taşım ve ulaşım sistemine dahil edilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.
Olayda, Kapaklı Belediye Başkanlığı'nın ... tarih ve ... sayılı Encümen kararı ile davacının durak hakkını devraldığı A.E.'nin ... Taksi Durağı'nda çalışmasına karar verildiği, ardından "Taksi Durağı Satış Sözleşmesi" ile davacının durak hakkını satın aldığı görülmüş ise de; kendisine ait olmayan başka bir deyişle mülkiyeti kendisinde bulunmayan hattın satışa konu edilemeyeceği, usulüne uygun olarak elde edilmiş ruhsat, imtiyaz sözleşmesi, ulaşım araçları kira sözleşmesi ya da ihale usulüyle elde edilen haklarda olduğu gibi ruhsatta öngörülen süre ve sahip oldukları hat güzergâhı ile sınırlı olmak şartıyla plakaların devre konu edilebileceği, uyuşmazlık konusu olayda ise, ortada ticari bir plakanın bulunmadığı, (T) plakanın olması durumunda bile plaka verilmesine esas olan işlemlerin hukuka aykırı olması nedeniyle davacıya herhangi bir hak sağlamayacağı, Kapaklı Belediye Encümeninin ... tarih ve ... sayılı kararıyla anılan taksi durağında kimlerin çalışacağına karar verilmiş ise de; bu durakta kim ya da kimlerin çalışması gerektiğine ancak eşitlik, şeffaflık ve rekabet ilkeleri gözetilerek mer'i mevzuatta öngörülen usul ve esaslara göre ihale yöntemi ile karar verilmesi gerektiği açık olduğundan dava konusu işlemde hukuka ve mevzuata aykırılık bulunmamaktadır.
Öte yandan, davacının söz konusu durak hakkını Çerkezköy 3. Noterliği'nin ... tarih ve ... yevmiye no.lu Hat Satış Sözleşmesi ile devraldığı ve bu devir işleminin Kapaklı Belediye Başkanlığı'nın ... tarih ve … sayılı "Taksi Sırası Devri" konulu devir uygunluk yazısıyla uygun bulunduğu belirtilmiş ise de, Tekirdağ ilinin büyükşehir belediyesi statüsü kazanmasından sonra ulaşım hizmetlerine ilişkin görev ve yetkinin UKOME'ye geçtiği açık olup, bu itibarla yetkisiz mercii olan ilçe belediye başkanınca verilen uygunluk yazısı ile devir işleminin yapılması hukuken mümkün bulunmadığından, dava konusu işlemde bu yönüyle de hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin ... gün ve E:..., K:... sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 01/04/2021 tarihinde kesin olarak oybirliği ile karar verildi.