Danıştay 6. Daire 2019/17490 Esas 2021/5264 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/17490
Karar No : 2021/5264

DAVACI : …
VEKİLİ : Av. …

DAVALI : … Bakanlığı - …
VEKİLİ : …, Hukuk Müşaviri (E-Tebligat)

DAVANIN KONUSU : İzmir İli, Konak ilçesi, … ada, … sayılı parsel sayılı, 2. grup korunması gerekli kültür varlığı olarak tescilli taşınmazın koruma alanının belirlenmesine ilişkin İzmir 1 Numaralı Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulunun … tarih ve … sayılı kararının, İzmir 1 Numaralı Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulunun … günlü, … sayılı kararına yapılan itirazın reddine ilişkin Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünün … günlü, … sayılı işleminin ve Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulunun … tarihli ve … sayılı ilke kararının iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI : İzmir İli, Konak ilçesi, … ada, … parsel sayılı tescilli taşınmazın koruma alanının 2863 sayılı Kanunun 8. maddesi ve ilgili yönetmelik hükmü yerine … tarihli ve … sayılı ilke kararına dayanılarak belirlendiği, anılan ilke kararının ise 2863 sayılı Kanunun 8. maddesi ile Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür Varlıklarının ve Sitlerin Tespit ve Tescili Hakkındaki Yönetmeliğin 4. maddesine aykırı olduğu, koruma alanı belirlenirken tescilli taşınmazın kadastral vaziyetinin dikkate alınarak bitişiğindeki ve karşısındaki taşınmazların koruma alanı içerisine alındığı, ancak tescilli taşınmazın bulunduğu sokağın şekli nedeniyle karşı konumunda yer alan ve silüet, görünüm ve rüzgar yönünden yapıyı etkileyen … ada … parsel sayılı taşınmaz üzerindeki yüksek katlı yapının koruma alanı dışında tutulduğu, koruma alanı içerisinde yer alan taşınmazlara ilişkin yeni bir uygulama imar planı yapılarak yapılaşma şartlarının belirlenmediği, … tarih ve … sayılı kurul kararına karşı yapılan itirazın Koruma Yüksek Kuruluna götürülmeden Müdürlük işlemi ile reddedilmesinin ve dayanağı olan 2863 sayılı Kanunun 61. maddesindeki düzenlemenin Anayasaya aykırı olduğu ileri sürülmüştür.

DAVALI İDARENİN SAVUNMASI : İzmir 1 Numaralı Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulunun … tarih ve … sayılı kararına karşı yapılan itirazın süresinde olmadığı, 2863 sayılı Kanunun 61. maddesinin 2. fıkrası uyarınca Koruma Bölge Kurulu kararlarına karşı yapılan itirazların Bakanlıkça değerlendirilerek, uygun görülenlerin kurul gündemine alınacağı, davacının yaptığı itirazın Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü işlemi ile reddedilmesinin kanuni düzenlemeye uygun olduğu, … tarih ve … sayılı İzmir 1 Numaralı Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu Kararı ile tescilli … ada, … parsel sayılı taşınmazın koruma alanının, parsel bitişiğindeki … ve … parseller, karşısı konumundaki .. ada … ve … parseller ile … ada … parsel olarak belirlendiği, … ada … parsel sayılı taşınmazın tescilli taşınmazla cephe ilişkisi bulunmadığı, koruma alanı belirlenmesine ilişkin Koruma Bölge Kurulu kararının Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu tarafından itirazen incelenmesi talebiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin … günlü, … sayılı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü işleminin iptali istemiyle açılan davanın reddi yolunda verilen İdare Mahkemesi kararına karşı istinaf yoluna başvurulması üzerine … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen istinaf başvurusunun kesin olarak reddine karar verildiği, dava konusu işlemlerin koruma ilkeleri ile ilgili mevzuata uygun olduğu savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'ÜN DÜŞÜNCESİ : Davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI …'IN DÜŞÜNCESİ :
Dava, İzmir İli, Konak ilçesi, … ada, … sayılı parselde kayıtlı davacıya ait eski eser tescilli taşınmazının karşısında yer alan … ada, … parselin eksik inceleme sonucu koruma alanına dahil edilmediğinden bahisle, tescilli … ada, … sayılı parselin koruma alanının belirlenmesine ilişkin İzmir 1 Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Bölge Kurulunun … tarih ve … sayılı kararının, İzmir 1 No.lu Bölge Kurulunun … günlü, … sayılı kararına yapılan itirazın reddine ilişkin Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünün … günlü, … sayılı işlemi ve Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulunun … tarihli ve … sayılı ilke kararının iptali, 2863 sayılı Kanun'un 61. maddesinin 2. fıkrasında yer alan "....yapılan itirazlar Bakanlıkça değerlendirilerek gerekli görüldüğü takdirde Koruma Yüksek Kurulu gündemine alınır " ibaresinin iptali için Anayasa Mahkemesine başvurulması istemiyle açılmıştır.
Davacı tarafından, 2863 sayılı Kanun'un 61. maddesinin 2. fıkrasında yer alan "....yapılan itirazlar Bakanlıkça değerlendirilerek gerekli görüldüğü takdirde. Koruma Yüksek Kurulu gündemine alınır." ibaresinin Anayasaya aykırı olduğu ileri sürülerek Anayasa Mahkemesine başvurulması istenilmişse de, Anayasa'ya aykırı olduğu iddia edilen maddeye yönelik olarak daha önce Anayasa Mahkemesi'ne başvurulduğu ve bu başvurunun Anayasa Mahkemesi'nin 29/11/2012 günlü, E:2011/106, K:2012/4992 sayılı kararı ile reddedildiği görüldüğünden, davacının bu istemi yerinde görülmemiştir.

2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 3. maddesinde; " Sit; tarih öncesinden günümüze kadar gelen çeşitli medeniyetlerin ürünü olup, yaşadıkları devirlerin sosyal, ekonomik, mimari ve benzeri özelliklerini yansıtan kent ve kent kalıntıları, kültür varlıklarının yoğun olarak bulunduğu sosyal yaşama konu olmuş veya önemli tarihi hadiselerin cereyan ettiği yerler ve tespiti yapılmış tabiat özellikleri ile korunması gerekli alanlardır." şeklinde; koruma ve korunma; "taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarında muhafaza, bakım, onarım, restorasyon, fonksiyon değiştirme işlemleri..." olarak tanımlanmış; "Tespit ve tescil" başlıklı 7. Maddesinde, Korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının ve doğal sit alanlarının tespiti, Kültür ve Turizm Bakanlığının koordinatörlüğünde ilgili ve faaliyetleri etkilenen kurum ve kuruluşların görüşü alınarak yapılacağı, korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları ile ilgili yapılan tespitler koruma bölge kurulu kararı ile tescil olunacağı kuralı getirilmiş, 8. Maddesinde, yedinci maddeye göre tescil edilen korunması gerekli kültür ve tabiat varlıklarının korunma alanlarının tesbiti ve bu alanlar içinde inşaat ve tesisat yapılıp yapılamayacağı konusunda karar alma yetkisinin Koruma Kurullarına ait olduğu, korunma alanlarının tespitinde, korunması gerekli kültür ve tabiat varlıklarının korunması, görünümlerinin ve çevreleri ile uyumlarının muhafazası için yeteri kadar korunma alanına sahip olmaları dikkate alınır. Bu hususlarla ilgili esaslar. Kültür ve Turizm Bakanlığınca hazırlanacak yönetmelikte belirtileceği hüküm altına alınmış; taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının korunmasını sağlamak bağlamında yetki ve yöntemi düzenleyen 10. maddesinde; "Her kimin mülkiyetinde veya idaresinde olursa olsun, taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının korunmasını sağlamak için gerekli tedbirleri almak, aldırmak ve bunların her türlü denetimini yapmak veya kamu kurum ve kuruluşları ile belediyeler ve valiliklere yaptırmak, Kültür ve Turizm Bakanlığına aittir" hükmü düzenlenmiştir. Bu yetkinin kullanılması kapsamında, Yasanın 51. maddesiyle, yurtiçinde bulunan ve bu Kanun kapsamına giren korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları ile ilgili hizmetlerin bilimsel esaslara göre yürütülmesini sağlamak üzere, Bakanlığa bağlı "Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu" ile Bakanlıkça belirlenecek bölgelerde "Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulları" kurulacağı ve maddenin devamında "Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu"nun görev ve yetkileri düzenlenmiş, 57. maddede ise, Koruma Yüksek Kurulunun ilke kararları çerçevesinde olmak kaydıyla koruma bölge kurullarının görev ve yetkileri belirlenmiş ve (g) bendinde "Korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları ve koruma alanları ile sit alanlarına ilişkin uygulamaya yönelik kararlar almak" yetkileri arasında sayılmış, 61. maddesinde; "...Koruma bölge kurullarınca alınan kararlara kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişilerce yapılan itirazlar, Bakanlıkça değerlendirilerek gerekli görüldüğü takdirde Koruma Yüksek Kurulu gündemine alınır..." düzenlemesine yer verilmiştir.
Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulunun dava konusu … tarihli ve … sayılı ilke kararında, koruma alanı belirlenmemiş sit alanı dışındaki tescilli parsellerde, bu parsele komşu olan veya aralarından yol geçse dahi bu parsele cephe veren parsellerin koruma alanı olarak kabul edilmesine, bu alanlarda gelecekte yapılacak uygulamalarda aksaklıklara neden olunmaması için Koruma Kurulundan karar alınmadan herhangi bir uygulama yapılamayacağına yapılamayacağına karar verilmiştir.

Korunması gerekli kültür ve tabiat varlıklarının tescil edilmeleri ve buna ilişkin koruma alanlarının belirlenmesinde temel amaç bu varlıkların gelecekte oluşabilecek değişikliklerin etkisinde kalarak kaybolmasına engel olmak, mevcut görünümü ile gelecek kuşaklara aktarılmalarını sağlamak olup, bu amacın gerçekleştirilmesi doğrultusunda uzmanlık dalları geliştirilip kriterler saptanarak yasal düzenleme ve kurumsal örgütlenmelere gidilirken Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu tarafından bu varlıkların korunma ve geliştirilmelerine yönelik uygulamalarda izlenecek esasları kapsayan ilke kararlarının alınması ise mevzuat gereğidir.
Dava konusu ilke kararı ile, Yasadaki tanımla genel çerçevesi çizilen koruma alanına ilişkin 2863 sayılı Kanun ile Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu'na verilen yetki çerçevesinde düzenleme yapılmış olup, dava konusu düzenlemede, üst hukuk normlarına, kamu yararına ve tescilli kültür varlıklarının korunması ilkesine aykırılık görülmemiştir.
Dosyasının incelenmesinden; İzmir 1 Numaralı Koruma Bölge Kurulunun … tarih ve … sayılı kararıyla davacının ikametinin bulunduğu "korunması gerekli kültür varlığı" olarak tescilli İzmir ili, Konak ilçesi, … ada … parselin koruma alanının … ada, …-… parseller; … ada, …-… parseller ve … ada, … parsel olarak belirlendiği, 10 parsel sayılı taşınmazda bulunan davacıya ait tescilli yapının karşısında yer alan … ada, … parsel sayılı taşınmazın eksik inceleme sonucu koruma alanına dahil edilmediğinden bahisle, İzmir 1 Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Bölge Kurulunun … tarih ve … sayılı kararının Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu tarafından itirazen incelenmesi talebiyle yapmış olduğu davacının 21.09.2018 tarihli başvurusunun reddine ilişkin … günlü.. sayılı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü işleminin iptali istemiyle açılan davanın reddi yolunda verilen … İdare Mahkemesinin … tarihli, E:…, K:… sayılı kararına karşı istinaf yoluna başvurulması üzerine … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen istinaf başvurusunun kesin olarak reddine ilişkin .. tarihli, E:…, K:… sayılı kararın davacı tarafından temyiz edilmesi üzerine 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunun 48/6.maddesi uyarınca verilen temyiz isteminin reddine ilişkin anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesinin … tarihli, E:…, K:…, Temyiz No:… sayılı kararı Danıştay Altıncı Dairesinin 26.12.2019 tarih, E:2019/21729, K:2019/15417 sayılı kararıyla onandığı, İzmir 1 No.lu Bölge Kurulunun … günlü, … sayılı kararıyla … ada, … parseldeki tescili taşınmazın koruma alanı olarak belirlenen sınırlar içerisinde kalmayan tescili uygun görülmeyen … ada, … parsel sayılı taşınmaza ilişkin olarak yapılacak bir işlem olmadığına karar verilmesi üzerine davacının yaptığı itirazın Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünün … günlü, … sayılı işlemi ile başvurunun Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulunda değerlendirilmesinin mümkün olmadığının belirtildiği, dava konusu edilen söz konusu kararların Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulunun hukuka aykırı bulunmayan … tarihli ve … sayılı ilke kararı ve 2863 sayılı Yasanın 61/2. maddesi hükümlerine uygun olarak tesis edildiği anlaşıldığından hukuka aykırılık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, davanın reddine karar verilmesi gerektiği, düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

Anayasaya Aykırılık İddiasının İncelenmesi:
Davacı tarafından; 2863 sayılı Kanunun 61. maddesindeki "...Koruma bölge kurullarınca alınan kararlara kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişilerce yapılan itirazlar, Bakanlıkça değerlendirilerek gerekli görüldüğü takdirde Koruma Yüksek Kurulu gündemine alınır..." düzenlemesinin Anayasaya aykırı olduğu ileri sürülmüş ise de; Anayasaya aykırı olduğu iddia edilen düzenlemeye yönelik olarak daha önce Anayasa Mahkemesi'ne başvurulduğu ve bu başvurunun Anayasa Mahkemesi'nin 29/11/2012 günlü, E:2011/106, K:2012/4992 sayılı kararı ile reddedildiği görüldüğünden, davacının bu istemi yerinde görülmemiştir.

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY: İzmir İli, Konak ilçesi, … ada, … sayılı parsel sayılı, 2. grup korunması gerekli kültür varlığı olarak tescilli taşınmazın koruma alanının İzmir 1 Numaralı Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulunun … tarih ve … sayılı kararı ile belirlendiği; davacının, … ada, … parsel sayılı taşınmazın tescilli yapının karşısında yer aldığı ve eksik inceleme sonucu koruma alanına dahil edilmediğinden bahisle Koruma Bölge Kurulu kararının Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu tarafından itirazen incelenmesi talebiyle yapmış olduğu 21/09/2018 tarihli başvurusunun … günlü, … sayılı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü işlemi ile reddedilmesi üzerine iptali istemiyle dava açıldığı, davanın reddi yolundaki … İdare Mahkemesinin … tarihli, E:…, K:… sayılı kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarihli, E:…, K:… sayılı kararı ile kesin olarak reddedildiği, kararın temyiz edilmesi üzerine verilen temyiz isteminin reddine ilişkin anılan İdari Dava Dairesinin kararının Danıştay Altıncı Dairesinin 26/12/2019 tarih, E:2019/21729, K:2019/15417 sayılı kararıyla onandığı anlaşılmaktadır.
Davacının, İzmir İli, … İlçesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın tescilli esere cephesi bulunduğundan, üzerinde yapılmakta olan inşaat için yapı sınırlaması getirilmesi, bölgedeki tarihi eserlerin yoğunluğu nedeniyle 88. Sokak ve diğer yan sokakları içine alacak şekilde Koruma Amaçlı İmar Planı yapılması hususunda kurul kararı alınması istemiyle 17/07/2017 tarihli dilekçe ile yaptığı başvurunun, İzmir 1 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı işlemi ile … ada, … parsel sayılı taşınmazın tescilli taşınmaz bitişiği veya karşısı konumunda yer almadığı, üzerindeki inşaai faaliyetlerin değerlendirilmesinin Kurul yetkisinde bulunmadığı, ayrıca 2863 sayılı Yasa kapsamında tespit ve tescili yapılmış herhangi bir kentsel, arkeolojik veya tarihi sit alanında kalmayan sokaktaki taşınmazların koruma amaçlı imar planı hükümleri kapsamına girmediği belirtilerek reddedildiği; 29/09/2017 tarihli dilekçeyle … ada … parsel sayılı taşınmazdaki inşaatta harfiyat çalışmalarında kullanılan iş makinalarının yarattığı deprem etkisi yüzünden tescilli binanın zarar görmesinin önüne geçilmesi istemiyle yapılan başvurunun ise İzmir 1 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı işlemi ile reddedildiği görülmektedir.
Davacı tarafından 09/03/2018 tarihli dilekçeyle yapılan, anılan taşınmaz üzerindeki inşaatla ilgili Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu ve Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulları Yönetmeliğinin 18. maddesi uyarınca Yüksek Kurula itiraz edilebilir nitelikte Kurul kararı alınması istemli başvurunun İzmir 1 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğünün … tarih, … sayılı işlemiyle reddedilmesi üzerine, bu işlemin iptali istemiyle açılan davada, dava konusu işlemin iptali yolundaki ... İdare Mahkemesinin …. tarihli, E:…, K:… sayılı kararına karşı yapılan istinaf başvurusu üzerine … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarihli, E:…, K:… sayılı kararı ile istinaf başvurusunun kabulüne, … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın kaldırılmasına, davanın reddine kesin olarak karar verilmiş, kararın temyiz edilmesi üzerine verilen temyiz isteminin reddine ilişkin anılan İdari Dava Dairesi kararı Danıştay Altıncı Dairesinin 03/10/2019 tarih, E:2019/19147, K:2019/8586 sayılı kararıyla onanmıştır.
Dava konusu işlemin iptaline ilişkin İzmir 1. İdare Mahkemesinin … tarihli, E:…, K:… sayılı kararı üzerine, İzmir 1 Numaralı Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulunun … tarih ve … sayılı kararıyla, … ada, … parseldeki tescilli taşınmazın koruma alanı olarak belirlenen sınırlar içerisinde kalmayan, tescili uygun görülmeyen … ada, … parsel sayılı taşınmaza ilişkin olarak yapılacak bir işlem olmadığına karar verildiği, davacının bu karara yaptığı itirazın Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünün … günlü, … sayılı işlemi ile Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulunda değerlendirilmesinin mümkün olmadığının belirtilerek reddedilmesi üzerine; İzmir 1 Numaralı Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulunun tescilli taşınmazın koruma alanının belirlenmesine ilişkin … tarih ve … sayılı kararının, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulunun … tarihli ve … sayılı ilke kararının, İzmir 1 Numaralı Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulunun … günlü, … sayılı kararına yapılan itirazın reddine ilişkin Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünün … günlü, … sayılı işleminin iptali ile reddedilmesinin dayanağı olan 2863 sayılı Kanunun 61. maddesindeki düzenlemenin Anayasaya aykırı olduğu ileri sürülerek iptali için Anayasa Mahkemesine başvurulması talebiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 3. maddesinde; "kültür varlıkları"; tarih öncesi ve tarihi devirlere ait bilim, kültür, din ve güzel sanatlarla ilgili bulunan veya tarih öncesi ya da tarihi devirlerde sosyal yaşama konu olmuş bilimsel ve kültürel açıdan özgün değer taşıyan yer üstünde, yer altında veya su altındaki bütün taşınır ve taşınmaz varlıklar, “korunma alanı"; taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının muhafazaları veya tarihi çevre içinde korunmalarında etkinlik taşıyan korunması zorunlu olan alan olarak tanımlanmış, 7.maddesinde; korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının ve doğal sit alanlarının tespitinin, Kültür ve Turizm Bakanlığının koordinatörlüğünde ilgili ve faaliyetleri etkilenen kurum ve kuruluşların görüşü alınarak yapılacağı, yapılacak tespitlerde, kültür ve tabiat varlıklarının tarih, sanat, bölge ve diğer özelliklerinin dikkate alınacağı, Devletin imkanları gözönünde tutularak, örnek durumda olan ve ait olduğu devrin özelliklerini yansıtan yeteri kadar eserin, korunması gerekli kültür varlığı olarak belirleneceği, korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları ile ilgili yapılan tespitlerin koruma bölge kurulu kararı ile tescil olunacağı, 8.maddesinde; "Yedinci maddeye göre tescil edilen korunması gerekli kültür ve tabiat varlıklarının korunma alanlarının tesbiti ve bu alanlar içinde inşaat ve tesisat yapılıp yapılamayacağı konusunda karar alma yetkisi Koruma Kurullarına aittir. Koruma Kurullarının kararına 61 inci maddenin ikinci fıkrasına göre itiraz edilebilir. Korunma alanlarının tespitinde, korunması gerekli kültür ve tabiat varlıklarının korunması, görünümlerinin ve çevreleri ile uyumlarının muhafazası için yeteri kadar korunma alanına sahip olmaları dikkate alınır. Bu hususlarla ilgili esaslar Kültür ve Turizm Bakanlığınca hazırlanacak yönetmelikte belirtilir." hükmü, 10. maddesinin 1. fıkrasında; "Her kimin mülkiyetinde veya idaresinde olursa olsun, taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının korunmasını sağlamak için gerekli tedbirleri almak, aldırmak ve bunların her türlü denetimini yapmak veya kamu kurum ve kuruluşları ile belediyeler ve valiliklere yaptırmak, Kültür ve Turizm Bakanlığına aittir." kuralı, 51. maddesinde ise; " Yurtiçinde bulunan ve bu Kanun kapsamına giren korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları ile ilgili hizmetlerin bilimsel esaslara göre yürütülmesini sağlamak üzere, Bakanlığa bağlı " Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu " ile Bakanlıkça belirlenecek bölgelerde "Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulları" kurulur. Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu nun görev ve yetkileri şunlardır; a) Korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının korunması ve restorasyonuyla ilgili işlerde uygulanacak ilkeleri belirlemek" düzenlemesi, 57. maddede ise, Koruma Yüksek Kurulunun ilke kararları çerçevesinde olmak kaydıyla koruma bölge kurullarının görev ve yetkileri belirlenmiş ve (g) bendinde "Korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları ve koruma alanları ile sit alanlarına ilişkin uygulamaya yönelik kararlar almak" yetkileri arasında sayılmış, 61. maddesinde; "...Koruma bölge kurullarınca alınan kararlara kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişilerce yapılan itirazlar, Bakanlıkça değerlendirilerek gerekli görüldüğü takdirde Koruma Yüksek Kurulu gündemine alınır..." düzenlemesine yer verilmiştir.
Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür Varlıklarının ve Sitlerin Tespit ve Tescili Hakkında Yönetmeliğin 3. maddesinde "Korunma alanı: Taşınmaz kültür varlıklarının muhafazaları veya tarihi çevre içinde korunmalarında etkinlik taşıyan korunması zorunlu olan alanları" olarak tanımlanmış, Tespit ve tescil işlemlerinde değerlendirme kıstasları başlıklı 4 maddesinin (h) bendinde "Koruma Bölge Kurullarınca tespit edilecek korunma alanları için; korunması gerekli kültür varlıklarının korunması, görünümlerinin ve çevreleri ile uyumlarının muhafazası için yeterli olacak tescilli veya tescili yapılan taşınmazı silüet, görünüm ve benzeri hususlarda etkileyeceği düşünülen alanlardan olması hususları göz önünde bulundurulur." düzenlemesi yer almıştır.
Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulunun dava konusu … tarihli ve … sayılı ilke kararında, koruma alanı belirlenmemiş sit alanı dışındaki tescilli parsellerde, bu parsele komşu olan veya aralarından yol geçse dahi bu parsele cephe veren parsellerin koruma alanı olarak kabul edilmesine, bu alanlarda gelecekte yapılacak uygulamalarda aksaklıklara neden olunmaması için Koruma Kurulundan karar alınmadan herhangi bir uygulama yapılamayacağına yapılamayacağına karar verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulunun … tarihli ve … sayılı ilke kararının değerlendirilmesinden;
Korunması gerekli kültür ve tabiat varlıklarının tescil edilmeleri ve buna ilişkin koruma alanlarının belirlenmesinde temel amaç bu varlıkların gelecekte oluşabilecek değişikliklerin etkisinde kalarak kaybolmasına engel olmak, mevcut görünümü ile gelecek kuşaklara aktarılmalarını sağlamak olup, bu amacın gerçekleştirilmesi doğrultusunda uzmanlık dalları geliştirilip kriterler saptanarak yasal düzenleme ve kurumsal örgütlenmelere gidilirken Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu tarafından bu varlıkların korunma ve geliştirilmelerine yönelik uygulamalarda izlenecek esasları kapsayan ilke kararlarının alınması ise mevzuat gereğidir.
Dava konusu ilke kararı ile Yasadaki tanımla genel çerçevesi çizilen koruma alanına ilişkin 2863 sayılı Kanun ile Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu'na verilen yetki çerçevesinde düzenleme yapılmış olup, dava konusu düzenlemede, üst hukuk normlarına, kamu yararına ve tescilli kültür varlıklarının korunması ilkesine aykırılık görülmemiştir.
İzmir 1 Numaralı Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulunun … tarih ve … sayılı kararının değerlendirilmesinden,
Uyuşmazlık konusu olayda, davacıya ait İzmir İli, … ilçesi, … ada, … sayılı parsel sayılı, 2. grup korunması gerekli kültür varlığı olarak tescilli taşınmazın koruma alanının belirlenmesine yönelik İzmir 1 Numaralı Kültür Varlıkları Koruma Bölge Müdürlüğünce hazırlanan 13/08/2018 tarihli raporun sonuç kısmında … ada, … parsel sayılı taşınmazın bitişiğinde olan … ada, … ve … parseller, karşı konumda olan … ada … ve … parseller ile … ada, … parselin tescilli taşınmazın koruma alanı olarak belirlenmesinin uygun olacağının belirtilmesi üzerine İzmir 1 Numaralı Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulunun … tarih ve … sayılı kararı ile anılan taşınmazların tescilli taşınmazın koruma alanı olarak belirlendiği, Kurulun … tarih ve … sayılı kararı ile anılan karar doğrultusunda hazırlanan koruma alanı sınırlarını gösterir koordinatlı haritanın uygun olduğuna karar verildiği; … ada … parsel sayılı taşınmazın tescilli … ada, … sayılı parsel sayılı taşınmazın bitişiği veya karşısı konumunda yer almadığı, koruma alanı belirlenmesine ilişkin kararın, koruma bölge kurullarının korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları ve koruma alanları ile sit alanlarına ilişkin uygulamaya yönelik karar almak yetkisi dahilinde olduğu, kültür varlığının korunması, görünümü ve çevresi ile uyumunun muhafazası için yeterli olacak, tescilli taşınmazı silüet, görünüm ve benzeri hususlarda etkileyeceği düşünülen alanların göz önünde bulundurularak belirlendiği, sit alanı dışında bulunan tescilli parsele komşu olan ve aralarından yol geçse dahi bu parsele cephe veren parsellerin koruma alanı içerisine alındığı anlaşılmaktadır.
Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünün 25/06/2019 günlü, 523927 sayılı işlemine ilişkin kısmına gelince;
İzmir 1 Numaralı Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulunun … tarih ve … sayılı kararıyla, … ada, … parseldeki tescilli taşınmazın koruma alanı olarak belirlenen sınırlar içerisinde kalmayan, tescili uygun görülmeyen … ada, … parsel sayılı taşınmaza ilişkin olarak yapılacak bir işlem olmadığına karar verildiği, davacının bu karara yaptığı itirazın Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünün … günlü, … sayılı işlemi ile 2863 sayılı Kanunun 61. maddesinin 2. fıkrasında yer alan "Koruma bölge kurullarınca alınan kararlara kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişilerce yapılan itirazlar, Bakanlıkça değerlendirilerek gerekli görüldüğü takdirde Koruma Yüksek Kurulu gündemine alınır." hükmü kapsamında değerlendirilerek, Koruma Yüksek kurulu gündemine alınmasının uygun görülmediği; 2863 sayılı Kanunun 61. maddesinde yer alan düzenleme ile koruma bölge kurulu kararlarına karşı öngörülen bir idari itiraz yolu olan Koruma Yüksek Kuruluna yapılan başvurunun Kurul gündemine alınmasının Bakanlığın uygun görmesi şartına bağlandığı anlaşıldığından, davacının isteminin uygun görülmemesine ilişkin işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı görülmektedir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVANIN REDDİNE,
2. Adli yardım talebi kabul edilen dava ret ile sonuçlandığından 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 339/1. maddesi uyarınca kararın kesinleşmesinden sonra aşağıda ayrıntısı belirtilen …-TL yargılama giderinin davacıdan tahsili için ilgili kuruma yazı yazılmasına,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …- TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
4. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 08/04/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.