Danıştay 13. Daire 2021/1137 Esas 2021/1426 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2021/1137
Karar No:2021/1426

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı …

İSTEMİN_KONUSU : …İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Büyükkabaca Belediye Başkanlığı'nca 24/03/2017 tarihinde gerçekleştirilen … ihale kayıt numaralı "Büyükkabaca Belediyesi Eğitim Tesisi İkmal İnşaat Yapım İşi" ihalesine katılan ve en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak belirlenen davacı şirketin yatırmış bulunduğu ve iade edilmediği ileri sürülen 54.000,00-TL geçici teminat bedelinin 24/03/2017 tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte ödenmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: .. İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; uyuşmazlıkta 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nda öngörülen usul izlenerek, idarî dava açılmadan önce tüketilmesi zorunlu başvuru yolları olan şikâyet ve itirazen şikâyet başvurusu üzerine Kamu İhale Kurulu'nca verilecek kararın dava konusu yapılması gerekmekte iken, 05/09/2017 tarihinde davalı idareye geçici teminat parasının iadesi talebinde bulunulması sonrasında icra takibi başlatıltığı ve sorasında adli yargı yerince uyuşmazlığın usulden reddi suretiyle işbu davanın açıldığından zorunlu başvuru yolları tüketilmeden açılan davada idari merci tecavüzü bulunduğu sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 15/1-e maddesi uyarınca dava dilekçesi ve eklerinin Büyükkabaca Belediye Başkanlığı'na tevdiine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, Büyükabaca Belediyesi Eğitim Tesisi İkmal İnşaatı Yapım İşi ihalesine katıldığı, İdari Şartname'nin 29.1. maddesi uyarınca ihaleye ekonomik açıdan en avantajlı teklifi veren ikinci sıradaki firma olması nedeniyle İdari Şartname'nin 29.3. maddesine göre ihale kesinleşip ihaleyi kazanan firma ile sözleşme imzalandıktan sonra teminatının iade edilmesi gerektiği, ihale kesinleşip ihaleyi alan firma işe başlatıldığı halde yatırılan teminatın iade edilmediği, şifahen yaptığı başvurularda kendisine "Belediyenin ekonomik olarak güç durumda olduğu, borçlarından dolayı hesaplarının haczedildiği, bu arada müvekkilin yatırdığı teminatın da haczedilmiş olduğu, sabır gösterilirse bu krizin aşılacağı ve hemen teminatın iade edileceği vs." şeklinde cevaplar verildiği, bekleyişin çok uzun sürmesi üzerine 05/09/2017 tarihli dilekçe ile ödeme talep edildiği halde başvuru dilekçesinde verilen sürede de teminat iade edilmeyince bu kez davalı idareye karşı icra takibi başlatıldığı, davalının takibe itirazı üzerine … Asliye Hukuk Mahkemesi'nde açılan itirazın iptali davasının … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile reddedildiği, istinaf üzerine … Bölge Adliye Mahkemesi … Hukuk Dairesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile ilgili mahkeme kararının kaldırılarak dava dosyasının yargı yolunun caiz olmaması sebebiyle dava dilekçesinin usulden reddine karar verilmek üzere … Asliye Hukuk Mahkemesi'ne gönderildiği, … Asliye Hukuk Mahkemesi'nce verilen davanın usulden reddine ilişkin kararın kesinleşmesi üzerine işbu davanın açıldığı, Mahkeme kararının anlaşılabilir olmadığı, kararların açık ve anlaşılır biçimde verilmesi gerektiği ileri sürülmektedir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

USUL YÖNÜNDEN:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'na 6545 sayılı Kanun'un 18. maddesiyle eklenen "İvedi yargılama usulü" başlıklı 20/A maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde, ihaleden yasaklama kararları hariç ihale işlemlerinden doğan uyuşmazlıklarda ivedi yargılama usulünün uygulanacağı kurala bağlanmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, Büyükkabaca Belediye Başkanlığı'nca 24/03/2017 tarihinde gerçekleştirilen "Büyükkabaca Belediyesi Eğitim Tesisi İkmal İnşaat Yapım İşi" ihalesinde ikinci en avantajlı fiyat veren firma olarak belirlenen davacı tarafından, ihale kesinleşip ihale üzerinde kalan firma ile sözleşme imzalandıktan sonra ihaleye katılım için yatırıldığı iddia edilen 54.000,00-TL geçici teminat bedelinin başvurusuna rağmen iade edilmediğinden bahisle davalı idare aleyhine icra takibi başlatıldığı, itirazın iptali davasının görev yönünden reddi üzerine geçici teminat bedelinin ödenmemesinin hizmet kusuru teşkil ettiğini ileri sürerek anılan bedelin iadesi istemiyle bakılan tam yargı davasının açıldığı; İdare Mahkemesi'nce, uyuşmazlıkta ivedi yargılama usulü uygulanarak 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesi uyarınca Danıştay'a temyiz yolu açık olmak üzere, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 15/1-e maddesi uyarınca dava dilekçesi ve eklerinin Büyükkabaca Belediye Başkanlığı'na tevdiine karar verildiği anlaşılmaktadır.
Mahkeme kararının temyiz incelemesinin yapılabilmesi için öncelikle uyuşmazlığın ivedi yargılama usulüne tâbi olup olmadığının tespiti gerekir. 2577 sayılı Kanun'a 6545 sayılı Kanun'un 18. maddesiyle eklenen "İvedi yargılama usulü" başlıklı 20/A maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde, ihaleden yasaklama kararları hariç ihale işlemlerinden doğan uyuşmazlıklarda ivedi yargılama usulünün uygulanacağı kurala bağlandığından, ihale işlemlerinden doğan uyuşmazlıklardan ne anlaşılması gerektiğinin açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.
Danıştay ve Uyuşmazlık Mahkemesi kararları ile, ihale sürecinde sözleşme öncesi işlemlerin ihale işlemi, dolayısıyla idari işlem olmaları nedeniyle idari yargının görev alanına girdiği kabul edilmiş ve bu yöndeki kararlar istikrar kazanmış bulunmaktadır.
Öte yandan, ihale işlemlerine ilişkin idari usulü düzenleyen temel kanunlardan olan 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 4. maddesinde, ihalenin, "Bu Kanunda yazılı usul ve şartlarla işin istekliler arasından seçilecek birisi üzerine bırakıldığını gösteren ve yetkili mercilerin onayı ile tamamlanan sözleşmeden önceki işlemleri", 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 4. maddesinde ise, "Bu Kanunda yazılı usul ve şartlarla mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin istekliler arasından seçilecek birisi üzerine bırakıldığını gösteren ve ihale yetkilisinin onayını müteakip sözleşmenin imzalanması ile tamamlanan işlemleri" ifade ettiği belirtilmiş olup, bu kanunî tanımlamalar ve istikrar kazanan içtihatlar dikkate alınarak ihale ilanı ile başlayıp sözleşmenin imzalanması ile tamamlanan süreçte idarece tesis edilen işlemlerin ivedi yargılama usulüne tâbi ihale işlemleri olduğunun kabulü gerekir.
6545 sayılı Kanun'un 18. maddesinin gerekçesinde; "İdari yargıda davaların tümü aynı usul takip edilmek suretiyle sonuçlandırılmaktadır. Ancak idari davaların bazıları, niteliği itibarıyla diğerlerinden farklıdır. Bu tür davaların geciktirilmeksizin karara bağlanması gerekmektedir. Bu bakımdan, gecikerek karar verilmesinde hem idare hem de davacılar bakımından katlanılması zor ya da imkânsız sonuçlar doğuracak sınırlı sayıdaki dava türünün, diğerlerine göre daha ivedi bir şekilde sonuçlandırılması gerekmektedir. Yargısal sürecin, süratle sonuçlandırılması özel önem taşıyan ihale, özelleştirme, acele kamulaştırma uyuşmazlıklarından kaynaklanan bazı davaların ivedilikle sonuçlandırılmaması hâlinde, hukuki belirsizlik doğmasına neden olunmaktadır. Madde ile Avrupa örneklerinde olduğu gibiidari yargılamaya ivedi yargılama usulü kurumu kazandırılmaktadır." açıklamalarına yer verilmiştir.
Kanun'un gerekçesinde de ifade edildiği üzere, sınırlı sayıdaki dava türü ivedi yargılama usulüne tâbidir. Nitekim gerekçede ihaleyle bağlantılı tüm işlemlerin değil, yargısal sürecin süratle sonuçlandırılması özel önem taşıyan ihale uyuşmazlıklarının bu yargılama usulüne tâbi kılındığı vurgulanmıştır.
Aktarılan mevzuat hükümleri uyarınca, dava konusu uyuşmazlığın geçici teminatın iade edilmediğinden bahisle açılan bir tam yargı davası olduğu dikkate alındığında, öncelikle sonuçlandırılması özel önem taşıyan bir uyuşmazlık olarak nitelendirilmesine imkân bulunmayan dava konusu uyuşmazlığın ivedi yargılama usulü kapsamında yer almadığı açıktır.
Bu itibarla, geçici teminat bedelinin iadesi istemiyle açılan tam yargı davasının öncelikle sonuçlandırılması özel önem taşıyan uyuşmazlık olarak nitelendirilmesine imkan bulunmadığından, Mahkemece genel yargılama usûlü yerine ivedi yargılama usûlü uygulanarak karar verilmesinde usûl hükümlerine uygunluk bulunmamaktadır.
Öte yandan, davacının ihale sürecine ilişkin olmayan, sözleşmenin akdedilmesinden sonra geçici teminatın iadesine ilişkin talebi açısından 4734 sayılı Kanun'da öngörülen dava açılmadan önce tüketilmesi zorunlu idarî başvuru yollarını tüketmesi zorunluluğu bulunmadığından idarî merci tecavüzünden de bahsedilemeyeceği açıktır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine, 19/04/2021 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.